Þjóðviljinn - 29.03.1945, Qupperneq 5

Í>JÓÐVILJINN — Fimmtudagur 29. marz 1945
3MÓÐV1LJIKN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu, — Sósíalistajloklcurinn.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjómmálaritstjórar: Emar Olgeirsson, Sigjús Sigurhjartarson.
Ritstjómarskrifstofa: Austurstrœti ÍSS, sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 218ý.
Askriftarverð: I Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Víkingsprent h.j., Garðastræti 17.
Snöggt átak
Undirtektimar í fjársöfnuninni handa Prentsmiðju Þjóð-
viljans hafa farið fram úr beztu vonum, og eru þó vandamenn
Þjóðviljans bjartsýnir. En það er ekki ofnefnd fjöldahreyfing,
sem komin er af stað með prentsmiðjusöfnuninni, og fæstir þeirra
sem mættir voru á stofnfundi prentsmiðjunnar á sunnudaginn
var, hafa nokkru sinni átt hlutahréf og lítt' talið sig aftlögufæra
,til slíkra kaupa. Það sem þessir alþýðumenn, karlar og konur,
hafa unnið sér inn, hefur aðeins nægt til daglegra þarfa, þegar
bezt lét. Það, að þetta fólk skuli tugum og hundruðum saman
verða við áskorun Þjóðviljans um hjálp til að koma upp prent-
smiðju, sýnir auðvitað, að nú er rýmri fjárhagur margra alþýðu-
manna en oft áður, en þó fyrst of* fremst hitt, að íslenzkt al-
þýðufólk telur það svo mikið nauðsynjamál, að útgáfa Þjóðyilj-
ans komist á öruggan grundvöll, að það hikar ekki við að
leggja fram stórar fjáíhæðir í prentsmiðjuna — af litlum efnum.
En það er einmitt þetta fólk, sem skilur þjóðmálaþróunina á
Íslandi — og í heiminum öllum. Alþýðufólkið er alstaðar í
sókn. Það þjappar sér fastar saman, treystir samtökin, eflir
málgögn sín og býr sig undir það að taka völdin í þjóðfélaginu.
Þeir, sem staðið hafa í verkfalli viku eftir viku og mánuð
eftir mánuð og orðið að lesa daglega níð og róg um verkfalls-
menn í borgarablöðunum, vfta hvers virði það er, .að eiga verka
lýðsdagblað, sem heldur uppi sókn og vörn fyrir málstað verka-
manna. Fleiri og fleiri alþýðumenn hafa skilið nauðsynina á
blaðakosti, sem hægt væri að treysta, og eftir því sem sá skiln-
ingur hefur vaxið, hafa blöð alþýðunnar stækkað og útbreiðsla
þeirra aukizt. Enn er ekki komið að því að alþýðusamtök ís-
lands eigi stærstu blöð landsins, að borgarablöðunum standa
auðmenn, sem ausa í þau misjafnlega fengnum gróða, en verka-
lýðsblöðin verða að byggjast upp af smápeningum þeirra al-
þýðumanna, sem hafa þau að málgögnum sínum. En íslenzk al-
þýða sækir hratt fram þessi síðustu ár, og gerir sér með hverju
ári ljósara það hlutverk, sem hennar bíður í þjóðfélagsþróun-
inni. Það mun einnig koma fram í stækkun og eflingu blaða
alþýðusamtakanna, því einmitt verkalýðsblöðin eru og verða beitt
vopn í baráttunni fyrir bættum lífskjörum og völdunum í þjóð
félaginu.
Rússneskír verkamenn og stríðsfangar í Þýzkalandí
Fimmtudagur 29. marz 1945 — ÞJÓÐVIUINN
„Þrælar” gerast skæruliðar
Stofnun Prentsmiðju Þjóðviljans fyrir framlög fjölda al-
þýðumanna er merkur áfangi í þessari sókn; með henni er verið
að tryggja útgáfu Þjóðviljans og gefa honum vaxtarskilyrði. Þó
ævi blaðsins sé ekki orðin löng, hefur það þó fengið ósvikna
viðurkenningu bæði frá vinum og andstæðingum. Þjóðviljinn
hefur staðið af sér storma hatrammra ofsókna vegna þess að vin-
ir hans, íslenzk alþýða, fylktu sér um hann hvað sem á gekk.
hjálpuðu og liðsinntu þegar mest reið á. Og enn sýnir þetta sama
fólk hvers það metur Þjóðviljann, með hinum ágætu undirtekt-
um í prentsmiðjusöfnuninni.
