Þjóðviljinn - 27.10.1949, Qupperneq 3

Ptmmtudagur 27. október 1949
ÞJÖÐVlLJI3SrN
3
Steimm Stefámmom:
Kvilanynd Kjarlans Ó. Bjarna-
á ÁBStur-
- Kjartan- Ó. Bjarnason hefur 'ræiringjamyndum. Strax og lög
um skeið ferðazt um landið og
sýnt margar ágætar myndir af
landi og þjóð. Þar á meðal hef-
ur hann sýnt myndina um ó-
eirðimar við Alþingishúsið 30.
•marz. Hann lét þess getið í upp
hafi sýningarinnar hér á Seyð-
isfirði, að skoðanir manna á
iþeim atburði, sem myndin fjall
ar um, skiptust aðallega í tvö
horn. Þá gat hann þess jafn-
framt, að loks þegar hann
hefði fengið leyfi til að sýna
kvikmyndina opinberlega inn-
anlands, hefðu báðir deiluaðil-
a.r talið hana sanna sitt mál.
Það kann nú að vera,
að, myndin sanni ekki
marga hluti. En ef miða skal
við atburðarás hennar ein-
göngu, fæ ég ekki skilið, hvera
ig sá flokkur manna, sem var
með inngöngu íslands í Atlanz-
hafsbandalagið, getur talið, að
myndin sanni hans málstað.
Hlutlaus áhorfandi getur ekki
komizt nema að einni niður-
stöðu í því efni.
Atlanzhafsbandalagsmenn
hafa haldið því fram, að fólk-
ið í Reykjavík hafi stofnað til
óeirðanna 30. marz. Litum nú
stuttlega á hvað myndin sýnir.
1 fyrstu sýnir hún ögrandi
fjölda lögregiuþjóna og vara-
liðs. Þá sýnir hún, hvernig sá
fjöldi manns, sem boðaður var
af stjórnmálaflokkunum þrem-
ur, (skv. skýringu Kjartans)
safnast saman á Austurvelli.
Loks kemur svo fólkið af borg-
arafundinum og fyllir hópinn.
Sumir halda hátt á kröfuspjöld
um, fáeinum, og virðast vera
að sýna þau. Hafa það að lík-
indum verið þeir, sem fréttir
sögðu að borið hefðu spjöld
me-ð kröfu um þjóðaratkvæði.
Þarna snýst þessi mannf jöldi og
hringsólar og ekki ber til tið-
inda utan smávegis glettna,
sem lítillega verður vart. Allt í
einu brýzt hópur lögres'lu-
þjóna og varaliðs frá Alþingis-
húsinu og út úr því og gerir
árás á mannfjöldann með bar-
eflum, mér liggur við að segja
eins og óðir hundar. Þetta ger-
ist fyrirvaralaust og án þess
að. nokkuð hafi verið talað til
fólkið og skjóta á það gaskúl-
um, eftir að það er flúið af
Austurvellí.
Þetta er aðalþráður myndar-
innar. Eg held. mig eingöngu
við það, sem hún sýnir, og ann
að en þetta. verður ekki út úr
henni fengið í aðalatriðum. Hér
fer það því ekki rnilli mála,
hver byrjar þennan leik,- að
með árás lögregJunnar hefst
hinn gráiegi leikur. Hemaðar-
bandalagsmenn geta því ó-
mögulega með réttu túlkað
efni myndarinnar sér í vil.
Hitt er svc allt annað mál,
að þeim, sem ekki fellur útskýr
ing myndarinnar á þessum at-
burði, hemaðarbandalagsmönn-
unum, er í lófa lagið að halda
því fram, að myndin hafi sýnt
allt annað en hún sýnir, og að
hún haíi sannað þeirra mál.
Slíkt er í fullu samræmi við
,,fræðslustarfsemi“ auðhyggj-
unnar. Það samsvarar alger-
lega því ,,ritfrelsi“, sem mikið
lætur yfir sér nú á dögum, og
lýsir sér í því, að auðmenn og
voldug blaðafyrirtæki skáka. í
því skjólinu, að hægt sé að
umhverfa lyginni í sannleika,
aðeins, ef blaðakostur lyginn
ar sé'meiri að vöxtum en
blaðakostur sannleikans. Þessi
ósvifna ranghverfa á hlutun-
um er titt notuð af þeim, sem
vita sig hafa margfalda fjár-
hagslega yfirburði í áróðurs-
tækjum. Er þá óspart látið
kenna aflsmunar á grundvelli
þess, að í augum fólksins verði
það að góðum og gildum sann-
leika, sem stendur í fleiri blöð-
um og stærri heldur en færri
og smærri, þótt það sem fram
er bcrið eé argasta lygi. Slíkt
regluárásdn var gerð byrjar
einnig grjótkastið á Alþingis-
húsið, svo sem eins og mótleik-
ur gegn árásinni, en þess verð-
ur ekki vart í myndinni áður,
a. m. k. ekki svo, að augljóst
verði. Loks þegar þessi sið-
lausi leikur hefur staðið um
hríð, dreifir lögreglan mann-
fjöldanum með táragasi. Eru
sumir lögregluþjónarnir þá
orðnir svo æíir, að þeir eltai Æskulýður Vestur-Afríku og Madagascar býr við blóðuga nýlendukúgun Frabka. Á einu ári
voru 60 þús. af íbúum Madagascar drepnir. Kjörorð æskuíýðsins þar í landi eru: Réttlæti
trelsi — Iriður, eins og kröfuspjaldið á mjudinni hér að ofan sýnir.

