Þjóðviljinn - 04.10.1946, Blaðsíða 5

Föstudagur 4. október 1946.
ÞJÓÐVILJINN
6
Hvert stefmim við í utanríkis-
málum?
Það hefur löngum þótt lífs-
nauðsyn hverri þjóð, jafnt
stórri sem smárri, að fylgja
ákveðinni stefnu í utanríkis-
málum. Atburðir líðandi stund
ar eru þá metnir eftir því,
hvort þeir samrýmast þeirri
meginstefnu, sem þjóðin fylgir
á vettvangi alþjóðamála. Al-
kunnugt er, að forustumenn
stórvelda allra alda hafa ætíð
talið það meðal sinna veiga-
mestu verkefna að ákveða ut-
anríkismálastefnuna, og gengi
eða gengisleysi stórveldanna
má ætíð að verulegu lcyti rekja
til þess, hversu viturleg er sú
utanríkismálastefna, sem þau
fyigja.
En þetta á ekki síður við um
smáríkin en þau stóru, og þeim
smæstu meðal hinna smáu,
okkur Islendingum er það blátt
áfram lífsnauðsyn að fylgja
ákveðinni utanríkismálastefnu
og meta og vega atburði hvers
tíma út frá því sjónarmiði, hve
vel þeir samrýmast lieildar-
stefnunni.
Fyrsta spurningin, sem svara
verður, áður en utanríkismála-
stefnan er mótuð, er þessi:
Við hvaða þjóðir er æskileg-
ast, að við höfum samband, og
koma bæði til greina menning-
ar- og verzlunarsambönd.
Þessari spurningu er auð-
svarað.
Það er hafið yfir allan efa,
að okkur er eðlilegast og holl-
ast að tengja menningarsam-
bönd okkar fyrst og fremst við
Norðurlandaþjóðirnar, og þar
næst þjóðir Vestur- og Mið-
Evrópu.
Hvað verzlunarmálin snertir,
er augljóst að Vestur- og Mið-
Evrópa og þar næst Suður-Ev-
rópa, hljóta að verða oklcar að-
almarkaðssvæði. Hin söniu
lönd að viðbættum Norðurlönd
um munu selja okkur flestar
eða allar þær vörur, sem við
þurfum að kaupa. Þannig verða
það hinar sömu þjóðir, sem
við eigum okkar meginviðskipti
við, bæði á sviði verzlunar og
menningar. Það er bamaskap-
ur, sem sumir virðast haldnir
af, að mikil viðskipti muni
verða milli íslands og Banda-
ríkjanna í framtíðinni. Við-
skipti þessara landa er stríðs-
fyrirbæri, fyrirbæri sem vegna
fjarlægða milli laridanna, og
framleiðshjhátta, hlýtur að
liverfa að mestu þegar við-
skiptalífið kemst í friðartíma-
liorf.
Stefnu okkar í utanríkismál-
um eigum við því að byggja
upp á þcim grundvelli, að við
munum skipta fyrst og fremst
við Norðurlandaþjóðirnar, þjóð
ir Vestur- og Mið-Evrópu, og
þjóðir Suður- og Austur-Ev-
rópu að nokkru.
Allar þessar þjóðir eiga líf
sitt og tilveru undir því, að
friður haldist í heiminum, og
frumskilyrði þess er bætt sam-
búð stórveldanna, og þá eink-
um Bandaríkjanna og Sovét-
þjóðanna. Grundvallar atriðið í
utanríkisstefnu þessara þjóða
ætti því að vera að forðast,
eins og heitan eld, að gefa sig
beint eða óbeint á vald öðru
hvoru þessara stórvelda. Gangi
einhver þeirra í „blokk raeð
öðru hvoru stórveldinu, er sú
hin sama þjóð að stuðla að því,
sem henni er hættulegast, að
skipta heiminum upp í tvo
fjandsamlega hluta. Það er
hlutverk íslendinga, og þeirra
þjóða, sem þeir eiga helzt sam
leið með að koma í veg fyrir,
að heimurinn skiptist í tvær
fjandsamlegar „blokkir“. Þetta
hlutverk rækja þær því aðeins,
að þær ljái hvorugu lrinna
miklu stórvelda nokkurn fang-
stað á sér, en reki sjálfstæða
raunhæfa utanríkisstefnu.
