Þjóðviljinn - 07.08.1947, Qupperneq 3

Fimmtudagur 7. ágúst 1947
ÞJÓÐVILJINN
Fimmtiu bankasfjórar stjórna þrem
af atvlnnulíf! Sviþjóóar
Viðtal við Hilding Hagberg um sænsk stjórnmál
® *
Wssa frá herbúðum Bloiiend-
Meðal Norðurlandaþing-
mannanna sem hér dvöldust
siðustu viku var Hilding Hag
berg, einn af helztu forustu-
m. sænskra kommúnista.
Hann er 47 ára að aldri og
einn af stofnendum sœnska
Kommúnistaflokksins, sem
varð 30 ára í sumar. Hann
hefur verið þingmaður síðan
1932. Þjóðviljinn náði tali af:
honum sem snöggvast og bað
liann að segja lesendunum ör-
lítið um stjórnmálaviðhorfið
x Svíþjóð.
J
— Hver er stefnuskrá
sœnsku stjórnarinnar?
— Við síðustu kosn. lögðu
sænskir sósíaldemókratar fram
kosningastefnuskrá sem þeir
nefndu „Arbetarrörelsens efter-
krigsprogram", stefnuskrá al-
þýðusamtakanna að stríði
loknu. Kommúnistar lýstu því
yfir að þeir myndu af alefli
stuðla að því að þessi stefnu-
skrá yrði framkvæmd og í engu
livikað frá henni, og hún er nú
jafnframt stefnuskrá sænsku
stjórnarinnar, sem er hrein
sósíaldemókratastjórn.
— Hver eru helztu atriðin
í þessari stefnuskrá?
— Helztu atriðin eru atvinna
handa Öllum, bætt lífskjör al-
mennings og efnahagslegt lýð-
ræði. Fyrsta atriðið hefur ekki
enn valdið neinum örðugleikum
vegna geysilegrar eftirspurnar
eftir vinnuafli, en hún er svo
mikil að stjórnin hefur sent út
menn til suður- og mið-Evrópu
til að leita eftir verkamönnum.
Annað atriðið — bætt lífskjör
almennings — hefur leitt til
nokkurra launahækkana og end
urbóta á sviðið félagsmála. Um
þriðja atriðið — efnaliagslegt
lýðræði — er það að segja að
þar hefur engu verið um þokað.
Hvaða skoðanir hefur þu
á aðgerðum stjórnarinnar í
heild í sambandi við þessa
stefnuskrá?
— Ja, allmiklar endurbætur
hafa orðið í félagsmálum. Al-
mannatryggingarnar hafa verið
endurbættar að mun, barna-
styrkur hefur verið ákveðinn —
260 kr. á barn til 16 ára ,ald-
urs, — gerðar hafa verið nýjar
reglur um ibúðarbyggingar, sem
hafa í för með sér að það opin-
bera tekur smátt og smátt á sig
ábyrgð á því að fólk fái betri
íbúðir fyrir lægra verð. Ökeypis
skólaáhöld og bækur, ókeypis
kennsla í æðri skólum, ókeypis
skólamáltíðir, ókeypis sumar-
ferðalög húsmæðra eru aðrar
endurbætur sem þegar er byrj-
að að framkvæma. Allmiklar
endurbætur hafa verið ákveðn-
ar í landbúnaðarmálum, sem
hafa í för með sér meiri sam-
yrkju og eru spor í rétta átt.
Að lokum eru svo launahækk-
anir og þar með er það helzta
upptalið.
— Er þetta ekki töluverður
árangur?
— Jú, það er mikils virði
sem stendur. En endurbætur í
félagsmálum geta stundum ver-
ið eins og plástur á sári; þær
dylja sárið, en lækna það ekki.
Á meðan kapítalistarnir hafa
öll fjárhagsleg völd geta þeir á
ýmsan hátt gert endurbæturnar
gagnslitlar. Tökum til dæmis
verðlagsmálin. Vegna verðhækk
ananna hafa almannatrygging-
arnar þegar misst 15% af kaup
magni því sem þær höfðu þegar
endurbæturnar voru lagðar fyr
ir þingið í fyrra. I ár hafa vinnu
launin hækkað um 8% að meðal
tali, en hin sifellda vöruhækkun
veldur því að þau verða senni-
HH
Svend Linderoth, formaður
sænska kommúnistaflokksins
lega orðin óbreytt að kaup-
magni um áramót.
— En rœður ríkið ekki
miklu um atvinnulífið í
Svíþjóð?