Það má telja víst að Prentsmiðja Þjóðviljans taki til starfa
nú þegar á þessu vori, ef framhald söfnunarinnar verður 1 lík-
ingu við það sem af er. Og átakið er svo myndarlegt og snöggt,
að þess mun minnzt sem glæsilegs dæmis um stjórnmálaþroska
alþýðunnar árið 1945.
Alltaf eru að berast nýjar fréttir
af uppreisnum sovét-verkamanna,
sem Þjóðverjar hafa flutt til
Þýzkalands og haldið þar í þræl-
dómi. — Þegar rauði herinn nálg-
ast grípa þeir fyrsta tækifæri til að
afla sér vopna og heimta frelsi sitt
úr höndum kúgaranna. Þeirra
skaplyndi er ekki að bíða frelsun-
arinnar aðgerðalausir, enda þótt
það sé áhættuminna.
UPPREISN RÚSSNESKRA
VERKAMANNA í DRESDEN.
Serafim Sjúmilin, faglærður
verkamaður, var látinn vinna 18
klukkustundir á dag í efnaverk-
smiðju í Dresden. Ilann var ekki
búinn að vera þar lengi, þegar
hann hafði safnað um sig hópi
landa sinna.
Einhverju sinni, þegar flugvélar
Bandamanna gerðu árás á borg-
ina, greip þessi hópur sovét-verka-
manna tækifærið, réðst á varð-
menn verksmiðjunnar með berum
hnefunum, bareflum og grjóti og
afvopnaði þá.
Með þessu móti náðu þeir í 18
riffla og 3 handvélbyssur. Um 1000
landar þeirra fengu frelsi sitt
vegna þessa tiltækis, og mynduðu
þeir skæruliðíahersveit, sem þeir
nefndu „S. S. S. R.“ (skammstöf-
un á hinu opinbera nafni Sovét-
ríkjanna).
Þeir lögðu leið sína austur á bóg-
inn til móts við rauða herinn, og
forðuðust aðalveginn. — Margir
bættust í hópinn á leið þeirra um
Saxland og Neðri-Slésíu.
Fyrsti bardaginn var háður í
lítilli járnbrautarstöð nálægt
Dresden. Gerðu þeir áhlaup á stöð-
ina, sem var gætt af sérstökum
járnbrautavarðmönnum.
Fjandmennirnir flýðu í skelf-
ingu og skildu eftir talsverðan
fjölda riffla og handvélbyssna í
h ermannaskálu nu m.
Hjá Kalau, nálægt Kottbus,
sprengdu skæruliðarnir skotfæra-
skemmu í loft upp og sömuleiðis
brú á ánni Spree. Þeir réðust líka
á flutningalest bíla, sem var að
flytja verksmiðjuvélar burt frá
Guben.
Um það leyti, sem þeir nálguð-
ust vígstöðvarnar voru þeir orðn-
ir næstum 2000 að tölu og höfðu
náð sér í nokkrar sprengjuvörpur
í viðbót við önnur vopn sín.
Mesta orusta þeirra var háð ná-
lægt ánni Neisse. Þegar skærulið-
arnir nálguðust þennan stað, stóð
þar yfir bardagi milli rússneskra
og þýzkra hermanna.
SKAKKA LEIKINN.
Lítill hópur sovét-hermanna
hafði náð smábletti af vestari
bakka árinnar á sitt vald og var
orðinn aðþrengdur af völdum fjöl-
mennari andstæðinga. Þýzkar
sprengjuvörpur og fallbyssur létu
kúlunum rigna niður á þennan
blett.
Astandið var orðið liættulegt.
Allt í einu byrjaði að draga úr
skothríð óvinanna, og sprengju-
vörpukúlur sáust springa nálægt
byssustæðum þeirra.
Innan skamms hættu Þjóðverj-
ar alveg að skjóta, og fáeinum
mínútum seinna sáu sovét-iher-
mennirnir sér til mikillar undrunar
marga menn í bláum samfesting-
um með ' rauð' handleggsbönd
hlaupa til sín.
Serafim Sjúlín sagði sögu sína
og spurði sovét-fyrirliðann, hvort
hann og félagar hans gætu ekki
orðið reglulegir hermenn og haldið
áfram bardaganum.
