Þjóðviljinn - 31.01.1948, Qupperneq 4

. * JOÐVILJINN
Laugardag^ir 31. janúar 1948
þlÓÐVILJINN
Útgefandl: Samelningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason
Blaðamenn: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Jónas Árnason
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja Skólavörðu-
stíg 19. — Sími 7500 (þrjár linur)
Áskriftaverð: kr. 10.00 á mánuði. — Lausasöluverð 50 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
Sósíal i staf 1 nUVin'i— ^' —
firin /f---
Framkvæmdirnar á Keflavíkur-
flugvellinum
Fyrir nokkru skýrði Þjóðviljinn frá forsögu þeirra miklu
byggingaframkvæmda sem nú standa yfir á Kefiavíkurflugvell-
inum, og er sú saga mjög lærdómsrík og gott dæmi um viðskipti
hinna erlendu valdamanna við ríkisstjóm Islands. Eins og kunn-
ugt er segir svo í herstöðvasamningnum að öll þau föst mann-
virki sem Bandaríkjastjóm láti byggja á vellinum skuli verða
eign Islendinga að samningstímanum loknum og geti íslendingar
sjálfir haft úrskurðarvald um fyrirkomulag þeirra og tilhögxm.
Undirbúningi hinna nýju framkvæmda var þó þaimig háttað að
Bandaríkjamenn einir gerðu állar teikningar og áætlanir um
fyrirkomulag þeirra; meðal þeirra verkfræðingur frá hremála-
ráouneytinu, en Islendingar komu hvergi nærri. Þegar áætlun-
um var öllum lokið fcngu þó isienzkir sérfræðingar að skoða
þær. Þeir tóku það hlutverk sitt af fullri alvöm og töldu við ná-
kvæma athugun að fyrirætlanir Bandaríkjaliðsins væru íslend-
ingum mjög óhagkvæmar, og illkleift að reka völlinn á bærilegan
hátt samkvæmt þeirri tilhögun sem Bandaríkjamenn hugsuðu
sér, ef það ætti einhverntíma að verða hlutskipti Islendinga
sjálfra.
1 samræmi við þetta komu hinir íslenzku sérfræðingar með
mjög víðtækar breytingartillögur, sem m. a. kváðu á um nýja
staðsetningu aðal afgreiðslubyggingarinnar, loftumferðastjórnar-
innar og íbúðarhúsahverfanna. Breytingartilögur þessar vom
byggðar á þeirri forsendu hvað íslendingum væri haglcvæmt en
ekki sjónaraniðum ver'kfræðinganna frá hermálaráðuneytinu.
Þessum breytingai’tillögum hinna íslenzku sérfræðinga var
síðan komið á framfæri við bandarísk yfimöld af íslenzkri nefnd
sem dvaldist í Bandríkjunum með umboð frá ríkisstjóminni, til
að semja um hinar fyrirhuguðu framkvæmdir á vellinum. En
nefndin var varla fyrr búin að skila tillögum sínum frá sér, er
þau undur gerast að ríkisstjórnin sviftir nefndina öllu umboði
til samninga og kallar hana heim umsvifalaust. Því næst tók
ríkisstjórnin máiin í sínar hendur og samdi við Bandaríkjamenn
á þann sérkennilega hátt, að ganga að ölliun tillögum og áætl-
unum þeirra, en htmza með öllu álitsgerð hinna íslenzku sér-
fræðinga, að því undanskildu, að þeir fengu að samræma húsin
íslenzkum staðháttum(!) að sögn Morgunblaðsins.