Með samningi Ólafs Thors
við Bandaríkin er ísland að
snúa baki við þeirri utanríkis-
stefnu, sem það á áð reka. Það
er að gerast liður í hernaðar-
kerfi stórveldis, það er að
styrkja öfl úlfúðar og ófriðar.
Það er að svíkja þá stefnu, sem
það og helztu viðskiptalönd
þess ættu að fylgja, sjálfra
sín vegna og mannkynsins
vegna.
Aðalfundur Sam-
bands ísl. karlakóra
Aðalfundur Sambands ísl.
karlakóra var haldinn að Fé-
lagsheimili verzlunarmanna,
föstudaginn 20. september.
Formaður sambandsins, —
Ágúst Bjarnason, flutti
skýrslu um liðið starfsár. —
Hafði framkvæmdaráð eink-
um látið tvö mál til sín taka,
.söngför Utanfararkórs SIK
og ráðningu söngkennara. —
Hafði framkvæmdaráði tekizt
að ráða sænskan, söngkenn-
ara, herra Gösta Myrgart tón-
listarstjóra í Eslöv og byrjaði
hann söngkennslu á vegum
sambandsins í byrjun sept-
ember. Herra Myrgart er
gagnmenntaður og fjölhæfur
tónlistarmaður og væntir
sambandið mikils af starfi
hans.
í fram’-væmdaráð voru
kosnir, f orm aður Ágúst
Bjarnason og ritmi sr. Garð-
ar Þorsteinsson, báðir endur-
kosn'r. Gjaldkeri var kosinn
Óskar Sigurgeirsson, en frá-
farandi gjaldkeri, Árni Bene-
diktsson baðst undan endur-
kosningu. Meðstjórnendur
voru kosnir þeir Guðmunduv
Gissurarson, Hafnarfirði, sr.
Páll Sigurðsson, Bolungavik.
Þormóður Eyjólfsson, Siglu-
firði og Jón Vigfússon, Seyð-
isfirði.
Söngmálaráð skipa söng-
stjórarnir Jón Halldórsson,
formaður, Ingimundur Árna-
son og Sigurður Þórðarson.
Aðalfundur þakkaði for-
göngumönnum söngfarar Ut-
anfararkórs SIK dugnað við
undirbúning og framkvæmd
söngfararinnar, sem fundur-
inn taldi að orðið hefði sam-
bandinu til mikils sóma.

fólk“ í amerísk-
um blöðum
„Sjálfstætt fólk“ eftir Hall-
dór Kiljan Laxness fær ágætar
viðtökur í Ameríku. 1 „The
New York Times Book Review“
var lýlega á fremstu blaðsíðu ýt
arlegur og mjög lofsamlegur
ritdómur um bókina, efni henn
ar rakið vandlega og sagt nokk
uð frá höfundinum og öðrum
ritum hans. Ritdómarinn bend
ir sérstaklega á að þjóðfélags-
gagnrýni höfundarins beri ekki
skáldskapinn ofurliði, eins og
oft eigi sér stað um ameríska
höfunda sem skrifi um skyld
efni. I blaðinu ,,P.M.“ hefur og
staðið mjög rækilegur ritdcm-
ur um bókina, með fyrirsögn-
inni „Loksins góð saga um
bóndann á jörð sinni.“ Ritdóm-
arinn dregur dár að hinum al-
gengu rómantísku bændalýs-
ingum, og segir að H. K. L.
hafi dregið upp „bónda sem
geri út af við alla bændur í
skáldsögum" með þessari lýs-
ingu á fátæka einyrkjan-
um, sem er þræll Lrúar sinnar
á sjálfstæðið, manninum sem
er svo þrákelknislega sjálfum
sér nægur að það er blátt á-
fram skelfilegt. Ritdómarinn
hælir H. K. L. fyrir næman
skilning á persónum sínum,
lífskjörum þeirra og sálariífi.
