Þjóðviljinn - 05.01.1947, Blaðsíða 6

Þ JOÐVIL JINN
Sunnudagur 5- janúar 1947-
f_________________________________
jr S KÁK
| Ritstjóri: Guðmundur Amlaugsson :
jPýrir fimmtíu árum
Var að sumu leyti svipað um-
Iiorfs í skákheiminum og nú.
$.ð vísu var enginn heimsmeist
ítri nýlátinn og hásætið ekki
íúitt en Wilhelm Steinitz sem
i þrjátíu ár hafði borið ægis-
lijálm yfir samtíðarmenn sína,
jhafði fundið ofjarl sinn í ung-
íim þýskum gyðing, Emanuel
Lasker að nafni. Það óraði víst
fáa fyrir því þá að þessi nýgræð
ingur ætti eftir að vera fremsti
skákmaður heimsins næsta ald-
arfjórðung. Menn viðurkenndu
að hann væri mjög góður og
©ruggur skákmaður en voru
enganveginn sannfærðir um að
hann væri bezti skákmaður
lieimsins. Auk þess þótti skák
gtíli hans þurr og leiðinl. Menn
sátu í Lasker Fabíus cunctator
skákarinnar. Eftir fyrra einvíg-
ið við Steinitz 1894 voru aðrir
liættulegustu keppinautar Lask-
ers, Þjóðverjinn Tarrasch og
Rússinn Tsigorin. Þessir mata-
dórar hittast allir á fyrsta skák
þinginu í Hastings 1895 en eng-
imi þeirra fjögurra bar sigur
úr býtum heldur lítt kunnur
Amerikani Harry Nelson Pills-
bury- sennilega hefur jafnmik-
iíl outsider“ aldrei unnið jafn-
stórt skákþing- en hann átti
líka eftir að vera í fremstu röð
skáktneistara heimsins það sem
eftir var æfinnar þótt enginn
skáksigur hans annar jafnist á
•við Hastings nema ef það væri
'Wien 1898. En ný stjarna hafði
bætzt í hópinn og svarið við
jþeirri spurningu hver væri bezti
skákmaður heimsins hafði ekki
færzt nær við það. Síður en svo.
Rússar buðu Lasker, Steinitz
Tarr-asch og Pillsbury til skák-
•joings í Pétursborg eins og hún
fiét þá. Tarrasch kom ekki en
liinir fjórir tefldu sexfalda um-
ferð. Lasker varð efstur, Stein-
itz annar, Pillsbury þriðji og
Tsigorin fjórði, en munurinn á
fyrata og síðasta manni var
ekki ýkja mikill. Þeir Lasker
og Steinitz tefldu svo síðara
einvígi sitt síðar á árinu og
vann Lasker með meiri yfir-
burðum en í fyrra skiptið.
1896 var líka haldið skákþing
í-Núrnbergrþar komu saman 19
skákmeistarar og varð Lasker
fyrstur með 1314 vinning.
Önnur verðlaun hrepti Ung-
verji sem aldrei hafði áður tekið
'þátt í alþjóðamótum: Geza
Marosczy. Tarrasch og Pillsbury
skipta þriðju og fjórðu verð-
flaunum. Steinitz varð sjötti en
Tsigorin lenti tveimur sætum
■*ieðar. Á þessum tveimur þing-
V}m sýndi Lasker ótvírætt að
■4iann var snjallasti skákmaður
“íieimsins. Steinitz var orðinn
f
^gamall maður og Tsigorin virt-
*ist Iíka kominn af bezta skeiði,
■áð minnsta kosti gat hann ekki
fitaðið sig jafnvel og fyrrum.
:■' Skákin sem kemur hér á eftir
ísýhir hve djarft og glæsilega
íúasker gat teflt þegar svo bar
vmdir. Kombínasjónin sem hefst
..I 17. leik er ein hinna fallegustu
Ætem nokkurn tíma hafa sézt.
*
iSkákin er tefld í Pétursborg
1896.
♦hútt: Pillsbury. Sv.: Laxkser
1. d4 d5 2. c4 e6
3. Rc3 RÍ6 4. Rf3 c5
5. Bg5 cxd4 6. Dxe4 Rc6
6. — Be7 er öruggara því að nú
gæti hvíur náð betra tafii með
7 Bxf6.
7. Dh4 8. 0-0-0 Da5
9. e3 Bd7 10. Kbl I16!
11. cxd5 exd5 12. Rd4 0—0!
