Þjóðviljinn - 21.11.1948, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 21.11.1948, Blaðsíða 5
Siibhudagnr 21. öóvémber 194S. ÞJÓÐVILJINN Fyrir nokkru siðan flutti ég á Alþingi fyrirspurnir til fjár- málaráðherra varðandi bygg- ingu lýsisherzluverksmiðju á Siglufirði, sem Alþingi og fyrr- verandi ríkisstjórn voru búin að ákveða að byggð yrði. Aðal- spuringarnar voru þessar: a. Hvaða einstaklingar eru það, sem fjármálaráðherra á við í ummælum við 1. umr. fjárlaganna, að séu að undirbúa byggingu lýsisherzluverk- smiðju ? •:b. Æitlar ríkisstjórnin að byggja lýsisherzluverksmiðju eða hefur hún ákveðic' að hætta við byggingu lýsisherzluverk- smiðju þeirrar, sem Alþingi og ríkisstjórn ákvað að reisa á Siglufirði ? c.. Hverjar eru ráðstafanir ríkisstjþrnarinnar viðvíkjandi vélum þeim, er þegar höfðu verið keýptar - til lýsisherzlu- verksmiðjúnnar ? Éins og spurningarnar lsera með: sér eru þær bornar fram a£: gsfnú tilefni frá Jóhanni Þ.. Jcsefssonar í f járlagaræðvi sinni, en þar sagði hann, að ein- rtáklirigar væru að undirbúa byggingu lýsisherzluvcrksmiðju cg var helzt á honum að skilja a,ð úr því svo væri þyrfti rik- isstjórnin ekki að byggja lýsisherzluverksmiðju sjálf, eins og Alþingi hefur. sam- þykkt. I svörum sínum við spurn- ingum mínum upplýsti Jóhann Þ. Jósefsson, að ríkisstjórnin ætlaði að byggja lýsisherzlu- verksmiðju og að ekki bæri að skilja ummæli sín í fjár- lagaræðunni á annan veg. Það var gott að fá skýlausa yfir- lýsingu um þetta ,og er þess þá að vænta, að ekki verði lát- ið sitja við orðin tóm. Ef koma á lýsisherzluvcrksmiðjunni upp þarf að taka á þessu máli með meiri festu, eri ríkisstjórninJief ur gert fram að þessu. Guðmundur Mar- teinsson og Siglu- fjörður /t.afi-lusif'- i.-~ Fjámálaráðherrann gat þess og i sambandi við yfirlýsingu sína um, að ríkisstjórnin ætlaði að reisa herzluverksmiðju, að þáð hEfði nú komið á daginn, að ekki sé hægt að reisa verk- smiðjuna á Siglufirði. „Það hefur líka komið í ljós“, sagði hánn, „að ekki er hægt að sjá, að unnt sé að fá nægilegt raf- magn ,< né. vatn á Siglufirði“. Hann gat þess og að rafmagn á Siglufirci myndi kosta allt að 9,3 aura kwst., en ekki nema 1,2 aura annarstaðar og mun þar átt við Reykjavík. Uppiýsingar þeasar hafði ráð- herrann eftir Guðm. Martains- syni, sem hann sagði að hcfði samið álitsgerð fyrir st.jórn Sildarverksmiðja ríkisins. Auk þess taldi ráðherrann lóð þá, e:m keypt var undir verl:smiðj íma, óhæfa vegna þess að hún væri dýr og auk þess alltof lítil, ef verksmiðjan yrði stækk- uð. Samkyæmt þessu klikkti hæftír hann út með því að fullýrða, að óhyggilegt væri að byggja verksmiðjuna á Siglufirði. Ráðherrann byggði allar þess ar fullyrðingar sínar á rann- sókn, sem hann sagði að Jón Gunnarsson og Gúðmundur Marteinsson hefðu framkvæmt, :n það gefst vafalaust tækifæri til þess síðar að láta fagmenn fara í gegnum þær. Eg vil að- eins segja það, að Jón Gunn- arsson er enginn fagmaður á sviði lýsisherzlu og því lítið mark á því takandi þó hann gefi Sveini Benediktssyni eða öðrum slíkum einhvcr vottorð til þess að nota i þcim tilgangi, a.ð reyna að skaoa Siglfirðinga, enda er það í fullu samræmi við alla framkomu þeirra í garð Siglufjarðar fyrr og síðar. j Um hinn manninn Guðmund Marteinsson gildir nokkuð öðru máli. Mér er sagt, að hann sé 1 rafmagnsverkfræcingur þó ég þekki hann ekki. Um hæfileika i hans veit ég skki, en hitt veit j cg, að Sigluf jarðarkaupstaður hefur ráðið þenna mann, sem | ráðunaut sinn í raforkumálum. Mér vitanlega hefur þessi mað- 1 ur ekki komið til Siglufjarðar nema í sambandi við starf sitt | fyrir Sigluf jarðarkaupstað og hefur hann fengið það ríkulega 'greitt ásamt launum fyrir I störf sín, on það kemur mér ög sennilega flestum Siglfirðing- um nokkuð á óvart, að hann liefur í ferðum sínum sem ráðu- ; nautur kaupstaðarins verið að afla sér