Þjóðviljinn - 13.07.1949, Blaðsíða 3

MiðyHudagm' . 13. - júli 1949.
ÞJÖÐVHJINN
Hvað er
milM .
STEF?
Samkané tónskálda 09 eigenda llntnmgsrefitax
SarrJíVæmt 67. grein stjórn-'
arskrár lýðveldisins Islands er
eignarrétturinn friðhelgtir:
„Engan rna- skylda til að láta
af hendi eign sína, : nema al-,
menningsþörf krefji; þarf til
þess lagafyrirmæli, eg komi
fuilt verð fyrir.“
\A_llir eiga kr-öfu á launum
fyrir vinnu sína. Andlega eign
og andlega vinnu jafnt sem
efnalega ber að greiða fulhi
verði.
HöfundaJög hafa verið sett
í öllum menningarlöndum, til
að skipuleggja verzlun með
andleg verðmæti. Höfundalög-
in, Bemarsamþykktin og önnur
lagafyrirmæii skaþa ekki sjálf-
an höfundaréttinn, sem var til,
áður en fyrirmælin gengu í
gildi, heidur má frekar segja,
að þau takmarki frumréttinn
og bindi hann.
. ST.EF Samband tónskáida
og eigenda flutningsréttar —
var stcfnað af tónskálduni,
rithöfundum og erfingjum þess
ara. aðila til að gæta þess rétt-
ar, sem þeir éiga. samkvæmt
stjþ'riiarskTá oþ höfundalögum.
Höfundurinn einn á lagaleg-
ann rét-t tii að láta fjölrita,
preeta, útbreiða, flytja, syngja
eða leika verk sitt. Það má
því enginn annar láta prenta,
selja eða flytja verkið, nema
hann. hafi gefið samþykki sitt
til.þess. Fyxir að láta af hendi
rétíindi sín getur höfundur-
inn eins Qg hver annar fram-
leiðandi kralizt greiðslu, þ. ie.
laun fyrir vjnnu sína. Tónskáld
ið felur stundum útg.fyrirt.
prentun og sölu á einstökum
verkum sinum. Meðferð rétt-
arins til að iáta flytja, leika
eða syngja eða taka upp verk-
in á vélrænan hátt felur hann
hins vegar STEFI. Hann gerir
þetta af því að hann hefur
venjulega ekki sjálfur efni á
að láta prenta verkin og af
því að hann vill spara sér dýra
og tímafreka samninga við hina
mörgu tcnlistaflytjendur víðs
vegar um heim. Tónlistarneyt-
endum er þetta hins vegar til
þæginda, þar sem þeir þurfa
þá ekki að semja við hvert
einstakt tónskáld, heidur við
einn aðila, þ. e. STEF, um
leyfið til flutnings á verkinu.
Hver og einn getur sjálfur
gert sér grein fyrir, hvé miki]
fyrirhöfn. sparast báðum hlut-
aðeigendum — tónskáldum og
tónlistarneytendum — með
þessu fyrirkomulagi.— I eftir-
fárandi greinargerð verður
svarað nokkrum spumingum,
sem oft koma í ram úr hópi
þeirra, sem hagnýta tónlistina
m. a. til að auka aðsókn að
fyrirtækjum sínum eða, til
tekjuöflunar á annan hátt.
STEF- er eina. félagið á ís-
landi, sem anmast þessi störf,
onda er -það löggilt af Mennta-
má]».ráðuneytíiru;:: .-Sains; konar
félög eru til í nærri því öllum
menningarlöndum. Samkvæmt
aiþjóða. höfundaxéttj og Bem-
arsamþykktmni hafa félögin
gert með sér samninga, er
tryggja gagnkvæma. verndun
höfunda í samningsrikjunum.
STEF fer því ekkj aðeins
með réttinc7 íslenzkra höfunda,
heldur ein: ig : útlendra aðila,
sem eru ekki -miklu fæni en
a.llir íbúar á lalandi. Það er
auðvelt að sjá, að ekki er unnt
að gefa út skrá yfir vemduð
tónverk, því að hún: mundi
fylla mörg bindi og auk þess
þegar við útgáfu vera orðin
úrelt, því ’að daglega, jafnvei
með hverxi klukkixstund, verða
til ný lög og ljóð.
