Þjóðviljinn - 10.10.1948, Blaðsíða 3

Sunnudagur 10. • október 194S.
Mðl! VILJINS
Á HVÍLDARDAGINN
því að land þelrra eyðöegg-
i;C og þeir sjálfír tortímist
í stjrjöld, þar sem Rúss;»r
bíða ósigur fyrir Ikuidaríkja
mönnum. I»eir hljóta að bíða
þess með mikOli eftir\ænt-
ingu að sú von netist. Enda
er það eðlilegt þegar þess er
gætt að i'jrir fáuni árum
bj'uggu Ungverjar við sælu-
ástand fa-sLstastjómar, þar
sem fámenn auðst.11 átti
landið og allan almenning
með. Eða með orðum prófess
orsins, þá voru Ungverjar
„menningarþjóð, sem lifði
við góð efni í frjósömu og
auðugu landi".
vá
Það er undur hvað snjallir
rithöfundar geta komið inik-
illi þelikingu fyrir í stuttri
biaðagrein. Prófessorinn iæt
ur sér nefnilega ekki nægja
að fræða aJmenning um á-
standið í Ungverjalandi og
ein’ustu \on fólksins þar.
Hann kemur víða við og
minnist m. a. ájStanoíf þann
sem dó hjá Rússum fyrir
skömmu. „Zdanov var, sem*
kunnugt er, íörsrCi konimún-
istafíokksins". Því miður
hefur prófessorinn þarua cf
háar hugmyudir um þekk-
ingu armarra; ég var t. d.
haidinn Jieirri bl<>kkú)gu að
Stanoff hef'ði verið einn af
ritnmm komnnúnistaflokks-
ins og fagna ég þvi.að.slik
firra er ieiðrétt af jafn fróð-
um manni. Um dauða Síau-
offs heí'ur prófessorinn þessí
tiðindi að segja.: „Ijeknamir
sem ég talaði við, hver cii*-
asti og einn, gerðu ráð fyrir
að Zadnov hefði ekki dáið
með eðlilegum hætti", Hlns
vegar skýrir prófessorinn
hvorki frá því hvcrji-
hafi drepið þennan l'orseía.
kommúnistafloklvsins né
hvers vegna og sýnlr það
að takmörk eni þó fj rir því
h\-ersu mikilli þekkingu er
hægt að koma fyrir í einni
blaðagrein. Enda þarf próf-
essorinn að skýra öriítið frá
Júgósiavíu Jíka • „Okkur var
sagt að í Júgóslavíu væri
harðstjórnin ógurleg. Við
rcyndum að fá leyfi til að
fara yfir landið, en var neit-
að um það“. Maður lyUiát
skelfingu að hejra Uin slíka
fúimennsku, en sem betur
fer hefur prófessorina sanit
reynslu í að taka slíkum
móðgimum, þ\í honum var
sem kunnugt er neitað um
landvistarleyfi í Bandarikj-
unum á styrjaldarái'anum.
Eins og vænta mátti Iætur
Xíei.s Dungal sér ekki nægja
að rökstyðja hina cgnrlegu
harðstjóru í Júgósiavíu með
framkomunni við sig, heldur
Iie.fur enn átakanlegri sann-
anir: „Sem dauni þess, hvem
ig þar er farið með fólkið,
var okkur sagt af manni
sem á a tingja sína í Júgó-
-'laA Íu, að til stæði að setja
allt gamalt fólk, sem hefur
ettiriaun, á einskonar gomal-
mennahæli". Það er \’on að
prófessomum blöskri jafn ó-
trúleg mannvonzka.
