Þjóðviljinn - 11.10.1946, Qupperneq 6

€
ÞJOÐVTLJINN
Föstudagur 11. oktábe.r 1946
Esperantohreyfingin
Alþjóðasamband Esperant-
ista (Internacia Esperanto
I.igo) hefur ákveðið, að
fyrsta alheimsþing Esperant-
ista síðan heimsstyrjöldinni
lauk, verði háð í Bern, Sviss-
landi, dagana 26. júlí til 2.
ágúst 1947. Verður þetta 32.
alheimsþing Esperantista sem
-haldið er. 31. þingið var hald
ið í ágústmánuði 1939, einnig
í Bern, Síðan þá hefur ekki
nmrið unnt að halda alheims-
■þing vegna stríðsins. en nú
hafa Esperantistar um allan
heim hafið sterka sókn til
■viðgangs hugsjón sinni um
allsherjarf-rið og bræðralag.
.Álíta þeir viðurkenningu og
notkun alþjóðlegs hjálpar-
análs óhjákvæmilegt atriði í
Jramtíðarviðskiptum þjóð-
anna og þar eð Esperanto hef
■ur þegar all-langa reynslu
að baki sem slíkt og hvar-
vetna reynzt hlutverki sínu
vaxið, telja þeir vandamálið
-um alþjóðlegt hjálparmál
leyst, ef unnt verður að sigr-
•■ast á skeytingarleysi og
áhaldssemi fólksins sjálfs í
■garð þessa stórmerka máls.
Á stníðsárunum ofsóttu
nazistarnir Esperantista misk
unnarlaust, bönnuðu félags-
•skap þei.rra, útrýmdu bók-
menntum þeirra og drápu þá
sjálfa eða settu í fangabúðir,
þegar þeim bauð svo við að
horfa. En zaú hafa Esperant-
istar hinna herleiddu þjóða
hafið starf sitt á ný af aukn-
um dug. þótt aðstaða þeirra
•sé erfið og skortur flestra
nauðsynlegra hluta hamli
framsókn þeirra. Heita nú
Esperantistar allra landa á
hvern hugsandi mann og
konu að leggja þeim lið til
hins merka menningarstarfs
þeirra.
Bókmenntir á Esperanto
aukast nú hraðförum og hafa
rnargar ógætar bækur eftir
þekkta höfunda ýmissa þjóða
verið þýddar á Esperanto á
síðari tímum. Auk þess hafa
kc-mið út frumsamin verk
larlGÍIuverðið
lil íranleiðenda
Nýlega hefur Búnaðarráð á-
kveoið hvaða verð bændur skuli
:fá fyrir kartöflur í haust og
vetur. Fá þeir kr. 123 fyrir
liver 100 kg. af 1. fl. kartöflum,
en þeim flokki tilheyra flest
kartöfluafbrygði sem hér eru
ræktaðar ef þau ná ákveðinni
. stærð.
Til úrvalaskartaflna teljast
aðeins tvö kartöfluafbrygði en
þau eru Rauðar íslenzkar og
• Gullauga, og fá framleiðendur
..Irr. 138 fyrir tunnuna af þeim.
Fyrir 2. fl. kartöflur (smælki)
.- fá bændur og aðrir kartöflu-
: framleíðendur kr. 104 kr. 100
- kg.
Kartöfluuppskera varð góð
í hnnst og er áætlað að hún
Jtemi um 100 þús. tunnum.
á alþjóðamálinu. Blöð og
tímarit á Esperanto skipta nú
tugum og e.ru mörg þeirra
fjölbreytt og vandað til
þeirra á allan hátt. — Hið
vinsæla blað ,,La Praktiko“
hefur nú aftur haflð göngu
sína og mun því verða vel
fagnað af þeim íslendingum.
sem höfðu kynni af því fyrir
stríð.
Esperantofélagið ,.Auroro!‘
í Reykjavík hefur nú hafið
vetrarstarf sitt. Vill það
hvetja alla íslenzka Esper-
antista til sóknar og sam-
starfs og þá aðra, sem
skilja og viðurkenna þýðingu
hreyfingarinnar til að læra
málið og leggja þeim lið, sem
nú kosta kapps um að ryðja
þá braut, sem Dr. Zamenhof ’
markaði með sköpun alþjóða
málsins Esperanto. Hverskon
ar upplýsingar varðandi
hreyfinguna gefur Esperant-
istafélagið „Auroro“, pósthólf
1081, Reykjavík.
