Þjóðviljinn - 03.09.1947, Qupperneq 3

Miðvikudagur 3. september 19-17
ÞJOÐVILJINN

r umræonr m isieniia oy<
við Einar Borg húsameistara og kennara við listaháskólann í K.
Margir Reykvíkingar munu
hafa heyrt nafn Einars Borg
getið í sambandi við hina nýi
afstöðnu samkeppni um upp-
drátt að ráðhúsi fyrir Reykja
víkurbæ. Borg hlaut ásamt
þeim Sigvalda Þórðarsyni,
Gísla Halldórssyni og Kjart-
ani Sigurðssyni þriðju verð-
laun fyrir uppdrátt sinn í
þeirri samkeppni. Sumir hafa
ef til viíl haldið, nafnsins
vegna, að hér væri á ferðinni
nýr íslenzkur húsameistari;
en svo er þó ekki. Einar Borg
er danskur maður, sem ^töðu
sinnar vegna hefúr kynnzt
íslendingum og fengið áhuga
fyrir Islandi. Eg var svo lán-
samur að kynnast honum og
konu hans, Grétu, listmálai'a,
er ég síðastliðinn vetur stund
aði nám við listaháskólann í
Kaupmannahöfn, og var þá
tíður gestur á heimili þeirra
hjóna. Þau hjónin hafa dval-
ið tvo mánuði hér á landi og
tygja sig nú til heimferðar,
svo mér datt í hug að biðja
Einar að segja lesendum Þjóð
viljans eitthvað um álit sitt
á íslenzkri byggingarlist og;
skipulagningu Reykjavíkur!
Eg brá mér því inn í braggaj
númer 70 við Laugarnes, þar
sem Einar og kona hans eru
til húsa hjá myndhöggvur-
unum Tove og Sigurjóni Ól-1
afssyni. Það rignir í dag einsj
og endranær, og þótt leiðin
sé ekki löng verð ég næstum
holdvotúr á að hlaupa niður
í bragga. Er það ekki ónær-
gætni af hinu íslenzka sumri
að taka þannig á móti góð-
um gestum? En öll vosbúð
gleymist brátt, því að heitt
er inni, og það rýkur úr
könnunni hjá Tove. Kaffi-
skömmtunin hefur ekki sagt
til sín ennþá.
Þegar við erum sezt að kaff
inu, segi ég Einari frá erindi
mínu, og er hann hefur gefið
samþykki sitt, dreg ég upp
blað og blýant og læt spurn-
ingunum rigna yfir hann.
— Finnst þér ekki að við
ættum að byrja á að segja
lesendum Þjóðviljans eitt
hvað um sjálfan þig? Það er
íslenzkur siður, og við íslend
ingar kunnum því betur að
vita einhver deili á mannin-
um, áður en við hlustum á
hann.
— íslendingum mun varla
þykja mikið til ættar minnar
koma, þv{ að mér er sagt, að
konungablóð repni í æðum
ykkar,- allra.
Eg er fæddur 1912 í fiski-
bænum Skagen á Jótlandi.
Faðir minn var veitingamað-
ur á sjómannagistihúsi þar í
bænum.
— Viltu segja mér eitt-
hvað um námsferil þinn?
Eg hóf nám mitt sem tré-
smíðanemi. Þegar ég 'haíðij
lokið sveinsprófi, sótti ég um
inntöku í húsameistaradeild
listaháskólans í Kaupmanna-
höfn, og eftir að hafa staðizt
inntökuprófið, hóf ég svo
húsameistaranámið. Síðan
lagði ég leið mína til Parísar
og hélt þar námí mínu áfram-
hjá franska húsameistaran-
um le Corbusier, sem er í
hópi fremstu húsameistara
heimsins og tálinn höfundUf
nútíma byggingar-Íistar.
— Já le Corbusier hef ég
heyrt getið. Hann mun nú
vera í Ameríku, ráðunautur
sameinuðu þjóðanna í bygg-
ingarlist.
En hvenær komstu svo aftur
til Danmerkur?
— Eg kom heim í septem-
ber 1939, eftir að N stríðið
brauzt út.
— Og byrjaðir þú þá að
vinna sjálfstætt?