í Svíþjóð á 1% af íbúunum
50% af eignum þjóðarinnar, en
3/4 hlutar íbúanna eru eigna-
lausir. Um það bil fimmtíu
bankastjórar hafa vald yfir og
stjórna þrem fjórðu hlutum af
atvinnulífi Svíþjóðar. Þegar við
tölum um efnahagslegt lýðræði
eigum við við það að fulltrú-
ar fólksins fái þetta geypilega
vald í sínar hendur. Á því sviði
hefur engu verið um þokað í
Svíþjóð, og aðgerðarleysi rikis-
stjórnarinnar á því sviði stofn-
ar umbótunum í félagsmálum
og kaupgjaldsmálum í beinan
voða.
— Eftir sænskum blöðum
að dæma eru hörð pólitísk
átök í Svíþjóð nú.
— Já og þau birtast ekki að-
eins í hvassyrtum blaðaumræð-
um. Kapítalistarnir reyna á
ýmsan hátt að torvelda stefnu
stjórnarinnar og hefur orðið
mikið ágengt. Þeir hafa m. a.
skipulagt fjárflótta sem hefur
á einu ári lækkað gull-
og gjaldeyriseignir Svía úr 2000
millj. í 700 millj. Enn fremur
hefur samkeppni þeirra um fjár
festingu haft í för með sér all-
miklar verðhækkanir.
— Hvernig bregzt stjórnin
við þessum vandkvœðum?
-— Eins heimskulega og hugs
azt getur. í stað hinnar upphaf
legu stefnuskrár boðar hún nú
svokallaða sókn gegn verðbólg-
unni, en aðalatriðin eru þau að'
launin eiga að standa í stað,
umbæturnar stöðvast, vöruverð-
ið hækkar á sumum sviðum og-
skattar eiga að hækka t. d. á
áfengi, tóbaki, veitingum og
slíku.
— Hvað segja kommúnistar
við því?
— Við segjum: launin eiga
ekki að standa í stað; það verð-
ur til þess eins að auka gróða
kapítalistanna, sem eru liin
beina orsök verðbólgunnar. Um
bæturnar verða að halda áfram,
og framkvæma verður aðalatrið-
in í stefnuskrá alþýðusamtak-
anna^ sem sé efnahagslegt lýð-
ræða. Engar verðhækkanir, held
ur aukna skatta á einokunar-
hringana til að lækka vöruverð-
ið.
— Heldurðu að stjórnin
víki frá hinni upphaflegu
stefnuskrá sinni og fram-
kvœmi þessa nýju afstöðu
sem hún hefur boðað?
—• Já, ef hún þorir. En hún
veit að hið sívaxandi fylgi
kommúnista er Þrándur í Götu.
Það eru sífellt fleiri verka-
menn sem skilja að hin róttæka
stefnuskrá sem sósíaldemókrat-
ar tóku upp að stríði loknu var
bein afleiðing af fylgisaukningu
kommúnista, og að framkvæmd
hennar er komin undir áhrifum
þeirra. Ráðamenn sósíaldemó-
kratanna óttast að missa allt
álit meðal verkamanna ef þeir
láta undan kapítalistunum. Þess
vegna er óþarfi að vera svart-
sýnn um þróunina í Svíþjóð,
bætir Hilding Hagberg við.
— Svo heyrði ég einhverja hrópa að þú vær-
ir dauður,
og ég hugsaði glaður til svona: þar tapaði
>.■:> ic : ; fjandinn.
Og ég gekk yfir blóðið sem rann útí rykið
og sandinn,
sjá, Ríkíð lá sigrað og vegurinn breiður. og
auður.
En minning þín fylgdi mér langt inn á
ókunnar leiðir,
eins og lýgi um manninn: því hræþefur
flakandi sára,
með þeynum mun berast um þúsundir
komandi ára,
— og þó eru næturnar bláar og daganrir
heiðir.
Loks komst- ég til þeirra er komust sem ég
yfir stríðsins
kvalir og dauða, til landsins þar pálmarnir
spretta,
og einhvern ég spurði: Hver andskotinn
sjálfur er þetta?
í ösinni miðri stóðst þú eins og forseti lýðs-
ins.
Og bölvun mín kallaði: Bræður og ástkæru
vinir.!
Hin blessaða hvíldin — frá westrænu sjón-
armiði —
er stundarkorn liðið. Vér slítum við mann-
kynið friðinn . . •
— Eg sneri mér undan og sagði: Ókei eins
og hinir.
Jón Jóhannesson.
■IIBIII
Ein af sölubúðum Kaupfélags Reykjavíkur og nágrennis.