Þjóðviljinn - 19.09.1947, Blaðsíða 4

4
ÞJOÐVILJINN
Pöstudagur 19. sept. 1947.
þJÓÐVILJINN
Útgeíandi: Sameiningarflnkkur alþýöu — Sósíaiistaflokkurlnn
Hitstjórar: Magnús Kjartansson, Slgurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjamason.
Ritstjórnarskrifstofur: Skólavörðustíg 19. Simi 7500.
Afgreiðsla: Skólavörðustig 18, simi 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 18, síml 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð: kr, 8.00 á mánuði. — Lausasöluverð 60 aur. elnt.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Hið mikla skeið
jf
Átökin milli stjórnmálaflokkanna íslenzku eru nú skýrari
en nokkru sinni fyrr; þar er í rauninni aðeins um tvær and-
stæðar fylkingar að ræða, sósíalista og fylgismenn þeirra
annars vegar og breiðfylkingu afturhaldsins, Alþýðuflokk-
inn, Framsóknarflokkinn og Sjálfstæðisflokkinn hins
vegar. Að vísu eru alvarlegir brestir í breiðfylkingu aftur-
haldsins, öflugir hópar af fylgjendum þeirra. flokka eru sár
óánægðir með stefnu þeirra, en þeir fá engu áorkað sem
stendur, afturhaldið fylgir stefnu sinni til streitu afdráttar-
laust.
, Sá timi er því löngu liðinn að hægt væri að leggja mæli-
stiku við þessa þrjá flokka. og segja: Þessi er vinstra megin
við hinn eða hinn,er íhaldssamari'en þessi. Þeir eru n«>allir
í sama depli hinnar pólitísku mælistiku, yzt til hægri. Hver
sá sem hlýðir á núverandi ráðamenn þessara flokka eða les
blöð þeirra getur í engu greint sérkenni flokksins sem á bak
við stendur, forsprakkarnir hafa allir sama boðskap að færa,
blöðin eru öll sama sinnis. Sundurgreining þessg,ra þriggja
flokka á sér aðeins sögulegar forsendur, og er að því leyti
hagkvæm, að enn.lætur talsverður hópur manna blekkjast
af henni.
Þessi þróun er að því leyti ömurleg að flokkarnir hafa
ekki mætzt á miðri leið heldur sameinazt í afstöðu svart-
asta afturhaldsins. Það er t. d. talsvert skeið sem Alþýðu-
flokkurinn hefur runnið frá því hann var stofnaður og þar
til hann er nú samrunninn kjarna auðstéttarinnar á íslandi.
Það hefur verið næsta erfitt hindranahlaup á stundum,
beztu menn flokksins hafa æ ofan í æ reynt að halda. flokkn
um vlð hina upphaflegu stefnu sína. En allt hpfur komið
fyrir ekki, ráðamenn flokksins eru miklir pólitískir íþrótta-
menn, þótt þeir séu fæstir íþróttamannlega vaxnir.
Dæmin um hin hróplegu svik Alþýðuflokksforustunnar
við upprunalegar hugsjónir flokksins verða æ ömurlegri og
stórfelldari. Síðasta dæmið gerðist á bæjarstjórnarfundi
Reykjavíkur s.l. laugardag, þegar samþykkt var að segja
upp samningum við Dagsbrún. íhaldsmennirnir sem
skreyta sig með sjáifstæðisnafninu vpru feimnir og tví-
stígandi og sögðust alls ekki ætlast til að kaup verkamann-
anna \‘æri lækkað, það væri aðeins gamall siður að hengja
sig aftan í atvinnurekendafélagið! En íhaldsmennirnir sem
fela sig bak við stolið nafn íslenzkrar alþýðu voru ekki eins
myrkir í máli. Þeir lögðu frarn mikið skjal þar sem áherzla
var lögð á að „bændur, iðnaðarmenn, verkamenn og sjó-
menn, yfirleitt allar vinnandi stéttir taki sinn réttláta hluta
af byrðunum" og sagt að uppsögnin væri gerð til þess
að skera úr því. hvort „verkamenn I Keykjavík
vilja taka þátt í baráttunni gegn dýrtíðinni.“ Sem sagt Al-
þýðuflokkurinn lýsti yfir þvi, að hann væri því samþykkur
að Dagsbrúnarsamningum væri sagt upp til þess að lækka
kaup verkamanna og annarra- launastétta.