þekking höf. er svo mikil „að
hver blaðsíða kemur lesandan
um á óvart og eykur löngun
hans í meira“ . . „Lesandanum
finnst að hér sé enn milcill
forði ónotaður, að höfundurinn
eigi enn mikið ósagt, ef tími
væri til, en þáð er einkenni mik
illa skáldsagnahöfunda“. —
Loks má geta þess að útgef-
andi bókarinnar í Ameríku
segir í auglýsingum að hann
hafi gefið út skáldsögur eftir
sjo Nóbelsverðlaunahöfunda
og leggi H. K. L. að jöfnu við
i þá beztu þeirra, en í smágrein
i New York Times er þetta lagt
svo út, að nú sé sannarlega orð-
ið óhætt að veðja á H.K.L sem
Nóbelsverðlaunaskáld næsta árs
þar sem fjórir þessara höfunda
hafi þar að auki verið Norður-
landabúar!
Ný
framhaldssaga
Sagan um Gottlob hoitir hin
nýja framhaldssaga, sem hefst
í blaðinu í dag. Höfundur henn
ar, Torolf Eistér, er norskur
og kominn af mikilli bókmennta
ætt. En þrátt fxuir það hefur
hann eklci spreytt sig á stórum
vcrkum, heldur haldið sig við
hálfgildisreyfara. Hefur verið
sagt um hann, að það sé ef til
vill af mótþróa gegn bók-
menntadýrkun ættarinnar, að
hann tók sér Sven Elvestad til
fyrirmyndar, það skáld, sem
gerði allt, sem í þess valdi
stóð til þess að eyðileggja
snilligáfu sína, en beið mesta
skipbrot lífs síns, þegar það
tókst ekki.
Sagan um Gottlob segir frá
því, að stórt lystiskip ferst, og
sjö manseskjur komast í björg
Jakob Benediktsscm:
Hvaða gögn eru það, sem þing-
menn einir þekkja?
I nefndaráliti meirihluta ut-
anríkismálanefndar hafa lög-
vitringar þeir sem að samn-
ingsuppkastinu standa lagt
fram skilning sinn á því og reynt
að rökstyðja hann. Flest af því
sem þar er flutt er orðið svo
alkunnugt og marghrakið í um-
ræðum síðustu daga að þarf-
laust er að eyða frekari orðum
að því. Hitt er eftirtektarvert
að jafnvel í þessu plaggi koma
veilurnar í málstað samnings-
mannanna skýrt fram í loönu
orðalagi og beinum mótsögnum
við eigin staðhæfingar þeirra.
1) I nefndarálitinu segir:
„Um þau flugför og áhafnir,
sem á vellinum lenda í sam-
bandi við herstjórn Bandarílcj-
anna og eftirlit í Þýzkalandi
giida sérreglur (leturbr. hér).
A. m. k. sumt af þeim flugför-
um mundi verða hernaðarvélar,
og felst í 3. málsl. 4. gr. (áð-
ur 5.), að um þær og áhafnir
þeirra fari að alþjóðalögum
(lcturbr. hér), en þar eru sett-
ar ýtarlegri reglur um þetta
efni, og er elcki fært að lúta
öðrum reglum en þeim, ef
menn á annað borð vilja leyfa
{íessum vélum hér viðkomu
(leturbr. hér)“
En hvað segir nú umrædd
málsgrein? „Taka skal sér-
stakt tillit til sérstöou slíkra
fiugfara og áhafna þeirra,
hvað snertir tolla, landvistar-
leyfi og önnur formsatriði."
Hvernig í ósköpimum á þetta
að þýða að hcr eigi.að fara að
alþjóðalögum? Og hvernig má
það samrímast, aö um þessi
flugför gildi sérrcglur og jafn-
framt að með þau eigi að fara
að alþjóðalögum, þeim einu lög-
um sem fært, er að lúta, eins og
nefndarálitið tekur sjálft fram?
Spyr sá sem ekki veit.
