Þjóðviljinn - 15.02.1946, Page 4

4
Þ»J 6 fl V I L J I N N
Föstiidagui' 15. febr. 194a
þlÓÐVILIINN
líKianf)): SaoQeœmgE rriokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Rit.stiórnarskrifstofa: Austurstræti 12, sími 2270. (Eftir kl.
19.00 2184).
Afgreiðsla: Skó'.avörðustig 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2i84.
Askriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
i j
Það er tími til kominn að þjóðin
endurskoði alvarlega launakjör
heildsalanna
Því var yfirlýst í byrjun stríðsins af valdhöfum ís-
lands að eitt skyldi yfir alla ganga og engum efa er
það bundið að það hefur aldrei verið tilgangur þjóðarinnar
að stríðið og hættur bær, semi sjómenn tækju á sig yrðu
til þess að skapa nýja, forríka Stétt í þessu landi. sem í
þokkalbót leyfir sér að ætla að meðhöndla vinnandi stétt
þessa lands sem væri hún annars flokks borgarar, sem
ekki ætli sama rétt til 'góðrar afkomu og ísiendingar
almennt.
En reynslan hefur orðið sú að bvert á móti því að
iáta eitt yfir alla ganga, þá hefur sérstök stétt í landinu
fengið sérréttindi fram yfir allar aðrar stéttir. Meðan
aðrir íslendingar hafa cpðið að leggja á sig hættur og
erfiði til þess að vinna fyrir b.rauði sínu, þá hefur þjóðin
raiunverulega verið seld þessari stétt á leigu. Þessi stétt eru
heildsalarnir. Þeir hafa fengið emokum á innflutningnum
til landsins að heiita má. Því meiri verzlun, sem þeir
, höfðu áður, því meiri innflutningsleyfi hafa þeir fengið
nú. Þeir hafa fengið ákveðna, háa hundraðsélagningu á
þessar vörur, — því dýrar og ver, sem þeir hafa keypt
inn, þvi bærri álagnimgu.
Þessi sérréttindastátt hefur sópað að sér auð á þessum
fáu árum, þannig að nú er svo kcmið að 100 ríkustu auð-
menn og auðfélög Reykjavíkur ( — og það eru fyrst og
fremst heildsalamir) eiga fjórðumg af ei'gnum skatt-
skyldra Reykvíkinga eða 73 milljónir króna, en það eru
mikið yfir 100 milljónir króna, ef tekið er tillit til þess
að við uppgjöf til skatts er farið eftir fasteignamati eigna.
Það var ekki þetta, sem var tilgangur þjóðarinnar.
Slík misskipting auðsins se-m þessi er hverri þjóð stór-
hættuleg.
Tekjur Reykvíkinga 1944 voru um 350 millj.
kr. eða 41 þúsund kr. meðaltekjur á 5 manna
fjölskyldu. Hundrað tekjuhæstu auðfélögin höfðu
þá 17 milljón króna tekjur.
En núverandi kaup Dagsbrúnarmanns, sem
vinnur 8 tíma á dag allan ársins hring, veitir hon-
um aðeins 14 þúsund krónur handa fjölskyldu
sinni.
Það sér hver heilvita maður að slík mis-skipting tekn-
amna er alveg óþolandi.
Dagsibrún hefur sagt þjóðinni það alveg skýrt í álykt-
un simni, er sammingum var sagt upp, að hún óskaði þess
fyrst og fremst að dýrtíðin væri lækkuð- Það er ekki
hægt að una ástandi eins og því, sem nú er skapað með
sölu á rándýru húsmæði, sem ekki kemur imn í vísitöl-
una, — með óhóflegum fæðiskostnaði, sem ekki kemur imm
í vísitöluna, — og aMri dýrtíðinni ó öðrum sviðum, sem
einnig lerudir utan við vístöluna,
Þjóðin hefur fyMstu samúð með þeim, sem: nú hafa
lamgt um lægri meðaltekjur en þjóðin igetur veitt þeim.
Þjóðin krefst þess að milljómagróði örfárra heildsala
í Reykjavík sé tafarlaust skorinn niður.
