Þjóðviljinn - 06.01.1948, Qupperneq 6

6
ÞJÓÐVILJINN
Þriðjudagmr 6. janúar 1948.
&
21. dagur
YLVESTRE BONNARDS
eftir Azmioíe Frauee
eftir
'MICHAEL SAYERS oa ALBERT E. KAHN
En í febrúar 1917, mánuði áður en Tsarstjórnin féll,
skrifaði Lenin sjálfur: v
Nafnið Trotsky merkir: Vinstrisinnaðan tals-
máta og samstarf við hægri öflin gegn markmiðum
vinstri manna.
Lenin nefndi Trotsky ,,Júdas“ rússnesku byltingar-
innar. 1).
1) Hér fara á eftir nokkur fleiri ummæli Lenins frá ýmsum
tímum varðandi 'Trotsky og stai'f3emi hans innan rússnesku
byltingarhreyfingarinnar:
1911. „árið 1903 var Trotsky menséyiki, hann yfirgaf men-
sévika 1904, gekk aftur i lið með mcnsóvikum 1905, sló um
leið . um sig með gerbyltingarsinnuðum orðatiltækjum--og
snéri. svo afur baki við mensévikum 1906. .... Trotsky þynn-
ir í dag út hugmyndir eins flokksbrots og annars á morgun
og álitur sig því hétt hafin yfir bæði flokksbrotin .... Eg
verð að iýsa því yfir, að Trotsky er aðeins fulltrúi fyrir sitt
eigið. flokksbrot."
1911. „Fólk eins og Trotsky, með hin útblásnu orðatiltæki
sín ..... er nú sjúkdómur aldarinnar .... Sérhver sá, sem
styður klíku Trotslcys styður stofnu lyga og blekkinga gagn-
vart .verkalýðnum .... Það er sérhlutverk Trotskys .... að
slá ryki í augu verkamanna .... Það er ekki hægt að ræða
grundvallaratriði við Trotsky, því að hann hefur engar skoð-
anir ..... við afhjúpum hann aðeins sem beggja handa járn
a£ verstu tegund."
1912. „Þessi samsteypa samanstendur af stefnuleysi, hræsni
og iunantómu orðagjálfri .... Trotsky hylur það með bylt-
ingarsinnuðu orðavali, sem kostar hann ekkert og skuldbind-
ur hann til einskis."
1914. „Hinir gömlu þátttakendur í hreifingu Marxista í Rúss-
landi þekkja persónu Trotskys mætavel og það er ekki ó-
maksins vert að ræða við þá um hana. En yngri kynslóð
verkamanna þekkir hann ekki og við verðum þvi að ræða
um hann .. .. Slik manngerð er einkennandi fyrir brot af
hinum sögulegu samtökum liðins tima, þegar fjöldahreyfing
verkalýðsíns í Rússlandi var enn í svefnrofunum."
1914. „Felagi Trotsky hefur ennþá aldrei haft ákveðna
skoðun á nokkru einasta aivailegu marxistisku viðfangscfni,
hann hefur alltaf skriðið inn í glufuna, sem þessi eða hinn
skoðanamunur skapaði og sveiflast milli beggja sjónarmiða."
1915. „Trotsky hefur alltaf verið ósammála þjóðrembings-
sösialistunum í grundvallaratriðum, en er sammála þeim í
öllu í framkvæmd."
Menn eru ekki fæddir svikarar heldur verða þeir það.
Eins og Benito Mussolini, Pierre Laval, Paul Joseph
Göbbels, Jaques Doriot, Wang Sjngvoi og aðrir illræmd-
ir ævintýramenn nútímans hóf Trotsky feril sinn sem
óánægður liðsmaður yzt í vinstra armi byltingarhreyf-
ingar í föðurlandi sínu.
Nafnið Trotsky var dulnefni. Hann var fæddur Lev
Davidovitsj Bronstein, sonur velstæðra miðstéttarforeldra
í Jau’.ova, litlu sveitaþorpi ná'ægt Kiierson í Suður-
Rússlandi árið 1879. Fyrsti drav.mur hans var að gerast
rithöfundur.
,,í xnínum augum'1, segir Trotsky í sjá.lfsævisögu sinni,
Ævi mín, ,,voru i ithöfundar, biaðamenn og listamenn
alltaf fulltrúar heirns, sem var meira aðlaðandi en nokk-
ur annar, heims, sem aðeins var opinn fáum útvöldum."
