Þjóðviljinn - 24.05.1945, Síða 4

ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 24. maí 1945.
Útgefandi: SameiningarflokkuT alþýDu — Sósíalistajlokkurinn.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Stgurður Ouðmundsson.
Stjómmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigjús Sigurhjartárson.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstrœti 12, sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 2181.
Áskriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Víkingsprent h.f., Garðastrœti 17.
Eiga Framsóknarmenn að ráða hvað
mikið er byggt í Reykjavík?
Ykkur kemur þessi spuming ugglaust kynlega fyrir sjónir.
Þið haldið að sá tími sé liðinn, er framsóknarliðið gat skemmt sér
við að traðka á rétti Reykvíkinga, í einu og öllu, og skammtað
þejm það eitt, sem ranglæti þeirra þóknaðist. Það er von að
þið haldið þetta, því ríkisvaldið er nú í höndum stjómar, sem
studd er af öllum andstöðuöflum Framsóknarflokksins, og virðist
því með öllu ástæðulaiist að láta Framsóknarmenn vasast í þeim
störfum sem ríkisvaldinu tilheyra, og það því fremur sem þessi
flokkur er kunnastur fyrir misbeitingu valds, enda hefur höfuð-
leiðtogi hans jafnan alið flokksliðið upp í þeirri trú, að völd
væm fyrir Framsóknarmenn til að misbeita þeim gegn and-
stæðingunum.
En nú skulum við koma að byggingamálum Reykjavíkur og
Framsóknarliðinu. '
Það er skortur á byggingarefni og einkum timbri. Samið
er við Svía um útflutning á þessari nauðsynjavöru og getur
greiðst allverulega úr þegar flutningar hefjast milli Svíþjóðar
og íslands. En það eru Framsóknarmenn og annað coca-cola-lið
sem ræður hverjir fá þennan innflutning, þetta lið getur eitt
öllu xrm það ráðið hvert það timbur fer sem. flutt verður til
landsins.
©
Viðskiptaráðið, undir forustu Framsóknarmannsins Svan-
bjöms Frímannssonar, sem er alinn upp undir handarjaðri til-
vonandi forstjóra S. í. S., Vilhjálms Þór, og bróðir kaupfélags-
stjórans við K. E. A„ ræður hvort og hvenær innflutningsleyfi
eru veitt fyrir byggingarefni og annarri innfluttri vöru, og hverjir
fá þessi leyfi.
•
Það er fyllsta ástæða til að ætla að þetta Framsóknar-coca-
cola viðskiptaráð sé nú .í þann veginn, eða búið, að ráðstafa
þeim timburinnflutningi sem fæst frá Svíþjóð og það með þeim
hætti að hlutur Reykjavíkur sé fyrir borð borinn.
•
Það ætti að vera óþarfi að benda á að Reykvíkingar hafa
hlutfallslega meiri þörf fyrir byggingarefni en aðrir landsmenn,
og það meðal annars af þeirri einföldu ástæðu, að til Reykja-
víkur streymir fólk úr öllum landshlutum og það svo ört, að svo
að segja öll fjölgun þjóðarinnar lendir hér. Stórir landshlutar
utan Reykjavíkur þurfa aðeins að sjá um endurbyggingu og við-
hald húsa, fyrir það fólk sem þar hefur dvalið, en Reykjavík
verður auk þessa að sjá á annað þús. nýrra íbúa fyrir húsnæði
ár hvert. Þessar staðreyndir ásamt óafsakanlegu sinnuleysi bæj-
'arstjórnarmeirihlutans, hefur skapað óþolandi húsnæðisvandræði
í bænum sem ríkisstjórn og bæjarstjóm ber að sameinast um að
bæta úr, en í stað þess eru Framsóknarmenn látnir ráða því
hvað mikið timbur Reykvíkingar fá til húsagerða á þessu ári.
