Þjóðviljinn - 24.07.1949, Blaðsíða 5

Summdsgyr 24. júli 1949.
ÞJÓÐVIUINN
Etieð E-liöreinið geta hcrft
geysilega þýðingu iyrir lýsisiram-
''fc Vfir 200 manns biðu bana
nýlega, er sprenging varð í
tyrkneska skipinu Chorum í
höfninni í Istambul. Sprenging-
in varð beint undir þriðja far-
rými.
'-jir Skopleikarlnn danski Harald
Miehe-Madsen, sem hér á ís-
landi gekk undir nafninu
„Liith,“ dó nýlega 49 ára gam-
all.. Kvikmyndir hans og Carl
Schenström (,,Stóra“) nutu fá-
dæma vinsælda um viða veröld.
•fo Verkamenn í Moskva, sem
voru að gera við hús, sem á
stjórnarárum tsarsins var í
eigu embættismanna í f jármála
ráðuneytinu, rákust þar á 100
kíló af gulli falin í reykháfn-
um. Gullstykkin voru mörg
stimpluð 1916 og 1917.
’-^-Spanska utanríkisráðuneytið
hefur staðfest, að samkomulag
hafi náðst um frönsk bankalán
til Francostjórnarinnar til
kaupá á iðnaðarvélum.
'fc Héraðsstjórnin í Steiermark
í Austurríki hefur sett lög um,
að kjósendnr, sem ekki neyta
kosningarréttar síns ,við kosn-
ingar til þjóðþingsujs,: sem nu
standa fyrir dyrum, skuli hægt
að,dæma í allt að mánaðarfang
elsi og sekt að auki.
^ Tvítug stúlka tróðst undir
til bana og 19 manns særðust,
er þúsundir kaþólsks fólks börð
ust um að komast inn í dóm-
kirkjuna í Lublin í Póllandi.
Breiddar höfðu verið út sögur
um, að tár streymdu úr augum
maríumyndar i kirkjunni. Yfir-
völdin hafa hótað hörðu þeim,
sem nota sér hjátrú fólks
til að koma af stað slíkum múg
æsingum.
Fyrrverandi embættismaður
í egypzka menntamálaráðuneyt-
inu hefur verið dæmdur í sjö
ára fangelsi fyrir að stjórna
koöunúnistiskum leshring. Þrír
stúdéntar, sem tóku þátt í les-
hringnum voru hver um sig
dæmdir í þriggja ára fangelsi.
Brezka kaupsýslublaðið „Fin
ancial Times“ segir, að koma
McCIoy, hins nýja landstjóra á
bandaríska. hernámssvæðinu t.il
Þýzkalands þýði það, að banda-
rísk fjárfesting í Þýzkalandi
verði aukin.
'■>£ 25 skátar lögðu af stað frá
Mílanó s. 1. sunnudag á vél-
knúnum hlaupahjólum. För
þeirra er heitið á skátamót i
Osló og fara þeir á þcssu ný-
st;árlegu farartækjum þvert
yfir Mið-Evrópu og Danmörku.
Ralph Bunche, sáttasemjari
SÞ í Palestínu, hefur fengið
verðlaunapening þann, sem sam
bandið veitir til framfara fólks
af lituðum kynþáttum veitir- ár-
lega svertingja, er þykir hafa
leyst sérstaklega mikilvægt
starf af höndum. Bunche lýsti
yfir í ræðu, er hann tók við
heiðurspeningnum, að litaáir
kýn^jsettir i heiip.in.um, - sem * við
Þessa dagana. er staddur hér:
á landi Johannes Glavind
doktor í lífefnafræði og nán-
asti samstarfsmaður hins
fræga danska visindamanns og
Nobelsverðlauna-hafa Henriks
Dam. Glavind heldur til á
heimili Sigurjóns Ólafssonar
myndhöggvara í braggahverf-
inu á Laugarnesi og þar hefur
tíðindamaður Þjóðviljans hitt
hann að máli.
Mikilvægur liðsmaður
í mótspymuhreyíing-
unni
Glavind hafði á hendi mikil
jvægt hlutverk í mótspymu-
hreyfingunni gegn nazistum á
heraámsárunum og fyrsta
spuraing tiðindamannsins var
um það efni.
-— Já, ég var kvaddur til
starfa i fyrstu deildinni sem
stofnuð var til að berjast gegn
nazistunum með því að eyði-
leggja herga.gnabirgðir þeirra,
kveikja í eða sprengja upp niik-
ilvægar bækistöðvar o. s. frv.
I fám orðuni sagt, ég var
hvaddur til þátttöku í þeirri
baráttu sem háð var með
skemmd a rstörfum. — Vann ég
að framleiðslu ýmiskonar
sprengiefna og íkveikjuefna,
sem nauðsynleg varii í þessari
baráttu.
