Þjóðviljinn - 05.10.1946, Blaðsíða 4

4
ÞJÖÐVUlJINN
Laugardagur 5. október 1946.
þJÓÐVILJINN
Útgetandi: Sameinlngarflokkur alþýðu — SósíalistaflokKurlon
Ritstjórar: Kristinn E. Andrésson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjamason.
Ritstjómarskrifstofur: Skólav örðust. 19. Símar 2270 og 7500
(eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, siml 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð; kr. 8.00 á mánuði. — Lausasölu 50 aurar
eint
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
Hin miklu svik
Þegar Bandaríkin báðu íslendinga um herstöðvar á
þrem tilgreindum stöðum til langs tíma fyrir ári síðan,
vantaði þau ekki talsmenn að baki stjórnmálatjaldanna.
Sannleikurinn er sá, að meirihluti ,,ráðamanna“ þjóð-
arinnar vildi láta herstöðvarnar. En hér var hængur á:
kjörtímabilið var á enda, kosningar fóru í hönd og þjóðin
var minnug sjö alda frelsisbaráttu, sérhver þingmaður,
sem léð hefði landsafsali atkvæði veturinn 1945—1946, átti
víst, að falla með smán vorið 1946. Þess vegna var landa-
kröfum Bandaríkjanna drepið á dreif. Það var þjóðin, sem
hratt þeim af höndum sér.
En þjóðinni voru brugguð launráð. Á bak við tjöldin
voru undirbúin mestu svik, sem um getur í sögu Islands.
Það var Ólafur Thors, utanríkismálaráðherra, og hjálpar-
lýður hans, sem ákváðu að svíkja ættland sitt í tryggðum.
Hánn fékk því til leiðar komið, að Bandaríkin létu nið-
urfalla kröfur sínar „í bili“, eins og það var orðað, en jafn-
framt fullvissaði hann þau um, að eftir kosningar gæti hann
komið í gegn samningum, sem þau og hann mættu við una.
Með þessu móti fékk hann Bandaríkin til að falla frá kröf-
um um herstöðvar ,,í bili“.
*
Svo hófst kosningabaráttan. Allur hinn mikli skari
frambjóðenda barði sér á brjóst og sór og sárt við lagði, að
aldrei mundi hann ljá neinu erlendu ríki fangstaðar á ís-
lenzkri grund, hvorki í smáum stíl né stórum. Ein var þó
undantekning, það var Jónas Jónsson, og hefur það nú
gerzt til tíðinda, að hann er orðinn heiðarlegastur í hópi
landsölumanna.
Þjóðin treysti yfirlýsingum frambjóðendanna. Henni
kom ekki í hug, að í hópi þeirra væru menn, sem færu með
svikum, og hún kaus 51 þingmann til að standa gegn af-
sali landsréttinda og herstöðvum, í hvaða mynd sem væri.
En kosningaloforðin voru ekki fyrr hljóðnuð á vörum
Ólafs Thors en hann tók að undirbúa framkvæmd hinna
ráðnu svika. Hann hóf leynilega samningagerð við fulltrúa
Bandaríkjanna á þeim grundvelli, sem hann hafði ákveð-
ið og lofað fyrir kosningar, grundvelli, sem hann treysti sér
ekki til að standa á frammi fyrir kjósendum fyrir kjördag,
því hann vissi, að þá mundi hann og flokkur hans gjalda.
afhroð
I DAG Á AÐ SAMÞYKKJA SVIKIN Á ALÞINGI.
Nú er sá tími liðinn að dómi thórsaralýðsins, að fresta
þurfi málinu ,,í bili“. I dag eru f jögur ár til kosninga. í dag
treystir Ólafur Thors og félagar hans því, að stórir atburð-
ir renni í gleymskunnar haf á f jórum árum. Á þessum
fjórum árum verða blöð forheimskunarinnar látin kyrja
nótt sem nýtan dag óminnissöng í trausti þess, að árið
1950 kjósi þjóðin enn á ný þá fulltrúa til þings, sem árið
1946 gengu til kosninga með ráðin svik í huga.
snars
Frh. af 3. síðu.
vel þótt ýmsir þeirra, er hana
felldu, vildu taka upp samninga
að nýju.
Nú skal athuga einstök atriði,
sem í þessum samningi felast.