fólksins frá víðvárpi eða það er nú því miður oft „frelsið“
aðvarað á nokkum hátt. Ber
allmikið á því fyrst í stað, að
fólkinu kæmi þessi árás á ó-
vart. Það fórnar höndum og
leitar undan, en örðugt reynist
að forða sér vegna þrengsla.
Þegar frá líður kemur aftur á
móti í ljós að borgarar, sumir
vopnaðir bareflum, eru komnir
í bardaga við lögregluna. Þar
með hefst hinn blóðugi og ó-
geðslegi leikur, þar sem barizt
er í návígi um allan völl líkast
því, sem gefur á að líta í sjó-
og „jafnréttið". í þeim efnum
og manndómurinn, og heiðar-
leikinn því oft lítill að sáma
skapi. Er það ekki efni þessara
fáu orða út af fyrir sig að fara
út i það, í hvílíkri hættu and-
legt frelsi í landinu, lýðræði og
drengskapur, er af þessum
sökum, eða hvert afmenning-
arhlutverk þeir vínna, sem hafa
þá þokka atvinnu að færa
lygina í föt sannleikans. En
slíkt væri eíni í langa ritgerð
út af íýrir sig.
En þessarj ranghverfu er
ekki hægt að beita. í sambandi
við uroiædda roynd., nema við
þá, sem ekki hafa. séð hana.
Þeir kunna e. t. v. að vera svo
margir að það h^gaði sig
þeiira vegna aó .kæfa sannleik-
ann með lýgi.
Þessianynd.hefur nú .að sögn
Kjartans, ef ég man rétt, ver-
ið sýnd meðal allra hinna vest-
rænu stcrvelda. Er það vist
vafasarour scmi fyrir íslenzk
stji>rnvöld, og mjög gjarna
heíci ég viljað, að hún sýndi
allt annað en þann sjcræningja-
bardaga, sem raun ber vitni
Hún hefði t. d. getað sýnt for-
seta Alþingis boða. það af svöl-
um Alþingishússins.að þjóðar
atkvæði yrði látið fram fara
um þetta uggvænlega og um-
deilda mál. Hefðu þá stjórn-
völd og þjóð getað hlotið sóma
af. En. stundum er eins og
þingið sé ekki kosið af þjóð-
inni, og þess vegna. sé því þjóð-
arviljinn cviðkomandi. Varla
ga.t verið hættulegt að láta
fara fram þjcðaratkvæði, eða
treysti meirihluti Alþingis ekki
þjcðnni? Var kannski vissara
að eiga ekkert á hættu með
það, hvað þjóðin gerði?
Þegar um. svo alvarlegt mál
var að ræða, að ísland gengi í
hernaðarbandalag í fyrsta sinn
í sögu landsins, hefði nú ein-
hverntíma gætnum cg þjóðholl-
um stjórnmálamönnum sýnzt
að leita ætti þjóðaratkvæðis.
Einhveratima hefði lika það,
að hundrað þúsund manna vopn
laus þjóð ætti að ganga i hern-
aðarbandalag, kannski þótt
svo hæðilegt mál, að allt land-
ið hefði hlegið frá yztu. töng-
um til efstu jökla, einkurn ef
aðrir heldur en þeir stjcrnmála
flcrkkar, sem mestu ráða í landi
hé<r, hefðu fundið upp á því.
Það var þá líka nægilegt hlát-
ursefni, ef þung alvara hefði
ekki sett á það annan svip.