13. Bxf6 Bxf6 14. Dh5
Hvítur er að hugsa um kóngs-
sókn. Df4 eða Dg3 var senni-
lega betra
14. — Rxd4 15. exd4 Be6
16. f4 Hac8 17. f5 Hxc3!!
18. fxe6
Þetta er líklega bezt. Annars
kemur bxc3 til greina. Þá leikur
svartur Dxe3. T. d. 19. fxe Db4f
og Hac8(t) og vinnur. Eða 19.
Df3! Bxf5! 20. Dxf5 Bxd4 21.
Hxd4 Dxd4 og hvítur á í vök
að verjast. Eða 19. Df3! Db4f
20. Db3 Bxf5f 21. Bd3 Dxb3f
22. axb3 Bg4 23. Hd2 Bxd4.
Svartur heidur tveim peðum
fyrir skiptamuninn og stendur
betur. Annars eru möguleikarn
ir svo margvíslegir að það er
ekki hægt að greina þá nákvæm
lega.
18. — Ha3!!! 19. exf7f Hxf7
20. bxa3 Db6f 21. Bb5!
Eini leikurinn: I.) 21. Kal
Bx4f 22. Hxd4 Dxd4f
23. Kbl De4f og 24.
— Hf2. II.) 21. Kc2 Hc7f 22.
Kd2 Dxd4f 23. Kel (Bd3 Hc2f!
og mát í næsta leik) Dc3f 24.
Hd2 He7f 25. Be2 Bg5 og vinn-
ur.
21. — Dxb5f 22. Kal Hc7
Hér gat svartur unnið skipta-
muninn aftur með Dc4. Báðir
keppendurnir voru komnir í
hrak með umhugsunartímann.
Svartur hótar nú máti í þrem
leikjum með Hclf!
23. Hd2 Hc4 24. Hhdl Hc3
25. Df5
De2 strandar á Hcli og Bxd4t
25. — Dc4 26. Kb2?
Kel var betra en svartur hefur
samt betur. T. d. 26. Kbl Hxa3
27. Dc2 Hc3 28. Db2 b5 og hvít-
ur er í kreppu.
Nú vinnur svartur fallega.
26. — Hxa3! 27. De6f Kli7
28. Kxa3
(28. Kbl Bxd4! 29. Df5f g6 30.
Df7f Bg7 31. Dxd5 Dc3 og
vinnur)
28. — DcSf 29. Ka4 b5f
30. Kxb5 Dc4f 31. Ka5 Bd8f
og mát í næsta leik.
Verkalýðsforing jar
handteknir í
Grikklandi
Lolos, forustumaður tóbaks-
verkamannasambandsins
gríska, 'var nýlega tekinn fast-
ur ásamt sex öðrum forustu-
mönnum verkalýðssamtakanna
í Saloniki og hótað útlegð á
þeim forsendum að þeir væru
,,hættulegir“ mepn.
Handtökur hófust þegar eft-
ir að verkamenn í tóbaksiðn-
aðinum ákváðu að berjast fyr-
ir hækkuðu kaupi.
Skóladrengui í Aþenu var
rekinn úr skóla fyrir að hrópa:
„Niður með fasismann!“ á
samkomu sem haldin var til að
minnast innrásar Þjóðverja í
Grikkland.
(ALN).
Torolf Elster:
SAGAN UM GGTTUGB
pakka af sígarettum. Maðurinn
gengur inn í stofuna og leggur
paþpírana á borðið. Andrés los-
ar svefninn. Þarna liggur bréf
með suðuramerískum frímerkj-
um — sljó og án þess að mæla
orð stingur hún umslaginu í
höndina á manninum og ýtir
honum út. Hann lætur sér þetta
vel líka, staðnæmist andartak
og lítur á frímerkin og gengur
síðan blístrandi niður stigann.
Anna sezt á rúmið. Hún afber
jekki þetta líf lengur. Hún hef-
1 ur vanizt neyð, en jafnvel
verstu eftirstríðsárin voru allt
öðruvísi. Ekki svona vonlaus —
og það sem rneira var, þá höfðu
þau getað unnið eitthvað nyt-
samlegt. Elsa dregur andann
djúpt niðri í rúminu og leggur
höfuðið upp á koddann. Anna
verður æst og stjakar við henni.
— Elsa, upp með þig.
Elsa glennir upp augun.