1. Ákvörðun um hagnýtingu
íslenzku flugvallanna
Með þessum samningi er lagt
til að ákveða stefnu íslands um
aðalflugveilina og hagnýtingu
þeirra. Þetta átti að gerast á.n
þes£ að leita til íslenzku f-lug-
málastjórnarinnar og án þess að
gefa sérfræðingum hennar kost
á að rannsaka þessi mál til fulln
ustu, m. a. sjálfan Keflavikurflag
völlinn, og leggja til, hvernig
þessum málum yrði haganlegast,
fyrir komið. Alþingi átti síðan
að ákveða stefnuna í málum þess
um í umræðum um samning við
erlent stórveldi, þar sem hei.zt
mátti engum stafkrók breyta, og
miða þannig lausn þessa máls.
við hagsmuni eða nauðsyn þess, |
en ekki fyrst og fremst með,
þarfir og hag fslands fyrir aug-
um.
Það liggur í augum uppi, að
við ákvörðun um hagnýtingu að-
alflugvallanna í framtíðinni
verða íslendingar að geta farið
eftir því, sem þeir að vel athug-
uðu miáli álíta heppilegast fyrir
sjálfa sig, en ekki láta herþarf-
ir erlends stórveldis ráða.
Flugmálasérfræðinigar íslenzka
ríkisins iýsa í skýrslu flugmála-
stjórnarinnar skoðunum sínum á
þessum málum. Sú skýrsla er
prentuð hér sem f-ylgiskjal I. Til
lögur þeirra þurfa að ræðast og
ákvarðanir að takast með hlið-
'sjón af möguleikum og þörfum
fslands til þátttöku í millilanda-
flugi. Með samþykkt þessa sanm
ings væri í rauninni erlendu stór
veldi falin lausn málsins. Þann-
ig (y.-ga íslendingar ekki að á-
bveða um mál sín.
2. Ákvörðun um sérleyfi handa
síjórn erlends ríkis til þess að
reka almenna flughöfn á
Islandi
Þá átti ennfremur að ákveða
með 3. gr. að veita stjórn er-
lends ríkis sérleyfi til rekstrar
almennrar (civil) flughafnar á
íslandi, og hefur Bandaríkja-
stjórn þegar gefið út opinbera
tilkynningu um slíka flughöfn í
Keflavík, án samþykkis íslend-
inga. Til slíks sérleyfis mun
þurfa lög hér á landi, en eigi hef-
ur verið gert ráð fyrir þeim í
þessu sambandi.
Nú hafa fylgjendur uppkasts-
ins fallið frá þessari tillögu. —
Virðist þó allt á huldu um, hvem
ig þeir hugsa sér reksturinn. Er
þetta enn eitt dæmi um fljót-
ræði það, sem átt hefur sér stað
um mál þetta.
3. Ákvörðun um sérleyfi fyrir
stjórn Bandaríkjanna til þess að
nota Keílavíkurflugvöllinn fyriv
herflugvélar
Það á að ákveða að veita
Bandarikjunum sérleyfi til lend-
ingar og viðdvalar fyrir herflug-
vélar.
Aðspurðir hafa fylgjendur
samningsins í nefndinni játað, að
hér væri um herflugvélar að
ræða.
Nú liggur það í augum uppi,
að ef ríkisstjórn íslands á 'ið
geta framkvæmt nokkuð, sem
heiti eftirlit með því, að Banda-
ríkin noti þennan rétt einvörð-
ungu sakir nauðsynja setuliðs
síns í Þýzkalandi, þá þyrfti að
afla vitneskju um, hve miklar
væru eðiilegar -þarfir þess
vegna, hve margar herpóstflug
vélar og hermannaflutningavélar
þyrfti að meðaltali að senda á
ákveðnu tímabili og hvort nokk
ur þörf væri til þess, að vopnað-
ar flugvélar, sprengjuflugvélcr
og aðrar, þyrftu að lenda þarna
sökum þessa. Þær upplýsingar,
er Bandaríkjastjórn gæfi í þess-
um efnum, hefði síðan íslenzka
ríkisstjórnin rannsakað til hlítar.
Ekkert af upplýsingum um
þessi mál lágu fyrir utanrikis-
málanefnd, né fengust, þó að
farið væri fram á þær. Það er
óhæfileg afgreiðsla á samningi
þessum að samþykkja hann án
allra slíkra upplýsinga og rann-
sókna. Slíkt mundi iafngilda því,
í reynd að selia Bandaríkjastjórn
sjálfdæmi um hagnýtingu vallar-
ins, en afnema raunveruleg yfir ■
ráð íslendinga yfir honum.