•
Þessu verður að kippa í lag. Ríkisstjórninni ber að látainú-
verandi viðskiptaráð hætta störfum tafarlaust, verkefni þessi
væm bezt komin í höndum nýbygginaráðs, enda er vissulega
hæpið að það geti rækt sitt þýðingarmikla starf, án þess að
hafa ráðstöfun erlends gjaldeyris og innflutnings í sínum hönd-
um. Vonandi dregst það ekki lengi að ríkisstjómin geri nauð-
synlegar ráðstafanir í þessu efni, og það því fremur sem lögin
um viðskiptaráð falla úr gildi eigi síðar en 6 mánuðum eftir
stríðslok í Evrópu.
segír sænskí Uppsalaprófessorínn Persson sem dvaldí
í Gríkklandi 1945-1945 á vegum Rauða krossíns
Það er sjálfsagt ekki auðvelt
að vekja athygli á hinum nið-
urbælda, seinfara sorgarleik í
Grikklandi, ‘ samtímis hinum
miklu fregnum frá Þýzkalandi
og heimsráðstefnunni í San Fran
cisco. Ekkert kreppuástandhefur
skapazt þar síðan Plastíras hers-
höfðingi fór frá og Vúlgaris
flotaforingi kom í stað hans,
með ráðuneyti skipað prófessor-
um, bankastjórum og hershöfð-
ingjum, og er helmingur ráðu-
neytisins konungssinnar. Aðalat-
burðir grísku samtímasögunnar
eru þeir, sem ekki gerast. Fyrir
fjórum mánuðum lýsti Eden því
yfir í neðri málstofunni, að sam-
komulagsráðuneyti yrði myndað,
og myndu fulltrúar E. A. M. eiga
þar sæti. Síðan hafa tvö ráðu-
neyti verið mynduð, en mikil-
vægasta hluta loforðsins hefur
verið gleymt. Það var aðeins um
tvær leiðir að velja þegar hinum
sorglegu og óþörfu vopnavið-
skiptum í Aþenu lauk. Annar
var að byggja upp á ný einingu
þessarar margreyndu Banda-
mannaþjóðar, en það var því að-
eins hægt, að nokkrir hclztu leið
togar E. A. M., sem áttu að baki
glæsilegan baráttuferil, hefðu
fengið kost á samvinnu við aðra
flokka. Hin leiðin var að líta á
E. A. M. eins og sigraða upp-
reisnarmenn, útiloka þá frá öll-
um áhrifum í landinu, enda þótt
þeir hefðu lagt stóran skerf til
lausnar þess. Þessi síðari leið var
farin, með þeim óhjákvæmilegu
afleiðingum, að ekki getur orð-
ið af neinum sáttum.
Eitt atriði hefur verið haldið
gagnvart E. A. M., leiðtogar
þeirra hafa ekki verið lögsóttir.
En á allan hugsankgan hátt ann-
an hafa valdhafar hægrimanna,
sem eiga vald sitt að þakka vopn
um Breta, notað þetta vald til
hefndar á stjórnmálaandstæðing
um. Ríkiskirkjan og ríkisháskól-
inn gengu á undan. Biskupunum
tveim, sem gengu í E. A. M. var
vikið frá, og prófessor Svolos og
starfsfélagi hans einn hraktir
úr embættum við háskólann.
Þessir menn voru of áberandi til
þess að hægt væri að þegja um
þá, en brezk blöð hafa ekki sagt
frá prestum þeim og kennurum,
sem látnir voru fara sömu leið-
ina. Bankarnir komu á eftir, með
„hreinsun“ í starfsliði sínu, en
það voru þó starfsmenn hins op-
inbera í Aþenu, sem verst urðu
úti (eins og The Times hefur
skýrt frá). Engum fylgismanni
E. A. M., hvort sem það voru
prófessorar, vagnstjórar eða raf-
virkjar, var hlíft.
