Þjóðviljinn - 22.06.1947, Blaðsíða 6

6
ÞJOÐVILJINN
Sunnudagur 22. júní 1947.
Ellioft Bocsévelf:
43.
| 91. dagíis
uiiiru,níiiniiniiiipnmin[n!ui!i;iiii!]iiiiiiiiiiuiins!iiiH!ii!i

í eitt skipti fyrir öll? Og voru Bandaríkjamenn vissir um
að það væri nauðsynlegt að taka tillit til Girauds fram-
vegis? Voru það í rauninni ekki aðeins persónulegar and-
f tæður sem komu í veg fyrir öflugt og varanlegt bandalag
þessara tveggja manna?
Að lokum ýtti Churchill stólnum til og stóð upn til
þess að heimsækja Giraud og tala við hann persónulega
einu sinni enn. Eg hafði augun á föður mínum, en hann
’ct aðeins í Ijós vinsamlegan áhuga. Hafi hann haft grun
um að Churchiil væri með óheilindi, lét hann það að
minnsta kosti ekki í Ijós.
Síðar um daginn var Churchill aftur vísað inn í dag-
v.tofuna til föður míns, og í þetta sinn hafði hann Giraud
með sér. Eg beið fyrir utan og talaði við leyniþjómistu-
mennina og ýmsa sem litu inn. Fyrir innan fóru faðir
minn og Churchill ásamt Giraud og ráðgjafa hans, Herra
Poniatowski, enn einu sinni yfir öll þau atriði sem de
Gaulle hafði borið fyrir sig og reyndu að koma á fót
bandalagi, sem hlaut að verða óstöðugt og leystu i'ir
persónulegum deilumálum þessara tveggja sérlyndu
frönsku herforingja, að minnsta kosti hvað annan þeirra
*nerti. Eg hafði heyrt þetta allt saman aftur og aftur.
Faðir minn og Churchill hljóta að hafa verið jafn ieið-
ir á því og ég, en ég þurfti þó að minnsta kosti ekki að
ta ka þátt í því alltaf.
Þegar þeir voru farnir, fór ég aftur inn til föður
míns. Við áttum um kvöldið að borða miðdegisveríLhjá
Churchill, og ég gat ekki látið vera að hugsa um, hvort
ennþá ætti aðeins að tala um þetta sama efni. Þegar fað-
ir minn leit að lokum upp úr miklum haug af pappírum,
sem voru komnir frá Washington, létti hann af mér þeim
áliyggjum:
„Við höfum komið okkur saman um að ræða ekki um
alvarleg málefni í kvöld, Elliott".
Og miðdegisverðurinn hjá forsætisráðherranum var veru-
lega ánægjulegur, þar sem Churchill var stríðsforsætisráð
lierra hafði hann krafizt að fá hernaðaráætianir heimsveld
isins með sér. Ráðunautar hans höfðu útbúið glæsilegi her-
st jórnarherbergi handa honum með öllum mögulegum kort
um yfir allar vígstöðvar. Hann hafði óhemjulegt gaman af
að sýna okkur það; ef styrjöld væri léikur og ekki blóðug,
viðbjóðsleg, ömurleg og hörmuleg alvara, held ég að
þessi landakort hefðu fullkomnað ánægjuna. Þau ’.rnru
full af títuprjónum sem hægt var að taka út og stinga
inn á mismunandi hátt. Ef til vill var stórkostlegast að
sjá stórt kort af Norðuratlanzhafi með vitneskju um
hvern einasta af kafbátum nazistanna. Þeir voru sýndir
með litlum eftirmyndum sem hægt var að ýta fram og
aftur; svo og svo margir voru í höfn í L-Orient og Brest
cg svo og svo margir voru á leið vestur á bóginn að
skipalestum okkar, sem stefndu til Englands. Sumir ' oru
í þurrkvíum við Ermarsund, aðrir biðu færis frarn með
ílutningaleiðum við Azóreyjar, og enn aðrir voru rétt hjá
Jslandi eða á norðurleið að siglingaleiðinni til Murmansk.
Á hverjum einasta degi fylgdist Churchill með, pegar
síðustu fréttir um atburðina á hafinu voru færðar inn
á þetta stóra sjókort. Það var ákaílega spennandi: -skyldi
þessi skipalest sleppa ósködduð? Hversu mörg tonn lifs-
nauðsynlegra tækja úr þessari skipalest yrðu sprengd í
ioft upp, myndu splundrast og sökkva til botns i hafið?
Myndu brezku straridgæzluskipin komast í gott færi til
þess að ráðast á þennan úlfaflokk þarna? Þennan vetur
var baráttan um Norðuratlanzhaf að ná hámarki sínu,
og sá spenningur sem maður fann til við að athuga
fítuprjónana og litlu eftirmyndimar á sjókortinu var sam-
eiginlegur heilum heimi. Úrslitin myndu marka gang sög-
unnar.