• •
Ormagna fangar gera uppreisn
Rússneskir stríðsfangar, sumir
svo veikburða, að þeir gátu varla
staðið, réðust á varðmennina, þeg-
ar þeir heyrðu í fallibyssum Banda-
manna, sem voru að s.ækja fram
nálægt Forbach á SaarvígstöðVun-
um.
Þegar þeim hafði verið bjargað,
reyndu Rússarnir að mynda fylk-
ingu og ganga hergöngu fram hjá
bandaríska ofurstanum, yfirmanni
hersveitanna, sem höfðu frelsað þá.
Þarna voru 800 Rússar og all-
margir fangar af öðrum þjóðern-
um, þar á meðal 140 Júgoslavar,
nokkrir Frakkar, Pólverjar og ítal-
ir. Dvöldust þeir í fangabúðum
Þjóðverja hjá Stiringwendel.
Þegar Þjóðverjar tóku þá hönd-
um, voru þeir allir heilbrigðir
menn. Nú er komið í ljós, að 600
þeirra hafa fengið berkla, — fjórir
hafa taugaveiki og fjórir voru orðn-
ir brjálaðir.
Nokkrir þeirar voru svo veikir,
að þeir dóu fácinum klukkustund-
um eftir að þeim var bjargað.
„En þeir höfðu hugrekki til að
hefja uppreisn og ráðast á varð-
menn sína, þegar við nálguðumst“,
sagði bandaríski ofurstinn. „Meira
að segja menn, sem höfðu misst
limi, reyndu að berjast við Þjóð-
verjana.
Þeir reyndu að mynda fylkingu
og ganga hergöngu til stöðva okk-
ar, jafn-veikir og þeir voru. og
klæddir tötrum .
Það var aumkunarleg sjón. —
Sunnir höktu áfram á efnum fæti.
Aðrir duttu á göngunni.
Um leið og þeir gengu fram hjá
mér reyndi hver maður að heilsa
hermannlega. Einn Rússi lyfti
vinstri handar stúf upp og brosti.
Okkur skildist skyndilega, að
þetta voru rnenn, aðframkomnir af
hungri. Sjálfir höfðu þeir ekki
nefnt það í hrifningu sinni yfir
frelsinu.
Þegar við komumst að því. hvað
þeir voru hungraðir, byrjuðum við
allir að opna nestiábögglana okkar.
HYLLTU RAUÐA IIERINN.
Það var fyrsti ósvikni maturinn,
sem flestir þeirra höfðu bragðað í
marga mánuði. En engum J)eirra
datt í hug að byrja að borða, fyrr
en hann var viss um, að allir félag-
ar sínir hefðu fengið eitthvað.
Seinna söfnuðust farigarnir
kringum franskan liðsforingja, sem
las upp síðustu stríðsfréttirnar og
skýrði þeim frá þeim atburðum,
sem höfðu oi'ðið á vígstöðvunum
á fangavistarárum þeirra.
Rússai', svo veikburða, að þeir
gátu varla staðið, hlógu og klöpp-
uðu hver öðrum á bakið, þegar
franski foi'inginn sagði þeim fi'á
framsókn rauða hei'sins inn i
Þýzkaland.

■:
BIFREIÐALESTIR eins og sú sem liér sést á myndinni streyma stöðugt eftir Ledo-veg-
inum með birgðir til herjanna í Norður-Burma.
FRANSKJQt FANGAR I
ÞÝZKALANDI
Meira en 3.000.000 franskra fanga
eru nú í Þýzkalandi, af þeim eru
1.150.000 herfangar, tæplega
1.000.000 verkamenn, 600.000 póli
tískir fangar og 300.000 Elsasbúar.
UNDARLEG SAGA
Fvrir skörrimu birtist undarleg
saga í ensku blaði. Hún var um
það, að leynilegur erindreki Petains
marskálks hefði komið til Lundúna
snemma á árinu 1941 og átt viðræð
ur við Churchill varðandi það, að
Vichy-Frakkland gerðist eitt Banda
mannaríkjanna. Þessari sögu var
mótmælt af hálfu brezkra yfir-
valda, en lítil áherzla lögð á mót-
mælin. En síðan hefur þessari sögu
enn verið haldið fram í brezkum
blöðum og í blaðinu Cavalcade .
skýrt nokkuð nánar frá atvikum við
þetta mál. Cavalvade segir: Sendi
maður Petains var þáverandi yf-
irmaður Jeyniþjónustu Vichy-stjórn
arinnar Groussard, fyrrv. meðlim
ur í hinum alræmda nazistafélags-
skap, „Munkahettunum". Groussarö
komst yfir til Lundúna með aðstoð
leyniþjónustu de Gaulle.