Hinn ungi Trotsky byrjaði á að sernja leikrit og lét
sjá sig í samkvæmissölum bókmenntafólks í Odessa á
háhæluðum skóm, klæddur bláum listamannaslopp með
kringlót.lan"áf?áh'áft' á Hofðhiu og gekk við svartan staf.
Á stúdentsárum sínum lagði hann lag sitt við hóp rót-
tækra Iausingja. Átján ára gamall var hann handtekinn
af lögreglu Tsarsins fyrir að dreifa vinstrisinnuðum rit-
tim og sendur í útlegð í Síberíu ásamt hundruðum ann-
árra stúdenta og byltingarsinna. Hann slapp frá Síberíu
haustið 1902 og fór til útlanda, þar sem bann átti eftir
að eyða meirihluta ævi sinnar scm áróðursmaður og
samsærismaður,' meðal landflótta Rússa og alþjóðlegra
sósíalista í höfuðborgum Evi’ópu.
. F-yrstu mánuði ársins 1903 var Trotsky starfsmaður
■við -blaðið Iskra, marxistablaðið, sem -Lenin gáf út í út“
’egð sinni í London.
um kaffið úti á svölunum. Svalariðið hafði lent ó-
þyrmilega í fangbrögðum við sterkar flækjujurtir,
og höfðu þær slitið það hálfvegis frá pallinum, en
sjáift var það undið og snúið svo að minnti á steil-
ingar hinna þessalonisku kvenna í fangi kentáranna,
sem ræna þeim.
Höllin var byggð í líkingu við vagn á fjórum hjól-
um, og smátumar á hverju homi, en vegna ýmissa
breytinga á ýmsum tímum var hún orðin alveg stíl-
Iaus. Þó va r þetta mikil og mektarleg bygging, en
ekkert þar fram yfir. Mér sýndist hún ekki hafa
beðið neinn verulegan hnekki af því að hafa verið
í eyði í þrjátíu og tvö ár. En þegar frú de Gabry
leiddi mig inn í stóra viðhafnarsalinn, sá ég fallna
bita, grautfúna viði, grotnaðan tréskurð, sortnað-
ar veggmyndir, sem löfðu út úr umgerðunum. Hesli-
hnotartré hafði vaxið gegnum gólff jalirnar og þrif-
izt þaraa og hafði það snúið í átt að rúðulausum
glugganum greinum og blöðum.
Mér varð heldur illa við þessa sjón, og bjóst fast-
lega við, að bókasafnið, sem er í næstu stofu, hefði
verið í hinum sömu hers höndum vanhirðunnar.
Hvernig sem ég liugsaði um þennan unga lieslivið,
gat ekki komizt hjá því, að undrast hinn mikla
bvótt lífsins og lrið ósigrandi afl hvers frækoras að
brjóta sér leið. Hins vegar hryggði það mig að sjá
hér dærni þess hve gagnslausar em tilraunir hinna
'æi’ðu manna til að varðveita gamla hluti. Allt, sem
lokið hefur lifi sínu, skal hlíta því lögmáli, að verða
hinu, som á eftir kemur, til næringar. Arabinn, sem
byggir sér kofa úr marmarabrotum úr musterinu í
Palmyra, er meiri og betri heimspekingur en sér-
fræðingar safnanna í London, París og Miinchen
allir til samans.
Lusance, 11. ágúst.
Guði sé lof. Bókasafnið hefur ekki orðið fyrir ó-
bætanlegum skemmdum. Glugginn á því snýr til
austurs Fyrir utan serimóníubækur nokkrar, sem
mýsnar höfðu nagað, var allt nokkurnveginn ó-
skemmt í hillunum enda vom þær varðar jámriml-
um.
Allan morguninu hef ég verið að flokka. handritin.
Sólin skein iim til mín um tvo háa glugga, og ég
heyrði gegnum lesturinn að brotin hmndu úr veggj-
unum og upsunum og lentu stundum upsabrotin á
rúðunum með miklu braki, tréskurðurinn var • að
Iirynja af veggjunum og flugumar, sem sumarhitinn
og birtan hafði fjörgað, sveimuðu í kring um höf-
uð mitt. Eftir að þær höfðu haldið þessum hætti
látlaust. í þrjár klukkustundir, fór mér að þykja nóg
í:b og leit upp úr skjali nokkru, sem gaf mikilvæg-
ar upplýsingar um sögu Melun á 13. öld, og fór að
hugleiða hinar sérkennilegu hreyfingar þessara
litlu dýra. Eg komst að þeirri niðurstöðu, að loft-
hiti hefði aílt önnur áhrif á flug skorkvikinda en á
heila fornfræðings, því að mér varð óhægt um að
hugsa og það seig á mig höfgi, svo ég varð að taka
á því sem ég átti tll, til að halda mér vakandi.
