Þjóðviljinn - 26.10.1947, Qupperneq 5

Sunnudagur 26. október. 1947.
ÞJOÐVlLJINN
5
Á HVlLDARDAGINN
Því ber ekki að leyna að
afturhaldið íslenzka hefur
náð þó iT^kkrum árangri
með bölmóðáróðri síðustu
mánaða. Ótrúlegustu menn
eru gripnir svartsýni og sjá
eilífa glötun framundan,
nema því aðeins að alþýðan
fórni kjarabótum undanfar-
andi ára og láti hneppa sig
í þrældóm kreppuáranna.
Eins og hægt sé að hugsa
sér ömurlegri glötun en ein-
mitt það!. En það er eins
og ótrúlega stór hluti þjóðar
innar hafi ekki rétzt úr
kútnum andlega, þrátt fyrir
hina öru efnalegu þróun. Öld
fram af öld átti þjóðin sér
ævinlega alls ills von og
trúði fyrst og fremst á
djöfla og púka þessa heims
og annars. Hún var fegin
því ef ekkert gerðist, því all
ar breytingar voru til hins
verra. „Það er allt tíðinda-
laust, guði sé lof!“ s|gði
kerlingin. Þessi andhælislegi
volæðishugsunarháttur hörm
ungaraldanna virðist en eiga
furðu sterkar rætur í ótrú-
lega mörgum. Þess vegna
hefur böhnóðsáróður óstjórn
arinnar furðu mikinn hljóm
grunn. Og þess vegna er
það að fáeinum ótíndum
landráðamönnum helzt yfir-
leitt uppi að láta erlent her-
\eldi hreiðra æ meira um
sig ár eftir ár.
★
Bölmóðsáróðurinn hefur
undanfarið einkum verið rök
studdur með fullyrðingum
um markaðsvandræði sölu-
tregðu og of hátt verðlag
íslenzkra afurða. Og sumt
fólk hefur gleypt við þessu
í meðfæddri trú á gæfu-
snauða framtíð. Auðvitað
getur velgengnin ekki hald-
izt, auðvitað hljóta ný vand-
ræði að vera framundan! Það
er sumu fólki áskapað að
sjá svart. Að sjálfsögðu er
ístöðulitlu fólki nokkur vork
unn, þótt það kikni undan
þunga óstjórnarblaðanna
fjögurra. Og þó. Það fólk
sem kiknar undir þeim á-
róðri, kiknar undir þeim
manndómi sem þarf til að
lifa sómasamlegu lífi. Það
þarf þrek til að vera maður
en ekkert framtak til að
vera þræll.
Eins og Þjóðviljinn hefur
þrásinnis sýnt fram á er tal
ið um markaðsvandræðin
þvaður eitt og staðleysa.
Hins vegar má það teljast
til vandræða, að núverandi
utanríkisráðherra het'ur vit-
andi vits selt afurðir ársins
fyrir lægra verð en í boði
var. Veldur því sú stað-
reynd að heildsalalýðurinn
íslenzki fúlsar við öðrum
gjaldeyri en doilúrum og
pundum og einnig koma til
einnig seldur fyrir stórum
lægra verð en ástæða var
til, kr. 1.70—1.80, en þó var
nokkuð niagn selt til Italíu
béint fyrir kr. 2.80— 3.00.
Saltfiskurinn sem við seld-
um á lága verðinu var yfir-
leitt endurseldur fyrir hærra
verðið!
Þessar aðfarir Bjarna
Benediktssonar hafa skaðað
þjóðina- um tugi milljóna
króna, en það er mjög at-
;reina pólitískir hleypidóm-f* ííyglisvert, að þrátt fyrir
r
ar og þröngsýni. Ýmsum
hjartahreinum finnst þetta ó
trúleg saga um sjálfan utan
ríkisráðherrann, en jafnvel
hjartahreinir verða að trúa
ávirðingunx náungans, þegar
óhagganlegar staðreyndir
eru bornar fram.