Síðar lét Laval handtaka hann og
setja hann í fangabúðir við Vichy
fyrir þær sakir að hann hefði unn-
ið með Bretum á þeim tíma, þeg-
ar brezka stjórnin barðist gegn
Vichý.
SVIKAVEFUR
Margt undarlegt gerðist í Frakk-
landi á þeim tíma, heldur Cavai
cade áfram. Petain, Darlan og aðr-
ir voru að reyna að koma sér vel
fyrir, hvað svo sem skeði; þeir
unnu með nazistum og reyndu um
leið fyrir sér með samkomulag vi?
Bandamenn. Fjöldi leyniþjónusta
starfaði í Frakklandi: Brezka leyni-
þjónustan, leyniþjónusta de Gaulles
og tvær leyniþjónustur Vichystjórn
arinnar, sú sem vann fyrir Þjóð-
verja og sú sem vann fyrir tæki-
færissinna í Vichystjórninni og hún
vann stundum með og stundum
móti Þjóðverjum.
Öngþveiti Þjóð-
verja í Danmörku
Fregn jrá danska blaðajulltrúanum.
í Danmörku má einnig sja
þess merki, að stjórn Þjóðverja
sé að fara í handaskolum.
Á sunnudaginn sló í bardaga
milli þýzkra hermanna og lög-
reglu í Fríhöfninni, og bars'
hann um tíma inn í borgina.
Þjóðverjar eru ráðþrota með
flóttafólksstrauminn. — Þeir
halda áfram að leggja undir
sig stórhýsi, reka jafnvel sjúkl-
inga út úr sjúkrahúsum, til að
fá húsnæði handa flóttafólk-
inu. — Þeir eru búnir að taka
lýðháskólann í Askov og ráð-
húsið í Esbjerg til þessara nota
m. a.
Skemmdarverkamönnum hef-
ur tekizt að eyðileggja útvarps
tækjaverksmiðju í Fríhöfninni
Framleiddi hún eingöngu fyrir
Þjóðverja. — Fyrir tveimur
vikum síðan gerðu föðurlands-
vinir tilraun til að eyðileggja
hana, en urðu að hverfa frá
vegna þess að við ofurefli var
að etja. Nú komu þeir mjög
fjölmennir. Sló í bardaga, og
særðist einn verksmiðjuvörður,
en annar er talinn hafa beðið
bana.
Þjóðverjar gerðu nýlega hús
rannsókn á Nordisk Studenter-
kollegium. Leituðu þeir í
hverju herbergi.
FYRRVERANDIFANGAR
SHELLHÚSSINS AÐVARAÐIR.
Tilkynningablað það, sern
danska leynihreyfingin gefnr út
daglega og nefnist Infoi'mation,
hefur birt aðvörun til þeirra Dana,
sexn sluppu úr fangelsi Þjóðverja
í Shellhúsinu, Jjegar ái'ásin var
gerð á dögunum, eða ha-fa verið
fangar þar áður. Segir blaðið. að
Þjóðverjar leggi hið xnesta kapp á
að ná þeinx aftur á sitt vald og
hafi þeir látið semja lista yfir alla
Dani, sem verið hafa í haldi í
Shellhúsinu, því að þeir gruna þá
um að hafa hjálpað til við undir-
búiling árásarinnar.
DANIR MYRTIR
AF HANDAHÓFI.
Fyrir skómmu síðan myrtu
Þjóðverjar eða dönsk liandbendi
þeirra. þrjá merka Dani á Jótlandi.
— Tveir þeirra voni læknar.
Ilringdu morðingjarnir dyrabjöll-
um þeirra og skutu þá, er þeir opn-
uðu. — Sá þriðji var prestur, og
skutu þeir liann til bana í rúmi
sínu.
Morð þessi eins og fleiri, sem
Þjóðverjar hafa framið að undan-
förnu, eru algerlega tilefnisiaus.