— Uyemjg stóð á því að þú
varst valinn til þessa hlut-
verks?
— Eg hafði haft á hendi
störf fyrir Kommúnistaflokk-
inn .danska, en meðlimir þess-
arar fyrstu skemnidarverka-
deildár sem nefndist BOPA,
voru allir kommúnistar. Einn-
‘ig kom hér að sjálfsögðu til
greina þekking min í efna-
fræði.
— Var ekki erfitt um fram-
leiðslu nauðsynlegra e.fna við
þessar aðstæður?

leiðslu Islendinga
Rætt við dr. johannes Glavind, ötnlan
iiðsmann motspyrnuhreyfiiigarinnar
döusku og náoasta samstarfsmann
Nobelsverðlaunahafans Henriks Dam
Dr. Johannes Glavind
okkur fullkomnari tæki og efry.
— Geturðu nefnt nokkurt
sérstakt afrek andstöðuhreyf-
ingarinnar, sem þú áttir þannig
aðild að?
— Það var skemmdarverka-
deildin BOPA, sem veitti Þjóð-
verjum allar helztu skráveif-
urnar sem þeir urðu að þola í
Kaupmannahöfn. Ýms þeirra
atvika eru sjálfsagt kunn al-
rhenningi hór á landi.
■— Handtóku Þjóðverjar þig
aldrei á þessum árum?
— Eg var settur inn strax í
upphafi hernámsins, handtek-
inn vegna þess að ég var for-
maður einnar deildar kommún-
istaflokksins í Kaupmanna-
höfn. En það voru ekki Þjóð-
verjar sem þetta gerðu, heldur
gerði danska lögreglan það,
— Geturðu í fám orðum
skýrt frá eðli þessa fjörefnis,
áhrifum þess og þýðingu fyrir
manneskjurnar ?
— K-vitamínið verður til í
þörmum manna, en áhrifa þess
gætir aðallega í blóðinu. Ef
skortur er á K-vitamini þá
dregur úr storknunargetu blóðs
ins, en slíkt ástand er auðvit-
að mjög hættulegt. Rannsóknir
okkar leiddu í ljós, að gallið er
nauðsynlegt til að vitamínið
geti komizt úr þörmunum inn
í blóðið, þannig að stífla í gall-
göngunum hefur þær afleiðing-
ar að mikið dregur úr K-vita-
umræddra. rannsókna. er sá að
finna aðferð við að beita þessu
vitamini til varnar gegn
skemmdum ýmissa fituefna,
sem framleidd eru í stórum
stíl, svo sem smjörs, lýsis og
þar fram eftir götunum.' Má
það vera. lýðum Ijóst að þýðing
þessara rannsókna er geysi-
mikil. Fyrir okkur Dani t. d.
yrði hún til mikils hagræðis við
framleiðslu smjörs og flutning
þess á fjarlæga markaði. Fyrir
ykkur Islendinga mundi hún
hafa samskonar þýðingu hvað
lýsisframleiosluna snertir. En
tilraunir með E-vitamínið eru
aðeins einn liður tilrauna sem.
nú er verið að gera víða um
heim á þessu sviði með ýnrr.s
efni, sem á sama hátt og vita-
mín þetta fyrirbyggja súrnun
eða þráa í fitu.
Hverí embættis-
hneykslið rekur annað
Að lokum spurði tiðindamað-
urinn fregna af innanlandsá-
mín-magni blóðsins, sem síðan ] standinu í Danmörku.
missir' við þetta storknunar-
‘getu sína. Af þessu stafar, að
uppskurður við gallsteinum var
ætíð mjög hættulegur. En ör
yggið hvað það snertir hefur
nu aukizt rnjög mikio eftir að
■K-vitamínið var uppgötvað.
Sjúklingurinn er einfaldlega lát
inn taka það inn á undan upp-
skurði.
Hefur fekizt að framleiða
fjörefni þetta í stórum stíl ?
— Já, framleiðsla á því er
tiltölulega mjög auðveld, og
er það nú notað um allan heim.
í öllum menningarlöndum er
það t. d. notað á hverjum spít-
ala við barnsfæðingar. Þannig
er nefnilega mál með vexti, að
þegar börn fæðast þá hafa þau
ekkert K-ritamín í líkamanum.
Af þessu hefur stafað mikil
hætta fyrir líf nýfæddra barna,
auðvitað samt eftir skipun frá
— Jú, við urðum að notast p-jóðverium En eftir mánuð Því að vcSna lítillar storknun
„jSg ófullkoniin og ""
efni lengi frameftir. En seinna i var þa§ fj'rir afskipti háskól-
— Það sem mést hefur verið
rætt manna & meðal í Dan-
mörku að undanförnu er hið
svonefnda ,,köngulóar-mál“.