Þetta seinasta dæmi um viðskipti núverandi ríkisstjómar
við hina erlendu ráðamenn Keflavíkurflugvallarins er í algeru
samræmi við önnur dæmi sem ýtarlega voru rakin hér í blaðinu
og á Alþingi í kringum ársafmæli herstöðvasamningsins. Ríkis-
stjómin kemur ævinlega fram sem umboðsstjórn Bandaríkja-
manna og lætur það vera sitt kærasta verk að grípa fram fyiir
liendur íslenzkra sérfræðinga. sem gæta vilja íslenzkra hags-
muna og halda fast við þau réttindi sem þó felast í samningnum
sjálfum. Hún kemur í einu og öllu fram sem hin auðmjúkasta
leppstjórn, eins og launaðir erindrekar sem eiga framtíð sína
undir auðmjúkri hlýðni og dyggri þjónustu við hina voldugu
yfirboðara. , . u < í
y ■!. ... . ta -Áifc l~u
★
Islendingar eru ekki eina þjóðin, sem býr við erlenda ásælni
á þessum tímum, og ekki heldur eina þjóðin sem hefur orðið
að þola þá raun að sjá erlenda ieppa í ráðherrastólum. Hins
vegar hefur hún ekki boríð gæfu til þess enn að hrinda hinni
erlendu ásælni eða veita leppunum makleg máiagjöld, ems og
sumum^öðrum þjóðum hefur tekizt. Mega tvö dæmi sent ný-
Jega hafa gerzt vera þjóðinni sérlega hugstæð. I haust samdi
stjórn Panama við Bandaríkin um fjölmargar herstöðvar til 99
ára. Þjóðin tók þegar í taumana og mótmælti svo öfluglega að
þingið sá sér ekki annað fært en að fella saraninginn með öllum
atkvæðum. Stjórnin neyddist til að segja af sér, og Bandaríkja-
herinn hraktist burt úr landinu. I írak gerði forsætisráðherrann
fyrir skömmu herstöðvasamning við Breta. Þjóðin mótmælti þeg-
ar, verkföll hófust á vinnustöðvum og i skólum og forseti þess
lands var slíkur manndómsmaður að hann kvaðst neita að
Bréf imi „Einingu“
Tvö bréf í dag; liið fyrra frá
bindindismanni sem segir:
„Kæri bæjarpóstur
Þú hefur farið hörðum orðum
um bindindisritið „Eining,“ og
virðist ákv. grein í síðasta tbl.
hennar einkum hafa valdið þér
gremju. Ekki skal ég neita því,
að margt má að þeim málflutn-
ingi finna, sem þar kemur fram,
en hitt er samt staðreynd, að
áfengisneyzla er svo mikil með-
al íþróttamanna, að ekki get-
ur vanzalaust talizt, og það
leyfi ég mér að fullyrða, að í-
þróttahreyfingin sem heild hef-
ur ekki tekið bindindismálin
nógu rækilega inn á stefnuskrá
sína og sýnir meðlimum sínum
iyfirleitt of mikla linkind í
þessu efni. Bindindi ætti að vera
eitt af höfuðbaráttumálum Í.S.Í.
¥
Pétur skrifar það ekki
eimi
„Það sem þú segir um rit-
stjóm. Péturs Sigurðssonar er
margt rétt athugað, þótt mér
finnist þú mikla um of að hann
sé að. gera „Einingu“ að sínu
persónulega málgagxii. Það
skrifa margir góðir og gegnir
bindindismenn í „Einingu" og
láta skoðanir sínar í ljós. Pét-
ur skrifar blaðið ekki einn. En
ég tel samt, að blaðið gæti ver-
ið miklu betra og gagnlegra
fyrir framgang bindindisins, ef
þar fengi að ráða meiri víðsýni,
og útilokuð yrðu öll þessi óvið-
komandi málefni, sem Pétur sýn
ist hafa svo mikla hneigð til að
láta fljóta með því sem máli
skiptir, Þetta má vafalaust lag-
færa annaðhvort með þvi að
skipa ötula ritnefnd til að starfa
með Pétrí eða þá alveg að
ekipta um ritstjóra.
¥
Pólitískur leiðári
„Það er rétt hjá þér að Pétur
freistast oft til að láta blaðið
flytja „pólitískt kynjaðar full-
yrðingar,“ eins og þú orðar það.
Eg fór t. d. að lesa þetta síðasta
tbl., sem þú gerir að umræðu-
efni og þá rakst ég á þessa setn
ingu í leiðaranum: „Á Islandi
lcvaddi árið 1947 með aftur-
hvarfi ríkisstjórnar og Alþingis
frá stöðugt vaxandi dýrtíð að
viðleitni til bjargar atvinnuveg-
um landsmanna og niðurfærslu
dýrtíðarinnar." Hvað segir t.
d. stjórn Alþýðusambandsins —
en það stendur ásamt ýmsum
öðmm fjöldasamtökum að út-
gáfu „Einingar" — um þessa út
leggingu Péturs á kúgunarráð-
stöfunum og árásum hmnstjóm
arinnar á verkalýðinn ? Fleira er
í þessum leiðara, sem kalla
mætti óviðeigandi pólitískan á-
róður.
1 I von um að „Eining“ geti
fljótt orðið verðugt málgag;n.
birídindishreyfingarinnar.
bindindismaður.“
¥
Gunnreifur Hannes á
horninu
Hitt bréfið er frá „kr. hn.“
og hann segir:
„Auðvitað grípur Hannes á
horninu gráðugur uppspuna og
lygafréttir borgarablaðanna um
Þróttarfundinn. Var við öðru
að búast frá honum? Hann not-
ar meira að segja tækifærið og
segir lesendunum frá því með
allmiklu stolti hvað hann gat
orðið gunnreifur í gamla daga.