Á Islandi sem annars staðar
nær vemdunartímabilið þar til
50 , ár eru. liðin frá .láti höf-
undarins. Ef tónverk, sem ekki
er ]engur verndað, hins vegar
er endursamið, befst íyrir
endursemjandann nýtt vemd-
unartímabi], sem gildir jain-
lengi.
Með tiliitj tií þéss, að STEF
gætir höfundaréttar fyrir nærr-i
því öil heimsins lönd og þegar
verndunartímans er gætt, sést,
a.ð naumast er hægt að kcmast
•hjá því að nota ser tónverka-
fórða STEFS og' systurfélaga
þess á hljóm3eikum, danEleikj-
um og í kvikmyndahúsum, leik-
húsum o. s. frv. -— Þess vegna
háfa 'dómstólár í Öllum sam-
bandslöndum stöðugt méð úr-
skurðum vísað' á bug þeim á-
stæðulausu. andmælum tónlist-
araeytenda, að þeir hefðu ekki
þurft samninga . við „Steí ja-
samböndin“ eða leyfi til að
láta leika verkin.
Verndun höfundarins gildir
undantekningarlaust fyrir hvers
•konar tegund tónverka, hvort
sem um er að ræða. alvarleg
tónverk, skemmtilög eða dans-
lög. Það gildir einu hvort verk-
ið er flutt í sambandi við
eitthvað annað eða sjálfstætt.
Verndunin. er jöfn hvort sem
allt verkið er flutt eða hluti
af því. Engan hluta af vernd-
uðu tónverki má hagnýta án
leyfis.
Ennfremur gildir einu hvort
verkið er flutt efíir nótum
eða eítir minni.
Eins gildir einu hvort tón-
verkið er flutt af atvinnu-
mönnum eða. leikmönnum, af
gestum, félagsmönnum, flökku-
leikurum, starfsfólki eða vinnu-
veitendum sjálfum: Æltíð er
nauðsynlegt 4 að fá flutnings-
leyfið frá STEFI, — nema að
í höfundalögum sé fyrirvaxi
settur, t. d. stundum þegar
engin fjárvelta fer fram í sam-
bandi við flutninginn.
II
Sá, 'sem lætur hijcmleika-
skemmtun fara. fram í óleyfi,
er sarokvæmt höfundalögum
skyldur til að bæta það tjón,
er STEF 'hefur af því, og má
FVa.mhrld £, 7. BÍStU.
(Fiuferð nm Keflavíknr-
flngvöll:
249 ftugvélar lentu
þar í júnímánuði
Deaa Jkheson kcm þar
við fyrir skömmn
í jánimáinuði 1949 íentn 249
flngvélar á KeflavíknrveHi,
MiMlandaflugvélamar voru
183. Aðrar íendingar voru: Inn-
iendar flugvélar og björgánar-
fíugvélar vallarins.
Með flestar lendingar var
flúgher Bandarikjanna, eða 55,
þar með taidar 15 þrýstilofts-
fhigvélar, af gerðinni Lock-
hped F-80, sem höfðu viðkomu-;
hér á flugveDinum á Jeið til
Þýzkalands. Trans Canada Air
Liines 44, Air France 22, Ame-
rican Overseas Airlinés 19 og
British Overseas Aii'ways Corp-
oration 13. • '
Með millilandaflugvélunum
vóru 3468 farþegar. Ti.1 íslands
kómu. 200 farþegar, en héðan
fóru 214 farþegar.
.Flutningur með millilanda-
fluggvélunum var 55.244 kg;
F'íútiíingúr til 'lslánds v'ar 14.094
kg.., en héðan.,757 kg. Flugpóst-
ur með millilandaflugvélunum
IþróttakeimaxaskÖla fslands slitið
12 útskrifuðust — Skílinu sendir
nemendahóp til Stokkhúlms
íþróttakeRBaraskóla íslands var slitið að Laugarvatní 30.
júní s.1. og útskrifuðust nú 12 íþróttakennarar.