Torfi Ólafsson.
Athugasemd
Alþýðublaðið flytur 17. þ. m.
frétt, ef frétt skyldi kalla, af
fundi, sem haldinn var í A.S.B.
félagi afgreiðslustúlkna í brauð
og mjólkurbúðum 13. sama mán
uð, þar sem fram fór kosning
fulltrúa á Alþýðusambandsþing.
Vegna þess að tæpast nokkurt
atriði í fyrrnefndri frásögn er
rétt, vil ég leýfa mér að segja
hér frá kosningunni eins og hún
fór fram. Eftir venju í félagi
okkar var kosið um einn aðal-
mann í einu samkvæmt uppá-
stungum. Stungið var upp á
formanni og þremur öðrum kon
um, sem Alþýðuflokkskonur
stungu upp á.
Kosning þessi var leynileg, og
fór þannig, að formaður fékk
32 atkvæði, en ein hinna fékk
sjö, tvær fengu ekkert atkvæði,
tveir seðlar voru auðir.
Svo var beðið um uppástungu
á öðrum aðalfulltrúa, og kom
aðeins fram ein uppástunga, og
var annar fulltrúi því sjálfkjör
inn.
Þar næst fór fram kosning á
varafulltrúunum og komu þá
fram 3 uppástungur og var kos
ið skriflega.
Fyrirspurn frá fundarkonu,
svar mitt og umsögn um ráð-
leggingu Einars Olgeirssonar,
er allt ósannindi frá rótum, það
vita allar þær konur, sem
þarna ° voru, að fréttaritara
blaðsins ekki undanskildum,
enda er ég viss um að þessi sága
er ekki rétt eftir neinni fundar-
konu höfð og sannleikans j
vegna, eru það vinsamleg til-
mæli mín til konu þeirrar, er
umrædda fyrirspum gerði á
fundinum, að segja til um það,
hvað af öllu þessu er frá henni
og hyað frá blaðínu. Eg get full
vissað Alþýðublaðið um það, að
konur, sem hafa verið í félagi
ökkar frá byrjun og þekkja
störf okkar þar, fara ekki með
svona sögur..
Guðrún Finnsdóttir.
(Alþýðubl. neitaði að birta
þessa athugasemd).
Torolf Elster:
SAGAN UM GOTTUGB
skegg. Hann leit á verk sitt
eins og sannur listamaður,
enda var hann afburða rakari,
og starfsamur, það get ég full-
vissað yður um. Eg kom til
hans á hverjum morgni og
reyndi hvað eftir annað að
brydda upp á samtali með
skemmtilegum athugasemdum
um veðrið, drap kannski ofurlít
ið á kosningarnar eða minntist
sakleysislega á síðasta krokket
kappleikinn. En hann var þög-
ull sem gröfin, aðeins augun
lýstu líkt og glóandi kolamoli,
eins og sagt er. Hann var í
rauninni eftirtektarverður mað
ur, mjög óvenjulegur sveita-
þorpsrakari. Hann hafði geysi-
leg áhrif á mig. Dag nokkurn,
þegar ég kom inn í rakarastof-
una, þá var hann þar ekki. Eg
sá liann gegnum gluggann úti
í hinum skrautlega garði, hann
gekk hægt milli beðanna og
leit snöggt til skiptist út til
beggja hliða. Hann hélt á rak-
Jinífnum í hendinni. Við og við
nam hann staðar fyrir framan
sólblóm, sveiflaði handleggjun-
um snöggt og glæsilega og
sneið blómið frá stilknum. Síð-
an þerraði hann hnífinn með
hægð og gekk áfram. Eg stóð
um stund kyrr og hörfði á slátr
arastarfsemi hans, en flýtti
mér síðan burtu staðráðinn í
að koma aldrei aftur. —
— Eg veit ekki, hélt hann á-
fram, hvort þér hafið tekið
eftir miðaldra verzlunarmanni
meðal farþeganna í fylgd með
fallegri konu. Hann skortir
gersamlega jafnvægi í sálarlíf-
ið. Hafið þér séð augun í hon-
um. Takið þér nú einhverntíma
vel eftir.
