Þjóðviljinn - 22.06.1949, Page 5

'Myjvikti'dág.mv 22/ júní 1940.
ÞJÓÐVILJrNN
gero nú upp yið sig hvort þeir
eigo oð þrouka ófrom í óþökk oliror þfóðor-
innor eðo flýjo sfgórnorskúfuna somkvœmt
fordæmi ferfœttro skoðrceðisdýro
ast á móti, eina og skrif þeirra
Stefáas Jóhajj.ns,. ;Ste/4.össotiar
og Bjaraa Benediktásonar og
afskiptin af inálefnum Glíufé-
lagsins sýna.bezt, en sú tiiraun
mistókst með aigerum endem-
um. Þunginn í kröfum verka-
manna og þungi almenningsá-
litsins var slíkur að með eagu
móti varð staðizt gegn. Atvi'nnu
rekendur sáu að mótstaða var
vonlaus, glúpnuðu og björguðu-
því sem bjargað varð með
skjótum samningum. En eftir
stóðu ráðherrarnir fimm (sá
sjötti, forsætisráðherrann, flýði
til Sviss) eins og flón frammi
fyrir þjóð sinni og höfðu enga r,herrastólana. Þvi
dulu til að skýia með' nekt jog ekkert hamláð
Skorið á líftaug
stjórnarinnar
'Sá siguf sem liiá róttæku öf 1
■ vsrkalýðssamtakáhna hafa nú
uanið er mlkið váfa.11 fyrir rik-
isstjómina. áfall'sem' hún fær
alla ekkí stáðizt. Með hónum
má segja áð skofið sé. á sjálfa
líftaug raíktitssí-jlóráárinnar og
að eagu gert það meginatriði
sem hún hefur til þessá talið
tilverurétt sinti. Eins og kúnn-
ugt er hefur hún talið það að-
alverksvið sitt og állt að því
eina tilgang að „draga úr dýr-
tíðinni", og héfur >þá eingöngu
átt við dýrtíð atvianurekand-
ans og auðstéttarinhar. Þá dýr-
tíð hefur hún minakað með því
■að auka dýrtíð þá sem launa-
stéttirnar hafa átt við að búa,
■ skert þannig lilut þeiríra af þjóð
artekjunum en aúkið að sama
skapi hlut auðstéttarinnar.
Stefnuyfirlýsing
Emils Jónssonar
Að þessu xnarki hefur alit
starf rikisstjórnarinnar hnigið
frá upphafi. Fyrsta verk henn-
ar var að leggja á þjóðina 50
millj. kr. tolla og skerða lífs-
kjör launþega Sem þvi svaraði.
Þegar því var svarað með kaup
jhækkunarbaráttu sumarið' 1947
trylltist ríkLsstjórnia svo sem
alkunnugt er og barðist gegn
kröfum verkamanna af full- • markaður, mjög víðtækur, sann
Icvæmda, en það var kaupráns-
l-ögin, alræmdu. Með þeim var
kaupgjaldsvísitalaa bundin við
300 stig, þótt hin útreiknaða
faLsaða visitala hagstofunnar
væri 32S-stig, og taunþegar
þannig á ný rændir tæpurn 10%
af kaupi sínu. Vár frjáls ááma
ingsréttur um kaup og. lcjör
þannig tekinn af verkamönnum
og atvinnurekendum, ea. Al-
þlngi tók í staðinn að sé.r að
steia af þeim fyrnefadu’ og af-
henda þeim síðarnefndu gagn-
stætt þvi sem Hrói höttur gérði
á sínum tima. Var það -sem
fyrr nefnt barátta gegn dýhtíð
inni og var að því léyti sann-
nefni að það dró úr dýrtið
auðstéttarinnar þó það yki hir.s
vegar að mun dýrtíð þá se'm al
menningur átti við að búa.
ÓtrauS barátta
Síðan hefur ríkisstjórnin
haldið ótrauð áfram á sömu
braut. Óbeinir tollar og skatt-
ar nema nú tæpum 200.000.000
kr. á fjárlögutn. Atvimia hefur
verið takmörkuð markvisst til
að draga úr „hinni óeðlilegu
eftirspurn eftir vinnuafli.“ Ný-
sköpnn stjórnarinnar hefur
eingöngu verið á sviði skrif-
finnskutinar, en á þvi sviði hef-
ur henni tekizt að búa til þann
ferlegasta óskapnað sem þjalí-
ar nokkra þjóð í heimi. I skjóli
hefur að sjálfsögðu ruunið ó-
skertur. i. vasa a-jðstéttarinnar.
af því hvort þeir eigi að rayna
að-haýta þráðinn saman á- aýj-
an leik eða flýja Ieka stjóm-
arskútuna eins og . rottur, —
Þeim skal gefið það hollráð af
fullri vinsemd að velja fordæmi
hinna ferfættu skaðræðisdýra
og flýja stráx. Því þeir mega
ganga að því sem vísu að þjóð-
in þekkir nú hið sanna eðli
þeirra og mun ekki hætta sókn
siani fyrr en þeir hafa verið
Ftæmdir burt með smán. Og
því' meir verður smánin sem
lengra ltður og því sárari við-
skilnaðurinn sem þeir reyna
að ríghalda sér lengur í ráð-
fær euginn
'að íslsazk
3inni. Rauði þráðurinn í athöfn
um þeirra hafði verið slitinu
með snöggu, ómótstæðúlegu. á-
taki.