Þegar ég hafði lesið grein
Níelsar Diingals um Ung-
verjaland sló ég upp hinni
dignt bók hans „Blekking og
Irekking", sem svo mjög héf
ur verið augtýst síðustu vik-
nmar og mótast af sömu
> itsmunum, dómgreind og
sannleiksást og Morgunblæis
arelnin. Og á bls. 498 fann
ég það setn ég Ie.' aði að:
. Trúarbrögðin em engin uncl
anteknlng frá, þeirri reglu,
>em segir, að það geírst ekki
vel áð fullyrða miUið Um
Iri hluti, sein menn vita ekki
um... verið ge.tur að hin-
um fari fjölgandi, sem sjá
og skilja að \<gur maniisins
til þroska liggur eftir þeim
leiðum, sein aklrei þurfa að
óttast birtu Jiekkingar,
roynscU og sannleika". Og að
svo lesnu þakkaði ég niínum
sæla fyrir þá náð að hafa
íiðlaat Ijós þekkingarinnar
um Ungverjaland hjá mamii
sem fylgir jafn háieitiim h'ag
sjóuum i ritmennsku sinni.
Níels Dungal prófessor er
nýkominn heim eftir skjTnli-
ferð til Ungvorjalands. 1‘ar
í landi var haidið hátíðlegt
. 190 ára, afmæli læknafélags-
ins og fór Dungal prófessor
s<>in fulltrúi frá íslandi. Hef-
«r prófessorinn nú ritað
gréin um ferð sína i Morg-
unblaðið og bii'.ist hún þar
s. 1. nriðvikudag undir fjr-
Ungverjalands". Prófessor
inn er í grein þessari næsta
l'áorður um tilga.ng farar
sinnar, læknaþingið mikla,
en segir þó að um 2-000 ung-
verskir læknar haíi verið
þar sanianlíomnir og um
300 læknar frá öðrum lönd-
uin. „Sagt v ar að þeir rúss-
nesku v:mi á leiðlnni, en
hvort þeir komu nokkum-
tíma veit ég elcki". ikófes-
sorinn vlrðist ekl<i heldur
vita mlldð nm þáð sem fyain
fór á þinginu. „í»arua var
haldinn mesti ssegur ai fyr-
irlestriim og var ekki unr.C,
að l'jigjast með nema litlum
hliita al því." En hanu hugg
ar sig við að hami íái það
bætt upp síðar: „sér maður
þetta aJlt sanútn bext þegár
fj'ririestramir verða gefnir
út“. Ihí er einn fjTÍrlestnr
sem \ akið heíur sérstaka at-
liygJi prófessorsins, en það
er erindi sem hann hélt sjálf
ur um luiignakrabba á ís-
lamTJ. „Vakti erindi þetta
töluverða athj gli og uröu all
miklar umræður urn það á
eftir. Premsti. kmbbáméins-
séríræðlngur Frakka þakk-
aði mér íj'rir erindið". Er
jafnan ánægjuleg-t að heyra
iim góð afrek ' LsJenzkra
nta.nna í framandi löniinm.
★
Þótt próíessorimi sé þann-
ig fáorður um læknaþingið
mikla og viljl sem fæst um
það tala i'j rr en hann lær
prentaðar hcimildir, svo að
tryggt sé að han fari með
þeJtkingu en ekki bleklnpgu,
er hann því fjölorðavi um
á Candlð í Ungverjalandi. Er
uudravert hvíiíka þekkingu
prófessorinn hel'ur öðJazt á
því sviðj á örstuttum ííma,
éklii sizt þegar þess er
gætt að hann tíiJar hvorki
né skilur mál þeirrar þjóðar
sem veitti honuin gistírin-
á'ltu skamma. stund. Og ekki
er þelíking hans síður undra-
verð er þaö kemur í Ijós að
málle.ysið var ekki eini þrösli
uídurinn á götu liaus, Fólk
j>orði sem sé ekkl einu sinni
að tala við hann A slnni
ósiklljanlegu tungu. ..AUir
eru hræddir . .. allir er*i
hræddir og miginn þorir að
segja neitt aí ótta \ið að
vcra tckinn . . . Kngiiui þor-
ir að ségja neitt á móti
röjóminni af óttá að
verðo telíiun af Higregíuirni
og misþyrmt . . . Ungvcrja-
laxid er þegar orðið ríki
kræðshiniuir". En þótt þann-
ið sé margtekið i'ram að aJI-
ir séu hræddir og enginn
þori að segja neitt, hafði pró
fessorinn samt ráð til að
æfla sér jækkingar. Og ráðið
var ofureinfaJt: „Við töluð-
um við fjölda manna af
sem voru e.kki hræddir ....