aukatekna meo því að útbúa fyrir Svein Benrdiktsson | og acra óvildarmenn Sigluf jarð ' ar „sönnunargögn", sem þeir geti notað, til þess að fyrir- hyggja að ríkið reisi lýsisherzlu- verksmíðjuna á Siglufirði. Slík framkoma lýsir betur en nokk- uð annað óhcilmdum mannsins og bendir lil þess að honum sé ekkí sýnt um að fara heiðar- lega með staðreyndir og cr því þcgar af þessari ástæðu Iítið með orð þessa manns gerandi. Fullyrðingin ym of lítið rafmagn og vatn á Siglufirði Fjármálaráðherra fullyrti að á Siglufirði væri skortur á bæði rafmagni og vatni. í sam- bandi við'það hvort nægjanleg raforka sé til á Siglufirði ligg- ur fyrir ýtarlegt álit frá þeirn Jrkobi Gíslasyni raforkumála- stjóra og Eiríki Briem yfir- verkfræðingi og eru niéurstöð- ur þessara merku rafmagnsvrrk fræðinga á nokkuð annan vcg en hjá Guðmundi Marteinssyni. í álitinu segir svo: „Af því, sem að framan hef- ur verið sagt, xná ætla, að eft- ir að búið cr.að bæta annarri vélasamstæðu við í orkuver Skeiðsfossvirkjunarinnar, geíi Siglufjörcur látið nauðsynlega raforku í té til fyrrnefndrar herzlustöðvar, til núverandi síld arverksmiðja, til tunnuverk- smiðju og frystihúsa, til liEÍmiI- isnotkunar og ljósa og til al- menns iðnaðar“. Á öðrum stað í áliti þeirra segir svo: „Eins og fyrr er getið, mundi Revkja- vík sennilega geta selt rafork- una fyrir t. d. 3.25 aura í stað 6.5 aura á Siglufirði. Þennan mun, sem nemur um 17 kr. á tonn af feiti,, ber að skoða í ljósi þess meðal annars, ao í Reylcjavík eru ekki geymar fyr- ir hendi og ennfremur að fij'tja þyrfti síldarolíuna til Reykja- víkur. Mun fleira koma til grcina í þessu sambandi, en ek'.d er ætlunin að ræða þau mál nánar hcr“. Þannig, hijóðar nicurstaöa þessara tveggja manna og mun enginn heiðvirður maður þorc að bera þeim á brýn að þeir segi annað, en þaC sem þeir og' seig haan þá um nofckrar tommur, án þess að hann skemmdist nokkuð, enda mun hver einasti lýsistankur, sem byggður liefur verið á Sigluf., hafi sigið eitthvað þegar hann var fvlltur. Það farg, sem hvíl-1 ir á undirstöðum 5000 toima lýsistanks þegar búið cr að fylla hann er líka mikið meira en | stafar af lýsisherzluverksrniðju. Um lóðina er annars það að segja, að það eru helber ósann-| indi að hún sé fen. Allstórj hluti hcnnar er malarkambur, þ. e. hörð undirstaða, en á lóð- j inni nær allri er margra ára uppíylling, sem er orðin vel sigin og hörð. Það getur verið að rétt sé að styrkja uudiratöð-1 urnar nokkuc, en þesa vrði ekki þörf annarstaðar en unáir þungum stykkjum. svo að liér getur r'd.rei verið um nokkurt veruleg-t kostnaðaratriði að ræða. Fuilyrðinga:- fjármáiaráóherr ans um að lóðin veri of lítil Efflr Áka Jakoliss^i vita sannast og réttast. Þetta :ru staðreyndimar um „rafoxlru skortinn". Þá kemur að vatninu. Eg hef ekki séð skýrslu Guðra. Mar- teinssonar ennþá, en mér er kunnugt um það ac byggingar- uefnd lýsisherzluverksmiðjunn- ar athugaði þetta atriði og komst að þ.eirri niðurstöðu ac' í Sigiufirði væri nægilegt vátn til lýsisherzluverksmiðjunnar. Órnerkiiegt fleiþur Guðmundar Marteinssonar um raforkuna og framkoma hans önnur bendir og til þess, að hann sé ekki vandur að rökum í máli sínu og ekki sé frekar mark takandi ú fullyrðingum hans um vatn- ið en raforkuna. Er lóðin ónothæf vegna kviksyndis Þá hélt fjármálaráðherra því fram, að lóðin sem ég keyfj i undir lýsishcrzluverksmicjuna, sc kviksyndi, óliæft til verk- smiðjubyggingar. Sagði ráðherr ann að lóðin væri sama dýio og „tankarnir frægu, sem sukku voru byggðir á“. Sýnir þessi sleggjudómur ráðherrans að hann hirðir lítið um aö farn meo rétt mál í ákafa sínum ac: telja fram rök gcgn Siglufiroi Það hafa engir tankar sokkið A Siglufirði. Það var Sveinn Benediktsson, sem skrökvaði þcssari sögu í viðleifni. cinni, aS ófrægja mig cg þetta veit fjár- máiaráðherra ofurvel. Hið sanna er að undirctaðan .undír