komau ofstæki. Eftir mánaðar-
verkfall tók3t Dagsbrúnarmönn
ran að knýja fram 15 aura
grunnkaupshækkun — með því
móti að Dagsbrún'armenn og at-
vinnurekendur fóru á bak við
„sáttanefnd“ rikisstjómarinn-
ar og sömdu gegn vilja henn-
ar. I þessari deilu var það sem
Emil Jónsson. orðaði stefnu-
ríkissf jómarinnar með hinni
stuttorðu og gagnorðu setn-
ingu sinni um að kjarabarátta
verkamanna væri glæpur. Um
haustið endurtók sama sagan
sig í vinnudeilu jámiðnaðar-
manna að því undanteknu að
eftir langvinnt verkfall fengu
járnsmiðir allar kröfur sínar
uppfylltar, enda, hafði ríkis-
stjórnin þá fundið upp nýtt ráð
til að framkvæma hugsjón sína.
; Stuldur og gjöí
- ; . éúf" : •• ■
Fyrir „áramótiá 19-17—48
Hugsjónir og
stéttir
Auðvitáð hefn.r ríkisstjómin
ekki túlkað hugsjónir sínar á
þennan hátt, heldur hefur hún
þótzt bera hagsmuni þjóðar-
heildarinnar fyrir brjósti. Húr,
hefur rætt um dýrbíð og verð-
bólgu í venjulegum grýlusagna-
stíl, og sagzt ætla að gera út
af við -grýlur þessár. I upphafi
festi allmargt fó'.k trúnað á
þann boð3kap, og sízt getur
ríkisStjórnin kvartáð undan
skilningsieysi verkalýðssam-
takanna. Um áramótin 1947—
’48 þegar kaupránslögin voru
sett lofaði ríkisstjómir. því há-
tíðlega að þau skyldu verða sá
kínalifselixír sem allt læknaði,
áhrif þeirra yrði þau að allt
iækkaði smátt og smátt og
hagfræðiprðfessorinn Gylfi Þ.
Gíslason rökstuddi þá kenningu
með vísindamannslegustu orð-
bragði. Verkalýðsfélögin tóku
þessu með þeim skilningi að
þau hafa ekki háð neina kaup-
gjaídsbaráttu að heitið gæti fyrr
en nú, það hefur því sízt staðið
á þeim að taka á sig þær byrð-
ar og þær fórn.ir sem stjðmar-
blöðin telja hina ákjósanieg-
ustu bagga, En engu áð siður
hennar hefur skapazt svartur' héldu dýrtíð og ver.ðbólga al-
mennings áfram að vaxa, og
smátt og smátt komst alménn-
ingur að raun um að þéssi hug-
tök voru bundin . stéttum og
ríkisstjórnin bar aðeirts fyrir
brjósti hagsmuni lítiliar en Vold
ugrar stéttar, auðstéttarinnar,
hinna 200 ríku í Reykjavík sém
eiga 500-—600 milljón krónur
í skuldlausri eign.
Fordæmi hinna
ferfæítu
Og nú eru hinir ráðiausu ráð-
herrar komnir í hár -saman út I hæidir og smáðir.
alþýða leiðir þá sókn, sem sem
nú er hafin, til sigurs og myud-
ar starfhæfa heiðarlega rikis-
3tjórn. Það kann að dragast
ena um sinn að sigur náist að
fuliu í þeirrl sókn, en það er
öllum fyrir beztu að am.skiptiri
verði sem fyrst, éinnig þeim
sex menningum sem nú standa
frammi fyrir. alþjóð fýrirlitnir,
X X s. xav
Jénas í Sélheimum láiám
Gömiu vinirnir hverfa einn hér alla sína tið. Hann var að
og einn. Nú var það Jónas í upplagi mikill skapmaður, harð-
Sólheimum, einn sterkasti kvist; ur og viðkvæmur í ,senn. Líf
ur átthaganna. Þannig leggjast; hans er eitt hið átakanlegast'a
manns forau kynni smátt og, dæmi um þrotlausa bjargræð-
smátt í auðn.
Ingigerður kona Jóaasar,
sem lézt fyrir mörgum árum,
sat blind á rúmi sínu áratugum
saman, sívianandi, giöðust allra
kvenna. Og þá er ævi Jónasar
sjáifs var lítt tekið að halla,
tók heyrn hans að bila og kom
þar að lokum, að eigi var fært
að eiga tal við hann, utan setn-
ingar á ■ stangli, ef sérstök al-
úð var lögð við. Brá hann þvi
snemma búi, leitaði síðan fanga
við æma örðugieika, en átti þó
isvegu mannéðlisiiis: heýniar-
laus og sjónlaus skapar þessi
inaður sér sirtn einka heim : og
bjargar þangað öliu, sem máli
skiptir — tigið brim lífsólg-
unnar svarrar í myrkri og
þögn, unz bjartur hljómur stíg-
ur upp úr djúpinu.
