Þjóðviljinn - 08.05.1949, Blaðsíða 5

Sunnudagur 8. inaí 1949.
ÞJÓÐVILJINN
3
Paul Kobeson hefur sem j
kunnugt er ferðazt um Evr- |
ópu undanfarið, sungið og tal
að í Englandi, Frakklandi og
á Norðurlöndum. Sérstaka
athygli vakti koma hans til
Danmerkur, þar sem hann
neitaði að syngja fyrir Poli-
tiken vegna afstöðu þess
’ biaðs til Atlanzhafssáttmál- I
ans cn söng í slaðinn á veg-
um Land og Folk. í Svíþjóð
I söng hann fyrsta maí á úti-
fundi kommúnista.
Þjóðviljinn hefur fengið
margar fyrirspurnir um það
hvort ekki væri hægt að fá
Kobeson til fslands. Það var
reynt en reyndist ókleift að
þessu sinni, þar sem hann á
nú að mæta fyrir rétti í
Bandaríkjunuin í sambandi
við galdraofsóknirnar gegn
kommúnistaleiðtogunum þar.
I staðinn birtir Þjóðviljinn
í dag viðtal við þennan heims
fræga listamann og gáfaða
menntamann. Er það tekið
úr 1. maí blaði Land og Folk.
★
Hvers vesna var
Truman kosinn?
Þú hefur oft komizt þannig
að orði að framfaraöflin í
Bandaríkjunum væru langtum
sterkari en við héldum, Ýmsum
hefur komið þetta á óvart og^
mig langaði til að biðja þig að
skýra það svolítið nánar út.
Robeson hallar sér' aftur á
ba.k í stólnum. Hann hugsar sig
andartak um en talar svo með
ákafa, en þó íhugull.
-— Það er nauðsynlegt að (
skyggnast hálft ár aftur í tím-
ann og spyrja sjálfan sig:
Hvers vegna var Truman kosinn
forseti? Kvers vegna fékk
Wallace aðeins eina milljón at-
kvæða, þegar allir höfðu talið
víst að hann fengi 10 milljónir?
Það er mjög mikilvægt að gera
sér grein fyrir þessu atriði, og
þá verða menn fyrst og fremst
að minnast þess að Bandaríkja-'
menn hafa ævinlega — og ekki
sízt fyrir forsetakosningarnar í
fyrra — gert ákveðinn greinar
mun á innanlands- og. alþjóða-
málum. Truman fékk bændaat-
kvæðin vegna þess að hann lof-
aði bændum í miðvesturríkjun-
um hærra verði; hann fékk
verkamannaatkvæðin vegna
þess að verkamenn héldu að
hann myndi afnema Taft-Hart-1
ley-lögin, sem höfðu fjötrað
verkalyðssamtökin; og negrarn-
ir kusu hann vegna þess að þeir
héldu að hann myndi færa þeim
almenn mannréttindi.
Já, en þetta var einmitt
inntakið í New Deal áætlun
Roosevelts?
— Það er rétt. Tilgangur
Roosevelts með New Deal var
að tryggja almenningi lífvænleg
kjör og fylkja honum gegn aft-
urhaldinu. Sþurningin var hvor
væri arftaki New Deal Truman
eða Wallace. Hin áhrifamikla
styrjaldaröflin til fríðar og byggjum heim jafn-
réffis og fullra mannréffinda
— Viðtal við Peml Hobesmt
lýðræðislega athafnanefnd, sem
er raunverulega flokkur banda-
rískra sósíaldemókrata með frú
Roosevelt í broddi fylkingar,
snerist upphaflega gegn Tru-
man og óskaði þess að Eisen-
hower yrði frambjóðandi, en
nefndin gekk í lið með Truman
og styður hann nú með því skil-
yrði að demókrataflokkurinn
haldi áfram New Deal-stefn-
unni,
Það var kosið um New
Deal eða fasisma
t
— Lofaði Truman því ekki
einnig ?
— Jú, ræður hans, ekki sízt
í lok kosningabaráttunnar, voru
þess eðlis. Það hafa einhverjir
sannfært hann um að það væri
nauðsynlegt að ráðast afdrátt-
arlaust gegn afturhaldinu.
Truiuan gekk meira að segja
svo langfc að hann tók undir með
VVallace og kallaði andstæðing
sinn republikanann Dewey untl-
irstöðuna að bandarískum ný-
fasisma. I augum kjósendanna
var þess vegna um tvennt að
velja: New Deal eða fasisma.