Það er ekkert annað en hræsni og yfirdrepsskapur
að telja eftir Dagsbrúnarmanni 15—16 þúsund 'króma árs-
tekjur, meðan meðaltekjur 5 manna fjölskyldu í Reykja-
vlk eru 41 þúsund krónur. Siíkt er erindreksuur fyrir hina
ÞRIFNAÐI ER ÁBÓTAVANT
Ó. Þ. skrifar Bæjarpóstinum:
„Mikið hefur verið rætt um
bað og ritað, að bærinn okkar sé
ekki nógu hreinlegur, og íbúarn-
iir hafa óspart verið hvattir til
að leggia hönd á plcginn til þass
að fegra hann og prýða. Og það
er ekki að ófyrirsynju að minnt
er á þetta. Öllum, sem ferðast
hafa um erlendar menningarborg
ir, ber saman um að við Islend-
ingar séum langt á eftir öllum
þjóðum hvað snertir umgengni
og S'kipulag. Eg hefi heyrt greina
góðan oig sanngjarnan mann láta
sér þau orð um munn fara, að
það væri haria lítill munur á
umgengni og hreinlæti höfuð-
borgar Islands og sóðalegra fiski
og hafnarborga í Englandi eins
og t d. Fleetvood. Sjálfur get ég
ekki dæmt um þetta af eigin
raun.“
KÝR VEKJA ATHYGLI
„Hér í Reykiavik eru til dæmi
um himinhrópandi sóðaskap, auk
þess veniulega óþrifnaðar sem er
landlægur hér í Rvík og vekur
enga sérstaka athyg-li. Enn eru
allmörg salerni án vatns í bæn-
um, t. d.
Kunningi minn sagði mér frá
því að eitt sinn hefði lamerískur
hermaður yrt á sig úti á götu og
bent sér sýnilega yfir sig undr-
andi á hálfah annan tug kúa,
sem reknar voru vestur Grettis-
götu.
Það þætti líklega skritin sjón
að sjá' hlutfallslega jafn stóran
hóp kúa í miðhluta New York
borgar, eða nokkur hundruð
samtals. Eða í Kaupmannahöfn,
London eða í Moskvu, sem kvað
vera hreinlegasta borg í heimi.“
VANÞAKKLÁTT STARF
„En ég ætlaði nú reyndar að
skrifa um dálítið annað en sam
anburð á hreinlæti hér og ann-
ars staðar. Eg hitti hér á dögun-
u-m á mann sem vinnur í „hreins
uninni“ eins og það er kallað,
en þeir menn eru þekktastir und
ir nafninu „öskukarl“. Þessa
menn er ekki að saka um það
að bærinn okkar er ekki hrein-
legri en hann toer vitni um, þeir
vinna sitt verk vel, eftir því sem
kringumstæður leyfa, en fólkið
gerir þeim oft erfiðara fyrir en
nauðsynlegt er meðal annars
með meðferð á úrgön’gum- o. fl.
Það er vanþakklát verk að
vera „öskukarl", sagði heimild-
arm. minn, sýn'kt og heilagt er
um við að fá hnútur frá kven-
fólkinu (svo til einungis) fyrir
ýmislegt, sem okkur kemur adls
ekki við. Það er t. d. ekki hægt |
að saka okkur um það þótt frún
um þyki hreinsunin ganga seint,
væri ekki nær að beina þeirn
skeytum til hærri staða. Nei,
þær láta það vera frúrnar sem
eru að atyrða okkur, þarna
hella þær sér yfir okkur úr
gluggum á 1., 2. og 3." hæð
þruma miskunnarlítið og koma
stundum út til okkar _ og elita
tunnurnar út að ösku'bidnum."
„EKKI EIGA ÞÆR ALLAR
SAMMERKT I ÞVI“
„Nú er langt frá því að allar
frúr eigi hér sammerkt, sumar
eru alúðin .sjálf. Þær skilja að-
stöðu okkar og kunna að meta
st»arf okkar, sem oft er bæði
vanþakklátt, eins og sagði áðan
og auk þess sóðalegt, og ekki
sérlega vel borgað."
Svo mörg voru þessi orð „ösku
karlsins“, og dæmi nú hver um
sem vill og taki þeir sneið sem
eiga.
Ó. Þ.“
„LANDRÁÐAMAÐUR FÆR
LÉTTAN DÓM“
„Alþýðumaður“ skrifar:
„Þess er nýlega getið í frétt-
u.m fr,á Banmörku að svikari
einn, Hipo-maður svonefndur,
sem að því er fréttir herma var
valdur að dauða a. m. k. 4 föð-
urlandsvina danskra, hafi feng-
ið þar tiltölulega mjög vægan
dóm, eða 10 ára fangelsi. Fréttin
vakti undrun meðal Æ)ana og
plli verkföllum sem stofnað var
til í mótmælaskyni. Við Islend-
ingar erum ekki eins hörundsár-
ir og Danir í málum sem þess-
um enda e. t. v. ekki við því að
toúast, þar sem kynni okkar af
Hipo-mönnum yoru ekki eins á-
þreifanleg hér cg í Danmörku.
En er ekki full ástæða til að
íslenzk stjórnarvöld hafi fulla
| gát á því aí hvaða sauðahúsi
þeir menn eru, sem flytja hingað
um þess.ar mundir oig setjast hér
að? Hvaða ráðstaianir gerir rík
isstjórnin til þess að hingað
flytjist ekki allskonar landráða-
lýður? Eða hefur ekki gefist neitt
tilefni þess að varúðar væri
gætt í þessu efni?
Alþýðumaður“
Ilvað skyldi bæjarráð gera?