Sjálf heyrðum \io verkafólk
tala mjög illa um stjómina
. . . við hejTÖum bólistaf-
iega engan mæla stjómar-
farinn bót ... Þaanig tal-
aði fólkið og þetta niun
vera slvoðun almennings . . .
Mér var sagt". Þá veit n\að-
ur það. Prófessorinn aflaði
sér þekkingar ánnar rncð því
að a v.ð klk se.n ekld
fsorði að segja ne'rtt,
ir
En h\-að \ ar það þá, sem
hinir hræddu rnenig sein <dcki
\:om hr:eíldir, sögðn, þó.'
enginn þj rði að segja. neitt?
fní míður er ekki rúm til
að rekja það hér til nokk-
nrrar hirtar, en notckur dæmi
skuiu mtfnd: „Þélrn kom
síiinan um, að verkalvðurinn
værj ailúr á móti st jómLnni".
Jafn cinhuga. andstað.i, h’ýt-
ur að vekja atliygli manna
en þó er rneira í efnl: „állur
almenningnr er á móti henni
og verkalýðurinn }íka“. I»eg-
ar allur aJmenniugur og all-
ur \erkalýðurinn hefur slíka.
'afstöðn \erða að yonúm íá-
ir éftir stjórninni Cil varaar.
Þessi fáménni hópiu- er
kommúnLstamir og þeini fer
alltaf fækkandi. „Síðust u lög
iegar kosningar sem liaJílnar
vora (1'uUj'rt er að þær
siðustu hafi verið falsaðar)
'sýndo 'ÍG%- koinmúnista, en
þeir sem ég talaði við full-
j’rt.u að fyigi kommúnista
heíði minnkað síðari þcár
-tóltn að sér stjórnina". Þessi
fámenni hópur kommónist.i
stjórnar sem sa,gt landinu í
andstöðu \ ið allan aJmenn-
ing og allan verica’ýðinn og
hann læfur saima.rlegi kiié
tylgja kviði. Prófessorinn
ncfnir dæmi: „Lögreglan hef
nr efti.riit með ]>\ í að engir
iKuna rátttriíaðir kommúnist
ar fái atvinnu". Það eru þann
ig mtnna, en 16% þjóðariini-
ar sem stunda, atvinnu, all-
ir aðrir nrti aCabmtiiausir.
Að sjálfsögðu þarf fjöl-
rurnna lögreglu til að fram-
kvæma jafn róttakar rúó-
staíanlr, enrla scgir prófes-
sorinn: „Bráðuni verður
hcJmingur af þjóðinni Jög-
régla, til að fjlgjast með
hiiiúm he.lmingnum". Ástand
ið í Ungverjalandi iná því
skilgreiiia. þanoig nveð fá-
unv örðnm: 50%, þjóðarinn-
ar hafa at\'innu swi lög-
regía tíl að • fytg&wÞ
þ\á að tæp 16% hafi at-
vinnu og rúm 84% sén at-
vixmulaus. Það er inargt
furðulegt senv kemnr £ Ijós
þegar þelcking tekur við af
blekkingu um framandi þjóð-
ir.