Það var enginn efi á því að
Dewéy var f jandsamlegur verk-
lýðshreyfingunni og New Deal,
og að þeir sem hötuðu Roose-
velt stóðu á bak við hann. Og
það herbragð að gera opinbera
áætlunina um að senda Vinson
hæstaréttardómara í sérstaka
,;friðarför“ til Moskvu fékk
kjósendurna meira að segja til
að halda að Truman myndi vilja
beita sér til að tryggja friðinn.
Hafði þetta atriði mikla þýð-
ingu fyrir hann?
—Varla. Á þeim tíma var
Bandaríkjamönnum ekki Ijós
baráttan fyrir friði. Kosningarn
ar snerust í aðalatriðum um inn
anríkismál. Fólk kaus í sam-
ræmi við hagsmuni sína innan-
lands, en það kom sérstaklega
greinilega í ljós af því að bænd-
urnir kusu Truman vegna þess
að þeir höfðu áhuga á ríkisstyrk
til að halda verðinu uppi.
Wallace sagði þróunina
fyrir
■— Hvernig snerist Wallace
þá við?
— Wallace lagði áherzlu á bar
áttuna fyrir friði og hvatti eins
og Roosevelt til friðar og vin-
áttu við allar þjóðir gegn stríði.
Ef hægt er að gagnrýna kosn-
ingabaráttu framfaraflokksins
hlýtur það að vera vegna þess
að við töluðum ekki við bænd-
ur og verkamenn um hagsmuna
mál líðandi stundar. En Wallace
sagði nákvæmlega fyrir það sem
er að gerast í dag.
Nú, liálfu ári síðar er öllum
ljóst að baráttan um stríð eða
frið er náfcengd innanlandsmál-
unum, þar sem þau eru nú háð
harðvítúgri styrjaldar-fjármála
stefnu. Verkamenn geta nú ekki
Iengur hækkað laun sín eða bætt
lífskjör sín. Sjálfur hinn frum-
stæði verkfallsréttur liefur ver-
ið tekinn af þeim. Og ef negr-
arnir spyrja hvers vegna svo
auðveldlega gekk að kveða nið- í
ur lögin um mannréttindi
þeirra, þá er svarið: Vegna þess
að við verðum að halda áfram
með Atlanzhafssáttmála, Mars-
halláætlun, hergagnahjálp o. s.
frv. Þess vegna varð að fórna
mannréttindum til þess að nnd-
irbúa þennan nýja yfirgang.
Niirnbérgréttarhöldin
„ólögleg”
— Það er þannig enginn mun-
ur á Dewey og Truman?
— Síður en svo, því Truman
framkvæmir stefnu Deweys
hraðar en Dewey hefði getað
sjálfur. Það er eins og Wallaee
hefur alltaf lagt áherzlu á eng-
inn raunverulegur munur á
þeim auðhringum sem styðja
republikana og hinum sem
styðja demókrata. Allir Évrópu
menn hljóta einnig að hafa gert
sér ljóst í hverra þágu Mars-
halláætlunin er — bandarísku
auðhringanna! Þeir liafa fært
Evrópu aðstoð til þess að geta
drottnað yfir henni.
Og livað er þá aðalatriðið í
hinnl svokölluðu endurreisn Ev-
rópu fyrir þá auðhringa sem að
henni standa? Það er, að mið-
púnktur og möndull alls, sem
gert er, er endurreisn Vestur-
Þýzkalands og yfirdrottnun
þess í Evrópu.
Þeir reyndu um skeið að
draga dul á það, en nú er það
öllum ljóst. Já, sjálf bandaríska
stjórnin játar sjálf að hvergi í
Vesturþýzkalandí hafi nazisma'n
um verið útrýmt að nokkru
gagni. Og fyrir fáeinum dög-
um var almenningi gefið það í
skyn að líta verði á öll Núrn-
bergréttarhöldin sem ólögleg,
þar sem þau hafi verið fram-
kvæmd undir bandarískri lög-
sögu, og slík réttarhöld séú ó-
j lögleg samkvæmt bandhrískum
réttarven jum!
Milljónirnar koma til
okkar aftur
— Hvaða áhrif hefur öll þessi
þróun í Bandaríkjunum?