Að heimsækja karl var jafn-
an stórviðburður, heyra hina
þungu og næmu ástríðu raddar-
innar, óhamdar sveiflur hetju-
lundar, ástúðar og sársauka.
Hann faðmaði mann að sér eins
jafnan tryggt hæli í Sólheim- og heilagt tröll, maður hvarf

ftom þetíá nýj.i á'áo-. til' fr
kallað gósenland braskara og
okrara, cg heimskuleg skömrnt-
uu stjórnarinnar hefun virzt
hafa það takmark helzt að efla
þann m'arkað. Utlánastarfsemi
bankanna hefur' verið skorin
niður að heita má, m. a. með
þeim afleiðingum að ýtnsir al-
þýðumenn sem reynt höfðu að
koma sér upp húsi komust í
þrot og urðu að afbenda brcsk-
urum framtíðammnir sínar. Hús
byggingar alþýðum. eru nú að
heita má stö.ðvaðar bæði vegna
þessarar stefnu bankanna og
eins vegna banns Fjárlisgsráðs
við athafnasemi manna, en af-
Leiðmgin hefur orðið sú að
húsaleigan og ' húsnæðisokrið
hefur blómgvast ár frá ári
og tnánuð frá mánuði. Með
þessum ráðum og ótal mörgum
öðrúm hefur ríkiáátjóraia* aak-
j;ið . í. siféliu dýrtið þá ■ -sem • al-
ineaci.ngur hefur átt við . að,
búa, ea gróðian af. síhælckandi.
úerði • og^ ••slváKa'a'di /efðbótgtt
ÞráSurinn
slitinn..;
Forsenda hiuna miklu sigra
sem verkalýðssamtökin hafa nú
unnið er einmitt þessi, að öll-
um almenningi er nú ljóst hið
um, hjá Eyjólfi syni sínum, og
þar upþi á lofttnu þraukaði
hann .öll’hin siðari’ár,- þá búinn
að missa sjónina líka.
Er karli tók að förla sýn,
sinnti hann því meir bóklestri
méðan gafst og lærði nú méðal
annars sálma í gríð og erg. Og
þegar allt um þraut og ómur-
inn og glætan voru orðin likust
spotti, herti hann því meir á
iðju sinni: fiéttaði reipi, brá
gjarðir, prjónaði dregia. Kvað
þá gjarna undir afmorsvísur og
illskælding af siikri raust, að
það var sem hljóð alira veðra
dyndu við súð. En þá er geng-
ið var til náða, hnipraði öldung
urinn sig saman í homi sínu
og þuldi hinum mikla aiheims-
stýri sálmana góðu cg var þá
hans barn. Og það sagði hann
mér fyrir sanna hluti, að and-
vökuháttur þessi bæri sig inn
sanna eðii ríkisstjóniarinnar í aðra tilvéru og væri hin glaða
og tilgangur stefnu hennar.
Þess vegna feagu hinar hóg-
væru kríifur verkalýðsfélag-
anna þaaa hljómgrunn , meðal
allrar þjóðarinnar sem , raun
ber .vitni. • Ríidsstjórnin ætiaði
óém'ial^'ujmugí íer’ena • áð -stréít ■
Ingigerður þar fyrir, ung og al-
sjáandi, og undi fólk sér nú
saman um hríð.
. Mér líður . aldeilis ljómaadi
vel, 3agði hana oft; og lifi orð-
tð meira -þar-ea hér.
:Én aiérklega. iifði þó-.Jónan
inn í mjúkt og hlýtt skegg hans
éins og dálítill ungi. Og ævin-
lega leysti hann mann út með
gjöfum að höfðingjasið — það
voru hans eigin handaverk,
stærstu gjafir sem ég hef þeg-
ið.
Jónas Guðbrandsson var
fæddur 1863 og því 85 ára, er
liann lézt 12. þ. m. Þau hjón
eignuðust tvo sonu og unnu
báóum mjög: fyrrnefndan Ey-
jólf, stoltastan hestamanti í
Dölum, og Guðbrand, verlta-
mann í Reykjavík og nú einna
hreyknastan af því að hafa í
kringum sig ábta afkomendur
yngri en tveggja ára. Þannig
eru allir minir beztu frændur.
Þegar herrar vorir gefast
sem óðast upp fyrir dollu.rum
cg annarri veraldarprakt, þá
getur manni orðið einkennilega
hugstæð minning hins dumba
og blinda, sem aldrei lét undan
síga — jafavel ekki fyrlr ægi-
valdi myrkurs og þagnar. Það
var íslendingur sem rammast
lrvað við reipið á paUho.rni.nu í
Sólheimum.
- . Jóhaaa«» júlt Kötíuna*