★
Það er staðreynd að síldar
Iýsisvprð var á síðasta sumri
130—140 pund tonnið. Það
sést m. a. af því að í marz
seklu íslendingar Norðmönn
um 900 föt af súru úrgangs
lýsi fyrir 130 pund tonnið
og í júlí 640 tonn af KoIIa-
fjarðarlýsi fyrir sama verð.
Engu að síður ákvað utan-
ríkisráðherrann að selja
Bretum allt að 42% af lýs
inu á 95 pund tonnið en sú
tala skar úr um lýsisverðið
á árinu. Þannig borguðu
Rússar aðeins 107 pund
fyrir tonnið. Það Iætur nærri
að þessi lýsissala hafi liaft
af þjóðinni 20 milljónir
Itróna.
★
Sama er að segja um sölu
á 'ýmsuin öðrum afurðuin.
T. d. voru Bretum seld 30%
af síldarmjölsframleiðslunni,
íyrir 31 pund tonnið, á
sama tíma og Tékkar borg-
uðu 42—43 pund og Hollend
ingar 35 pund. Og þetta var
gert þrátt fyrir það að Tékk
ar og Hollendingar voru á-
fjáðir í meiri kaup fyrir sitt
háa verð. Sama er að segja
um freðfiskinn. Hann var
seldur Bretum með þeim af-
arkostum sem áður er lýst,
niðurskurði á lýsisverðinu
um allt að 40 pund tonnið,
á sama tíma og Frökkum
var neitað um 5000 tonn
fyrir rúmlega ábyrgðarverð.
skilyrðislaust og' tékkneski
markaðurinn var hundzaður
að mestu. Saltfiskurinn var
þreyttist hann aldrei á að
prédika yfirvofandi verðlækk-
un og hrun.
Raunar hefur sá hrunsöngur
alltaf kveðið við síðan 1940.
Með þeirri uppbyggingu at-
vinnulifsins, sem hafin var fyr
ir forgöngu Sósíalistaflokksins
er fyrrverandi stjórn var mynd
uð og þeim árangri er þegar
var búið að ná, var Framsókn
farin að óttast að allar
liennar spásagnir yrðu að engu,
enda var þegar farið að bera
á því, að almenningur liti á
flokkmn sem viðundur í stjórn
málalífinu, viðundur, sem alls
staðar sá drauga og forynjur
hvert sem litið var.
Þetta álit fann Framsóknar-
flokkurinn og fann að til þess
að bjarga stjórnmálaheiðri
flokksins varð að láta spádóm
ana rætast. Þess vegna tók
flokkurinn þann kost á síðast
liðnum vetri að ganga til stjórn
arsamvinnu við mögnuðustu
afturhaldsöflin í Sjálfstæðis-
og Alþýðuflokknum, þau öfl
sem höfðu talið landráð að
kaupa ný atvinnutæki til lands
ins án þess að læltka fyrst lífs
kjör ails almennings í landinu.
Þannig var þessi stjórn mynd
þær, hafa afurðir Islendinga
selzt fyrir hærra verð í ár
en nokkru sinni fyrr. Þetta
stafar af því að verðlag
matvæla, þar á meðal af-
urða okkar, fer síhækkandi
um allan heim. Fyrir réttri
viku birti Morgunblaðið, mál
gagn „markaðsvandræð-
anna‘,‘ þá frétt að verð á
freðfiski hefði hækkað mjög
í Bandaríkjunum. Skýrslur
sýna að verð á 900 helztu
neyzluvörum Bandaríkja-
manna hefur hækkað um 26
% á þessu ári, og þannig
er ástandið um allau heim,
eins og við finnum glöggt
á innkaupum okkar. Það eru
því allar Iíkur á því að
gjaldeyristekjur okkar fari
mjög hækkandi — en ekki
lækkandi — á næstu árum.
