Þjóðviljinn - 29.07.1948, Síða 3

I
'immtudagur 29. júlí 1948
ÞJÓÐVILJINN
Síðastliðinn sunnudag flutti
Vlorgunblaðið langa grein um
nnflutningsmálin. Greinin hét
,Þar sem húsmóðirin kaupir
kornvöru á húsbóndinn að •
kaupa skyrtu oe skó“. Þessi
grein á að vera svar við grein
er ég birti hér í blaðinu laug-
ardaginn 17. þ. m., en þar sýndi
iég fram á með óyggjandi rökum
að fimmti til fjórði hver Reyk-
víkingur aöhylltist kaupfélag:.;-
stefnuna og vildu fela kaupfé-
lagi verzlun sína og vs3ri því
sanngjarnt að ,,KRON“ fengi
20—25% þeima vara, sem seld-
ar eru Reykvíkingum og félag-
ið á annað borð verzlar með.
Kaupfélögiit krefjast
einskis aimars en verzl-
unarfrelsis
Nú þykir mér rétt að geta
þess einu sinni enn að kaupfé-
lögin gera enga kröfu varðandi
innflutningsmálin aðra en þá,
a'ð hver og einn fái að ráða þvL
hvort hann verzlar við kaupfé-
Iag 'eða kaupmann, og þá hvaða
kaupfélag eðp hvaða kaupmann,
sem sagt þau krefjast verzlun-
arfrelsis til handa einstakling-
unum, og þetta er svo undur ein
falt í framkvœmd, það þarf ekk
ert annað en að ,,húsmóðirin“_
(eg held hún hoiti Sigurður)
sem er að tala við mig í Morg-
unblaðinu, megi fá kaupmannin-
uni sínum skömmtunarseðlana
sína og fela honum að flytja inn
þá vöru, sem ríkisvaldið hefur
gefið henni ávísun á og ég megi
á sama hátt fá kaupfélagiiiu
mína seðla, þá er það frelsi feng
i, sem við bæði, Sigurður hús-
mó§ir og ég, viljum fá að njóta.
Þessa kröfu, og enga aðra,
hef ég gert fyrir hönd KRON,
en jafnframt hef ég btmt á þá
staðreynd að þegar litið er á
Ijtndið sem heild kemur í Ijós að
kaupfélögin selja mer 50% af
þeirri kornvöru sem í landintt
er sekl, þetta þýðir óumdeilan-
léga að nær helmingur lands- .
manna aðhyliist kaupfélags-j
stefnuna, og vill láta kaupfélög
in annast verzlunina fyrir sig en j
])r,átfc fyrir bessc steðrcyml f»
öghi snmJjvsjmfc vald-
boði r&issíjárnarini.ni-, innan
Við 20% af þeirri vefnaðarvörn,
skófatnaði og búsáhöldum sem
tii landsins flytzt. Hvað Reykja
vík snertir þá selur KTION
22—23% þeirrar kornvöru sem
þar er seld, en ég veit elíki
hvort til er nógu lág heiltala til
að sýna hlutdeild þess í þeim
skammti, sem ríkisstjórnin ætl-
ar Reykvíkingum af öðrum
vörutegundum.
En Bjarni og Emil skuiu
ráða, þá er hag íhaidsins
brogið
«
. En Morgunblaðinu geðjast
ekki að því að almenningur fai
sjálfur að skipta milli kaupfé-
laga og kaupmanna, þess vegna
hefur það leiðzt út í að þyrla
upp þeim dómadags fimum a.f
moldviðri um þessi mál sem
raun ber vitni, en manndómur-
inn hefur ekki reynzt meiri en
það að að skriffinnar blaðsins
hafa kynokað sér við að segja
blátt áfram það sem þeim býr
í brjósti, sem sé það að þeir
vilji ckki undir neinum kringum
stæðum að almenningur fái að
ráða því hvar hann kaupir-skyí t
ur og skó, heldur skal hann
kaupa þessar vörur, þar sem
Emil Jónssmi og Bjarna Bene-
diktssyni þóknast. Samkvæmt
fyrirmælum þessara manna,
Emils sem viðskiptamálaráð-
hema og Bjarna, sem hæstrá.5-
anda í ríkisstjórninni, skiptir
viðskiptanefndin milli kaupfé-
laga og kaupmanna, og þar er
hlufl,ir kaupmanná ranglega
fram dreginn, vegna þess al
Sjálfstæðisflokkurinn er fyrst
og fremst hagsmunasamtök
heildsalanna, hann er því að
verja sína hagsmuni, á kostnað
almennings með þessum aðgerð-
um. Þeir sem Morgunblaðið
skrifa eru ráðnir og launaðir til
þessarar þjóiwstu, þess vegna
skrifa þeir aðra eins dellu og
þá sem birzt hefur, í blaði
þeirra, undanfarið um innflut i-
ingsmál- og kaupfélagsmál.