Jafnframt er fimbulfambað með almennum orðum um
það að leggja verði einnig byrðar á stórgróðamennina, en
þar er látið standa við orðin tóm. Þar eru engar ráðstafanir
gerðar, enda þótt sagt sé upp samningum við verkamenn,
samningum sem öll afkoma þeirra byggist á. Alþýðuflokk-
urinn hefur ekki gert neinar ráðstafanir til að lækka laun
eða eignir heildsala, braskara, okrara og annarra stórgróða-
manna. Þá á að vega með orðum einum saman, jafnframt
því sem ráðizt er á verkamenn með athöfnum.
Alþýðuflokksforustan hefur nú runnið skeið sitt á enda
að minnsta kosti í bili. Það skeið hefur fært henni persónu-
legar vegtyllur og auð. En það hefur einnig fært henni fyr-
irlitningu allra verkam^nna og annarra sem hafa sósíalisma
að hugsjón. Hitt þarf þó ekki að efa að Alþýðuflokksbrodd-
unum þykir sinn kostur góður.
SKÖMMTUN Á
FRAMHALDSSÖGUM
„Skömmtun" er slagorð dags-
ins og áhrifa þess er farið að
gæta víðar en margan grunar.
Tökum t.d. Morgunblaðið. Rit-
stjórn þess, sem að vísu hefur
um langt skeið hagað sínum eig
in skrifum samkvæmt reglum
ströngustu skömmtun á'skyn-
semi (enda litlar birgðirnar),
er nú gengin svo langt í þessu
efni, að hún er farin að
skammta framhaldssögurnar.
Fyrir skömmu hófst í'Morgun
blaðinu framhaldssaga, sem hét
„Æviraunir Mary O’ Neill“. Eft
ir fáa daga varð skyndileg stöðv
un á birtingu sögunnar, og samt
var Mary O’ Neill ekki orðin
nema 20 ára; æviraunir hennar
höfðu -—— að því er mér skilst
(ég fylgdist ekki með sögunni)
---— hreint ekki verið sérlega
miklar fram að því, — líklega
tæplega byrjaðar. Hun ætlaði
meira að segja að fara að gifta
sig.
★
ÁLEIT HÚN
, SKAMMTINN NÆGAN?
Það leyndi sér ekki, að höf-
undurinn hafði gengið frá miklu
lengri æviraunasögu Mary O’
Neill. En ritstjórn Morgunblaðs
ins virðist hinsvegar hafa álitið,
að kominn væri nægilega stór
skammtur handa lesendunum.
Því enga skýringu hefur hún
gefið á tiltækinu. Hún hlýtur að
telja skömmtunina svo sjálf-
sagða.
Nú er í Morgunblaðinu fram-
haldssaga, sem heitir „Mánadal-
ur.“ Mér er ekki kunnugt um
efni hennar, — en ýmsir gera
ráð fyrir, að þar verði fram-
haldssöguskammturinn þrotinn,
áður en máninn kemst á loft.
Ef ég bæri umhyggju fyrir
velferð Morgunblaðsins, mundi
ég senda ritstjórn þess vinsam-
leg tilmæli um að aflétta
skömmtun á framhaldssögum,
biðja hana að láta nægja hina
venjulegu ströngu skömmtun á
skynsemi í sínum eigin skrifum.
Sú skömmtun er fyllilega afsak
anleg með birgðaskorti.
★
„LJÓÐ HINNAR
NÝERI TÍZKU“
Maður, sem segigt vera vinur
skálda, skrifar mér hugleiðing-
ar um „ljóð þau, sem kennd
eru við hina nýrri .tízku“. Minn-
ist hann í því sambandi á bréf
þau eftir Valda frá Seli, sem
birtust hér í dálkunum í sumar
og segist vera „fyllilega sam-
mála þeim ágæta manni“. Held-
ur síðan áfram að tala með
takmarkaðri virðingu um hin
yngri skáld okkar, það sé eng-
inn þróttur í kvæðum þeirra,
„óskiljanlegt hjal er hið algeng
asta efni kvæðanna, og þegar
við venjulegir menn skiljum
þau, verður okkur oftast ljós
sá ömurlegi sannleikur, að inni-
haldið vantar“.
„ÞEYST BURT Á
FLÓTTA“
„Það kemur varla fyrir“, held
ur bréfritarinn áfram, „að menn
þessir velji sér viðfangsefni úr
daglegu lífi samtíðarinnar; og
ekki að tala um, að þeir söðli
skáldfákinn og ríði þangað, sem
miklir og öflugir atþurðir eru
að gerast. Nei, þá er eins og þeir
snúi tagli Pegasusar að hinu
þróttmikla viðfangsefni og þeysi
burt á flótta.
