Þjóðviljinn - 09.04.1946, Síða 4

4
ÞJÓÐVILJINN
Þriðjudagur 9. apríl 1946.
þJÓÐVILJINtÍ |
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar: Kristinn E. Andrésson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Ritstjórnarskrifstofur; Skólavörðustíg 19. Símar 2270 og
6509 (eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustig 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Áskriftarverð: 1 Reykjavík og nágrenni: kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
__________________________________________________/
Skólakerfið
Alþingi hefur sett lög um skólakerfi og fræðsluskyldu.
Frumvarp til þessara laga var samið af milliþinganefnd í
skólamálum, og flutt af fulltrúum stjórnarflokkann'a í I
menntamálanefnd neðri deildar, að beiðni Brynjólfs Bjarna-
sonar menntamáliairáðherra.
Með þessari lagasetningu er tvímælal'aust stigið hið
merkasta spor í skóla- og fræðslumálum þjóðarinnar,
Hvergi á það betur við en á sviði skóla- og fræðslu-
mála, að reynslan verður að skapa löggjöfina. Þessari reglu
hefur verið fylgt við samningu og afgreiðslu frumvarps-
ins, þar er tekið fullt tillit til þeirrar þróunar, sem orðið
hefur í íslenzkum skólamálum hin síðari ár, og jafnframt
reynt að m'arka brautir þróunarinnar á komandi árum.
•
Með þessum lögum er ákveðið, að allir skólar, sem
kostaðir eru eða styrktir af almannafé skuli mynda sam-
fellt skólakerfi. En það þýðir að einn skóli tekur við af öðr-
um, þannig að lokapróf frá einum veitir rétt til framhalds-
náms í öðrum skóla-
Með þessu er endi bundinn á þá ringulreið sem verið
hefur á unglingaskólunum. Héraðsskólar, gagnfræðaskólar
og unglingaskólar hafa ekki staðið í neinu beinu sambandi
við aðra skóla. Gagnfræðapróf hafa verið þrennskonar
með ólíkar námskröfur og ólík réttindi. Nemendur, sem
hafa leitað til framhaldsnáms hafa orðið að endurtaka
næstum sama prófið tvisvar, oftast sama vorið, og oft og
tíðum hafa þeir orðið að lesa upp aftur í framhaldsskólum,
það sem þeir lærðu í unglingaskólunum, en hins vegar
hefur þó skort æskilegan undirbúning í öðrum greinum.
•
Bygging hins nýja skólakerfis er í höfuðdráttum þann-
ig: Skól'askylda hefst. eins og nú er, á því ári sem barn-
ið verður 7 ára. Hefst þá samfelft 6 ára nám i barnaskól-
um, eða einu ári skemur en nú ér.
Barnaprófi er lokið á þvií ári, sem barnið verður þrettán
ára, og ber því þá að hefja nám í skólum gagnfræðastigs-
ins, en þar lýkur það unglingsprófi eftir tveggja ára nám
og er þá skyldunámi lolcið. Þannig verður skyldunám
unglinga alls 8 ár, sex ár í barnaskólum og tvö ár í gagn-
fræðastigsskóla, í stað þess að skyldunám er nú samfelld
7 ár í barnaskóla. Veita má þó undaniþágu frá þessu, þann-
ig að ekki þurfi unglingar að vera nema einn vetur í
skólum gagnfræðastigsins. Hins vegar geta sveitafélög og
bæjarfélög ákveðið, með samþykki fræðslumálastjórnar,
að skólaskylda verði þrjú ár í skólum gagnfræðastigsins
eða alls 9 ár.
Unglingspróf veitir rétt t;l frambaldsnáms í hvaða
gagnfræðaskóla landsins sem er.
Skólar gagnfræðastigsins starfa í tveimur hliðstæðum
deildum, verknámsdeild og bóknámsdeild. Að loknu þriggja
ára námi í þessum skólum ljúka nemendur miðskólaprófi,
en við það próf greinast leiðir. Próf bóknámsdeildar mun
veitia rétt til inngöngu í fyrsta bekk menntaskóla og kenn-
aráskóla, en þeir skulu verða fjögurra ára skólar, próf verk-
námsdeildar mun hins vegar veita rétt til framhaldsnáms
í iðnskólum, búnaðarskólum, sjómannaskólum, og hlið-
stæðum skólum, en próf beggja deildanna veitir rétt til
framhaldsnáms í fjórða og síðasta bekk gagnfræðaskólanna,
sem veitir hagnýta frseðslu þeim, sem ekki hyggja á sér-
nám.