Bretar geta ekki afgreitt þetta
sem atburði í grískri pólitík sem
þeim komi ekki við. Þetta hcfu-r
því aðeins gerzt, að Bretar hafa
leyft hægriöflunum, sem yfir-

i
Fyrir nokkrum mánuðum flutti ég erindaflokk um
Grikkland í útvarpið. Síðasta erindi mitt varð,nokkrum
blöðum landsins, einkum Alþýðublaðinu, mikil hneyksl-
unarhella. Hannes á horninu skrifaði í sínum vælulega
vandlætingartón um misbrúkun á trausti útvarpsins, en
Iiinn örgeðja ritstjóri ritaði hvítglóandi leiðara, sem hafði
fátt annað til síns ágætis en stóryrðin. Eg nennti ekki
þá að svara þessu gjammi og ætla ekki heldur að gera
það nú. En ég rakst á grein í enska tímaritinu THE NEW
STATESMAN AND NATION, frá 28 apríl, þar sem rætt
er um þau sömu atriði og ég drap á í erindi mínu. Tíma-
rit þetta er frjálslynt blað, er stendur nærri Verka-
mannaflokknum brezka og boðar sósíalisma að enskum
hætti, kurteislega og lýðræðislega, og ætti því að vera
sérstaklega kærkomið ritstjóra Alþýðublaðsins, sem
þekkir vel kurteisa blaðamennsku og lýðræðislegt hjarta-
lag. En til þess að sannfæra menn enn betur um, að hér
er ekki um að ræða áróður rimninn undan rif jum komm-
únistískra atvinnulygara, vil ég taka það fram, að greinin
er einskonar umsögn um greinaflokk eins ágæts Svía,
Perssons háskólakennara í fornleifafræði í Uppsölum, og
birtust greinarnar í sænska blaðinu DAGENS NYHETER.
Með tilliti til góðrar norrænnar samvinnu í framtíðinni
ætti ritstjóri Alþýðublaðsins því að vera örlítið mjúk-
málli en að venju, þegar hann skrifar næst leiðara gegn
Persson prófessor. — Greinin birtist hér í íslenzkri þýð-
ingu.
Sverrir Kristjánsson.
-leitt eru konungssinnuð, að mis-
nota á þennan hátt sigurinn sem
þeir unnu fyrir þau. Álit Breta
er í hættu af því þeir réttlættu
íblöndun með vopnavaldi með
því, að hlutlausan sáttamann
þyrfti til að Grikkir gætu kosið
frjálsir um konungdóm eða lýð-
veldi. Eftir þessar atvinnukúg-
unaraðgerðir þýðir ekki að halda
fram að hægt sé að halda frjáls-
ar kosningar. Afleiðing slíkrar
allsherjar „hreinsunar“ er ekki
einungis refsing kunnra lýðveld-
ismanna, það er aðvörun til
hvers og eins að setja sig ekki
í þá aðstöðu sem þýtt gæti hung-
ur fyrir börn hans og hann sjálf-
an.
Svo vill til, að í Grikklandi
dvaldi þessi erfiðleikaár sérstak
lega athyglishæfur maður, sem
nú hefur látið álit sitt 1 ljós.
Prófessor Persson, sem hefur
aldrei tekið þátt í flokkapólitík
og er háskólakennari í fornfræði
og fornaldarsögu við Uppsalahá-
skólann í Svíþjóð, er heimsfræg-
ur meðal fræðimanna fyrir forn-
menjarannsóknir í Grikklandi.
Hann er nákunnugur landi og
þjóð og vann þar frá marz 1943
til janúarloka 1945 sem starfs-
maður Rauðakrossins. Frásögn
hans a_f því, sem hann kynntist.
birtist nýlega í þremur greinum
í sænska blaðinu „Dagens Ny-
heter“, og hafa haft mikil áhrif á
skandinaviska lesendur. Hann
byrjar með frásögn af samein-
ingu margra leyniflokka, félaga
verkamanna, opinberra starfs-
manna og æskulýðs sem mynd-
uðu E. A. M. Hann segir frá
hvernig þessi samtök efldust, þar
til þau í sumum landshlutum
náðu til meirihluta íbúanna.