Það leið stöðugt meir og meir
á nóttu, og áfengið var farið að
hafa sínar verkanir. Vinur
minn, Búlgarinn, fór smátt og
smátt að egna mig til andsvara,
og það endaði með því, að ég
fordæmdi hinn heimskulega og
frekjulega vaðal Mið-Evrópu-
búa. Hann móðgast ekki. Hann
tók málið aðeins lítilsháttar
til athugunar og kom með smá-
vegis útskýringu:
Svona athugasemdir eru ein-
kennandi fyrir hina þröngsýnu
norrænu smáborgarastétt, sem
segja má með sönnu um, að
telji ekkert mannlegt, sem
kemur henni ókunnuglega fyrir
sjónir.
— En þér rökstudduð þetta
nú með því að ....
— Eg rökstuddi ekkert. Sneiði
hjá hvers konar röksemdum.
Þær eru ávallt dónalegar og
oft sannfærandi.
Svona var hann; fullur af
spakmælum og tilvitnunum,
góðum og lélegum, frá sjálfum
sér og öðrum, ódýrum og
sláandi. Það var hans líf og
yndi.
Og meðan við liðum lengra
og lengra út á hið auða haf,
hélt hann áfram að masa og
masa, og hugur minn hvarflaði
með ört vaxandi samúð til
hins engilsaxneska rakara.
Veitingamaðurinn læsti barnum
og gekk til hvílu, og kliður
skipsins og hafsins rann saman
í svæfandi hljómhviðu.
Eg svaf til hálf eitt, baðaði
mig og rakaði og hélt síðan
glaður og frískur áleiðis að bar-
num og viskíinu mínu. Á leið-
inni yfir þilfarið skall á mig
stormhviða blönduð sælöðri,
reik og olíu. Dýrlegt að ferðast.
Samtímis æsandi og róandi.
En róin átti eftir að verða
endaslepp, og næstu tuttugu
og fjóra klukkutímana þurfti
ég síður en svo að kvarta yfir
tilbreytingarleysi.
Fáeinar hræður sátu á barn-
um: furðuleg hjú, sem hefði
mátt álíta að væru argentísk-
ur gimsteinasali og kona hans,
ef ekki hefði verið kunnugt, að
þetta voru norsk fasteigna-
salahjón. Þarna var líka langi,
föli lávarðurinn minn ásamt
einhverjum öðrum náunga.
Þessi „annar náungi“ var þó
síður en svo nokkuð venjuleg
manngerð: hár og herðibreið-
ur með strítt, ljóst hár og ljós-
blá augu, lítið, krítarhvítt yfir-
skegg og sterklega, reglulega
andlitsdrætti. Víkingur, var
hægt að láta sér detta í hug.
En eitthvað krampakennt og
ofstækisfullt var við hann, sem
samtímis dró mann að honum
og hrinti manni frá honum.
Eitthvað þröngt og óbilgjarnt,
en við nánari athugun kom í
ljós, að hann orkaði mjög
barnalega á mann og með stöku
rólyndi.
Hinir tveir fals-Argentínubú-
ar rifust hátt og blygðunar-
laust. Það var unun að heyra.
Hinir tveir töluðu saman á
þýzku lágt og rólega. Glösin
glömruðu; við vorum úti á
Norðursjónum og kvikan var
orðin talsvert mikil. Háar,
freyðandi öldur skullu á skip-
inu. Eg stóð upp og gekk út á
þilfar.
Hin fagra „Díana“ stóð við
lunninguna og horfði út á haf-
ið. Stormurinn svipti til hár-
inu, og liún vafði pelsinum þétt-
ar að sér. Sólin skein, köld og
hvít, af bleikum himni, létt ský
sviptust til fyrir vindinum og
hurfu í smáflyksum við sjón-
deildarhringinn. Máfarnir eltu
okkur skrækjandi i kjölfarinu.
Veikt suð úr fjarska gerðist
stöðugt hærra og hærra .Þrjár
sprengiflugvélar sveimuðu yfir
okkur langt uppi. Fólk hópað-
ist saman og grillti. Einhver
hafði það eftir skipstjóranum,
að sprengjum hefði verið kast-
að niður yfir Esbjerg. Maður
með klunnaleg sólgleraugu
mælti: — Hvað sagði ég ekki
strax í síðustu viku.