Bafebað við Signrð hús-
méður
Sá sem síðast skrifaði í Morg
unblaðið um kaupfélagsmálin
talar sem húsmóðir ,og eins og
áður er sagt held ég að hús-
móðirin sú heiti Sigurður, og
Iangar mig til að rabba við
han nokkur orð.
Manstu það húsmóðir góð a I
þú hófst þessar viðræður á því
að lýsa yfir, ekki einu sinni held
ur mörgum sinnum, að kaupfé-
iögin fölsuðu félagatal sitt til
Þess að fá meiri innflutning. Þu
ert marg staðinn að því að hafa
farið ,með eintómt fleypur u.n
þessi mál. Þegar þú fannst að
þu varst orðin þér til skammar,
hvað þetta snerti, þá endurtókst
þú nokkrum sinnum ao það ætti
að fara að reka Framsóknar-
menn úr ,,KRON“. Þú varst
einnig staðinn að því að fara í
þcssu tilfelli með blábert fleip-
ur. Þegar þú fannst það lýstir
þú því yfir að Framsóknarmenn
og kommúnistár væru að yfir-
fara féíagsskrár KRON til þess
að athuga hverja ætti að reka.
Ekki batnaði hjá þér við þetta,
enn fórstu með fleipur, bláberi
fleipur, og enn varstu staðin að
því. Æ var nú ekki þetta nóg,
því varstu að bæta við þessu
rugli á sunnudaginn, svona ókk-
ar á milli sagt, er það fleipu”
þitt svo vitlaust, svo langt fyrir
neðan allar hellur, áð það ér
ekki svara vert. Eg skal hlífa
þér við hirtingu út af þvi. En
í næsta blaði ætla ég að bæta víð
nokkrum alvöruorðum þér til
upplýsingar um kaupfélagsmál-
in.
S. A. S.
Erlend. blöð og tímarit eru að
verða bannvara á tslandi veg.ia
járntjalds gjaldeyrisyfirvaldanna.
Þetta kemur ekki sizt niður á osp-
erantistum, því þeir eru öðrum
fremur vakandi fyrir andlegum
samskiptum milli þjóða, og flostir
nota sér esperantokunnáttuna til
að fylgjast með erlendum menn-
ingarstraumum, almennum máln-.n
og sérfrœðum og kaupa til þess
timarit og blöð — Hér verður
smám saman minnzt á helztu esp-
erantotímarit og blöð, sem nú
koma út. Athygli skal vakin á bví
að oft er hægt að ná i esperanto-
blöð með því nð eignast bráfavini
þar sem þau koma út, og skipta
á bókum um ísland, eða þá notnð-
um frímerkjum.
fc,- TJteratura mtmdo, bók-
menntatímarit á esperanto, er gt.f-
ið út i Búdapest, prýðilega vand-ið,
enda rita í það flestir hinir ágtet-
ustu espcrantorithöfundar og
skáld. Aðalritstjórt þess er ung-
verskui læknir Kolomano Katooay,
ástsælasta ljóðskáld csperanti:-t a,
og ritstjórnina skipa kunnir espor-
antistar, Frakkinn Gaston AVar-
inghien og Ungverjarnir Julio Bag-
liy, Ferenc Szilágyi og LudoJko
Tárkony. Timaritið á hciðurssess
í sögu espei'antobökmennta, var
stofnaö 1922 og liefur komið út sið-
an, með tveimur hvíldum þó. Nú
eftir striðið koma út sex hefti ár-
lega.