— Já, en 1942 var ég svo,
ráðinn kennari við listahá- svo.e™ Það kjallararnir! Það
skólarin í Kaupmannahöfn, v‘lð*st veia skvlda að byggja
rándýra kjallara undir íbúð-
arhúsin, jafnvel þótt sprengja
verði langt niður í. klöpp.
íslenzkri byggingarlist og
skipulagningu Reykjavíkur?
— Það hefur glatt mig að
sjá, hvað mikið er byggt hér
í Reykjavík. A?onandi verð-
ur hægt að.halda þeim fram-
kvæmdum áfram. þar til
unninn hefur verið bugur á
húsnæðisvandræðunum, og
hægt verður -að rifa bragg-
ana, sem mér , finnst ekki
vera mönriúm bjóðandi til í-
búðar.
— Já, það er satt að mikið
er byggt, en samt lítur ekki
út fyrir að verulega hafi
rætzt úr húsnæðisvandræð-
unum.
— Það er ekki vegna þess
hve lítið er byggt, heldur
vegna hins, hve lítil skipu-
lagning er í byggingarfram-
kvæmdum. íbúðirnar eru allt
of stórar og íburðarmiklar,
miðað við það ástand sem rík-
ir í húsnæðismálunum. Og
sem svo lítil tilbreytni er í
landslaginu, er reynt eftir
mætti að varðveita hvern hól
og laut, til þess að gefa bæj-
unum meiri svip og þokka. í
þeim hluta Hafnarfjarðar,
sem byggður hefur verið áð-
ur en skipulágið kom til sög->
Unnar, 'má hins’vegar sjá hús
sem eru staðsett írnáttúrulegt.
umhverfi, þar sem klettar og
steinar hafa fengið að standa
óbreyttir. Sama ér að segja
um göturnar. Það verður að
taka tillit til landslagsins,
þegar götur eru lagðar, ogl
reyna að eyðileggja það semj
minnst. Þetta virðist mér
hafa verið vanrækt hér með
öllu.
— En hvað um bygging-
arlistina sjálfa?
— Þegar dæma á um bygg-
ingarlist hér á landi verður
að |aka tillit til þess, hve ung
hún er. Allar þær opinberu
byggingar sem ég hef séð
finnst mér mjög gallaðar, og
bera þær greinileg merki
þess, að hið opinbera hefur
orðið að taka í þjónustu sína
Mér er sú ráðstöfun óskiljan fyrsta manninn, sem kom til
leg.
Þannig byggir náttúran: Mynd
úr fjörimni við Laugariíes.
og hef gegnt því starfi síðan.
— En þú hefur unnið all-
mikið að húsagerð jafnhliða
kennslunni?
— Já, kennslan er ekki
nema lítill hluti af starfi
mínu. Eg hef jafnframt haft
teiknistofu og unnið þar að
húsa- og skipulagsteikningu,
sem er aðalstarf mitt.
— Viltu segja mér eitthvað
um það helzta, sem þú hefur
byggt að undanförnu?
— Á síðustu árum hefur
verið mjög lítið um nýbygg-
ingar í Danmörku, en þó er
nú heldur að rætast úr því.
Sem stendur hef ég í smíð-
um allstórt gistihús á Borg-
undarhólmi. Það er bygging,
sem Þjóðverjar eyðilögðu á
stríðsárunum og nú er verið
að endurbyggja. Rúmlega)
hundrað rúm eiga að vera íi
þessu gistihúsi. Þá hef ég
teiknað fjallahótel í Noregi,
sem verður byggt á næst-
unni, og ráðhús fyrir fæð-
ingarbæ minn, Skagen.
— Mér hefur skilizt, að þú
sért eitthvað viðriðinn Char-
lottenborgsýninguna?
— Já, síðastliðin fjögur ár
hef ég átt sæti í dómnefnd
sýningarinnar.
— En hvert er álit ■ þitt á
— Þessu er ég alveg sam-
mála, og margir Reykvíking-
ar eru eflaust sömu skoðun-
ar. En hvað segir þú um
skipulagið á bænum okkar.
— Mér finnst skipulagið
vera mjög gamaidags og þeirr
ar tegundar, sem alls staðar
annars staðar hefur verið
lagt til hliðar fyrir löngu
síðan. Nýju
geta hvorki talizt ,,villu-
hverfi“ eða sambyggingar.