Hann hefði einhverntíma óður
og uppvægur viljað láta henda
„kommúnistaminnihlutanum" £
Dagsbrún út í Tjöm, en „virðu
legir og sómakærir" Alþýðufl.
menn fordæmdu þá tillögu
hans! Þessvegna misstu þeir
(„virðulegir og sómakærir“ Al-
þýðuflokksmenn) meirihluta í
félaginu (!) segir Hamies.
★
Þora þeir að reyna ?
I ritstjómargrein Alþýðublaðs
ins er um leið talað um að hin
núverandi „kommúnistíska-
minnihlutastjóm í Dagsbrún sé
búin að lifa sitt fegursta.“ Það
er eins og þaroa sé dálítið. ó-
samræmi í skoðunum milli ein-
stakra dálka Alþýðublaðsins.
En hvernig væri nú fyrir krat-
ana að fara að ráðiun Hannesar,
þó seint sé, og henda hinum
„kommúnistíska minnihluta" út
í Tjöra? Þora þeir að reyna ?
kr. hu.“
— IJiiKliaiBiiriiiáMé
Framh. af 1. síðu
verkamanna vegna hins frá-
munalega skipulagsleysis er ver
ið hafði á þessari vinnu, og
hafði m. a. þau áhrif að verka-
menn urðu að hanga niður við
höfn lieilar og hálfar nætur í
vinnusnöpum.
Strax seinnipart miðviku-
dags lýsti Dagsbrún sig reiðu-
búna að ræða við Landssam-
band ísl. útvegsmanna um til-
högun vinnunnar, en því var
eindregið neitað af Jakobi Haf-
stein fyrir hönd sam.bandsstjóra
ar.
Daginn eftir, fimmtudag,
sencii Dagsbrún stjórn L. I. U.
greinargerð um málið og ósk-
aði enn á ný eftir viðræðum,
en því var heldur ekki sinnt né
svarað.
Samtímis því að L. í. Ú. neit-
aði að ræða við Dagsbrún, var
hafin hatrömm áróðursherferð
gegn Dagsbrún i blöðum ríkis-
stjómarinnar, og allt gert til
að æsa sjómenn og útgerðar-
menn gegn verkamönnum og
samtökum þeirra.
Þrátt fyrir andúð og mót-
mæli margra sjómanna og skip-
stjóra tókst með þessum aftur-
haldsáróðri að stöðva löndun
í gærmorgun án þess að.reynt
væri að ná samkomulagi.
Kl. lVz í gær var kvacldur
saman síimkomujagsfundur að
tilhlutun sjómanna er vildu að
samið yrði um málið, og var
samkomulagið sem hér hefur
verið sagt frá árangur þess
fundar.
Með því samkomulagi er
trf-ggt að verkamenn vinna ekki
lengur en einn sólarliring sam-
fleytt og hafi sólarhrings hvíld
á eftir. Fullkomnum vaktaskipt
um reyndust ekki. mögulegt að
koma á að þessu sinni. Þá er
tryggt með samkomulaginu að
verkamenn þurfi ekki að híma
niður við höfn jafnt nótt sem
dag í atvinnuvon, þar sem á-
kveðið er að verkamenn skuli
ráðnir eklci síðar en kl, 8 ,að
kvöldi. og fá kaup frá þeim tíma
þó að vinna geti þá ekki hafizt.
Verkamenn, sjómenn og út-
gerðarmenn verða að hafa
strangt og vakandi eftirlit með
því að þeir sem stjórna þessari
vinnu og taka ærið fé,af sjó-
mönnum fyrir láti eklú lengur
viðgaxigast það sleifarlag á
stjóra þessarar vinnu sem frægt
er orðið.
•f- r> * 15 - » — ----

indirrita samninginn, Og nú hefur forsætisráðherrann sagt af
iér fyrir sig og ráðpneyti sitt og flíiip land í þokkabót af ótta
úð þjóð sína. Herstöðvasamningurinn er gildislaus.
Dæmi þessara tveggja þjóða færa okkur Islendingum heim
anninn um að nógu einbeitt og ötul afstaða getur hrmidið á-
3ælni jafnvel voldugustu stórvelda. Einnig Islendingar geta hrak
.ð hið erlenda lið af landi brott og leppana úr stólum sínum. En
til þeSs verður þjóðin sífellt að vera á verði og fylgjast vel með
öllum viðskiptum stjórnarinnar við hið erlenda vaJd. Hún má
ekki verða samdauna svívirðingunni eða sætta sig við hina
verstu smán..Hún verður enn að glæða þann eld. sjálfstæðis og
frelsis sem lifað hef.ur með hehni frá upphafi.
•M-M-l-M-M-M-M-I-M-M-ÞH-l-l.
¥il
.
p p
liggur leiðiu