Fæðissölumálin eru vandrœða
mál hér í bæ. Þúsundir Reyk-
ví'kingar verða að kaupa fæði
utan heimilis, oft og tíðum eiga
þeir fullt í fangi með að fá fæði
keypt, utan þess verða þeir að
kaupa það mjög dýrt, og víða
brestur á að það sé svo holt sem
skyldi.
Sósíalisitar líta svo á að bær-
inn eigi að gera sitt til að bætia
úr þessu. Þess vegna báru þeir
fram svohljóðandi tillögu í bæj-
‘arstjórn er fjánhagsáætlunin
var samþykkt:
„Bæjarstjórn ákveður að koma
upp matsölu er selji fæði við
sannvirði og leggi heilsufræði-
leg sjónarmið til grundvallar við
framleiðslu fæðisins. Bæjarstjórn
telur æskilegt að hafa samstarf
Við félög fæðiskaupenda og önn
ur félög, sem til þess kynnu að
vera reiðubúin.“
Þéssari tillögu var vísað til
bæjarráðs. Það er fróðlegt að
vita hvað það gerir í máiinu.
Fávíslega spurt
Það er bezt að viðurkenna
það strax, að þegar spurt er
hvað bæjarráð muni gera við
tillö'gur sem íhaldið visar til þess
þá er fávislega spurt. Við slík-
ar t'illöigur gerir bæjarráð aldrei
neitt. Þetta er aðferð íhaidsins
við að koma vinsælum tillögum
fyrir kattiarnef. Fæðiskaupendur
get^ verið vissir um að meðan
íhaldið ræður bænum verður
ekkert gert af hans hálfu á
þessum vettvangi.
Ilvað gæti sameinaður
fiokkur?
Engum hu'gsandi manni dylzt
að stærsta sporið, sem hægt er
að stíg'a tjj þess að tryg'gja launa
stéttunum afkomuöryggi og al-
þjóð fraimfarir og hagsæld, er að
tryg’gja fullkomna einingu verka-
lýðs'hreyfinigarinnar og samein-
ingu allra Lslenzkra sósíalistia í
einum flokki. Sósialistafilokkur-
inn var stofnaður til að ná þessu
marki og að því hefur hann
keppit og að því mun hann
keppa unz markinu er náð. Sam-
eining Alþýðuflokiksins og Sósí'al-
istaflokksins er því mál, sem
þarf að komast í framkvæmd. I
þessum floikkum eru allir is-
lenzkir sósíalistar, sem flokks-
forríku heildB'ala, sem engu h'aía viljað fórna þjóðinni,
heldur aðeins heimtað að öMu væri fórnað fyrir þá.
Hitt er 'svo annað mál, að tryggja þarf sjómönnum
oig þeim, sem við útveg vinna, eigi síðri kjö,r en land-
verkamönnum. Og þjóð, sem hefur 6—700 mMljónir króna
árstekjur — eða 25 þús. kr. á hverja 5 manna fjölskyldu,
hún getur það sannarlega, ef hún aðeins þorir að vera rétt-
lát og beita réttinum gegn þeim, sem vilja viðhalda sérrétt-
indum forríkrar stríðsgróðastéttar-
bundnir eru, og þeir eiga tví-
mselalaust að vera í einum flokki
en ekki tveimur.
Slókur flokkur mundi við þing-
kosningar verða stærsti eða naest
stærsti flok'kur þingsins og tví-
mælalaust sá sterkasti, sá sterk-
asti vegna þess að hann mundi
hafa að toaki sér verkalýðshreyf-
inguna sem heild.
.Þetta ættu fylgjendui' og for-
usturnenn toeggja flokkanna að
athuga, einingin er þjóðamauð-
syn, því þá ek'ki að þpka úr
vegi sérhverri hindrun og fram-
kvæma einingarst'efnuna.
Þeir, sem eiga milljónirnar
og þeir, sem eiga bara
launin sín.
Við vorum nýlega að rabba um
það að á vettvangi stjómmál-
anna væri , háð barátta um
skiptingu arðsins milli launa-
stéttanna annars vegar og eigna-
stéttanna hins vegar. Nú ættum
við að líta í kringum okikur með
al manna, sem lifa á launum
sínum og engu öðru. Eru þetta
efnaðir menn? Nei, ónei, þeir
eiga þetta rétt í sig, og á, sumir
kom'ast það langt að eiga þak
yfir höfuðið, og þar með búið.
Það eru ekki þessar stéttir,
sem nýfenginn auður þefur safn-
ast hjá. Hann hefur safnást hjá
þeim, sem ei'ga framleiðslutækin
og fasteigniir og þeim, sem reka
viðskipti. Þessir eiga milljónim-
ar.
Nú hafið þið ugglaust tekið
eftir því, »að þegar verikamenn
eða aðrir Launþegar fara fram
á að auka þann hluta, sem þeir
fá af tekjum þjóðarbúsins, þá
Framhald á 7 síðu.
i