Sumstaðar á Pelopsskaga voru
80—90% íbúanna meðlimir eða
fylgjendur. Útdráttur hans úr
stjórnmálastefnuskrá samtak-
anna gerir ljóst að þau höfðu
engan byltingartilgang, það sem
áherzla var lögð á var þörfin fyr-
ir góða opinbera starfrækslu, ráð
stafanir gegn malaríu, betri
sjúkrahús, jafnrétti kvenna og
karla og aðrar félagslegar um-
bætur. Snemma skipulagði E. A.
M. allsherjarverkföll, er neyddu
Þjóðverja til að hætta við fyrir-
ætlanir um að kveðja vissa ald-
ursflokka til hernaðar. — E. A.
M. skipulagði hjálp til þeirra, er
urðu fyrir grimmdarverkum
Þjóðverja. Þegar ítalir leystu
upp lögregluna í sveitahéruðun-
um grísku og dómstólarnir
hættu störfum, varð E. A. M.
ósýnileg stjórnarvöld, sem hélt
við virðingu fyrir eignum og
reglu.
Síðar kom E. L. A. S. til, óx
úr smáhópum, sem myndaðir
voru til skemmdarverka upp í
lítt búinn en agaðan 100 þúsund
manna her. Þjóðverjar „töluðu
með augljósum ótta“ um þessi
leynisamtök, og það voru þeir,
sem breiddu út þá hugmynd, að
allir meðlimir þeirra væru komm
únistar. Frá Bretum fékk ELAS
nokkuð af vopnum loftleiðis, en
ekki meira en það að það or-
sakaði „vissa beizkju11. Grimm-
asti þáttur baráttunnar var háð-
ur veturinn 1943—44, þegar
Þjóðverjar hótuðu að drepa 50
Grikki fyrir hvern Þjóðverja
sem félli. Á annað hundrað
helztu menn Spörtu voru teknir
af lífi í hefndarskyni fyrir árás.
Þýzku liðsflokkunum var stjórn
að af grímuklæddum Grikkjum,
meðlimum EDES, sem um það
leyti „unnu“ með Þjóðverjum,
vegna ósættis við E. A. M. —
í einum smábæ, Kalavrita, voru
yfir 1000 menn skotnir, allir karl
menn bæjarins milli 15 og 60
ára aldurs. — E.D.E.S. njósnaði
fyrir Þjóðverja stöðugt, þar til
liðið hvarf snögglega frá Pelops-
skaga til Mið-Grikklands. í
maí 1944 var E. A. M. orðið svo
athafnasamt og öflugt, að Þjóð-
verjar urðu að lýsa allan Pelops-
skaga „hernaðarsvæði", og
kveðja „öryggissveitirnar“ til
hjálpar. í Pelopshéraði einu
saman myrtu Þjóðverjar og
þessar kvislingasveitir 6975
menn og brenndu 19882 hús.
Þessi notkun á grískum landráða
mönnum gerði baráttuna að
sjálfsögðu heiftúðugri, og E. A.
M. fór nú einnig að brenna hús
og taka andstæðinga af lífi. Þetta
sumar náði E. A. M. öllum Pel-
opsskaga á sitt vald nema borg-
unum. Þeim náði E. A. M. í sept-
ember 1944, er Þjóðverjar hörf-
uðu, settust um þær og tóku með
árásum varnarvirki „öryggis-
sveitanna“, enda þótt þær hefðu
öflugt stórskotalið og atvinnu-
herforingja, eftir miklar blóðsút-
hellingar. Meðan kvislingamir
héldu þessum borgum beittu þeir
íbúana verstu grimmdarstjórn.
Eftir sigurinn tók E. A. M.
nokkra þessara landráðamanna
af lífi.
Þegar prófessor Persson fer að
lýsa árekstri E. A. M. og Breta,
segir hann að frá upphafi hafi
kennt nokkurs „kala“ þar á milli,
en vandræðin hafi stafað af því
að ELAS, „hetjurnar frá degin-
um.áður, bjargvættir lands síns
máttu ekki bera vopn í Aþenu“,
en Fjallahersveitin, konungs-
sinnar, gengu um með alvæpni
og áttu að verða kjarni hins nýja
hers. Þegar prófessorinn hefur
sagt frá hinni örlagaríku kröfu-
göngu á stjórnarskrártorgi, hug-
leiðir hann hvort til bardaga
hefði þurft að koma þar á eftir.