Alveg eins og rétt hefur þótt
að fá yfirlýsingu Bandaríkja-
stjórnar um, að starfslið hennar
þurfi ekki að fara upp úr 600
manns, þótt varlegra hefði verið
að setja slíkt hámark í samn-
inginn og ákveða, hve ört minnk
andi það færi, — eins hefði þurft
að fá yfirlýsingar um, hve mikið
hún hyggðist að nota völlinn,
hvaða mannvirki og tæki hún
þyrfti þar, svo að íslendingar
vissu fyrirfram, um hvað þeir
semdu.
Þar sem allar slíkar upplýs-
ingar vantar, þá er samningur-
inn, lika frá sjónarmiði þeirra,
er kynnu að vilja veita Banda-
rikjunum þennan ákveðna rétt,
er þau fara fram á, og hann
einan, svo ónákvæmur og illn
undinbúinn, að ófært er að sam-
þykkja hann og mundi gefa til-
efni til endalausra árekstra,
deilna og kæra, ef samþykktur
yrði, svo óljós sem hann er, og
jafnframt gefa stjórn Banda-
■rikjanna aðstöðu til að færa sig
upp á skaftið í krafti óljóss
orðalags.
Auk þeirra aðalraka, sem ég
áður hef tekið fram um hættuna
af því að veita herflugvélum
Bandaríkjanna sérréttindi á
Keflavíkurflugvellinum, þá ætti
því bara vegna frágangsins á
þessu aðalatriði að fella samning
4. Skattfrelsi og tollfrelsi fyrir
borgara ákveðins ríkis
Samkvæmt samningnum er á-
kveðið, að starfslið Bandaríkj-
anna skuli skattfrjálst og ekki
megi leggja tolla á neitt það, er
Bandaníkin flytja hér inn í sam
bandi við framkvæmd samnings
þessa. Með þessu ákvæði er
höggvið enn eitt skarð í algert
fullveldi Íslands og starfslið
Bandaríkjanna gert að sérrétt-
indastétt meðal útlendra og inn-
lendra borgara, sem dveljast á
íslenzkri grund. Er ákvæði þetia
að öllu leyti andstætt íslenzkum
hagsmunum og ber greinilega á
sér merki þess, að voldugur aðili
knýr fram hagsmuni sína í ber-
höggi við vora hagsmuni.
Til þess að þetta ákvæði öðlist
gildi, þarf lög. Ekki er frumvarp
þess efnis enn fram komið.
★
Þannig mætti lengi telja atriði
þessa samnings. Hvert um sig
mundi útheimta betri rannsókn
í nefnd en málið hefur nú allt
fengið. Skal eigi frekar um það
fjölyrt.
En með tilliti til þess, að með
sérréttindasamningi þessuvn'
væri stjórn Bandaríkjanna veitt-
ur möguleiki til þess að koma
hér upp dulbúinni' herstöð eða
ígildi herstöðvar, og íslenzka
þjóðin og Alþingi hefur áður lýst
sig algerlega andvíga slíku, þá
væri óhæfa að afgreiða þetca
mál nú, þvert ofan í margyfirl.
vilja þingflokka og þjóðar í síð-
ustu kosningum, án þess.að get'a
þjóðinni kost á að leggja dóm
sinn á það með þjóðaratkvæða-
greiðslu, jafnv. þó meiri hluti
þingm. væri uppkastinu fylgj-
andi. Til þess að halda lýðræði
og sjálfs'ákvörðunarrétti þjóðar-
innar í heiðri ber því að láta
fram fara þjóðaratkvæðagreiðslu
um þetta mál, og mun ég bera
fram tillögu þess efnis í þinginu.
Tillaga mín um þjóðaratkvæða-
greiðslu var hins vegar felld í
utanríkismálanefnd.
Um breytingartillögur eða á-
lyktanir, er fram koma í máli
þessu, vil ég taka það fram, að
ég mun undir flestum kringum
stæðum greiða atkvæði með
þeim, þótt ég væri eigi samþykk
ur efni þeirra, ef þær mega
verða til þess, að Alþingi afgreiði
eigi þennan samningi nú og fái
tækifæri til þess að átta sig
foetur.
Eg legg því til, að Alþingi felli
þessa þingsályktunartillögu, en
til vara legg ég til, að Alþingi
samþykki viðaukatillögu mína
um þjóðaratkvæðagreíðslu á
öðru þingskjali, ef meiri hluti er
með samþykkt uppkasts þessa
nú. —
Alþingi 4. okt. 1946.
Einar Olgeirsson.
Hjónaband. í dag verða gefin
saman í hjónaband af sr. Sigurb.
Einarssyni í lcapellu Háskólans
ungfrú Guðrún Þorgeirsdóttir frá
Húsavik cg Jónas Haralz hag-
fi-æðingur.