Literatura mondo er i flokki
beztu bókmenntatímarita. Hver
árangur flytur auðlegð af bók-
menntaefni, á vönduðu máli, frum-
samdar og þýddar sögur, kva-ði
frumsamin og þýdd, leikþætti, rit-
gerðir „frásagnir um bækur og rit-
dóma, ckki cinungis um esperanto-
rit heldur einnig um bækur á þjóð-
tungum sem athygli vekja. í fyrsta
á.rganginum eftir stríð má nefna
t .d. snjallar þýðingar ljóða eftir
Baudelaire, Burns, Poe, Rimbaud,
Shelley — og fjölda þýðinga á
kvæðum núlifandi slcálda úr flest-
um Evrópulöndum. Drýgsta þátt-
inn í þýðingunum og eins i frum
sömdu kvæðunum á ritstjórinn
Kalocay, mun fáum eða engum
hafa tekizt jafn vel að yrkjaá. esp-
eranto. — Einn Islendingur trfrum
samdar sögur í Literatura mon-io
1946, Jón Dan, ungur rithöfundur
sem birt hefur vel gerðar smásög-
ur í íslenzkum tímaritum. — Ut-
anáskrift til timaritsins, ritstjórnar
og afgreiðsiu, er: Literatura
n-.ondo, Budapest VIII, Rökk Fzi-
lard-str. 28, Hungario.
Vc Internacia ltulturo nefnisi
timarit er samtök esperantista j
Búlgaríu, Júgóslaviu, Rúmcnío.
Ungverjalandi og Póilandi standa
að. Það er mánaðai rit, gefiö út i
Sofía, ritstjóri Búlgarinn Assen
Gngorov, en í ritstjórn eru esper-
antistar frá öllum löndunum fimm.
meðal þeirra Kalocay (Ungvcrja-
land), dr. Ivo Lapenna, ungur
júgóslavneskur lögfræðingur, sora
rnjög hefur komið við sögu espor-
antohreyfingarinnar el'tir strið, á
sæti i stjórn Almenna espera.nto-
sambandsins (U. E. A.), og Isáj
Dratwer, pólskur gyðingur, sýkla-
fræðingur, kunnur esperantisti.
Internacia kulturo fjallar um þjóö-
félagsmál .menningarmál, og esp-
erantohreyfinguna, flytur góða
fræðsiu um lönd og þjóðir i suð-
austurhluta álfunnar. Það er rót-
tækt og hressilega skrifað, mynd-
um prýtt og vel frá því gengið.
Utanáskrift: Interna.cia Kultuio
Str. Alabin 33, Sofio, Bulgario.
-jfc Iæsendur! Sendið fyrirspurn-
ir um það sem ykkur langar að
vita varðandi esperanto. Utana-
skrift: Þjóðviljinn, Reykjavik;
merkið umslagið: Esperanto.
Markisbóndi fimmfugur
Þann 21. þessa mánaðar varð
Geir Sigurðsson bóndi á Reyð-
ará í Lóni fimmtugur.
' G.eir tók á unga aldri við bús-
forráðum á Reyðará og hefur
búið þar ætíð síðan.
Reyðará er lítil og heldur
kostarýr jörð, en Geir hefur set-
ið hana svo að til fyrirmyndar
er. Þar hefur hann byggt eitt
hið vandaðasta íbúðarhús sýsl-
unnar og byggt. upp ö!l útihús
svo prýði er að, einnig hefur
hnnn girt tún og úthaga og auk-
ið töðufall stórum, 'við hin erf-
iðustu skilyrði. Tel ég það t.-d.
einsdæmi að harin réðist í það
sijórvcrk eitt vorið, að aka.
jarðvcg á berar klappir, ig
stækka þannig túnið um tvær
dagsláttur. Þannig liefur stór-
hugur og bjartsýni verið ríkj-
andi í öllum búskap Geirs.
Það dylst heldur engum sem
að Reyðará kemur, að þar býr
duglegur snyrtimaður., um-
gengni er þar til fyrirmyndar,
bæði úti og inni, hver hlutur á
sínum stað, og hvergi sjáanlegt
neitt óþarfa skran, sem svo sorg
lega víða óprýðir umliverfi
sveitabýlanna íslenzku.
. Geir hefur aldrei sótzt eftir.
opinberum vegtillum, og þó
hann hafi gegnt ýmsum trúnað-
arstörfum fyrir sveit sína, þá
verða þau ekki talin liér, mun
það vera honum lítt að skapi, að
því sé á lofti haldið.