★
Ef mér væri tamt orð-
bragð Vilhjálms S. Vil-
lijálmssonar myndi ég segja
að það væri „lýgi, skaðleg,
tilhæfulaus Iýgi“ að kaupið
þyrfti að lækka til að afurð
ir okkar yrðu samkeppnis-
færar“ En Vilhjálmur S. Vil
lijálmsson beitir ekki slíku
orðbragði þegar hagsmunir
alþýðunnar eru í húfi, það er
eingöngu notað til varnar
auðstéttinni í Reykjavík. Og
allur skarkalinn um „sölu-
tregðu“ og „markaðsvand-
ræði“ er heimatilbúin blekk-
ing, sem hefur þann einn
tilgang að lækka launin til
þess að auka gróðahorfur
efnastéttarinnar. En það er
skæð blekking, og þess
vegna verður öll alþýða að
hafa á takteinunum stað-
reyndirnar um hinar raun-
verulegu horfúr í markaðs-
málunum.

SKÁK
nú fær hvítur vald á miðborð
inu og hindrar b5.
f
X Ritstjóri: Guðmundur Arnlaugsson
Úrvalssveit rússneskra skák-
manna heimsótti. brezka skák-
menn seint í september og
tefldi við þá á 10 borðum eins
og lauslega hefur frétzt af í
blöðum. Síðasta tölublað Chess
birtir úrslit allra skákanna en
þau eru þessi:
Sovétríkin Bretland
1. P.Keres V> 1 C. H. Ó’D.
Alexamjer 3/2 0
2. V. Smisloff i/2 1 H. Golom-
bek % 0
3. I. Boleslavskí 1 1 Sir Ge-
orge Thomas 0 0
7. c2—c4 O I O
8. d2—d4 Rc6xd4
9. RfSxd4 e5xd4
10. Ddlxd4 Rf6—g4
Ætlunin er að leika I
11. Rbl—c3 Be7—f6
12. Dd4—d3 c7c6
13. Bcl—e3 Bc8—e6

4. A Kotoff 0 1 G. T.
Grown 1 0
5. I. Bondarevskí 1 yz W.
Winter 0 i/2
6. A. Lilienthal i/2 1 Milner-
Barry ’ i/2 0
7. Flohr % i/2 W. A. Fair-
hurst i/2 %
8. V. Ragozin 1 1 J. M. Ait-
ken 0 0
S. D. Bronstein 11 G. Abra-
hams 0 0
10. A. Tolúsj 0 1 R.H. New
man 1 U
• Af þessu sést að Rússarnir
unnu með 6 gegn 4 í fyrri um
ferðinni en 9 gegn 1 í þeirri
síðari.
Undanfarin ár hafa - tveir
skákm. Dana skipzt á að vera
fremstir, þeir Björn Nielsen í
Herning og Jens Enevoldsen
í Kaupmannahöfn. Báðir hafa
ritað talsvert um skák og verið
til muna afkastameiri á því
sviði en nokkurir skákmenn
aðrir á Norðurlöndum. Þeir
hafa orðið Danmerkurmeistar-
ar til skiptis síðustu árin þang
að til í vor að þeir urðu jafn-
ir. Dönum og þar með tafl-
mönnunum sjálfum lék orðið
talsverður hugur á að fá úr
því skorið hvor væri betri og
því var efnt til einvígis í Hern
ing í sumar. Skyldu þeir tefla
sex skákir. Leikar fóru svo að
ekki þurfti að tefla nema fjór
ar því að þá var Enevoldsen
Rxe3 kom til greina en svartur
hefur verið hræddur við kóngs
sókn ef hann gæfi hvítum tíma
til að koma stóru mönnunum
fram.
14. Ba4—b3 Dd8—a5
15. Be3—d4 Bf6xd4
Hér hefur svartur sennilega
verið í vanda því 15. — Re5
sýnist ekki lakari leikur þótt
ýmislegt sé að varast. T. d.
16. De2 b5 17. f4 Rd7 (En ekki
Rxc4 vegna 18. Bxf6 gxf6 19.
Dg4f Kh8 20. Dli4) 18. c4
dxe5 19. fxe5 Be7 20. cxb5
axb5 21. Bxe6 fxe6 22. Dg4
Hf5.