öðrum lýsistank SR-16 biiaði i fyri I hina fyrirhuguðu verk- smiðju eru ekld á rökum reistar, enda. hafa. þeir menu, stm hann byggir fullyrcingar sínar á ekki vit á þeim málum. Hitt er arin- aö mál, að lóðin verður of lítil ef verksmiðjan yrði stækkuð, en þá má bæta við lóðumun, sem eru vestan vio og enn hefur ekki verið ráðstafað. íslenzka sendiráðið í London til að undirrita kaupsamning- inri, heldur var það að sjálf- sögðu utanríkisráðhcrra Óiaf- ur Thors sem fól sendiherran- um þetta starf að tilhlutan. minni. Vélar þessar áttu að vera til- í apríl 1948 og var þá svo til ætlazt, að þá yrði búið að smíða aðrar vélar og útbúnað og búið að byggja verksmiðju- húsið og hefði verksmiðjan átt að geta tekið til starfa seinni- part þessa árs. Ráðherrann sagði að hinar keyptu vélar væru ekki enn tilbúnar og vildi kenna verksmiðjunni um. Eg er ekki fyllilega kunjiugur þersu atriði, en það veit ég þó, að ríkisstjórnin hefur ekki á nokk- urn hátt gefið til kynna, að hún lcgði áherzlu á að vél- arnar yrðu til á réttum tima, heldur þvert á móti, lét hún standa á samningsbundinni greiðslu í marga mánuði og greiddi eldci fyrr en sendiherr- ann var búinn að láta rlgna yfir hana harðorcum kröfum, skeytum og- brcfum í laíigán tíma, vegna margendurtckir.na krafna og beinna hótana frá verksmiðjunni urn málssckn, að hún sá sér ekki annað fært en að greiða. Getur hver maður skilið, að slík framkoma et* ekki til þess fallin, að hvetjæ verksmiðjuua til að hraða smíði vélanna. * [ i „Yanrækslur“ Aka Jakobssonar Kaupin á lýsis- herzluvélunum Það var auðheyrt að fjár- málaráðherra var sárgramur yfir því, að ég skyldi vera búínn að kaupa nokkuð af vél unum til lýsigherz’.ustöðvarinn- ar, áður en cg fór frá. Honum er nckkur vorkunn, vegna þec.r að það er erficara að svæfa málið fyrst svo var, enda \-ar bað eitt fyrsta v.:rk ráoherr- aus í embætti sjávarútvegsmálc ráðherra að revna að fá verk- smiðjuna til að falla frá smíða- samningnum, en það tó’cst ek.’d Þær vélar sem cg keypti vorv til vetnisframleioslu og voru ac verði um helmingur alira vól- anna, :nda afgreiðs’ufrestur lengstur á þcim. Bar öllum sér- fræðingum bæci innlendum og erlendum, sern leitaú var til, satnan urn, að þær vélar scm kcyp'ar voru væru hiuar beztu, er völ væri á. Þær eru kcyptar a? firmairn Bamag í London en umboðsmaður I'eccs hér I Fjármálaráðherra mun hafal varið um þac bil 15 mín. í ad svara fyrirspurnum minum ogf á þessum síutta tíma held cg; að hann hafi yfir hundrað sinix. um stangazt á orðinu vanræksl- ur. Allt átti að stafa að van- rækslum mínum, rafmagnsskort ur, vatn.-.skortur, kviksyndið á. lóoinni, að elcki var aflað pen- inga o. fl. o. fl. Það skyldi þó' lekki vera vorid samvizka lijá. ráðhcrranum, sem veldur því að liann þrástagast svona cia-*- mitt á orðinu „vanræks!a“. Ein af „vanrækslum” mínuirt var ac’ nota ekki þá 7 millj. kr» lántökuheimild, sem veitt hafðE. verið, og afla lánsfjár. Vic/ skul um athuga nokkru nánar þersa. ásökun. Bráðabirgðalögin um lánt.öku eru staðfest 12/6. ’46,. en eins og allir muna fóru fram þingkosningar 30. júní og var ég að sjálfsögðu :ins og allir aðrir frambjóðendur bundinn í kjördæmi mínu i sambandi við kosningabaráttuna; eins og fjár málaráðherra þekkir af eigin, reynslu. Að afstöðnum kosning- unum gafst ekki mikiC tóm til. að starfa cg þegar þingið kom saman röskum tveim mánuð- um sicar hófst deila* um Kefla. vikursamninginn, sem lyktaði þannig að stjórnin fór fró 7. okt 1946. Þenna tíma reyndi cg að fá fjármálaráðherr: 'n ■ ' -il að nota heimildina og tr.ka laudi cr Ásgeir Þorsicinscor.j^’án til byrjunarframkvæm-'a, verkfræðingur. Það er hiægilcg’Jferi hann vildi ekki gera það fyrr- af íjármálaráðherra að haldrP'fel liann vissi hvað yrði -n. því fram, a5 cg ha£i þvingac fe Framhald á 7. síðu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.