Kvöldverðarklukkan kvað við er ég var aftur að
komast í ging með verkið og varð ég að snyrta
mig í mesta. flýti, svo ég væri tilhlýðilega til fara
er ég settist til borðs andspænis frú de Gabry.
Kvöldverðurinn var ríkulega framreiddur, og við
sátum lengi >411' borðum. Eg hef næmt bragð á vín,
og það í betra lagi. Gistivinur minn varð þessa var
ng sýndi mér viðurkenningu sína með því að taka
upp flösku af gömlu dýrindisvíni. Eg sýndi viður-
kenningu mma fyrir þessum heiðursvotti með því að
drekka þessa guðaveig me-3 tilhlýðilegri hispurs-
semi, en vín þetta er jafn gómsætt og það svífur
sætlega á mann. Og þessi lifdögg vakti mér sannar-
lega í brjósti eldmóð æskunnar. Eg sat úti á svöl-
unum andspænis frú Gabry meðan rökkrið dýpkaði
og dró dul á ásýnd garðsins, og vínið losaði svo um
tunguhaftið, að ég fór að segja. þessari gáfuðu
kcnu hugrenningar mínar af slíku fjöri og mælsku,
að furðulegt hefði mátt þykja um jafn ímyndar-
snauðan mann og mig. Eg lýsti fyrir henni með
eigin orðum, án þess að vitna í nein fomrit, sakn-
aðaryndi kvöldsins og fegurð ættarlands okkar, sem
nærir okkur ekki eimmgis á brauði og víni, heldur
einnig kugmyndum, tilfinningu og trú og tekur
okkur að síðustu í fang sér, eins og börn, sem koma
þreytt heim að kvöldi '
— Herra, sagði þessi góða frú, sko þessa. gömlu
tuma, þessi tré, þennan himin, finnst yður ekki al-
veg eðlilegt, að persónur ævintýranna skyldu spretta
þaðan sjálfkrafa. Sko, þarna. er gatnn, senf Rauð-
het.ta.gekk út í skóginn, Þe.ssi .síbreytiiegi, léttskýj-
aði himinn er farbraut álfanna og i tuminum þarna
til norðurs sat einu rúnni konan, sem stakk hana
Þyrnirósu með snælduteininum,
Eg var enn að hugleiða þessar fallegu setningar,
þegar herra Paul fór að segja mér frá því, um
leið og hann kveikti sér í stórum vindli, að liann
ætlaði að höfða mál gegn sveitarstjórninni út af
vatnsréttindum. Kvöídkulið lagði að, og það setti
hroll að frúuni, og hún stóð upp og fór inn í her-
bergi sitt. En ég tók þá ákvörðun að fara ekki strax
að hátta, lieldur fór ég inn í bókasafnið til þess að
halda áfram verki mínu. Herra Paul vi!di að ég færi
að hátta, en ég sinnti því ekki, kveikti á lampanum
í bókasafninu og fór að lesa. Þegar ég hafði lesið
15 blaðsíður, sem auðsjáanlega voru ritaðar af
heimskum og hroðvirkum höfundi, enda átti ég
hágt með að fylgjast-með; stakk ég hendinni niður
í frakkavasa minn, til þess að taka upp tóbaksdós-
irnar, en nú brá svo við að þetta einfakla og nær
ósjálfráða viðbragð olli mér nokkrum erfiðismun-
um, en samt opnaði ég þessar silfurdósir og tók
nokkur korn milli fingranna, og sáldruðust þau
niður á skyrtima mína og neíið missti af þeim. Eg
er viss um að nefinu mínu hefur þótt súrt i broti,
því að það er mjög hótfyndið r.ef. Stundum Ixefur
því orðið á að koma upp um leyndustu hugrennlng-
nr mínar, og átakanlegasta dœmi þess var þao, þeg-
ar ég uppgötvaði rétt við nefið á kollega mínum,