2) Nefndarálitið gerir lítið úr
hættunni, sem af samningnum
geti stafað, og notar um það
digurbarkaleg orð. Samt hefur
höfundum þess ekki tekizt að
kæfa með öllu ugginn í eigin
brjósti: „Því miður hefur þjóð-
in oft orðið að þola verri raun
en þessa og þó haldið þjóðerni
sínu og svo mun enn verða.“
En hvernig er þá hægt að segja
í sömu andránni: „Samnings-
frumvarpið er íslendingum í
flesta staði haglcvæmt, og gild-
istími þess rnjög takmarkaður.
Ef út af ber, er því auðvelt að
losna skjótlega undan samn-
ingnum, þegar reynslan liefur
kveðið upp sinn dóm.“ Ó, heil-
aga einfeldni! Ef það kemur í
Ijós á næstu 6 árum að Banda-
ríkin nota sér ákvæoi samn-
ingsins íslendingum í óhag,
halda þcssir menn þá að auð-
veldara verði að fá hagstæðari
samning eftir 6y2 ár en nú?
Hver getur þá spáð nokkru um
þá raun sem slíkur samningur
getur baliað íslenzku þjóðinni?
3) Nefndarálitið færir þau
ein rök gegn þjóðaratkvæða-
greiðslu um málið, að með upp
kastinu sé ekki skertur réttur
þjóðarinnar yfir landi hennar,
og að þingmenn einir hafi að-
gang að öllum gögnum, sem
úrslitum hljóti að ráða. Hvaða
gögn eru það sem þingmenn
einir þckkja og elcki hafa ver-
ið lögð fyrir þjóðina? Sanna
þau staðhæfingar nefndarálits-
ins um að hér sé í engu skert-
ur róttur íslendinga, eða
sanna þau þann almenna grun
að hér sé um úrslitakosti að
ræða? Ef slík gögn eru til,
hvcrs vegna má þá ekki leggja
þau fyrir dóm almennings?
unarbát. Þær drepa tímann og
kuldann með því að segja sög-
ur. En það undarlegasta við
þessar sögur er hvernig þær
fléttast saman, og hvernig líf
þessara 7 skip'Sbrotsmanneskja
fléttast i.m í þær. Og allt er
þettr, citthvað í sambandi við
hinn sænska stjórmálabragða-
I ref og iðnaðarlcóng Straum.
Sögurnar eru geysilega spenn
andi frá upphafi til enda. —
Fylgist með strax.
uíjlfíWíijj^r

Einhver pennadólgur sem
sjálfur velur sér virðingar-
heitin „dulbúin kjaftatuðra‘k
og ,’kjaftatífa sem aldrei hef'
ur þorað að láta nafns síns
ge tið“ gerir herstöðvamá lið
að umtalsefni í Morgunblað-
inu í gœr með venjulegri
moggaskynsevii. Rökvísi hans
minnir á samtal sem tveir
Reykvíkingar áttu með sér á
förnum vegi fyrir skömmu
og var á þessa leið:
— Hvað álítur þú um samn
ing Ólafs Thors?
— Kommúnistar eru auð-
sveip leiguþý erlendra valds-
manna:
— Finnst þér samningur-
inn ekki vera undarlega loð-
inn, ganga á rétt íslendinga
í flestum greinum og tengja
ísland hernaðarkerfi Banda-
ríkjanna?
— Þjóðviljinn er gefinn út
fyrir rússneskar rúblur.
— Finnst þér-ekki eðlileg-
ast að íslendingar reki sjálf-
ir flugvelli sína og veiti sið-
an öðrum þjóðum, þar á með
at B xndaríkjunum, þau lend-
ingarréttindi sem þcer þurfa
á að halía?
— Rússar drepa smábörn
og nauðga konum.
— Þér hlýtur þó að finn-
ast sanngjar^t að þjóðin fái
sjálf að greiða ' atkvæði um
slíkt mál sem varðar örlög
hennar á ókomnum tímum?
— Stalín er morðingi og
bankaræningi.
Þeir menn sem þannig
skrifa og tala hljóta annað
tveggja að vera mjög heimsk
ir eða algerlega rökþrota,