Það hefur margt verið rætt
cg ritað um atburðina 30. marz
o.g skiptast menn í tvo flokka
þar um eins og að framan er
sagt. Boigurum. Reykjavíkur
hefur veiið borið það á brýn
að þeir . hafi sýnt Alþingi oí-
beldi. Vil ég aízt af öllu afsaka
það hafi svo verið. En ef dænsa
á út frá fiamangreindri kvik-
mynd, virðist belzt að þeim
sem halda áttu uppi lögum og
reglu á Austurvelli 30. marz,
haíi crðið á afdrifarík skyssa,
er þeir þysja fyrirvaralaust út
í mannhafið og lemja hvað sem
fyrir verður. Verður það til-
tæki talið til mistaka nema
verri hvatii1 haíi á bakvið leg-
ið. Ekki er heldur rétt að
myndin margnefnda hallast ó-
neitanlega á sveif með þeim,
og frásagnir fjölda manna,
sem ýðstaddir voru atburðina.
hníga mjög i sömu átt. En það
er annað ofbeldi, sem þama var
framið, miklum mun alvarlegra
en lögregluárásin, þótt hún séi
afleiðing af því. Það er ofbeldi
valdsins, ljótasta ofbeldi, semi
hægt er að fremja. ;
Hættulegasta ofbeldið er
það, sem framið er undir yfir-.
skyni laga og réttar jafnframt
því að fótumtroða anda og
skella allii skuldinni á lög-, verad laganna. Lítilmannleg-
regluna. Meginsökin hlýtur að
liggja hjá þeim, sem hana
sendu. En sú megin-ásökun, að
Reykvikingar hafi kcmið af
stað óeirðum af ráðnum hug
virðist ekki eiga við rök að
styðjast. Og þótt mannfjöldi,
sem búið er að stefna saman,
snúist til varnar að einhverju
leyti gegn jaín-tilefnislausri
árás, og þarna virðist hafa ver
ið gerð, verður hann naumast
ásakaður fyrir það heldur, sízt
af öllu þegar það gerist á slíku
skapadægii, sem fjöldinn áleit
að nú væri. Það er nú einu
sinni svo að mönnum er ekki
um að láta herja sig áð ósekju.
En þegar lögreglan lemur beint
í hópinn, verður margur sak-
laus fyrir höggi. En hver nauð-
ur rak til hefja þennan hunda-
slag? Gat ekki nægt t. d. að
beita táragasinu, ef nauðsyn
taldist að dreifa mannijöldan-
um af einhverjum ástæðum,
eða var þafr ekki aoalatriðið?
Var það eitthvað annað? Var
kannski verið að prófa mátt
fólksins? Var þetta kannski
nauðsynlegt til að draga at-
hyglina frá málinu, sem fjall-
að var um innan veggja þing-
hússins? Gasáð dugði síðar.
Það sýndir myndin vel. Hins
vegar hæíir táragas ekki vel
þinglegum. athöfnum fremur en
áflcgin.
Margir borgarar Reykjavík-
ur hafa. sakað lögregluna eða
öllu heldur meirihluta Alþing-
asta ofbeldið er sú ópersónu-
lega valdbeiting, sem framin.
er í laganna nafni án þess að
þykjast nærri koma sjálfur,
eða telja sér skylt að standæ
reikningsskap fyrir. Sviksam-
legasta ofbeldið er það, þegar
þingfulltrúar, sem kosnir hafa
verið í góðri trú af hrekklausri
alþýðu, beita valdaaðstöðu
sinni á þingi til að framkvæma
verk, sem þeir vita fyrir sam-
vizku sinni að eru gersamlega
andstæð vilja kjósendanna.
Harðsvíraðasta ofbeldið, þegar
lýðræðið er þannig haft að
skálkaskjóli til að beita argasta
einræði. Örlagaríkasta ofbeldið,
er rneirihluti Alþingis tekup
sér vald, með vafasömum rétti
í stjórnlögum þjóðarinnar, til!
að ráða til lykta afdriíaríku
stórmáii án þess að leggja það
undir dóm þjóðarinnar, stór-
máli, sem er algert nýmæli hép
á landi, stórmáli, sem ep
þverbrot á löghelgaðri og hefð
bundinni afstöðu til hermála —>
sem rýfur aldagamalt hlutleysl
þjóðaránnar í stríði, stórmáli.
sem vitað var að mikill hluti
þjóðarinnar var gersamlegaí
anöstæður, og hlaut því afl)
sundra henni á örlagastund,
nema ýtrustu lýðræðisaðferð-
um.væri beitt. ií
Það er þetta ofbeldi vald-
beitingarinnar, sem verðurt
þjóðinni bættulegast, og dreg-t
ur mest úr siðferðisþreki henn-
ar, eí hún gripur ekki alvarlegai
is um að hafa beitt ofbeldi meðj í taumana sjálf.
lögregluárásinni 30. marz. Kviki Framhald á 7. SÍSði