En þess verður ekki látið ó-
getið, að Geir hefur haft brenn
andi áhuga á öllum menningar-
og framfaramálum sveitar sinn-
ar og vart mun finnast betri
félagi að vinna með. I ungmenna
félaei sveit.arinnar hefur liann
starfað frá stofnun ]iess, og í
sönglífi sveitarinnar, hefur hann
verið hinn sístarfandi, brenn-
andi áhugamaður, og unnio að
þeim málum af fágætum dugn
aði og þolgæði. Geir les mikið
og vel í tómstundum sínúm, og
hefur mikið yndi af vel skrif-
liann hefði á þessum sviðum e.
t. v. orðið frægur maður, þá
mun enginn Lónsmaður sern
ann sveit sinni, óska þess að
ævistarf Geirs liefði verið f jarri
átthögunum, svo mikið og heilla
ríkt hefur það þegar orðið fyrir
sveitina. Ef hver íslenzk sveit
ætti marga Geirs líka, þá myndi
þeim áreiðanlega vel vegna.
Geir er kvæntur Margréti Þor
steindóttur ættaðri af Fljóts-
dalshéraði, hinni ágætustu
konu, eiga þau fjögur uppkom-
in börn, sem öll eru hin mann-
vænlegustu.
Fiinmtiu ár er ekki.hár aldur,
mar£u v ma^urinTí Imfi-! r unnio
sitt aðalævistarf eftir þau tíma-
mót. Það er ósk rp.ín og von að
Geir mcgi auðnast að starfa um
fjölda ókominna ára sveit sinni
og þjóð ti! blessunar, að við
fáum að njóta dugnaðar íans
Koma „Niels Ebfceseir
FramhakT af 8. síðu
ann, sem um leið var dreginn
að hún á skipinu. Fyrstur mað-
ur um borð gekk forsætisráö-
herra íslands, Stefán Jóhann
Stefánsson, og var tekið á móti
honum með heiðursverði og
pípu- og homablæstri. Þar næsi
gekk sendiherra Dana, C. A. C.
Bnuui og var líka móttekinn
með heiðursverði, pípu- og
homablæstri. Ennfremur vom
viðstaddir Agnar Kiemcns Jón.--
son, skrifstofustjóri í utanríkis-
ráðimeytinu, og Maxtin Larscn
blaðafulltrúi í danska sendi-
ráðinu.
Á meðan skipið er í höfn
verða Hans Hedtoft forsætis-
ráðlierra mcð ritara og Vedel,
yfirforingi .flotans, gestir sendi
h errahjónanna í danska sendi-
ráðinu.
Skipshöfnin fer í boði ísl.
ríkisstjómarinnar til Qullfoss
og Geysis.“
(Frá danska sendiráðinu).
uðum góðum bókum, og hefur«;°g drenglundar, óeigingirni og
næman smekk fyrir móðurmál-*iastúðar sem a^ra lengst. Vinu ,
inu ý;ég óska þér og heimili þír.u
Hefði það átt fyrir Geir að'ríallrar blessunar á þessum merk-
liggja-að ganga menntaveginn,«''sdegi þínum, það er ósk míu og
sem kallað er, þá blandast mér»von aú starf þitt á ókomniim
ekki hugur um að hann hefði*arnm megi verða jafn anægiu-
orðið söngkennari eða málfræð-^egt og Reillaríkt sem hingað
ingur, því svo mikið yndi hefur*«til.
hann af að brjóta til mergjarW Heill hinum fimmtuga
móðurmálið mjúka og þýða oggjlingi Geir á Reyðará!
lifa .töíralífi söugsins. En þó að. Vinut.
ung-
— Marie-sfjórnin
Framhald af 5. sfðu.
manna og því er honum nú
stjakað til hliðar.
STJÖRN Maries veröur ■ vart
langlíf. Þótt enn tæ’.ir.t að
hundsa kröfu Kommúnista-
flokks Frakklánds um for-
vstu fyrir stjóminni og nýja
stjórnarstefnu, eru því tak-
mörk sett, hve lengi fulltrúíw
franska auðvaldsins geta ó-
hegnt haldið áfram
þrengja kosti franskrar ai-
þýðu. Hættan sem vofir yfir
Frakklandi stafar fyrst og
fremst af klofningssíarfscmi
- sósíáldemokrata í verkalýðs-
hreyfingunni, styrlcasta varr>
arveggnum gegn einræöisti!- ■
hneigingum de Gaulle. En
sem betur fer hefur hún t •!
þessa borið lítinn- áranguV.
_ M. .T. V -