Þjóðviljinn - 14.08.1949, Síða 3

Suanuclagur 14. ágúst 1949.
ÞJÖÐVltJINN
rrr
8
fjrj

Eg fann um daginn í fór-
um mínum gamalt eintak af
Anbejderblaðinu, málgagni
norska Verkamannaflokks-
ins. Blaðið var frá fyrsta á-
gúst 1947 og ástæðan til
þess. að það var ekki löngu
farið í gjatkistuna var sú
að í því var viðtal við Stef-
án Jóhimn Stéfánsson, for-
sætisráðherra. Hver ér ég,
áð ég týni gullkornum þess
‘ágæta manns? Viðtalið átti
ung og lagleg stúlka sem
Arbejderblaðið sendi hingað
vegna Snorrahátíðarinnar,
og í upphafi viðtalsins kynn
ir hún forsætisráðherra ís-
lands með þessum orðum:
„Það var einlkar greinilegt
að forsætisráðherrann er
geysilega vinsæll, og að því
leyti er það ekki rétt sem
haft er eftir íslendingi í ann-
arri grein í blaðinu í dag:
Á íslandi eru hvorki til mik-
ilmenni né smámenni. ís-
lenzkur stúdent sem bauð
mér upp í dans á stúdenta-
dansleik eyddi meira að
segja öllum dansinum í að
sannfæra mig Umþáð hversu
einstakt mikilínenni forsæt-
isráðherrann væri.:“
Öllu eftirminnilegri lýsing
á hinum einstæðu vinsæld-
um mikilmennisins Stefáns
Jóhanns Stefánssonár mim
vart hugsanleg. Ung og
glæsileg norsk stúlka hittir
íslenzikan stúdent á dans-
leik. Þar er glaumur og gleði,
lífsf jör og blóðhiti. íslenzki
stúdentinn býður norsku
blómarósinni upp í dáns og
eftir öllum venjulegmn mann
legum reglum að dæma virð
ast aðstæðumar bjóða heim
litlu, elskulegu,, æsku-
teitu ævintýri. En þá gerist
undrið. Ungi íslenzki stúd-
entinn tekur ekki eftir
glauminum og gleðinni, dauf
um eyrum hlustar hann á
hljóðfallið og hann veitir
enga athygli fégurð og ynd-
’isþoklka stúlkunnar sem
hann spennir örmum. En þó
er hiti í blóði hans. Undrandi
heyrir irnga stúlkan hvernig
af vörum hans fossar ástríðu
þnmgin ástarjátning — til
forsætisráðherra íslands.
Stefán Jóhann Stefánsson á
hug íslenzka stúdentsins all-
an, lífsfjör hans og blóð-
hita, allur dansinn líður og
stúlkan heyrir aðeins einn
texta við hið ameríska djass
lag sém- sjómar fótaburði
dansendanna: Stefán Jóhann
Stefánsson, Stefán Jóhann
Stefánsson, Stefán Jóhann
SEefánssón — þetta einstaka
mikiímenni. Að dansinum
loknum fylgir islenzki stúd-
enthm norsku blómarósinni
til bprðs, hneygir sig fyrir
henni með fjarrænu . augna-
ráði og gengur burt með .
upphafinn - sselusvip í aíid-
litsdráttmn og líkamsburð-
um, sælusvip sem er allsend-
is fjarskyldur jarðneskum
kenndum. Ungu stúlkunni
finnst hún hafa lifað krafta-
. verk, og hún skrifar i blað
sitt lýsingu á vinsældum
hins einstæða mikilmennis
sem hefur slík tök á .aeSjku
landsins að jafnvel þegar
hún sveiflar sér í dansi' hugs
ar hún þó aðeins ; um- eitt,
Stefán Jóhann. Stefánsson,
forsætisráðherra íslands.