LJÓTUR MINJAGRIPUR.
Meðal þeii’ra minjagripa, sem
eru í fórum danskra föðurlands-
vina, sem tókst að flýja xxr Shell-
húsinu, þegar árásin var gerð, er
svipa, sem nazistarnir notuðu á
fanga sína. Er hún úr sterku ieðri
og alsett járngöddum.
TÓKU UNNUSTUNA
I STAÐINN.
Þjóðverjar halda áfram að hand-
taka fólk víðs v-egar í Danmörku.
Þeir komu nýlega á búnaðarskóla
í Aarhus og ætluðu að handtaka
þar mann nokkurn. Fannst hanri
hvcrgi, og tóku þeir þá umuistu
he.ns i staðinn og fóru með hana.
Frá Yinnustöðvum
og verkiýdsíélögum

Helgi Þorlcelsson.
Aðalfundur Skjald-
borgar
Klæðskerasveinafélagið Skjald
borg hélt aðalfund sinn s. 1.
mánudag.
í stjóm voru kosnir:
Formaður: Helgi Þorkelsson.
Viarform.: Ólafur Ingibergs-
son.
Ritari: Ragnhildur Halldórs-
son.
Gjaldkeri: Reinhardt Rein-
hardtsson.
Fjármálaritari: Sigurður Jóns
son.
Meðstjórnendur: Sigríður
Þorvaldsdóttir og Friðrik Ing-
þórsson.
Fundurinn var fjölsóttur
Meðlimatala félagsins , er nú
140.
Rakarasveinar segja upp
samningum
Rakarasveinafélagið hefur
sagt upp samningum sínum við
Rakarameistarafélagið frá og
með 1. apríl.
Samningaumleitanir hafa
staðið yfir undanfarið en hafa
Fimmtugur verður á páskadag
Einar Angantýsson, Hofsvallagötu
23.
Skíðafélag Reykjavíkur ráðgerir
að fara skíðaferðir upp á Hellis-
heiði á skírdag, laugardaginn,
páskadag og á annan páskadag.
Lagt af stað kl. 9 árdegis frá Aust-
urvelli. Farmiðar seldir við bílana
Á páskadagsmorgun kl. 10 flytur
síra Sigurbjörn Einarsson dósent
stutta guðsþjónustu í skálanum.
Lxiðrasveitin Svanur leikur við
Austurbæjarskólann annan páska
dag kl. 3. Sstjórnandi Karl O. Run-
ólfsson.
eigi tekizt enn og hefur Rak-
ai-asveinafélagið boðað verkfall
frá og með 1. apríl ef eigi hafa
náðst samningar fyrir þanr:
tíma.
Nýir samningar á Rauf-
arhöfn
Þann 14. marz s.l. voru und-
irritaðir nýir kjarasamningar
milli Verkamannafélags Rauf-
ai’hafnar og Síldai-verksmiðja
ríkisins.
Aðalbreytingar frá fyrri samn
ingum eru sem hér segir:
Tímakaup í almennri vinnu
hækkar úr kr. 2,00 í kr. 2,30.
Tímakaup í skipavmnu og við
umhleðslu sements hækkar úr
kr. 2,75 í kr. 3,00. Nýjum lið
var bætt í samninginn: Skipa-
vinna við kol, salt, sement og
öll lestavinna, ennfx-emur losuo
síldar úr skipum og bátum greið
ist með kr. 3,00 á kl.st. (Boxa-
og katlavinnan greiðist eins og
áður með kr. 3.60 á klst.). Mánað
arkaup fastráðinna verkamanna
hækkar úr kr. 436 í kr.
478,40. Kaup þróaimanna
hækkar úr kr. 479,60 í kr. 526,24
á mánuði. Kaup kyndara, kola-
lempara og pressumanna hækk-
ar úr kr. 479,60 í kr. 545,38 á
mánuði. Kaup yindumanna verð
ur kr. 502,32 á mánuði (nýr lið-
ur í samningnum). Sú hækkun
sem verkamenn á Raufarhöín
hafa fengið með þessum samn-
ingum, nemur frá 10—15% á
hinum ýmsu liðum kaupgjalds-
ins. Alþýðusambandið annaðist
samningagerðina fyrir verka-
mannafélagið.