Hann leggur áherzlu á, að hægt
hefði verið að afstýra stríði, ef
Scobie hershöfðingi hefði sýnt
„meiri lipurð og betri skilning á
grísku skaplyndi“. í þess stað
Síldarverksmiðjuraar
á Siglufirði
Framhald af 1. síðu.
greiðslu. Aukning síldarverk-
smiðjanna er því, eins og sakir
standa, eitt þýðingarmesta hags
munamál sjávarútvegsins.
Það hefur ekki verið lögð
nægilega mikil áherzla á að auka
afköst síldarverksmiðja ríkisins.
Þegar á haustþinginu 1942 var
ákveðið að byggja þær tvær
verksmiðjur, sem hér um ræðir,
10 þús. mála verksmiðju á
Siglufirði og 5 þús. mála verk-
smiðju á Skagaströnd, en þó nú
sé komið hátt á þriðja ár frá
því sú ákvörðun var gerð, hefur
undirbúningur verið sáralítill til
þessa. Þó kom það skýrt fram
við afgreiðslu málsins á þingi
1942 að ætlazt var til að undinn
yrði bráður bugur að byggingu
Siglufjarðarverksmiðjunnar að
minnsta kosti.
Um val nefndarmanna verða
varla skiptar skoðanir. Þeir eru
allir valdir eingöngu vegna þekk
ingar og reynslu við slík verk,
sem hér þarf að leysa af hendi.
Tíminn er naumur, og eigi verk-
smiðjurnar að komast upp fyrir
næsta vor, þarf til þess mikið og
gott starf. Þeir sem þekkja nefnd
armenn, munu ekki treysta öðr-
um betur til að stjórna því starfi.
skipaði hann EAM að hverfa
burt úr At'tíku áður en samning-
ar hæfust, „og það var tekið sem
bein ögrun“. — Prófessor Pers-
son telur E. A. M. ekki hafa ver-
ið andbrezkt, en mjög á verði um
sjálfstæði Grikkja. „Við ætlum
ekki að selja sjálfstæðið fýrir
niðursoðin matvæli“ var eitt
kjörorðið, málað á húsvegg. Ann
að var þannig: „Við viljum
hvorki Þjóðverja, Rússa né Eng-
lendinga til að stjórna landinu“.
Niðurstöður próf. Perssons eru
mjög uggvænlegar. Hann metur
hcrnaðarafrek ELAS mun hærra
en Churchill gerði. Án nokkurr-
ar hjálpar náðu þeir Pelops-
héraði á sitt vald, — héraðinu
sem hann þekkti bezt. Þegar
Bandamenn réðust inn á Sikiley
og Suður-ítalíu, þurftu Þjóðverj-
ar að halda á öllum her sínum
til varnar. „En ELAS hóf þá
skemmdarverkaherferð, er ekki
einungis hindraði að Þjóðverj-
ar gætu flutt lið frá Grikklandi,
heldur varð til þess að binda
fleiri ' þýzka hermenn á þeim
slóðum“. Persson og aðrir kunn-
ugir telja að „Grikkir hafi orð-
ið að færa þungar fórnir fyrir
hverja brú sem sprengd var“.
Eftir að hafa minnt lesendur
sína á að vörn Grikkja gegn ítöl-
um tafði árásina á Sovétríkin,
kemst prófessor Pérson að þeirri
niðurstöðu „að G*rikkland hafi
orðið Bretlandi notadrýgra
í þessari styrjöld en Bretar
Grikkjum".
Þessi skoðun hlutlauss athug-
anda, sem er sérstaklega dóm-
bær, kann að vera eins nálægt
Fimmtudagur 24. maí 1945. — ÞJÓÐVILJINN
dómi sögunnar og vér fáum
komizt að þessa stundina. Loka-.
dómurinn mun verða undir því
kominn, hvort vér reynum af al-
hug að koma á þeim sættum,
er vér lofuðum. Þessar sættir
munu ekki takast meðan vér
þolum, að hvít ógnarstjórn sé lát
in vera undirbúningur þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar.
