Þjóðviljinn - 26.08.1945, Blaðsíða 3

Sunnudagur 26. ágúst 1945.
ÞJÓÐVILJINN
þJÓÐVILJINN
Utgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstræti 12, sími 2270. (Eftir kl.
19.00 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Áskriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
t, — : ” ■ .■ = N
Ring Lardner:
Hnefaleil íakappinn
- -■'
Samemingartilraimirnar
í Frakklandi, Danmörku og Noregi, hefur verið rætt
um sameiningu verkalýðsflokkanna tveggja, kommúnista
og sósíaldemókrata. Þessar umræður hafa að svo stóddu
ekki borið tilætlaðan árangur. Líkur benda- ekki til að
flokkarnir verði sameinaðir fyrir þær kosningar sem fara
í hönd.
Það er óhætt að fullyrða að allir sem í raun og sann-
leika vilja að þjóðfélag sósíalismans rísi úr þeim rústum
sem stríðið hefur eftirskilið, fögnuðu þessum sameiningar-
tilraunum og óskuðu af heilum huga að þær bæru árangur.
Það er líka óhætt að fullyrða að verkalýðshreyfingin fagn-
aði þessum tilraunum og vonaði að í lok þessarar heims-
styrjaldar tækist að sameina þá krafta sem sundruðust í
lok heimsstyrjaldarinnar 1914—1918. Sem sagt, verkalýðs-
sinnar og sósíalistar vonuðu að nú væri sá -dagur að
renna upp, að fullkomin eining skapaðist innan verkalýðs-
hreyfingarinnar og að hin sósíalistiska hreyfing yrði ein
og óklofin.
Þessar vonir hafa brugðizt 1 bili og Alþýðublaðið fagn-
ar. Meðan umræður stóðu yfir um sameininguna skrifaði
það hverja greinina af annari barmafulla af úlfúð út af því
að um þetta skyldi vera rætt, og loks, þegar ljóst virðist
að árangur náist ekki að svo stöddu, getur það ekki dulið
fögnuð sinn.
En það er of snemmt fyrir andstæðinga sósíalismans
og verkalýðshreyfingarinnar að fagna. Þessum samkomu-
lagstilraunum hefur ekki verið slitið í fjandskap og það
er mjög sennilegt að upp úr kosningum, sem fram fara í
haust og jafnvel í kosningabaráttunni, takist samstarf með
verkalýðsflokkunum og öll rök virðast að því hníga að
fyrr en síðar verði um einn flokk sósíalista og verkalýðs-
sinna að ræða í hverju landi, þó ugglaust verði menn, eins
og fagnendur Alþýðublaðsins, utan við þann flokk, enda
víst að þeir menn eru ekki sósíalistar, þótt þeir punti sig
með því nafni, sbr. ummæli Alþýðublaðsins, sem birtust
fyrir nokkrum dögum um að framkvæmdir sósíalismans
gætu menn séð í Svíþjóð og Danmörku þar sem Alþýðu-
flokkarnir hefðu setið við völd. Ugglaust hafa menn, sem
ekki hyggja á frekari framkvæmdir sósíalismans en orðið
er í Danmörku og Svíþjóð, lagt sig fram til að hindra sam-
einingu verkalýðsflokkanna í þeim þrem löndum er áður
getur.
•
En víkjum nú að þeim grundvelli sem fyrir hendi
virðist vera fyrir sameiningu verkalýðsflokkanna yfirleitt.
Síðustu árin hafa fært verkalýðnum dýrkeypta reynslu
af því hvað sundrungin þýðir. Sundraður verkalýður,
klofin hreyfing sósíalista gat ekki hindrað fasisma og stríð.
Sameinaður verkalýður, einhuga sósíalistar hefðu getað
það. Þetta er alvarleg áminning. í þessu stríði hefur heim-
inum verið sýnt, að á grundvelli sósíalismans hefur risið
eitt af voldugustu ríkjum veraldarinnar. Hinum þrotlausa
lyj|aáróðri gegn þessu ríki, eða ríkjasambandi, hefur verið
feykt burt. Heimurinn veit nú að hagkerfi sósíalismans
er lífrænt, enginn dirfist að mótmæla því framar.