— Já, nú er baráttan einmitt
komin á það stig sem Wallaee
spáði. Aðalatriði kosning'anna
næsta ár,' verður einfaldlega
hvort almenningur vill styðja
þennan stöðuga stríðsundirbún-
ing, þetta fasistíska kerfi og
styrjöld. Og nú erum það við í
framfaraflokknum sem getum
talað við verkamenn um kröfur
líðandi stundar. Hinir aftur-
háldssömu verkalýðsfélagafor-,
menn geta það ekki, því þeir
eru neyddir til að sætta sig við
lægri laun svo að hægt sé að
halda hervæðingunni áfram, og
stjórnin hefur valio sér að
bandamönnum fasistískt Þýzka-
land, fasistískt Grikkland og
hiha nýfasistísku Norðurafríku.
Tilvera verkamanna er nú
háð baráttunni um stríð eða
í'rið. Milljónirnar sem fylgdu
okkur í raun og veru en létu
Truman blekkja sig, koma til
okkar aftur með langtum fleiri
með sér. Þær tryggðu að tyegt
var að bjóða Wallace fram og
nú sjá þær að hann hafði rétt
fyrir sér. Ef við náum ekki til
þeirra er það aðeins af dug-
leysi og slóðaskap.
— En ef það verður stríð ?
— Eg hef ekki trú á að neitt
stríð sé yfirvofandi. Það er auð
vitað alltaf hætta á því að fá-
einir ofstopamenn geti valdið
styrjöld, og ef bandarísku
heimsvaidasinnarnir fengju
tækifæri til, færu þeir í styrjöld,
Það er einmitt það sem þá
dreymir um. En það er löng
leið frá draumi til veruleika. Ef
það væri ekki hefði styrjöld
þegar skollið á í fyrra þegar
Berlínardeilan stóð sem hæst.
En hverju hafa þeir ekki á-
orkað með stríðshótuninni einni
saman. Á dögum Roosevelts
áttu auðhringarnir samkvæmt
New Deal áætluninni allt undir
verkalýðsfélögunum upp á von
og óvon. Nú hefur þetta snú-
izt við vegna stríðsógnunarinn-
ar. Nú eru það auðhringarnir
sem í eigin þágu hafa getað
neytt styrjaldarbúskap upp á
þjóðina. Þess vegna þurfa
verkamennirnir að berjast fyrir
því að koma aftur á friðar-
j stefnu til þess að geta fullnægt
daglegum þörfum sínum. Og
enda þótt þeir séu hræddir eins
og nú standa sakir, þá sjá þeir
engan tilgang í að hallast ekki
á sveif með þeim öflum sem
telja friðarstefnu framkvæman-
lega.
„Við erum afarsterkir”
Robeson hefur talað um horf-
urnar á þingkosningunum 1950
með svo mikilli sannfæringu í
rómnum að ég óttast næstum
að hann fyrtist þegar ég bendi
honum á að ef til vill verði
reynt að rífa allt þetta niður
sem haldlausa kenningu og spyr
hvort hann geti þess vegna ekki
látið ökkur hafa nokkur und-
irstöðuatriði í trú sinni á styrk
„annarrar Ameríku“. En þvert
á móti. Spurningin virðist gefa
Paul Robeson kærkomið tæki-
færi til að undirstrika að fram-
faraöflin ráða þegar í dag yfir
mörgum þýðingarmildum stöðv
um í amerísku þjóðfélagslífi.
— Við erum afarsíerkir í
verkalýðsfélögunum á vestur-
ströndinni, og þegar þar var
hafnarverkfall kom í ljós að
meðlimir verkalýðsfélaganna á
austúrströndlnni kærðu sig koli-
ótta um afturhaldsstjórnir sín-
ar og hófu samúðar^erkföll
með verkamönnum vesturstrand
arir.nar. Við ráðum yfir stærsta
sambandi rafvirlíja og vél-
virkja, hinu stóra sambandi
skinnvöruverkamanna, sam-
bandi opinberra starfsmanna,
sem í eru bæði starfsmenn rík-
isins og kennarar, miklum hluta
af stáliðnaðinum, þar sem fjöl-
margir austurevrópumenn eru
nýliðar, miklum hluta af kola-
námunum og bræðslustöðvium
(auk útibúanna í Kanada) og
sjómannafélögunum, sem eru
einnig í sambandi við Ástralíu
og Kanada.
Það er yfirleitt augljóst mál,
hvað sem stjórnendurnir segja,
að framfaraöflin hurfu eigi þótt
þau kysu Truman. Lítum á
negrana í suðurríkjunum. Það
eru 10 af þeim 14 milljónum
negra sem eru í Bandaríkjunum
(og gleymið ekki að einnig með
al okkar er mikill munur á kjör-
Framhald á 6. síðu.
Paul Kobeson og franslia stórskáldið Aragon á í'riðar-
þinginu í París.