LANDSSÖFNUNIN
Ihíiííf ii liiiir snnuna bgiiaiæUi
H»nr síöFBiaiir n aisin killiiua
Landssöfnunin nam í gærkvöld tæplega 1 milljón og
400 þúsund krónum auk fatnaðargjafa, sem nema um
þús. kr„ auk þess, sem enn hefur ekki verið metið til fjár.
Þær fregnir berast hvaðanæva af landinu, að söfnun-
in gangi með afbrigðum vel, og er kunnugt um hundruð
þúsunda, sem þar hafa safnazt í peningum auk annarra
gjafa.
Landssöfnuninni hafa borizt eftirtaldar gjafir:
Ríkisprentsmiðjan Gutenberg gaf 20 000 kr., 10 000
kr. gáfu Stefán Thorarensen og Hótel Borg, 5000 kr. gáfu
eigendur sænsk-íslenzka frystihússins, Sparisjóður Akra-
ness og m.b. Faxi, 3000 kr. gáfu Daníel Þorsteinsson & Co.
h. f. og eigendur Þvottahússins Drífu, Veiðarfæraverzl.
Verðandi gaf 2500 kr. Safnað við guðsþjónustu í Fríkirkj-
unni á hvítasunnu kr. 1515,02, 1000 kr. gáfu íslenzk-erlenda
verzlunarfélagið, Jón Símonarson, A. Þ. o. fl„ Hallgrímur
Jónsson fyrrv. skólastjóri, 930 kr. safnað í Breiðabólsstaða-
prestakalli á Skógaströnd, 800 kr. gáfu íbúar á Hraunteig .
10, 500 kr. gáfu S. Ól. + S. J„ E. H„ Gottsveinn Oddsson,
300 kr. gáfu Jóh. Jóh„ Guðjón Jónsson, Halldór Jónsson-
Sig. Halldórsson-Lárus Halldórsson, P. S„ Safnað í afmæl-
isveizlu, 200 kr. gáfu Álfh. Briem, A. D„ gömul hjón, S.
Björnsson, E. G„ Ólafur Þorsteinsson, Gylfi Helgason, G.
B. L„ Hjón með sex börn, V. E„ B. S. J„ Tvær, 150 kr. gáfu
heimili í Skeiðahr., Ragnar, Geirþr. og Jóh„ félagar, 100 kr.
gáfu Helgi, S. og L„ Þórarinn, Sig. Ólafss., Ól. Á. Guðrn.,
Jón Hannesson, Helgi Tryggvason, V. K„ Halldór Jóns-
son, Þorst F. Einarsson, N. N„ Jón Bjarnason, Dagbjartur,
Sigr. Þorláksd., Hjalti Jörundsson, G. G„ Gunnl. J. Guð-
mundss.,.Ástríður, ónefndur, G. Þ„ S. J„ O. J„ 70 kr. gáfu
nokkrar starfsstúlkur, R. E. S„ 50 kr. gáfu N. N„ N. N„ göm-
ul kona, Þ. G. Ó„ Framnesvegi 10, Jón Vigfússon, Páll Jör-
undsson, Guðbjartur Torfason, Hanna Björnsdóttir, Krist-
ráður Þórðarson, ónefndur, Jónína Lindal, ónefnd, S. E„
Sigurjón Sveinsson, Guðný og Kristjan, Eggertsson, Þ. Þ.
K. Þ„ N. N.,,Guðrún, Unnur Kristjánsd., Pálína Friðfinnsd.
S. E„ S. Ó„ 40 kr. gáfu tvær mæðgur, 25 kr. gaf Sigurborg
Þórðard., 10 kr. gáfu J. Þ. Einarsd., ónefnd, áheit, Guðni
5 kr. gaf ónefndur.