★
Síðan líða tvö ár„ Mikil-
menni íslands býður heim
vinum sinum af Norðurlönd
um til að sýna þeim riki sitt
og veldi. Heimboðið nær há-
marki sínu. með glæsilegum
útifundi á Arnarhóli, þar
sem íbúar Reykjavíkur hylla
mikilmenni sitt og æska
Reykjavíkur hafnar dansi
það kvöldið til að vera sem
næst þeim manni sem á hug
hennar allan. Það er ein-
stæður atburður. Daginn eft
ir tekur íslenzkur blaðamað-
ur sétr penna í þönd af lotn-
ingu við fyrirmynd ; sína í
lífi og dauða, réttum tveim-
ur árum eftir kraftaverkið á
stúdentadaiisleiknum. Hann-
es á horninu skrifar 23. júlí:
„Eg varð áþreifanlega var
við það hjá gestunum öllum,
hve mikils traust Alþýður
flokkurinn og Alþýðusam-
tökin hér njóta á Norður-
löndum. Það er að sjálf-
sögðu vegna starfs þess sem
þessi samtök hafa leyst af
höndum á tiltölulega skömm
um tíma, en það er einnig
vegna þess álits, sem for-
maður Alþýðuflokksins nýt-
ur meðal forustumanna al-
þýðuhreyfingarinnar á Norð
urlöndiun; en hann hefur
eins og kunnugt er um
margra ára skeið tekið þátt
í samstarfinu og ætíð verið
í fremstu röð. Er það gæfa
Alþýðuflokksins að ■ njóta
svo góðs forustumanns.“
★
Það leynir sér ekki að að-
dáun Hannesar á hominu
leikur við sömu hitagráðu og
hrifning íslenzka stúdentsins
á ballinu forðum, enda hef-
ur hyllingin á Arnarhóli
komið honum í sérstæða
stemmingu. En það er rétt
að veita því athygli að
norska blómarósin lýsti á
sinni eftirminnilega hátt vin
sældum Stefáus Jóhanns
.Stefánssonar á Islandi en
hinn íslenzki Hannes á hom
inu bindur sig einvörðungu
að Hannes á horninu telur
sig ekki þurfa að lýsa því
fjuir Islendingum sem þeir
þekkja manna bezt af eigin
raun, heldur boðar þann
fögnuð að frægð hins ís-
lenzka mikilmennis hafi nú
borizt’úm öíl Norðuriönd, bg
má því vænta að einnig æsku
menn þar gleymi senn til-
finningu sinni fyrir kvenleg-
um yndisþokka vegna um-
hugsunar um forsætisráð
herra íslands. Kannski á
hann eftir að breyta dans-
menningu alls heimsins, of-
an á allt annað.
★
Þessar línur vom ekki rit-
aðar í þeim tilangi einum að
votta forsætisráðherra Is-
lands aðdáun og hrifningu
enda verður ekki lengra
komizt én í þeim heitu lýs-
ingum annarra aðdáenda
sem hér hafa verið raktar.
Hins vegar var ætlunin að
benda á það að til eru þeir
menn hér á landi sem ekki
virðast dá forsætisráðherr-
ann sem skyldi eða er að
minnsta kosti mjög ósýnt
um að sýna aðdáun sína í
verki. Þessi menn eru sam-
herjar hans meðal ráða-
manna Alþýðuflokksins. Sú
einstaklega ruddalega með-
ferð sem þetta mikilmenni
íslands var látið sæta við
síðustu kosningar þegar
hann var flæmdur úr kjör-
dæmi sínu, úr tengslum við
aðdáendur sina, og látinn
fljóta á þing á bókstaf kosn-
ingalaganna einum saman, l.if
ir enn sem viðkvæmur blett-
ur í hugskoti allra íslend-
inga. Slík hneysa má ekki
endurtaka sig. Mikilmenni
Islands hlýtur að verða í
kjöri í Reykjavík við næstu
kosningar og bjóða þar
fram mikilleik sinn og þá
stefnu sem ríkisstjórn hans
hefur framfylgt til hags-
bóta fyrir land og þjóð. Enda
verður ekki séð að Alþýðu-
iflokkurinn ' eigi glæsilegri
kost en að bjóða stærsta og
þýðingarmesta kjördæmi
landsins upp á hið „geysi-
lega vinsæla“, „ein&taka mik
ilmenni", „gæfu Alþýðu-
flokksins“. Sjá ekki ráða-
mennirnir fyrir sér hvernig
allir dansleikir bæjarins
munu leysast upp í áróðurs
samkomur fyrir Alþýðuflokk
inn, hvemig æskumenn
Reykjavíkur munu hvísla í
eyru ástmeyja sinna með
dillandi hljómfalli: Því
gleymdist ei frá Gjögri
vestra að Gerpi austanlands,
að Stefán Jóhann Stefáns-
við hrifninguna utau land-
steinanua. Hann talar um son er stolta nafnið hans.
traust Alþýðuflokksins „á
Norðurlöndum" og álit for- J Jf r
mannsins „meðal forustú-. tfTJUULA
maiina alþýðuhreyfingarinn- ' % Q
ar á Norð,urlöndum,“ Þetta. , . . ..
stafar. að sjálfsögðu. af því. ■ : £ . . . . ;
i ■ »"nriw»nw ...
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
| SKÁK I
E Ritstjóri: Guðmundur Arnlaugsson
Undanfarið hef ég haft
skemmtilega skákbók til lestr-
ar. Það er ævisaga ameríska
taflmeistarans Frank Marshalls
ásamt 140 af beztu skákum
hans og heitir Mý 'fifty Years
of Chess.
Marshall var skákkóngur
Bandaríkjanna 1909-’36 og þátt
takandi á flestum stórþingum
frá því um aldamót. Hann var
einn þeirra fimm, sem fyrstir
voru lcallaðir stórmeistarar
skákarinnar. Rússakeisari léði
þeim nafnbótina hátíðlega að
loknu skákþinginu í St. Péturs-
borg 1914, en þar var röðin
þessi: 1. Lasker, 2. Capablanca,
3. Aljechin, 4. Tarrasch 5.
Marshall.