Við fórum tiltölulega snemma heim um kvöldið, faðir
minn fór beint í rúmið, hann átti langan og þreytandi dag
!■ vændum.
FIMMTUDAGUR 21. JANÚAR.
Faðir minn var kominn á fætur, búinn að borða og far-
inn áður en ég kom niður. Hopkins, Harriman, Mclntire
aðmíráll og Murphy höfðu fariö með honum í boði Clorks
faershöfðingja. Frá Casablanca óku þeir norður á bóginn
til Rabat og þar fór fram liðskönnun við 2. brynsveit og
3. og 9. fótgönguliðssveitimar.
til hans vikulega. Athugið hann nákvæmlega ' bess-
um heimfeoknum, og skýrið mér svo frá öllu, sem
þér veitið athygji, og látið mig vita, ef þér æskið
þess að eitthvað sérstaklega sé fyrir hann gert“.
„Eg er yður mjög þakklátur“, sagoi ofurstinn
stirðlega. „Eg vil náttúrlega gefa yður allar upplýs-
ingar, sem ég er fær um að láta yður í té. Eg falaði
nákvæmlega við dr. Everest um sjúkdóm sonar
míns. Hún gaf mér ekki beinlínis neina von. En
eftir að sonur minn komst í hennar hendur, hef ég
tekið eftir tvennu, sem gæti verið tálrn um s'/olít-
inn bata. Hann þekkir mig til dæmis áreiðan’ega.
En í nokkur ár eftir að hann veiktist, vissi ég. að
hann gerði það ekki. Og þegar hjúkrunarkonurnar
eru að hagræða honum, þá er eins og hann reyni ó-
sköp lítið að hjálpa til sjálfur. Sonur minn var æ-
viíllega mjög nærgætinn við þjónustufólk sitt, og
ég býst við, að hugúr hans myndi fyrst snúast um
það, ef -hann fengi einhverja rænu, að láta hafa
sem minnst fyrir sér. Eg bý hér í nágrenninu til
þess að geta heimsótt hann. Sjúkrahússtjórnin hef-
ur sýnt mér sérstaka tillitssemi svo að mér yrði
auðveldara að heimsækja hann. Dr. Everest vildi að
hann yrði settur á fjölbýlisstofu. Eg var frábitinn
því til að byrja með því að drengnum mínum þótti
ævinlega gott að vera út af fyrir sig, en ég veið að
viðurkenna, að batamer^kin fóru fyrst að koma í
Ijós, þegar hann var látinn innan um aðra sjúkl-
inga.. Og ég held, að allt, sem ég hef farið fram á,
viðvíkjandi sem beztri aðhlynningu, hafi þegar ver-
ið tekið fyllilega til greina. Mér skilst, að þér hafið
ekki gert neina breytingu í þessu tilliti, og ég er
yður þakklátur fyrir það“.
Endicott ofursti þagnaði. „Dr. Everest skýröi mér
einnig frá því‘ sagði hann loks, „að sonur minn
mundr ekki þjáðst. Það er erfitt fyrii’ mig að í.rúa
því“.
Þarna var hann kominn að því, sem kvaldi hann
mest. Þótt hann byggist ekki við að geta hrundið
frá sér þessari hugsun, þá vildi hann umfram allt
hlusta á allt, sem létt gæti þessa hugarkvöl hans.
Vísindin, sagði hann við sjálfan sig, sýna enga
vorkunnsemi. Kaldar staðreyndir geta veitt hugg-
un, án þess að vera nærgöngular. Þessi einkenni-
legi náungi vissi ef til vill um eitthvað alveg sér-
stakt í þessu sambandi.
Alec virti hann fyrir sér, skildi, hvað hann þráði
og hvað hann var hræddur við að láta bera á því.
Hann sagði íhugandi, eins og þeir væru báðir að
velta einhverju séí-stöku atriði fyrir sér:
„Auðyitað getur maður ekki sannað vísindalega,
að sjúklingur þjáist ekki. Það mundi hafa mikla
þýðingu, ef við gætum fundið upp mæli, sem sýndi
slíkt. En með athugunum á fjölda 'áþekkra sjúk-
dómsfyrirbrigða virðast sálsýkislæknar vera á einu
máli í þessu efni. Við erum sannfærðir um, að enda
þótt sárar hugarkvalir geti orsakað samskonar
taugaáfall, sem sprengikúlur valda, þá hverfi Öll
þjáning um leið og slíkt ástand skapast. Því lamaðri,
sem sjúklingurinn verður, ef um taugaáfall af
völdum sprengju er að ræða, þeim mun algeroara
er tilfinningaleysi hans. Titringurinn og kippir lík-
amans ná ekki til meðvitundarinnar.