Lóðirnar ■ eru alltof litlar
fyrir „villubyggingar“. Fólk
verður að hafa dregið fyrir
gluggana allan daginn, ef ná-
búinn á ekki að geta fylgzt
með hverri hieyfingu í íbúð
þess. Þó finnst mér jafnvel
verst hvemig skipulagið hef-
ur gjörsamlega eyðilagt lands
lagið hér í Reykjavík. Það
kemur mér undarlega fyrir
sjónir, að hér, þar sem til-
■breytingarríkt landslag er
fyrir hendi, skuli þurfa að
fjarlægja hverja mishæð. Aft
ur á móti í Danmörku, þar
landsins með húsameistara-
menntun, án þess að geta
tekið tillit til hæfileika hans.
Áður en húsameistari sezt að
borðinu og byrjar að teikna
hús, verður hanp að gera sér
grein fyrir, hvað húsið á að
innihalda. Það er til dæmis
munur á háskóla, kirkju og
brauðgerðarhúsi. Þó eru all-
ar þessar byggingar gerðar'
íbúðarhverfin ( með stórum aðaldyrum íyrir |
miðju, enda þótt það sé ékki
alltaf í samræmi við þá starf-,
semi, sem fram á að fara íj
húsinu. Ef t. d. skrifstoful
brauðgerðarhússins er ætlað
jafnmikið rými og vinnusöl-
unum, gæti þessi skipan stað-
izt. Að öðrum kosti sé ég enga
ástæðu til að skipta slíku
húsi í miðju. Eg tek þessi
dæmi, enda þótt öll húsin j
séu ekki byggð af sama manni j
en öll eiga þau þó það sam-
merkt, að hinn mikli inn-
d. j\
r -C
gangshluti er byggður í stíli
við hátalara af amerísku risaj
viðtæki, sem virðist vera
tízka hér á íslandi, þegar um
tír íbúð Einars Borg: Létt húsgögn og sterkir litir.
Emar Borg húsameistari.
stórhýsi er að ræða. Hvers
vegna þessa amerísku hátal
arabyggingarlist? Hér er jarð
vegur fyrir það bezta af ann-
arra reynslu, þar sem engar
gamlar venjur eru til fyrir-
stöðu, og því ætti að vera
auðveldara að velja . fniih
góðs og ills. Afhverju ekk i
velja hið góða?
— En hvað segirðu um í-
búðarhúsin?
— Hið sama ,.monumer>
tala“ kemur fram 1 bygging-
arstíl íbúðarhúsanna. Það er
eins og aðaláherzlan sé lögð
á íburðinn utanhúss, en því
alveg gleymt, - að bak við
þessi dýru tjöld á venjulegt
fólk að lifa sínu daglega iííi.
Mér virðist sem fólk hér ha:
mjög takmarkaðan skilning
á nauðsyn skynsamlegrai
skipulagningar. Þó eru he .
til allrar hamingju, starfantíi
allmargir ungir húsaYneisia:-
ar, sem skilja þessa nauðsyr,
og brenna í skinninu eftir a5
sýna, hvað þeir kunna. og
láta sér ekki nægja að t
gamlar teikningar ofan
hillu og breyta götunúmei-
inu.
— Því miður er það allíef
sjaldgæft að sjá hús, sern
teiknuð -eru af hinum ungu
og framsæknu húsameistur-
um. En það er eitt sem ég
vildi benda á í þessu sam-
bandi, og það er hvað tímmn
er stuttur, sem húsameistai-
arnir hafa til umráða frá því
lóðunum er úthlutað og þar
til byrja verður á húsunmr.'.
— Já, ég ætlaði einmitt e3
fara að minnast á þetta atriði.
Eg myndi sjálfur alls ekkí
taka að mér að f.ullteikna hús
á þeim tíma sem íslenzkn
húsameisturunum er oft og
einatt skammtaður til þess.
En þetta er að nokkru leyti
þeim sjálfum að kenna. Þeir
hafa sín eigin, félagssamtök,
og .í gegnum þau ættu þeir
að geta kippt þessu í lag.
— Eg hef séð allmargar
greinar eftir þig í dönskr.m
og norskum tímaritum se:n
fjalla um liti og bygging , -
list. Þess vegna langar r.iig
til að spyrja þig, hvað btr
finnst um litina í Reykjr,-
vík?
— Þá hef ég aðeins séð i
yfirhöfnum blómarósanna.
En á stað, þar sem jafn lítið
Framh. á 4. síðu.