1. maí nefnd verkalýðs-
félaganna
Eftirtalin félög hafa tilnefnt
fulltrúa í 1. maí nefnd verka-
lýðsfélaganna:
Verkamannafél. Dagsbrún:
Hannes' Stephensen; Sveinafé
lag húsgagnabólstrara: Ágúst
G. Helgason; Hið ísl. prentara-
félag: Sigurð Eyjólfsson; nót.
félag netavinnufólks: Gíxðmund
Halldórsson og A. S. B., félag
afgreiðslustúlkna í brauð- og
mjólkursölubúðum: Bi-yndísi
Þorsteinsdóttur.
Félag bifvélavirkja
segir upp samningum
F élag bifvélavirkja sam-
þykkti á félagsfundi s.l. mánu-
dag að segja upp samningum
sínum við bifreiðaviðgerðaverk-
stæðaeigendur. — Samningarni ■
ganga úr gildi fi'á og með 1. maí
n.k.
Kaupmaðurinn
í Feneyjum
T sérní akovski
Franih. af 3. síðu.
heiðui'smei’kja, J). á. m. þau allra
æðstu. — Hann var framúrskar-
andi hugrakkur maður, stilltur og
hið mesta karlmenni. Undirmenn
lians báru takmai-kalaust traust til
hans.
Hailri á að hafa sagt einu sinni:
„Sovétxrikjunum á ég allt að þakka,
og þeim lxelga ég alla starfsorku
mína“. Og nú hefur hann fært þeim
stærstu fórnina, sem hægt er að
færa, látið lífið fyrir þau.
Gamanleikur í fimm þáttum
eftir William Shakespeare.
Sýning á annan í páskum kl. 8 síðdegis.
Aðgöngumiðar verða seldir kl. 2—5 á laugardag.
Aðgangur bannaður fyrir börn.
wuwww
I fjarveru mfn^i
(utanför um nokkurra mán
aða skeið) frá næstu mán-
aðarmótum, gegnir Karl
Sig. Jónasson læknisstörf-
um fyrir mig, á lækninga-
stofu sinni Kirkjustræti
8B. Viðtalstími hans er kl.
4y2—6, nema laugardaga
kl. 1—2. Sími á stofu 5970,
heima 3925.
Ófeigur J. Ófeigsson.
Landbúnaðarmálin
Framhald af 2. síðu.
stéttir Jjjóðfélagsins txekju hönd-
um saman um nýsköpun á Jxjóðfé-
laginu á grundvelli þeirra sérstöku
skilyrða, er nú eru fyrir hendi
vegna lxinna miklu innstæðna þjóð-
arinnar ei'lendis. — Fullyrða má,
að vilji var fyrir hendi til þessarar
samvinim hjá öllum stéttum þjóð-
félagsins, nema nokkrum hluta
verzlúnarstéttarinnar, sem rakar
sanian fé í skjóli skipulagsleysis í
rekstiri þjóðarbúsins.
Og það má fullyrða, að það var
ekki sízt bændastéttin, sem var
reiðubúin til þessarar samvinnu,
enda var engri stéttinni Jxað meiri
nauðsyn. En í-eyndin varð sú, að
utan stjórnarsamvinnunnar varð
bændastéttin ásamt með spilltustu
klíku verzlunarstéttarinnar. Og
þetta atvikaðist svo fyrir þá sök,
að með mál bœndanna fór klíka
pðlitískra prangara, sem hikuð'u
ekki við, að stofna í hœttu fram-
tíðarmöguleikum þeirrar stéttar,
sem hafði falið þeim forsjá mála
sinna, hikuðu ekki við að leggja
allt kapp á glundroða og upplausn
í þjóðlífinu í von um að geta bœtt
persónulega valdaaðstöðu sína.
Það er sök þessara manna, að
bændur eiga ekki fulltrúa í núver-
andi ríkisstjórn, það er sök þeirra,
að fulltrúar bænda taka ekki þátt
í áætlunum um rekstur þjóðarbús-
ins og nýsköpun í íslenzkum at-
vinnuvegum og íslenzku Jxjóðlífi.
BÆNDUR VERÐA AÐ RYÐJA
ÞEIM í BURTU
Þessari klíku verða bændur að
víkja til hliðar. Og þeir mega ekki
briða eftir því, að tækifæri gefist
til að þurrka þá burt af Alþingi
íslendinga. Þeir verða þegar að
draga mál sín úr höndum þeirra,
því að víðar er með þau farið en
á Alþingri. Bændur verða þegar að
ganga til samstarfs við framfaraöfl
Jxjóðfélagsins á grundvelli stéttar-
samtaka, þar sem hin pólitlska for-
usta, er þeir höfðu valið sér, hefur
svikið þá með slíkum endemum.