— Þú verður að fara að
klæða þig. Eg get ekki gert allt
saman. Það minnsta sem þú get
ur gert, er að komast úr rúm-
inu. Þér væri nær að fara að-
eins fyrr að sofa. Það er ekk-
ert vit í því að koma svona seint
heim á hverju kvöldi.
Hvenær komstu eiginlega
í gærkveldi?
Elsa sefur. Anna verður fok-
reið, en tekur í sig kjark og
gengur að ofninum.
Eldiviðurinn er búinn. Allt í
lagi, þau verða að drekka vatn.
Annars gæti hún vakið Andrés
og beðið hann um að sækja
í eldinn. En þá mundi líða lang-
ur tími, áður en hann kæmi aft-
ur — liún ætti heldur að fara
sjálf.
Sólin er ennþá hulin kola-
reyk, og veðrið er anzi kalt.
Loftið er mistrað, og það sést
aðeins grilla í kirkjuturnana
yfir hæðarbrúnina. Upp á hæð-
inni er kuldastormur og það
syngur í símastaurunum. Hún
dregur treyjuermarnar fram
yfir hendurnar og hleypur við
fót. Henni líður betur úti á
sléttunni, þó að vindurinn blási
í gegnum klæði hennar. Það er
ekki um að villast. að þau eru
að verða þreytt hvert á öðru —
þau hafa nú staðið sig vel í
mörg ár.
Hún er vön að sækja elds-
neyti að nýrri byggingu í ná-
grenninu. Er orðin góðvinur
verkamannanna; ef hún hefur
tíma til, staldrar hún við í hálf-
tíma og talar við þá. Þeir tala
flestir þýzku.
Þegar hún kemur aftur, er
Elsa að stoppa í sokka.
— Ó, þessir sokkafjandar.
— Hversvegna ert þú ekki
eins og aðrar konur á þessum
slóðum, gengur berfætt innan-
húss?
— Ó, það er svo andstyggi-
legt.
1 — Já, já, þarna höfum við
það.
Anna skarar reið í eldstóna.
— Nú er allt kaffi búið. Við
verðum að laga það úr groms-
inu einu sinni enn.
Elsa kemur í ljós í dyrunum
á hinu herberginu.
— Samkvæmt orðum madam
Tabví verður kaffið í dag þunnt,
en bragðgott.
— Þetta eru allt of miklar
málalengingar, grípur Lind
fram í fyrir Eggert. Ef þú
hefur hugsað þér að ljúka sög-
unni, verðum við soltin ,í hel,
áður en það gerist.
Þetta var hárrétt athugað. Jafn
vel hafið, sem lyfti okkur og
lét okkur síga með þessu jafna
tilbreytingarleysi, var ekki enda
lausara en sagan.
— Þetta er nú einu sinni
venja mín að segja svona frá,
svaraði Eggert dálítið móðgað-
ur. Við höfum tímann fyrir okk
ur. En ég get gjarna dregið
þetta saman —- hvert var ég
nú kominn....
Allt fólkíð í kofanum situr
sem sagt yfir morgunkaffinu í
byrjun marz árið 1939. Skapið
er eins og venjulega undir slík-
um kringumstæðum. Sumir eru
hressir á morgnana, aðrir úr-
illir. Sumir vilja lesa upphátt
leiðarana í morgunblöðunum, en
aðrir verða fjúkandi vondir og
segja: er aldrei hægt að fá að
borða í friði? Smáýfingar eru
mjög tíðar, og stundum verða
þær mjög alvarlegar. Pólitískt
ósamkomulag, fjárhagslegir erf-
iðleikar og við og við árekstrar
út af ástamálum. En þetta hrófl
ar ekki við samheldninni og sam
ábyrgðinni.
Umræðuefnið er það sama og
á hverjum degi, hin ógnandi
blika yfir löndunum. Flótta-
mennirnir eru að flytja burtu
hver á fætur öðrum. Jörðin er
að brenna undir þessum sex
kofabúum. Árar óvinanna verða
stöðugt nærgöngulli, og tékkn-
eska stjórnin verður harðhent-
ari við flóttafólkið. Tékkneska
lögreglan hefur verið afar ó-
þægileg viðureignar upp á síð-
kastið. Fólk undrast, að þau
skuli ekki flytja burtu, en þeim
finnst það vera skylda sín að
þrauka meðan hættan er ekki
yfirvofandi.