„Díana“ sneri sér undan og
strauk lófanum yfir ennið eins
og til þess að slétta úr hinni
djúpu hrukku, sem var þó ó-
breytt eftir sem áður. Síðan
leit hún upp, föl og utan við
sig. Það orkaði jafnvel á mig
eins og hún væri að leita eftir
hjálp, en ekki nema andartak,
þá lagfærði hún pelsinn sinn og
fór að horfa á máfana. Eg
gekk hægt til hennar.
•— Fyrirgefið, ég trufla, frú.
Þér eruð vonandi ekki veikar?
Eg heyrði sjálfur, að þetta
hljómaði klaufalega. En allt líf
mitt hefur verið fullt af asna-
þrugli eins og þessu.
Hún leit til mín móðguð.
— Nei.
Dálítið háðsleg.
Það var líðilegt, að hún
skyldi vera dramblátari en ég.
— Þér megið ekki vera reið-
ar, frú. Eg á vitanlega ekkert
með að blanda mér í málefni
yðar, í því hafið þér á réttu að
standa. En ég er nefnilega frem
ur óefnilegur í svona málum.
Þegar ég er að ferðast þannig
aleinn — til dæmis á skipi —
og langar til þess að tala við
einhvern — ja, þá geri ég það.
Eg get ekkert að þessu gert.
Þér megið ekki hneykslast á
mér, því að, sem sagt, ég er
fremur. . . .
Eg hef satt að segja orðið of
mikið fyrir barðinu á sænsku
stolti og kulda. . . .
— Þakka yður fyrir, þetta
var skemmtilegt að lieyra,
sagði hún og fór. Þegar hún
var farin, datt mér fyrst í hug,
að einmitt væri þetta kannski
af því, að hún væri hrædd og
hjálparvana.
Eg sneri mér við og varð
meir en lítið bylt. Skari' af
fólki hafði hlustað á okkur.
Aftan við mig stóð Lind og
starði á mig með undarlegum
glampa í augum — næstum því
ógnandi. Eg horfði á hann,
hann horfði á mig, rólegur og
kuldalegur. Eg er ekki í mein-
um vafa um, að hann var mjög
drukkinn.
Skammt frá stóð forstjórinn
æðisgenginn og virti Lind fyr-
ir sér. Andlitið var fullt af
rauðum stormsveipum af öllum
gerðum. Og að baki honum —
búlgarski vinur minn frá því í
gær og hvíti útlendingurinn,
sem hafði setið með Lind inni
á barnum. Þeir fylgdust með
af miklum áhuga.
Eg var vægast sagt gramur.
Eg er venjulega fljótur að
gleyma, þó að ég verði fyrir
smán, og reyni að hefna fyrir
mig hið fyrsta. En það ískyggi-
legasta var, að þessi svart-
hærða, drambsama „Díaná“
hafði náð meira valdi yfir mér
en ætlazt var til í fyrstu. Hið
áhrifamikla '*/as hennar var
ekki allt og sumt, slíkt hefur
sjaldan nokkurt gildi í mínum
augum; hér kom miklu fremur
til greina, að hún — jæja, í
stuttu máli: ef til vill hafði ég
orðið fyrir þeirri ógæfu að vera
ástfanginn? En ef svo var, þá
var langt orðið síðan slíkt hafði
hent mig.
Ekki var þetta vegna þess,
að hún væri neitt áberandi feg-
urri en aðrar konur, og ef tíl
vill ekki mjög frábrugðin öðr-
um konum að neinu leyti. En
það var erfitt að skilja hana til
hlítar. Og — hreinskilnislega
sagt — ég vissi, að um ást var
að ræða, því að hún var eins óg
sköpuð af dagdraumum mínum.
Meðan ég flakkaði, sveik og
svallaði og lá með alls konar
kvenfólki, gat mér oft dottið
ýmislegt undarlegt í hug. Og
svo einn góðan veðurdag stóð
hugmyndin ljóslifandi fyrir
mér.
Þá það. Við þessu var ekkert
að gera.
Eg reikaði dálítið um, fékk
mér eitt eða tvö kokteilsstaUp,
heimsótti vélarúmið, en það
hefur ávallt verið eitt af því á-
nægjulegasta, sem ég geri á