Hæsta tindinum náði Marsh-
all aldrei, því að hgnn stóðst
hvorki Lasker né Capablanca í
einvígjum. Til þess skorti hann
þunga. En á skákþingum var
Marshall eins og stormsveipur
þegar honum tókst upp. Beztu
skákir hans eru kitlandi fjör-
ugar og leiftrandi af kombína-
sjónum, snjöllustu leikir hans
svo ótrúlegir, að maður held-
ur þá prentvillur.
Eg stenzt ekki þá freistingu
að gefa lesendum skákdálksins
örlítinn keim af þessum skák-
um og tek dag þá skák sem
er frægasti leikur Marshalis —
leikurinn sem kom áhorfendum
til að þekja skákborðið gullpen
ingum. Þannig var teflt og
þannig voru áhorfendur árið
1912!
FRÖNSK VÖRN
Breslau 1912
S. Lewitzky F.J. Marshall.
Skýringarnar eru eftir Marsh
all sjálfan.
1. d2—d4 e7—e6
2. e2—e4 d~—d5
3. Rbl—c3 c7—co
Þessa vörn notaði ég öðru
hverju um nokkurra ára skeið,
þar til mér fannst hún orðin
fullmikið rannsökuð.
4. Rgl—f3 Rb8—cG
5. e4xd5 e6xd5
6. Bfl—e2 Bf8—e7
7. 0—0 Rg8—f6
8. Bcl—g5
d4xc5 er betra. Hvítur teflir
byrjunina elcki sérlega vel og
svartur nær fljótt góðri stöðu.
8.-------- 0—0
9. d4xc5 Bc8—e6
10. Rf3—d4 Be7xca
11. Rd4xe6
Þetta er heldur ekki gott.
Svörtu peðin styrkjast og svart
ur fær opna f-línu. Hafi hvítur
vonazt eftir að ná sér niðri á
e-peðinu, verður hann fyrir von
brigðum.
11. ------------------ f7xe6
12. Be2—g4 Dd8—d6
13. Bg4—h3 Ha8—e8
14. Ddl—d2
Ehn veikur leikur. 14. a2-a3
var betra.
14,------- Be5—b4
Nú verður eitthvað að taka
til bragðs gegn d5—d4. ... :
15.. BgöxfS Hf8xf6
16,- Hal-s-dl. • • u - Dd6—cá
Losar sig við hótunina Rc3—•
e4 og vekur sína eigin hótun
d5—d4 á ný.
17. Dd2—e2
! Leppunin er óþægileg,; hvítur
leitar undanbragða og finnur
konibínasjón sein virðist léiða
til uppskipta á hagkvæman
hátt. Hann hefði getað varizt
lengur með 17. a3 Bxc3 18.
Dxc3 Dxc3 19. bxc3, enda þótt
ljóst sé að hvítur tapi að lok-
um.
17. ---------------- Bb4xc3
18. b2xc3 Dc5xc3
19. Hdlxd5
Vinnur peðið aftur en tapar
skákinni.
19. ------ Rc6—d4
20. De2—h5
j Þessi leikur er hluti af kom-
bínasjóninni. Ef De5 þá Rf3,
gxf3, Hg6f og vinnur.
20. ------- He8—f 8!
Betra en g7—g6, Dh5—e5
21. Hd5—e5
J Hvítur hefur sennilega treyst
á Hc5 og sézt yfir svarið
Hxf2!
21. Hf6—h6
22. Dh5—g5
Tapar fallega, en Dg4 Rf3
er ekki glæsilegt heldur.
22..---------------- Hh6xh3
23. He5—c5
Örvænting — en sjáið hvað
nú skeður
'23.---- Dc3—g3!!!
Fallegasti leikur sem ég hef
leikið á ævinni. Á þrjá vegu er
hægt að drepa drottninguna og
leiða allir til glötunar: I 24.
hxg3 Re2 mát II 24. fxg3 Re2f
og mát í næsta leik III 24.
Dxg3 Re2f 25. Khl Rxg3f 26,
Kgl Rxf 1 og hefur manni meir
en hvítur.
Hvítur gafst því upp.
Bretar kaupa
timbur af Rússum
Tilkýnnt var í London í
i fyrrakvöld, að samingar hefðu
tekizt imi kaup 250.000 tonna
af timbri frá Rússlandi og hefst
afskipun þegar í stað. Er þetta
tíundi hluti af timburþörf
Breta.
Þá imdirbýr brezka verzlun-
armálaráðuneytið samninga til
langs tíma um sykurkaup við
sykurframleiðslulönd innan
brezka heimsveldisins. Er ætl-
un Breta að gera sig óháða
dollaralöndum um sykurkaup.
Vopnasölubann
afnumið

Öryggisráð SÞ samþykkti i
gær,' að aflétta bahni, á söl’u
vöpna- til Arabaríkjanna og
Israelsríkis. Ráðið leysti '- jáfn- :
fraint Ralp Bunche frá'störfnm c
sem sáttasemjara - í Palestinu. • A