„Tökum nærtækt dæmi. Hekla
gamla er búin að vera í hrika-
legum ham síðan í marz. I næst
um hálft ár hefur hún þeytt
kolsvörtum reykjarmekki himin
hátt, velt upp úr iðrum jarðar
bylgjum bráðinna kletta, allt
fjallið glóandi; og átökin slík,
að umhverfið hefur skolfið á
stóru svæði.
★
HEKLA OG TÍEYRING-
URINN UPPÁ RÖND
„Er hægt að hugsa sér öllu
karlmannlegra yrkisefni ? Hefðu
skáld síðustu kynslóðar getað
stillt sig um að svara viðbrögð-
um eldfjallsins mikla með
kröftugu kvæði? Nei, vissulega
hefði hin þróttuga tunga þeirra
skapað öfluga lýsingu þessara
atburða handa komandi kyn-
slóðum.
En skáld Úslands í dag, livað
gera þau? Höfum við lesið eitt
einasta haldgott kvæði um yfir-
standandi Heklugos? Nei, skáld
in ungu yrkja um tíeyring uppá
rönd, meðan Hekla gýs.
Eg skora á þau að hrista nú
af sér slénið. Það gerir þá ekk-
ert til, þótt tíeyringurinn missi
jafnvægið og leggist flatur.
Póetamíkus“.
Afstala sósíalista í Viðsképtaráði
Þjóðviljinn hefur rakið þá sögu undanfarið, hvernig sósíal-
istar börðust fyrir gjaldeyrissparnaði, þegar afturhaldið undir
forustu Sjálfstæðisflokksins vildi öllu sóa, og hefur orðið fátt
um svör í borgarablöðunum.
Bjarni Benediktsson dylgjaði þó um það nýlega að sósíal-
istum færist ekki að gagnrýna gjaldeyrissóunina, þar sem þeir
hefðu átt fulltrúa í Viðskiptaráði! Af því tilefni er r-étt að geta
þess, að í desember 1945 vildi Sjálfstæðisflokkurinn gera inn-
flutningsverzlunina frjálsa að mestu, og lagði Pétur Magnússon
fyrir Viðskiptaráð að semja tillögur um það hvaða vöruteg-
visst og nú, hvað verzlun og
viðskipti snertir, teljum við ó-
verjandi að slaka á þeim höml-
um, er verið hafa á iimflutningn
um. Ef sleppt er því opinbera
eftirliti, sem verið hefur í þe*s-
um efnum undanfarið, teljum
við víst að það muni leiða til
óhófslegs innflutnings á ýmsum
vörum, og þar með til óhófslegr
ar eyðslu gjaldeyris.
undir ættu að vera háðar leyfisveitingum, en allt annað áttu
heildsalarnir að fá~að flytja inn eftir geðþótta sínum! Fulltrúi
sósíalista í Viðskiptaráði, Sölvi Blöndal, lét þá bóka eftirfarandi
um afstöðu sína og skrifaði Friðfinnur Ólafsson undir bókunina
ásamt honum. Væntanlega blandast engum hugur um það nú,
að gjaldeyrismálum okkar væri betur komið, ef fylgt hefði verið
þeim meginreglum sem fulltrúi sósíalista hélt fram:
„Undirritaðir hafa ekki séð
sér fært að skorast undan þátt-
töku í samningu tillagna til
viðskiptamálaráðherra um það,
á hvaða vörutegundum inn-
flutningur skuli vera háður leyf
isveitingum, og frá hvaða lönd-
um, en óska þess að taka fram
eftirfarandi:
Við- álítum að brýn ástæða
sé til að gæta fyllsta sparnaðar
um notkun erlends gjaldeyris í
hvaða mynt sem er. Meðan á-
standið í heiminun er eias ó-
Með tilliti til þeirrar stórkost
iegu nýskipunar, sem nú er
verið að framkvæma, væri slíkt
mjög varliugavert, og ætti
reynslan eftir heimsstyrjöldina
1914—1918 að vera oss hér til
variíaðar.
Eins og málum nú er komið
í heiminum, er hvergi um
frjálsá verzlun að ræða og ekk-
ert útlit á því að slíkt komi til
mála í náinni framtíð. Það má,
þvert á móti ganga út frá því
sem vissu, að allsstaðar verði
Framhald á 7. síðu.