KLUKKUSVINDL
„Kr. Þ.“ skrifar mér eftirfar-
andi bréf um viðskipti sín við
eina af úrsmíðastofum bæjarins:
„Það 'var fyrir eitthvað um
það ibil þremur vikum að ég
lagði inn á úrsmíðastofu hér í
bænum vekjaraiklukku til við-
gerðar. Klukku þessa hafði ég
keypt í þeirri sömu stofu
nokkru fyrir jól nú í vetur, og
fylgdi henni eins árs ábyrgð. En l
rétt eftir áramótin fór að bera á
þvi að klukkan hætti að ganga
nema fáa tíma í einu. Fyrir gat
það komið að hún gengi allt að
heilum sólarhring annað veifið,
en að jafnaði gekk hún þó ekki
lengur en í hæsta lagi átta
til tíu tíma og stoppaði þá.
Eg fór því með klukkuna, sem
fyrr getur, til viðgerðar. Þessi
viðgérð stóð yfir um það bil
þriggja vikna tíma. En þegar ég
loks eftir margítrekaðar tilraun-
ir, fæ hana aftur, fylgir henni
reikningur upp á tíu krónur, og
fyrir hvað haldið þið? Fyrir
nýja fjöður og smurning!"
TREYST Á FÁFRÆÐINA I
„Þegar klukkan er seld er I
vanrækt að aftrekkja hana, sem
svo er kallað, það er að smyrja
klukkuna, í þeirri von að hún
gangi án þess að það sé fram-
kvæmt. En nú, þegar vitað er, að
sú von hefur brugðizt, þá þarf að
finna einhverja leið til þess að
geta tekið peninga fyrir að
smyrja klukkuna, og það er
gripið í það hálmstrá að við-
komandi sé það fáfróður um
gangverk í stundaklukku, að
hann muni taka það trúanlegt,
þótt honum sé sagt að fjöðrin
hafi verið slitin, og þar með
borga það, sem upp er sett án
þess að mögla. Svo er ósvífnin
mikil að ekki er hikað við að
segja að klukkur geti haldið á-
fram að ganga allt að fimm til
sex tímum og jafnvel lengur
eftir að fjöðrin hefur slitnað.
Samkvæmt því, í þessu tilfelli,
hefði klukkan átt að halda á-
fram, reyndar nokkuð skrykkj-
ótt, um það bil í heilan. mánuð
með slitna fjöður.“
EN ÞAR MEÐ VAR SÖGUNNI
EKKI LOKIÐ
„Til þess nú að þurfa ekki að
eiga í þrætum út af svo lítilli
upphæð sem einum tíu krónum,
þá borgaði ég þær, og rölti svo
heim með mína klukku.
En ævintýrið var ekki búið.
Afgreiðslumaðurinn setti klukk
una af stað, þegar hann afhenti
mér hana, en þegar heim kom
var hún stönzuð. Og enn set ég
hana af stað, og nú gekk hún í
þrjá og' hálfan tíma, og aftur
varð hún að hvíla sig. Svona
gekk það með sprettum og
hvíldum til skiptis, unz ég lagði
hana að nýju inn á stofuna til
frekari aðgerðar. Kannski hefur
fjöðrin aldrei náð heilli heilsu
aftur."
ÞAÐ ER SKYLT OG RÉTT
„Eg tel það bæði skylt og rétt
að mál sem þetta, sé birt á
prenti svo almenningur fái inn-
sýn í það sem hér er að gerast.
Vafalaust má gera ráð fyrir því,
að einhverjir þeir séu til, sem
má blekkja þannig, vegna þess
að þeir hafa ekki gert sér grein
fyrir þvi, hvernig gangverk í
klukkum og úrum starfar. Al-
þýðu manna er í mörgu tilfelli
þannig varið, að hún dirfist ekki
að mæia á móti því, sem fag-
lærður maður segir, hversu frá-
leitt sem það kann að vera.
Gangverk klukkunnar er, enn
þann dag í dag, einskonar völ-
undarhús í vitund margra
manna.
En svona augljóst svindl verð-
ur að rífa upp með rótum, sem
hvert annað átumein þjóðlifsins.
Kr. Þ.“
„SUNDLAUGAGESTUR“
SKRIFAR:
„Kæri Bæjarpóstur! Eg get
ekki látið hjá líða að finna að
hirðuleysi og kæruleysi þeirra,
sem veita eiga Sundlaugunum i
Reykjavík forustu, og sjá um
viðhald þeirra.
I öðrum baðklefanum, sem
ætlaður er fyrir baðgesti til að
þvo sér áður en farið er ofan í
laugina sjálfa, eru sjö („sturt-
ur“) steypiböð. Þessar sjö „sturt-
ur“ eru þannig á sig komnar, að
þrjár þeirra eru alveg gagnslaus-
ar, því að dreifarana vantar al-
veg á þær.
Menn kynnu nú að halda, að
hinar fjórar ,,sturturnar“ séu
nokkurnveginn nothæfar, en eins
og þeir vifa, sem einhverntiman
í vætur hafa komið í sundlaug-
arnar, þá fer því fjarri að svo
sé. Þrjár af þessum fjórum
„sturtum”, sem eru með dreif-
ara, eru með svo bilaða dreifara,
að úr þeim kemur lítið sem ekk-
ert vatn. Ein „sturtan" er nokk-
urnvegin heil, en þó ekki fylli-
lega. Þannig er nú ástandið og
getur hver sem ekki trúir þessu
farið í sundlaugarnar og kynnt
sér þetta sjálfur.