Mál þetta siiertir víðtæka
svartamarkaðsstarfsemi, ’ 'sesu
ýmsir kuiinir menn hafa verið
viðriðnir. — Og yfirleitt hefur
hvert.embættishneykslið rekið
annað. Það. verður æ betur ljóst
að geigvænleg spilling ríkir í
lögreglumálum og dómsmálum,
en þessi spilling er bein og
rökrétt afleiðing þeirrar stað-
reyndar að hin borgaralega og
sósialdemókratiska embættis-
mannastétt er i höfuðdráttum:
enn hin sama og ríkti i innllegri,
samvinnu við Þjéðverja á.
stríðsárumim, rotnunin innan,
hennar á m. ö. o. sitt upphaf í
undirlægjuskapnum við her-
námsliðið á stríðsárunum. En
fengu Bretar, sem 1 fyrstu
‘höfðu ekki mikla trá á and-
stöðuhreyfingunni dönsku, auk-
ið traust á þessari baráttu
oltkar, og þá fóru þeir að senda
jkúgun búa, þar á meðal svert-
. ingjamir i Bandaríkjunum, eigi
nú öflugan bandamann, þar sem
SÞ eru.
Fjórtán meðlimir baráttu-
nefndar sambands.. járnbrautar-
verkamanna í Japan hafa verið
reknir úr vinnu við járnbraut-
var ekki settur inn aftur og
starfaði í leynihreyfingunni allt
til striðsloka án þess að Þjóð-
verjarnir hefðu hendur 5 hári
mínu.
Merk&sti þáttur starfs-
ins með Henrik Dam
Nú breyttist umræðuefnið og
tíðindamaðurinn spurði Glavind
hve lengi hann hefði starfað
með Henrik Dam.
Eg byrjaði að starfa með
ástæðan til þess að sömu menn.
jjjg (sitja enn að mikilvægustu
minnsta áfall, til dæmis höf- embættum er hinsvegar að
uðhögg, orsakað dauða ný-
fædds bams. — En með K-vita
irnar. Þeim er gefið að sök aðj Dam árið 1936.
hafa verið ósamvinnuþýðir í
undirbúningnum að uppsögn
95.000 járnbrautarvefkamanna.
Brezka hernámsfíjornin í
Þýzkalandi hefur gert: up.ptækt.
og látið lögregluna brénna allt
upplag, 160.000 eintök,ýkosn-
ingabæklings Kbmiíiúiffsta-
flokksins um byggingarmalin í
Vestur-Þýzkalandi.
— Og hvaða þáttur þessa
starfs er að þínum dómi merk-
astur?
— Merkastur má eflaust telj
ast sá þátturinn þegar við feng
ilrnst við rannsóknir á K-vita-
míninum. Það var Dam sem
uppgötvaði þetta vitamín og
var fyrir það sæmdur Nobels-
verðlaununum áriö 1944,
míninu er fengin vöm gegn
þessari hættu. Móðirin er látin
taka það inn áður en hún fæðir
og úr blóði hennar fær bamið
það svo í sitt blóð.
Þýðingarmiklar rann-
sóknir á.E-vítamíni
— Við hvað eruð þið helzt
að fást núna á rannsóknarstofu
Dams? $
— Aðalviðfangsefni okkar
núna snertir E-vítamínið.’ Það
er m.a. eðli þessa vitarn. að það
fyrirbyggir þráa í fitu, Skort-
ur á E-vítamíni getur jafnvel
valdið því að fita þránar í lif-
finna í hinum skef jalausa blekk
ingaáróðri hinnar borgaralegu
og sósíaldemókratiskn biaða-
hersingar. Blekkingarnar hafa
bókstaflega verið hamraðar
inn í fólkið.
Friðarhreyíing er að
rísa •*!
— Og hver er að þinum dómi
afstaða almennings til Atlants-
hafsbandalagsins ?
— Almenningur fékk engan
tíma til að átta. sig á þessu
máli áður en þátttaka landsins
í bandalaginu var samþykkt.
Málið var knúið gegnum þingið
með mklum hraða. En það mun
sannast, að áður en langt um
andi organisma, t, d. í rottum. j líður verður komin upp i Dan-
Eru jafnvel teorítiskir mögu- mörku öflug hreyfing til bar-
leikar fyrir því að þetta geti
orðið í mönjium og valdið ein-
áttu gegn öllum þessum stríðs-
æsingum. Friðarhugsjónin á.
hverjum þeim sjúkdómum sem nefnil. sterk ítök innan flestra
danskra stjórnmálaflokka,
ennþá eiga sér óþekktar or-
saliir. — Ea höfuðtiigangur
og
Framhald á 7. síðu.