Svo eru það vitanlega hinir
fjárhagslegu erfiðleikar. Það
verður stöðugt verra og verra
að ná sér í peninga, jafnvel fyr-
ir mat, og nú virðast allar leið-
ir hafa verið reyndar.
Brúnó kvartar yfir, að hann
hefur ekki heyrt neitt frá blöð-
unum, sem hann sendi síðustu
greinarnar sínar til.
— Hvar varst þú í nótt ? spyr
Sagha allt í einu.
Elsa svarar kæruleysislega:
— Eg var úti að horfa á lífið
— með Antoníusi.
— Það er slæmt, hvað þú ert
farin að fara mikið út á’ kvöld-
in.
— Slæmt og slæmt ekki. Við
eigum við nógu mikla erfiðleika
að stríða, þó að við hirðum ekki
um smámuni.
•—• En Antoníus kom heim á
undan þér.
— Eg lenti í yfirhéyrslu. Þú
verðúr að læra gang málanna
betur. Þriðja flokks yfirheyrsla
er mjög áhrifamikil. Fjórar til
sex persónur standa í kringum
mann og beina sterkum ljósum
beint inn í augun á manni.
Sagha er kominn að því að
svara ónotum, en Andrés grípur
fram í fyrir honum og hrópar:
— Sjáið þið, Norðmaðurinn
hefur skilið eftir hattinn sinn
og myndavélina.
— Já, hvað skyldi hafa orðið
af honum. Eitthvað hlýtur að
hafa komið fyrir hann.
— Hann var njósnari, segir
Sagha með sannfæringarkrafti,
það var ég alltaf viss um.
En Brúnó hristir höfuðið.
— Eg skal bölva mér upp á,
að hann var enginn njósnari —
ef svo hefði verið, er ég búinn
að missa hvern snefil af hæfi-
leikum mínum til að sjá út fólk.
En hvað heldur þú, Páll.
Páll kinkar kolli.
Sagha muldrar ólundarlega.
— Þarna kemur ennþá einn
reikningurinn.
Það er drepið á dyr.
Það er ,,sá gamli“ Erlköning.
Þau sjá á honum að eitthvað
hefur komið fyir.
— Nei, hvað er þetta, eruð
þið ekki komin lengra en að
morgunkaffinu ? Og ég er bú-
inn að selja einn kanarífugl í
morgun.
— O, ekki verðurðu feitur af
því. Setztu niður og fáðu þér
kaffisopa.
■— Þetta var leiðinda endir á
kvöldinu í gær. Það hefði þurft
að verða dálítil veizla. Hann
kinkar kolli til Andrésar.
•—• Já, hvað heldurðu, að hafi
komið fyrir Norðmanninn.
—Tja, hvað skal segja? Ef
til vill hefur hann orðið fyrir
slysi. Við heyrum sjálfsagt eitt-
hvað um það. Eg þekki mann í
lögreglustjórninni, skal spyrja
hann við tækifæri.
—• En ég kem nú raunar í
öðrum erindagjörðum, heldur
hann áfram. Denísa er horfin.
— Denísa? Horfin?
— IJvað hefur komið fyrir.
-— Þetta sama endurtekur sig
hvað eftir annað. Numin burtu.
Það stendur í blöðunúm, að lög-
reglan álíti, að hægt verði að
stöðva þau á landamærunum,
en það virðist ekki sennilegt.
Þetta fólk hefur marga sam-
starfsmenn innan lögreglunnar
og sérstaklega þó meðal landa-
mæravarðanna. Denísa er áreið-
anlega glötuð.
— Að hugsa sér, Dénísa.
— Veslings stúlkan.
— En því endilega Dénísa ?
Erlköning yppti öxlum létti-
lega.
— Það hefur sínar orsakir.
En ekki þýðir að fást um það.
Hún verður ekki sú síðasta.
— Næst verður það sjálfsagt
einhver okkar?
— En vegna hvers eru þeir
að þessu?
— Kringumstæðurnar eru
hæpnar í augnablikinu, svarar
Brúnó; við höfum lent í mið-
punkti djöfullegs loddaraleiks --
landarán, samningar og sáttmál
ar — auk stríðsógnana, sem
svífa yfir hausnum á hverjum
einstaklingi. Njósnarar og gagn
njósnarar þrífast aldrei betur
en nú.
— Þetta er í fyllsta máta
óhugnanlegt, hvað sem öðru líð-
ur, segir Andrés. En þetta er þó
spennandi. Og svo er það þessi
Norðmaður.