Starfsfólk eftirtalinna fyrirtækja gaf þessar upphæðir:
Fél. kjötverzlana 16 745,00, Varðarfélagsins 300,00, Þvotta-
hússins Drífu 780,00. Hárgreiðslust. Maju 130,00, Þórodds
Jónssonar 503.68, Lofts Guðmundssonar 250.00, Markúsar
Sigurðssonar 550,00, Richards Eiríkssonar 450,00, I. Brynj-
ólfssonar & Kvarans 600,00, v/ húsbyggingu Sjálfstæðisfl.
1680,00, Ríkisútvarpsins 1660,00, H. Benediktssonar & Co.
1740,00, Seglagerðarinnar Ægis 150,00, Veðurstofunnar
510,00, Skrifstofu Eimskipafélags íslands 2021,00, Raflampa-
gerðarinnar 300,00, Toledos 600,00, Verksmiðjunnar Sindra
410,00, J. Þorlákssonar & Norðmanns 575,00, O. Johnsons
6 Kaabers 450,00, Ríkisféhirðis 180,00, H.f. Nóa, Hreins &
Sirius 1927,00, Leðuriðjunnar og Leðuriðjan h. f. 1000,00,
Egils Árnasonar 110,00, Verzl. Snótar 60,00, Hótels Borgar
2500,00, Rannsóknarstofu Háskólans 590,00, Leðuriðju Atla
Ólafssonar 1000,00, Safnað af Dagsbrún: Vinnuhópur hjá
Eimskipafélagi íslands 1021,00, hjá olíustöðinni Klöpp
1935,00, hjá Ríkisskip 750,00, hjá Reykjavíkurbæ 1150,00.
Bandarískir hershöiðingjar
á eftirlitsferð hér á íslandi
Sjö manna eftirlitsnefnd frá Bandaríkjahemum 'er komin
hingað til lands og mun skoða herstöðvar Bandarikjanna hér.
Formaður þessarar nefndar eru hershöfðinginn George
Grunert, en hann er yfirmaður þess sem Bandaríkjamenn nefna
austur-varnarsvæðið, en það nær yfir 40 af hinum 48 ríkjum
Bandaríkjanna og ennfremur stöðvar Bandaríkjahersins á Ný-
fundnalandi, Grænlandi, íslandi og Bermuda.
í förinni er einnig fulltrúi frá hermálaráðuneytinu í Was-
hington.
með honum eru þessir liðsfor-
ingjar:
Col. Charles P. Prime, flug-
málafulltrúi; col. John R. Reite-
meyer, félagsmála- og fréttafull-
trúi; col. Wm. F. deDufour
birgðastjóri; Lt. col. William M.
Smoak, öryggismálafulltr.; maj-
or Robert G. Hurt skrifstofu-
stjóri og Robert J. Ryan ritari.
Ennfremur er col. Gordon E.
Texter, fulltrúi frá hermálaráðu
neytinu í Washington í för með
þeim.
Grunert hershöfðingi hefur
langan hermennskuferil að baki
og hefur gegnt mörgum þýðingar
miklum störfum í þjónustu hers-
ins.
Hann er fæddur í White Hev-
en í Pennsylvaníu árið 1881. Átj-
án ára gamall gekk hann í her-
inn og hefur síðan hækkað í
Frh. á 8. síðu.
George Grunert hershöföingi
Stjórnandi þessarar eftirlits-
ferðar er sem fyrr segir general
George Grunert, yfirmaður
austur-varnarsvæðisins. í för
Fræðslan í búnaðarskólunum
Sumarferðir Ferða-
félaffsíns
Framhald af 2. síðu.
leið til Veiðivatna og þaðan að
Landmannahelli — Níunda ferð-
in verður 27. júlí um sömu slóðir,
nema ferðin verður hafin við Land-
mannahelli og farið austur. — 7
daga ferð. — Tíunda ferðin hefst
24. júlí, austur í Oræfi.
Tólfta ferðin hefst 4. ágúst, far-
ið verður umhverfis Langjökul. —
5 daga ferð.
Þrettánda ferðin hefst 8. ágúst,
austur á Siðu og Fljótshverfi. 4
daga ferð.