★
Eins og áður er tekið
franv segir i>rófessorinn i
grein sinni: „við h?\ rðum
bókstaflega engair mæla
stjómarfarinu bót", í næstú
málsgrein á undan segir
hann: „Við hittunv konmvún-
ista sem lofsimgu ástandið
eins' og það væri". Og í
næstu málsgreln þar á und
on: “Við töluðum \ið í'jölda
manna af öllunv stéttum. Yf-
irleitt bar }>eim saman unv
að niikið hefði verið gert og
að stjómin Jvefði verið franv
kvæmdasöm \ið að reisa
borgina úr rústum". Nei,
siíku er \issulega ekki bót
rruclandi. Og að sjálfsogð'u
eru það hinir lofsj'ngjandi
kommúnistar, }*<s>si tæpu 16
%i af 1)011X1 engurrt sem nvæla
stjórninni bót, scm lxafa gert
slg selia unv }>á ós\innu að
gera mikið og ástunda fram-
kvæmdasemi. Og þeir \irð-
a.st. hafa gert nveira: „Miklð
sézt af vftnun í búðarglngg-
nnum, svo að elcki er út-
lit fyrir að vmv neinn vöru-
skort sé a.ð ræða og á morgn
ana má. sjá öl! torg og marg-
ar götur fuílar af grænnveti
og ávöxtum og kartöfíuhaug
ar em sumstaðar svo stórir
á götunum á morgnana að
stærstn nvemi geta ekki séð
yfir þá.“ En prófessoriun
kemur senv betnr fer með
skýringu iV því hvemig á
þessu steudur: „í Búdapest
em nógar vörur, en engir
peningar til að kaupa fyrir".
Það e.rii jKinnig alitaf sömu
vörurnar sem séttar eru í
búðarglugga, á torg og göt-
ur í þeirri fánýtu von að
konva inr. Welddngu hjá pró-
fessor þekkingarlnnar, vör-
ur sem engixm getur keypt
vegna þess að engir pening-
ar eru til.
Vr
Til þess að gera niynd sína
ekki of svarta getur Nieis
Dungal prófessor þess, að
ungverslia þjóðin eigi sér
von, Mennimir senv ekld
}vorðn að segja nertfc túlk-
uðu haxva }mnig: ..Fyrir okk-
'ur er cldcert annað fram-
undan éiv vaxandi áxiauð og
engin vou nema ný' styrj-
öld, senv Rússar bíða ósigur
í. þ\í að annars getuni við
ekki losuaí. við Uúgaru okk-
ar. En ný styrjöld þýðir enn
nveiri eyðileggingu og vafa-
samt bvort þjóðln líixr hana
af, Amerikumenn e.ru oklv-
ar eiua von, cu }æir eru svo
langt í burtu". Von Ung-
verja er- sem -sagt fólgin í
— (kemlle
Framhakí af 1 síðu.
í gær réðisfc lögregla og her-
lið enn á verkfnllsnvenn í Mos-
ellehéraði, og særðust mem r.f
báðum. Stjornin sendir nikin
liðsauka til Moselle. Ekkert úc-
lit er fyrir að verkfall kola-
námumanna leysist. Allsherja-
atkvæðagreiðsla um verkfail
fer nú fram nveðal járnb auta:'
verkamanna og er meirihluti
þeirra atkvæða, sem þegar hafa
verið talin með verkt'alii. Taiið
er að atkvæðagreiðshmni verði
langt komið á morgun. Koia-
námumenn í Saarhéraði hafa á-
kveðið að. hef ja verkfaU i dag
til -uð knýja fraœ Jumphæ'dcun(
TRUMA.N
Framhald af 1. siðu.
Marshall til Washingtoa fi'.í
þingi S.Þ í París og ra'ddi stra.'t
| við Truman. Er talið, að ondan
jleg ákvö.rðun í þessu máli verð,
tckin nú yfir helgina.
Alitið cr, að Truman hafi æt
að að tryggja endurkjör sitt
forsetakosnmgunum í nóvénvbei
með þvi að fá franigengt, lausi ,
Berlínardeilunnar á þenna;
hátt. Marshall áleit hinsvega'
að sendiför Vinsons myndi »pill;.
fyriratlunum Vesturveldann,-
á þingi SÞ í París og í öryggis •
ráðinu. Sþjómir Bretlanls cr
Frakklands voru eitkert Játn.tr
vita um fyriræthxn Truma.ns.
öllnm stéttum . . . fékk ég
irsögninni „Skj’ggnzt bak við , tækifæri til að taJa vlð menn
jámtjaldið. Cr ferðálagi til