Þar sem sundlaugamar eru
bæjarstofnun þá eiga íbúar
Reykjavíkur heimtingu á að
þetta sé lagfært.
Þetta er frekleg móðgun við
sundlaugargesti og sýnir hirðu-
leysi og tillitsleysi bæjaryfir-
valdanna gagnvart íbúum bæjar-
ins, og ætti bæjarstjómin að
bæta ráð sitt og láta lagfæra
þetta sem fyrst.
Sundlaugagestur.“

Maður er nefndur Jens
Benediktsson
Maður er nefndur Jens Bene-
diktsson. Þegar nazistar hófu
starf sitt á íslandi, gerðist hann
einn af forustumönnum þeirra.
Hann var jafnan fremstur í
flokki unglinga, sem gengu um
stræti Reykjavíkur í einkennis-
búningi nazista, berandi merki
Hitlers, hinn þýzka hakakross á
handlegg sér. Hann var ritstjóri
blaðs þess, er nazistar gáfu hér
út um skeið.
Þeir gerðust föðurlands-
svikarar og landráðamenn
Nazistaflokkar, hliðstæðir
þeim, er hér starfaði, voru í
flestum löndum á blómaárum
Hitlers. f
Þegar Hitler hóf árásarstyrj-
öld sína á nágrannaríkin, gerð-
ust nazistar þessara landa föður-
landssvikarar og landráðamenn.
Saga þeirra er kunn frá sér-
hverju því landi, sem hersveitrr
Hitlers lögðu undir sig. Sú saga
er ein hin hræðilegasta glæpa-
saga, sem gerzt hefur á þessari
jörð. Þessir menn hafa hlotið
samheitið „quislingar". Að stríð-
inu loknu hafa landar þeirra
ekki séð sér annað fært en
senda þá burt úr þessum heimi.
Hér urðu þeir blaðamenn
við stærsta blað landsins
Hér á landi fengu nazistar
ekki tækifæri til að vinna það
verk, sem þeir vildu fyrir Hitler.
En engin efast um að þeim hefði
farizt verkið líkt úr hendi hér
eins og t. d. skoðanabræðrum
þeirra í Noregi, ef til þýzkrar
innrásar hefði komið á ísland.
En til þess kom ekki, sem betur
fór, þess vegna urðu menn eins
og Jens Benediktsson ekki quisl-
ingar íslands, þá vantaði tæki-
færið. Jens Benediktsson fékk
annað tækifæri. Hann varð og
hann ér blaðamaður við stærsta
blaðið á tslandi, Morgunblaðið.
Það er sitt hvað að vera naz-
isti á Islandi og í Noregi.
Til leiðbeiningar þeim,
sem lesa Morgunblaðið
Þessi orð um Jens Benedikts-
son, eru sögð til leiðbeiningar
þeim, sem lesa Morgunblaðið.
Sérstaklega skal mönnum bent á
að lesa grein, sem birtist í blað-
inu á sunnudaginn og nefnist:
„Nokkrar leiðbeiningar til ís-
lenzkra kommúnista", og hafa 1
huga, að nazistinn Jens Bene-
diktsson er blaðamaður við þetta
blað. Það er mjög sennilegt að
Jens þessi Benediktsson hafi
skrifað greinina. Hann mun sjá
um þá dálka Morgunblaðsins,
sem ýmist bera aðal yfirskrift-
ina „Á innlendum vettvangi" eða
,iÁ erlendum vettvangi11.
Raunar skiptir ekki miklu
máli, hvort Jens hefur skrifað
þessa grein eða ekki, hún er birt
á ábyrgð Valtýs Stefánssonar, og
sé hún ekki samin af Jens, mun
Valtýr sjálfur vera höfundurinn.
Hér koma svo nokkur orð um
greinina.
Framhald af fyrri
þvættingi
Þvættingur Jens Benedrktsson-
ar fyrrverandi tilvonandi „quisl-
ingS“ á íslandi og Valtýs, síðast-
liðinn sunnudag, er framhald a£
Framhald á 7. síðu.
Efsta og síðasta stig skólakerfisins er háskólinn. Hann
veitir fræðslu þeim sem lokið hafa stúdentsprófi, og von-
andi myndast þar og fljótlega deildir fyrir kennara og
fyrir þá, sem lokið hafa ýmiskonar tækninámi í skólum
þeim sem tengdir eru atvinnulifinu.
Fyrir þinginu líggja 6 frumvörp um hina einstöku
skóla, sem falla. eigi inn í kerfið. Vonandi verða þau af-
greidd. á þessu. þingi.