Öllum hugsandi sósíalistum er nú orðið ljóst, að forn-
ar deilur sem voru eðlilegar og raunhæfar á sínum • tíma,
um það hvernig sósíalismanum yrði á komið, eru ekki
lengur raunhæfar. Skipulag sósíalismans er komið í fram-
kvæmd á sjötta hluta jarðarinnar og það mun komast í
rétti, annaðhyort í New York
eða Milwaukee.
— Á móti hverjum?
— Öllum sem fást til að
keppa við þig. Þér er sama
hver er, er ekki svo?
— Já, víst er mér sama. Eg
skal hnoða þá alla eins og
deig.
— Jæja, þú ættir að leggast
fyrir. — Heyrðu annars,
sendu Grace tvö hundruð í
símaávísun til New York.
— Tvö hundruð! Eg sem
sendi henni þrjú hundruð á
sunnudaginn var.
— Nú, hvern fjandann varð
ar þig um það.
— Jæja, jæja, vertu ekki
illur. Nokkuð annað?
— Nei, ekki neitt, sagði
Migde og fleygði sér endi-
löngum.
— Og ég ætlast til þess að
þetta verði gert áður en ég
kem aftur, sagði Grace og
stóð upp frá borðinu. Þú
ætlar að gera það, hunangið?
— Láttu mig um það, sagði
Midge. Og eyddu nú ekki
meira en þú þarft.
Grace brosti til kveðju og
fór út úr salnum. Midge
hélt-.áfram að drekka kaffið
og lesa blað sitt.
Þau voru komin til Chicago
og fyrsta starfsvika Midge
í fjölleikahúsinu vár hálfn-
uð. Þau höfðu farið og notið
uppskerunnar af hinum glæsi
lega sigri yfir hinum niður-
slegna Hollendingi. Það hafði
tekið Midge hálfan mánuð að
læra listirnar sem hann átti
að sýna, en það voru íþrótta-
hæfileikar hans sem fylgt var
úr hlaði með tíu mínútna út-
skýringum á yfirburðum
þessa afreksmanns. Nú voru
haldnar tvær sýningar á dag
í Madisonleikhúsinu og fjöldi
manna varð frá að hverfa í
hvert skipti.
Þegar Midge hafði lokið við
kaffið og blaðið lötraði hann
fram í forsalinn og bað um
lykil sinn. Kallaði síðan á
vikadreng sem hafði staðið
og beðið þess að verða þessa
mikla heiðurs aðnjótandi.
— Finndu Haley, Tommy
Haley, fyrir mig, sagði Midge,
og segðu honum að koma upp
í herbergið mitt.
— Já, herra Kelly, sagði
vikadrengurinn og reyndi nú
að slá öll sín fyrri met í
auðsveipni.
Midge stóð við gluggan á
herbergi sínu á sjöundu hæð,
þegar Tommy kom inn til
hans
— Hvert var erindið spurði
umboðsmaður hans.
Það var nokkur þögn áður
en Midge svaraði.
— Haley, sagði hann, tutt-
ugu og fimm prósent er mikil
upphæð.
— Nú á ég að fá það í
höfuðið, eða hvað, sagði
Tommy.
— Eg veit ekki hvað þú
kallar það. Eg sé ekki að þér
beri að fá svona mikið.
— Jæja, sagði Tommy, ég
átti sízt von á slíku. Eg hélt
að þú værir ánægður með
okkar viðskipti. Eg hef enga
þörf fyrir að taka menn upp
úr skítnum og koma þeim á-
fram, og ég veit ekki hver
annar hefði skeytt um þig og
gert fyrir þig allt sem ég hef
gert.
— Þetta er allt saman rétt
sagði hnefaleikamaðurinn.
Þú gerðir mér mikinn greiða.
Og þú hefur fengið peninga
fyrir það, ekki satt?