Trúlofun. Nýlega hafa opinberað
trúlofun sína ungfrú Jónína Björns-
dóttir og Ingvar Jóhsson bílstjóri,
bæði til heimilis á Bræðraborgar-
stíg 49.
Fjórtánda og síðásta ferðin
hefst 14. ágúst, Verður einnig um
Síðu og Fljótshverfi og tekur 4
daga.
Framh. af 3. síðu.
það megi ekki una öllu lengur,
ef takast eigi að skapa því fólki
er þennan atvinnuveg stundar
lífvænleg kjör, og landbúnaðar-
framleiðslan komist úr því nið-
urlægingarástandi, sem hún nú
er í. Margar eru ástæðurnar fyrir
kyrrstöðu landbúnaðarins og er
fráleitt að kenna þar einvörð-
ungu um skorti á kunnáttu. En
fávíslegt væri að ganga alveg
fram hjá því atriði, þar sem nú-
tíma tækni er grundvallarskil-
yrði fyrir viðreisn landbúnaðar-
ins, og slík viðreisn er ófram-
kvæmanleg án velmenntaðrar
bændastéttar.
Við vitum að vinnutækni í
landbúnaði er álcaflega misjöfn
hér á landi, er þó langt frá að
við höfum nógu yfirgripsmiklar
skýrslur um það efrii. Búreikn-
ingar eru alltof sjaldgæft fyr-
irbrigði til að svo sé. Samkvæmt
upplýsingum, sem Guðmundur
Jónsson kennari á Hvanneyri
gefur í grein, er hann nefnir:
„Hvers vegna búa bændur mis-
jafnlega vel?“ og birt er í 9. árg.
Búfræðingsins, þá er ástandið
mjög slæmt í þessum efnum.
Hefur Guðmundur þó aðeins bú-
reikninga 30—40 bænda til að
styðjast við, og sér hver maður,
að það er alveg ófullnægjandi.
Kemst hann að þeirri niðurstöðu
séu miklu
★
Þeir sem hngsa sér að taka þátt| að vinnuafköstin
í einhverri af þessnm ferðum geta J meiri hjá svokölluðum „beztu“
fengið nánari upplýsingar hjá I bændum, (þ. e. þeim sem hagn-
framkvæmdastj. félagsins,
áni Skagfjörð. Túngötu 5.
Kristj-!ast mest á búrekstrinum), bæði
j við heyskap og búfjárhirðingu.
Þrír „beztu“ bændurnir (af um
40) hafa um tvöföld afköst á við
meðaltalið og þeir „lökustu“ á-
líka langt fyrir neðan meðaltal-
ið. „Þar af leiðir“, segir Cuð-
mundur, „að þrír „beztu“ bænd-
urnir (um 8%) hafa um fjórföld
afköst miðað við þrjá þá „lök-
ustu““.
Þá gerir Guðmundur saman-
burð á vinnuafköstum hér á
landi og á Norðurlöndum, Banda
ríkjunum og Englandi. Kemur
þá í ljós, eins og vænta mátti,
að vinnuafköstin eru minni hér
en í þessum löndum. Beztu af-
köst hér telur hann að séu svip-
uð meðalafköstum í þessum
löndum.
Gæta verður þess, að taka nið-
urstöður þessar ekki of alvar-
lega. Búreikningahald er ekki
orðið nógu almennt ennþá og
auk þess ójafnt skipt milli lands-
f jórðunga. Eru líkur til að ástand
þessara mála sé mun lakara
þegar á heildina er litið en þessir
fáu búreikningar gefa hugmynd
um.
Hér eru þessar niðurstöður
dregnar fram til að færa sönnur
fyrir þörfinni á bættri tækni í
landbúnaði okkar, og að erlend
reynsla í þcim efnum verði sam-
ræmd íslenzkum staðháttum.
Til þess verða bændurnir að
kunna að hagnýta sér vélarnar.
Það er hlutverk bændask .’snna
og gróðrarstöðvanna að siuðla
að því að svo verði.
Niðurl. á morgun.