Búnaðarfélag íslaftds á að hafa
aðstöðu til að bjarga málinu. ef
nægilegt væri af manndómi og víð-
sýni, en almennt mun mjög vera
efazt um, að slíkt sé fyrir heridi.
Búnaðarþing hefur þegar sýnt
máíinu fullkominn tómleika. Full-
trúar Búnaðarþings stigu í haust
Jxað óheillaspor aö ganga í berhögg
við hagsmuni umbjóðenda sinna I
þeim tilgangi einum. að hjálpa til
að koma á fót afturhnldssaniri rík-
isstjórn og liægt væri að útiloka
verkalýðshreyfinguna frá þátttöku
í ríkisstjórninni. Þeir ættu nú að
hafa fengið augun opin fvrir því.
á hvern hátt þeir voru hhmndregn-
ir af pólitískum bröskurum, og þá
ber þeim skylda til annað tveggja,
að taka upp nýja stefnu, þurrka
af sér samstarf við heildsala og
Framsóknarklíkurnar og ga.nga
beint til samstarfs við verkalýðs-
hreyfinguna, eða leggja Jiegar nið-
ur umboð sitt, og láta kjósa til
nýs Búnaðarþings, sem saman
gæti komið Jiegar í sumar.
Við vitum, að Búnaðarþing efnir
ekki til þingrofs, og við vitum líka,
að fulltrúar bænda á sviði búnað-
arfélaganna gera ekkert að gagni,
ef þeir mega vera sjálfráðir. En
ekki er rétt, að telja það vonlaust,
að þeir létu lirekjast til fð taka
sómasamlega á málunum, ef á Jieim
lægi nógu þungur straumur sveita-
alþýðunnar, sem á alla sína fram-
tíðarmöguleika við búskap undir
því, að nú sé skjótt brugðið við.
Félagslega séð er Búnaðarfélag ís-
lands svo sterkur aðili að það get-
ur fullkomlega tryggt aðstöðu
bænda í áætlunum um nýsköpun
atvinnuveganna, ef það gengur til
stéttarlegs samstarfs við verka-
lýðshreyfinguna og hefur mann-
dóm til að sparka Framsókn og
hennar stefnu með öllu út af vett-
vangi stéttarmála bændanna.
ÞAÐ KEMUR EKKERT
AF SJÁLFU SÉR
Lífsbarátta íslenzkra bænda hef-
ur verið svo erfið, að þeim hefði
átt að lærast það, að bjargráðin
koma ekki af sjálfu sér. Nú á tím-
um er bændum ekki nóg að skilja
það, að Framsókn hefur svikið þá
á hinn herfilegasta hátt. Þeim er
ekki nóg að skilja það, að nauð-
syn sé á samvinnu við aðrar stétt-
ir þjóðfélagsins, til að gerbrevta
hátt íslenzka landbúnaðarins. Það
fæst ekkert með því einu saman að
skilja hlutina. Það þarf að starfa á
grundvelli þess skilnings. í hverju
einasta liéraði á landinu þurfa
bændur og önnur sveitaalþýða að
bindast samtökum til raunhæfra
aðgerða um félagsleg tengsl við al-
þýðusamtök bæjanna. Mótmælin
gegn stefnu Framsóknar þurfa að
ganga eins og alda yfir sveitir
lendsins'. Hvert hérað verður að
leita sinna leiða ti! að koma A’ilja
síriiim á framfæri, til að knýja full-
I trúa sína til að hægja á sér í
! skemmdarstörfunum þennan
stutta tíma, sem Jieir eiga eftir að
fara með rimiboð sín.
Sljóleiki íslerizkra bænda fyrir
spillingu Framsóknarflokksins er
á góðum vegi með að leiða hrun
yfir J)á og atvinnurekstur Jieirra.
Því hruni getur íslenzk bænda-
^ stétt ekki afstýrt nema með starfi
i við aðrar alþýðustéttir landsins.
Því lengur sem það dregst, að það
samstarf komist á, því erfiðara
verður úr að bæta.
(Nýi tíminn, 19. marz 1945).