— Eg ætla ekki að ýkja neitt,
en þegar allt kemur til alls
eigum við fyrst nú mikla
peninga í vændum. Og hefði
það ekki verið mér að
þakka myndir þú aldrei hafa
fengið tækifæri til þess að
eignast þá.
— O, ég geri ráð fyrir að
ég hefði bjargað mér, sagði
Midge. Hver var það sem
gaf Holléndingnum vinstri
handar höggið, ég eða þú?
— Það er satt, en þú hefðir
aldrei fengið tækifæri til þess
að fara inn í hringinn móti
Hollendingnum ef ég hefði
ekki þjálfað þig.
— Við komumst ekki að
neinni niðurstöðu með þessu
móti. Meiningin er að þú ert
ekki virði þcssara tuttugu
og fimm prósenta nú, og það
framkvæmd á hinum fimm sjöttu hlutunum á mismunandi
tímum og með mismunandi hætti, eftir því sem háttað er
menningu og þróun lýðræðisins á hverjum stað og tíma.
Sósíalistar í öllum löndum munu því berjast fyrir valda-
töku sósíalismans á þeim grundvelli sem eðlilegastur er
í hverju landi, almennar fræðilegar deilur um það efni
ættu ekki að þurfa að torvelda 'eininguna, en undarlegt
er það ekki þó erfiðlega gangi fyrst í stað að eyða þeirri
úlfúð serp áratuga deilur hafa skapað. En að því verður að
vinna og að því verður unnið, því enn er það höfuðnauðsyn
að hlýtt sé kölluninni: „Öreigar í öllum löndum, sameinizt!11
skiptir engu máli hvernig ,það
var fyrir einu eða tveimur
árum.
— Ekki það, sagði Tommy.
Mér hefur fundizt ég vera
heiðarlegur við þig, en ef þú
ert óánægður, segðu mér þá
hvað þér • finnst sanngjarnt.
Eg vil ekki að neinn brigzli
mér um fégræðgi. Við skul-
um gera samning. Hverju
stingur þú upp á?
—Eg hef ekki stungið upp á
neinu, sagði Midge. Eg sagði
að tuttugu og fimm prósent
væri af mikil. Hvað vilt þú
fá mikið?
— Hvað segirðu um
tuttugu?
— Tuttugu er of mikið
sagði Midge.
— Hvað finnst þér ekki of
mikið?
— Jæja, Haley, ég get eins
vel sagt þér það strax. Hve
lítið sem væri er of mikið.
— Þú átt við að þú viljir ekki
hafa mig.
— Já, nákvæmlega það.
Það varð mínútuþögn.
Svo gekk Tommy Haley til
dyranna.
— Midge, sagði hann og
var þungt um mál, nú ertu að
stíga óheillaspor. Þú getur
ekki rekið beztu vini þína
frá þér án þess að hefnast
fyrir það. Þessi bölvaður
kvenmaður á eftir að eyði-
legja þig.
Midge spratt á fætur.
— Haltu þér saman, æpti
hann. Komdu þér út áður en
þeir þurfa að bera þig. Þú hef
ur lifað á mér nógu lengi.
Segðu eitt orð enn um stúlk-
una, eða hvað sem er og þú
skalt fá sömu útreið og Hol-
lendingurínn. Út með þig
strax!
Og Tommy Halev, sem
mundi vel hvérnig Hollend-
ingurinn var útlítandi í and-
litinu um leið og hann datt,
fór þegar út.
Garce kom inn nokkru síð-
ar, fleygði hinum mörgu
pinklum sínum á legubekk-
inn og tillti sér á stólbríkina
hjá Midge.
— Hvernig fór?
— Nú, sagði Midge. Eg
losnaði við hann.
— Góði drengurinn! sagði
Grace. Og nú geíurðu látið
mig fá þessi tuttugu og fimm
prósent.
— Til viðbótar víð þau
sjötíu og fimm sem þú færð
þegar? sagði Midge.
— Farðu nú ekki í fýlu,
hunangið mitt. Þú ert ekkert
fallegur þegar þú ert í fýlu.
— Það er ekki mitt starf
að vera fallegur, svaraðí
Midge.