16. Dd3xd4 Ha8—d8
17. h2—h3 Da5—e5
18. Dd4xe5 Rg4xe5
Allt lítur vel út hjá svörtum
19. 12—14! Re5—d3
19. — Rxc4 20. f5 kostar mann
20. f4—f5 Be6—c8
20. — Rxel 21. fxe6 Rd3 22. e7
kostar mann.
21. Hel—dl! Rd3—c.5
21. — Rxb2 kostar riddarann
eftir 22. Hd2. Hvítur hefur
unnið fallega með óbeinum hót
unum síðustu leikina og hefur
nú greinilega betri stöðu vegna
þrýstingsins á d-línunni. Hins
vegar var e5 betri reitur fyrir
riddarann heldur en c5.
22. Bb3—c2 a6—a5
Hvítur liótaði b2—b4
23. Hdl—d2 Hd8—d7
24. Hel—dl H1'8—d8
25. a2—a3 Kg8—18
26. b2—b4 a5xb4
27. a3xb4 Rc5—a6
28. Hdl—bl Kf8—e8
29. Bc2—a4 Ke8—e7
uð beinlínis til þess að koma á
hruni, þótt hæstv. menntamála
ráðherra berji sér á brjóst í út
varpinu yfir þeirri mannvonsku
að nokkur stjórnarandstæðing
ur láti sér koma slíka ósvinnu
til hugar.
Þjónusta Sjálfstæðisfl.
og Alþýðuflokksins við
Framsókn
Þannig liggur það ljóst fyrir,
að það var beinlínis pólitísk
nauðsyn fyrir Framsóknarfl. að
stöðvun yrði í atvinnu- og
Framhald á 8. siðu. d6
þegar búinn að fá 31/- vinning1 Kóngurinn flýr af biskupslín-
gegn i/2. Á þessu sama ári lief
ur Jens Enevoldsen orðið Kaup
mannahafnarmeistari með mikl
um yfirburðum í 13 i2 vinning
en næsti maður ekki nema 10)
og tekið þátt í Norðurlandamót
inu í Helsingfors með góðum
árangri. Jens Enevoldsen er nú
39 ára. Þetta var í þriðja sinn
sem hann varð Danmerkur-
meistari en fimm sinnum hef-
ur hann orðið Kaupmannahafn
armeistari.
Hér er fyrsta skákin úr ein-
víginu tekin eftir danska skák-
blaðinu.
SPÆNSKUR LEIKUR
tefldur í Herning 20. júlí 1947.
Jens Enevoldsen. Bjöni Nielsen
1. e2—e4 e7—e5
2. Rgl—1'3 Rb8—c6
3. Bfl—b5 a7—a6
4. Bb5—a4 Rg8—16
5. 0—0 Bí8—e7
6. Hfl—el d7—d6
Venjulegra er 6. — b5 7. Bb3
Það er líka betra jþví að
unm
30. b4—b5 Ra6—b8
(cxb5 31. Bxb5 Hc7 32.Rd5l;)
31. b5xc6 Rh8xc6
(b7xc6 32. Hdb2)
32. Hbl.—dl Ke7—18
Svartur rýmir e-línuna til að
fá mótspil þar með hróknum ef
hvítur leiki Rd5. Hvítur leikur
því kónginum fyrst fram.
33. Kgl—f2 f7—f6
34. g'2—g4 Kf8—f7
35. Kf2—g3 g7—g6 .
36. h3—h4 g6xf5
37. e4xf5 Hd8—g8
Svartur reynir allt sem un'nt er.
(38. Hxd6 Hxd6 39. Hxd6
Bxf5)
38. Kg'3—f4 Rc6—e5
39g4—g5! Hd7—c7
40. Ba4—b3 Re5xc4
Hvítur hótaði mörgu í senn
(Hxd6 eða c5j eða Rd5 og
Rxf6) en þessi leikur flytur
svartan úr öskunni í eldinn.
41. Re3—b5! og svartur gafst
upp.