Eins og við vitum, eiga krampateygjur sér :>tað
í dýrum jafnvel eftir að þau eru dauð. Ásigkomu-
lag- sonar yðar er nokkurskonar dauði. Hanu gat
aðeins losað sig úr þeim aðstæðum, sem voru c/ ðn-
ar honum óbærilegar, með því að fá taugaáfall af
sprengjukúlu. Fyrir slíkan flótta verður maður að
greiða sitt gjald. Sonur yðar lagði allt vitundarlíf
sitt í sölurnar. Hann getur ekki iðrazt þess að nafa
greitt slíkt gjald, því iðrunin er einn þáttur með-
vitundarlifsins, en það er í dái“.
„Þér hafið útskýrt þetta mjög skilmerkilega",
viðurkenndi Endicott ofursti. „En persónulega get
ég ekki verið yður sammála um það, að hér komi
til greina óbærilegar aðstæður, cins' og þér úljið
vera láta. Eg geri ráð fyrir, að það stafi af ein-
hverjum veikleika í skapgerð mrinnsins, ef sálar-
þrek hans bilar á þann hátt, sem þér haldið fram“.
Alec hristi höfuðið.
„Þvert á móti“, sagði hann. „Eg ímynda mér að
afvegaleiddri hreysti sé fremur um að kenna. Við
erum öll manneskjur, Endicott ofursti, en við höf-
. um eltki öll, enn sém komið e,r, lært okkar lexíu
um það, á hvaða hátt við getum leyft okkur að \era
manneskjur. Þegar við rieitum að viðurkenna tak-
markanir okkar, hegnir riáttúran okkur miskutmar-
laust fyrir það. Þeir sem reyria að vera ofurmunn-
legir, verða einmitt fyrir slíku böli“.
„Samkvæmt þessari skoðun yðar, þá hefur sonur
minn orðið fyrir ógæfunni vegna hugprýði sinr.ar“,
sagði ofurstinn hörkulega um leio og hann stóð
upp og horfði hvössum augum á Alec.
„Já ef þér kjóöj^ að orða það þannig", sagði Alec.
„Eg mundi heldúr segja, að honum hefði verið
refsað vegría þess, að hugvit3snilli mannkynsins
beinist í öfuga átt. Við höfðum kosið að nota þekk-
ingu okkar' í þágu dauða og tortímingar, í stað
þess að þroska okkur. I síðustu styrjöld varð mörg-
um okkar Ijóst, að við stóðum á glötunar barn.i, en
við höfum samt ekki snúið til baka“.
„Nú!“ Endicott ofursti ískaldur á svipinn. „Svo
þér eruð friðarsinni eða hvað ?“
Alec liló góölátlega.
„Stundum óska ég þess, að ég væri það“, sagði
hann,- „En ég hef fengið minn skerf af Iiardagaeðli
mannsins. Þó mundi ég ekki af frjálsum vilja berj-
ast móti vélbyssum og eiturgasi“.
„Sonur minn hugsaði ekki þannig“, sagði Endi-
cott ofursti stoltur.
„Hann gerði skyldu sína og horfðist í augu
Sonur töframannsins húkíi einn sorg-
mæddur úti í horni. Hann vissi ekki, hvað
það var, sem hann hafði áhyggjur af,. en
hann titraði af ógurlegum. ótta, og hann
hrópaði hástöfum: „Þér megið ekki selja
þjóninn! Eg leyfi það ekki!" Og hann
hljóp fram og æílaði að taka fyrir kveikar
ókunna manninum.
En hann kallaði: „Sjáið þér nú, hver
óvinur yðar er? Eg býð yðíir áhyggjulaust
líf. En hann getur ekki unt yður þess. Tak-
ið hann höndum!"
Mennirnir þyrptust að unga mannin-
um og réðust á hann.
„Á meðan þessi vondi maður er hér",
sagði ókunni maðurinn, „þá verður eng-
inn friður hér í þorpinu. Dragið hann í
burtu, og ef hann kemur hingað aftur,
þá drepið hann!"
Mennirnir drógu son toframannsins úí
fyrir .þorpið og ráku hann með lurkum
inn í skóginn. Ungi rnaðurinn grét og
hrópaði hamstola: „Þjónninn verður
drottnari yðar. Þjónninn verður droitn-
ari yðar!"
Efíir að ókunni maðurinn hafði fengið
þjóninn, varð hann allur annar maður.
Nú heyrðist aldrei framar vinsamlegí orð
frá honum. Hann skipaði, æpíi til manna