Skólinn sendir kvennaflokk í þessum máuuði til þátttöku í
Linghátið Svia sem fram fer í Stokkhólmi. — Við uppsögu
skólans var minnzt 40 ára starfsafmælis Benedikts ttakobsson-
ar íþrótlaJkennara. '•
■ j
Þau sem útskrifuðust voru eftirtaldar 7 stúlkur og 5 piltar:
Ástbjörg Gunnarsdóttir Rvík,
Ingigerður Jóhannsdóttir úr Ár-
nessýslu, Ingimar Elíasson úr
Strandasýslu, Jchann Ðaní-
elsson úr Eyjaf jarðarsýslu,
Kristjana Jónsdóttir úr Rvík,
Páll Guðmundsson frá ísafirði,
Sigríður Böðvarsdóttir* úr Borg
arfjarðarsýslu, Sigríður Páls-
dóttir úr Snæfellsnessýslu, Sig-
urlaug Zophoníasdcttir úr
Reykjavík, Unnur Ágústdóttir
úr Rvík, Hjörtur Þórarinsson
Bjaraason skólastjóra, kenn-
urum og neméndum til kaffi-
drykkju og var dvalið við ræðú
höld, söng og ýmsa skemmtun;
fram á nótt. Kvcldið áður
höfðu nemendur íþróttasýn-
itogu, en’til þeirra voru boðnir
heimaíólk og ibúar Laugar-
dals. Gestirair lofuðu mjög
sýningamar og létu í ]jós hrifn;
ingu sína með miklum fögnuði.
Stúlkuraar sýndu æfingar á
slá,. fjölbreyttar æfingar á
úr A.-Barðastrandasýslu ogj dýnu cg hrífandi fagrar en
Svavar Lárusson úr .Neskaup-1 fjölbreyttar staðæfingar með
stað. | píanóundirleík. Sigriður Val-
geirsdóttir kennari flokksins
Skólastjóri Bjcin Jakobsson, , „ .» ..
- 1 hefur samið æfmgaraar, en
var 25.012 kg. Til íslands komu
289 kg. pf flugpcsti, en héðan h'onum fagran blómvönd. Kenn-
kvaddi nemendur með stuttri
ræðu og afhenti skírteini.
Nemendur og kennarar_minnt
ust 40 ára. starfsafmælis Björns
Jakobssonar með því að færa
músikin „stef og tilbrigði" er
var sent 787 kg.
Flugvél forseta, Bandaríkj-
aima „Independence“ sem er af
DC-6 gerð, hafði viðkomu á
KeflavíkurflugveUi þann 21 júní
s.J.: Með flugvélmrii vár Dean
Acheson, , utanríkisráðberra, á
leið til Washington ffá fundi
utanríkisráðherra stcrveldanna
í París.
arar skólans eru auk skóla-
stjóra, Sigríður Þ. Va'geirsdótt
ir, Hjördís Þórðardóttir, Þórir
Þorgeirsson, Steíán P. Krist-
jánsson og Ólaíur Briem, en
prófdómarar Fríða Stefáns-
dióttir, Baldur Kristjónsson og
Þorsteinn Einarsscn.
Að lokinni skólaslitaathöfn
bauð hr. skclastjóri Bjarai
Ný búk: Búvélar og ræktun
Bókaútgáfa Meníiíngarsjóðs’ 1 tveimur síðustu köflum
og Þjóðvimafélagsins hefur gcf- j bókarinnar er fullt yfirlit um
ið át hariílbók um bávélar ogj vélakost ’ bænda cg ræktunam
ræktunarmál, er nefuist: Bú- félaga, eftir þeim heimildum,
vélar og ræbtun. Höfundur erj sem fáanlegar eru, og ]oks er
Arni Eylands sem m.a. hefur! þar rætt um meðferð búvéi-
verið verkfæraráðunautur Bún-j anna, geymslu og viðhald.
aðarfélags Islands og formaðurj í bókinni er eirmig mikill
jverbfæranefndar. j sögulegur fróðleikur um þró-
j Bókinni er skipt í 12 megin-; un búvélanotkunarinnar, frá
jkafla: Afl -og vinna; Grjótnám: þvi hún hófst lítillega um 1870
og girðingar; Framræsla; Jarðj —1880 og til þessa dags. Mest
sérstaklega samið fyrir þessar
æfingar' af Jórunni1 Viðan píanó-
leikara. Mun þettá vera í
fyrsta sinn, sem hér á landi er
samið heilsteypt tónverk sam-
hæít fimléikaæfingum. Var un-
un að horfa á fjölbreytileik
æfinganna íléttast saman við
tóna siaghörpunnar.
Flokkur þessi mun síðar í
þessum mánuði fara til þátt-
töku í Linghátíð Svía, sem.
fram fer í Stokkhólmi. Stjóm-
andi flokksins verður Sigríð-
ur Valgeirsdóttir, en Jórunn.
'j Viðar mun leika undir á píarió.
I Eftir fimleikasýningar sýndu
nemendur og kennarar viki-
vaka, söngdansa cg þjóðdansa.
Nemendur og kennarar
dvöidu að skólalokum á 7.
Landsmcti U-M.F.I. 5 Hvera-
gerði. Unnu þeir á mótinu
sem dcmarar cg sýndu þjóð-
dans.
vSmsla méð hestuin; Traktor-
ar; Jarðviimsla með traktor-
um; Ávirmsla; Heyskapur;
Mðfpdræfti ríkissjóSs
Dregið 15, þ. m.
Happdrættislánið hefur orðið
vinsælt, og þátttaka í því mjög
almenn. Öll A-flokks bréfin.
eru seld, en enn. er eftir nokk-
áherzla er þó lögð á það að
bregða Ijósi yfir þó möguleika,
sem búvélatæknin býður land-j ug af bréfum í B-flokki. Utan.
j Garðyrkja og kornrækt; Gegn-! búnaðinum, og marka. stefnuna! j B-flokki um samtals 13.369
jmgar; Búvélaeign bænda ogj á því sviði í sámræmi við bún-j Eítir er að draga 29 sinnum
j vélákaup og í smiSjunm. j aðarskilyrði á landi her. i EJns og frá. hefur verið skýrt.
i Starfsfenllinn. við ræktun- ■ Bókin er 400 blaðsiður i, j auglýsingum í útvarpi og blöð
jina er rakinn frá því að byrjaði nokkuð stærra broti en Skím-
j er að velja land til ræktunar
iog -undirbúa ræktunina og allt
jtil þess, að gróður jarðar er
jkcmiim í hús. Rætt er unrhey-
jskap, garðrækt cg kcmrækt,
jum notkun véla við heyverkun
cg fénaðarhirðingu o. s. frv.
— í hverjum kafla er gerð
grein fyrir ölluriv búvélum og
verkfænnn, sem riotuð' er.u við
störfin úti og irini, gerð þéirra,
notkun, hirðingu og vinnu-
brögðum. Þá er rætt um rækt-
unaraðferðir cg f jölmargt ann-
að, er varðar. bústörfin.
isbroti. 1. henni eru yfir 400
myndir og uppdrættir. Áskrift-
arverð til 15. ágúst er 185 kr.
— Bílslys
Framh. af 8. siðu.
en það. mun hann hafa sagt til
þess að reyna að komast undan.
Það var ekki fyrr en í gær, að
lögreglunni tókst að hafa upp á
ipanninum. Hann er nú í gæzlu-
varðhaldi, en yfirheyrsum er
enn eigi lokið.
Báðar bifreiðanaai' skemmd-''
ust. mikið. .
um, verður dregið í annað sinn.
í- happdrætti B-flokks Happ-
drættísláris ríkissjóðs næstkom
andi föstudag, 15. júlí. Vinning
ar eru þá 461, að heildarupp-
hæð 375 þúsund krónur. Hæsti
vinningur er 75 þúsund krónur,
einn viriningur er 40 þúsund
krónur, einn 15 þúsund krónur,
þrir 10 þúsund krónur og aðrir
smærri.
Reykjavíkur og Hafnarfjarðar
verður að hætta sölu bréfa 13.
júlí. I Reykjavík og Hafnarfírði
verSúr sölú haldið áfram til
fimmtudagskvöidE. -