Þjóðviljinn - 04.12.1949, Qupperneq 5

ÞJÖÐVHJINN
5
Suimudagur 4. des. 1949
MaffElm IsiáeEsei I©»
Undir berum
Biörn Franzson þýddi
SKÁK
Ritstjóri: Guðmundur Amlaug-sson

Þa.6 er of ssint að iðrast eftir
dauðann. Það er nokkuð seint
a.ð geta bókar ársþriðjungi eftir
útkomu hennar. Þrttta verður
Hka stutt, en bckin sem ég hef
í huga er annað bindi af Endur-
■ minningum Martin Andersen
Nexö, í útgáfu Máls og menn-
ingar og þýðingu Björns Frans-
sonar. Undir berum hinmi heitir
það og S'egir frá bernskuvist-
inni á Bcfgundarhójmi. 1 fyrra
birtist hér í blaðinu alllangur
.o. '
ritdcmur um fyrsta bindið.
Hann getur einnig gilt um þetta
bindi, og skal þó ékki endurtek-
inn. Hins végar breetur mig í
dag anda til að bæta nokkru
nýjú við. ASeins vil ég þakka
útgáfu bákarinnar. .og hvetja
menn tii að fesa hana. Ef-. tii
va'.n: bétninsrhús -sem "kö&mðu
okki undir nafni msetti þá í
mörguin tálfelluin n?sgja, í stað
vistar þar, að láta menn ]esa
Endurminnin.gar Nexös — ef
hafa má orð á svo hvefsdags-
legri hugsun. Sem betur fe-r ala
þæ-r ekkj upp í mönnum þau
gæði sem leyfa óþokkanum að
troða þá í skítinn mótspymu-
iaust. Heldur er það hjarta-
gæzka uppfeistarinnar sem !ar-
ast mundi af þeim bckum. Þessi
frásögn af smalaævi og samlífi
við náttúmna á Borgundar-
ihclmi lætur mann. einnig renna
grun í þær rætu,r sem hin al-
tæka mannhyggð (humanitet)
þessa skálds er vaxin af. Hún
er a.rn.k. að nokkru leyti sprott
3n af kynnum han1:. ungs af
blómi og dýri, hin.u frumstæða
og saklausa lifi þeirra, hreinleik
náttúrunnar cg yndi hennar —
sem var svo mikil andstæða við
mannlífið á þessum hó!ma,
hörku þess, kvöl þess og giftu-
leysi. En a.uðvitað kemur fleira
til. Þa£ voru raai'gir drengir á
þessum 'Sía&, en. það varð aðeins
einn Ns>:5. En þá er maður ó-,
vart kamhm að leynidyrum per-
sónuleákans, og mun ekki knúið
á að -þessu sinni. —,—
. Þýðanda. befur vitaskuld tek-
izt venk sitt v«J. Örfáar smá-
a.thugasemdir mætti gera, en ég
læt hjá ]iða að gera mig breiðan
yfir þvi.
B.B.
®Jfr ® JB | +
vio nfgfom
1 bókmenntasíðu Morgun- in að há sveitunum og draga
blaðsins 2. des. skrifar Krist- Júr heimilisgleði og félagslifi.
mann Guðmundsson rith. um lEn þegar lesið er áfram verð-
síðustu bók mína 1 biðsal hjóna [ur ljóst, að það er ekki þetta,
bandsins, en það er fyrsti hluti sem greinarhöf. á við heldur
af lifssögu ’Ölmu frá Brún, 'gerir hann höfundi bókarinnar
minningar hennar. Eg kann getsakir, sem ekki hafa við
Kristmanni Guðmundssym ineitt að styðjast, er fram kém-
þakkir fyrir að skrifa um bók ur í bókinni. Hann endar grein
mína, benda á kosti hennar og sína þannig:
galla og finna: mér afsökun
fyrir því sem miður hefur tek-
izt. En kynlegt þykir mér nið-
urlag greinar hans, þar segir
svo:
\
.. Höf. má vara sig á því,
að blanda pólitískum áróðri í
framhaldið á Minningum Ölmu.
Það er fáum hent að gera
áróður að skáldskap, en sé
„Hinir rauðu höfundar ættu
að láta sér nægja að rita
greinar um ágæti hins aust-
ræna lýðræðis, en skemma ekki
bækur sínar með áróðrinum,
þegar þeir eru ekki færir um
að skapa honum listrænt
form.“
Eg vil taka það skýrt fram,
að sá sem bendlar þessa bók
■Bkákþing Breta fór fram með a7 13. Rf 3xe5 f'7—f6 14. Bf 1—
nýjum hætti í haust. Notað var c4 og svartur á gjörtapað tafl.
úrfellingarkerfið svissneska og IPramha’dið gæti t. d. orðið:
gátu 32 keppendur tekið þátt 14—Bxc4 15. Hxd7 Bb5 16. Hd8
í stað 12 annars. Ellefu um- Kxd8 17. Rf7 MÁT.
ferðir voru tefldar og varð 1 Trenciaiiske Teplice (Tékkó
Golombek efstur með Stj vinn- slóvakíu) var haldið alþjóða-
ing. Næstir komu Horne og skákmót í september. Þar var
Fazekas með 8. Þar var þessi samapkomið margt ágætra
snotra smáskák tefld: Jskákmanna og þar vann sænski
Hvítt: Fuller Svart: Derby taflraeistarinn Stáhlberg bezta
Martin Andersen Nexö
1. e2—e4 Rg8—fG 2. e4—e5 Rf6
—d5 3.c2—c4 Rd5—b6 4.c4—c5
3. c2—c4 Rd5—b6 4. c4—c5
Rb6—d5 5. Rbl—c3 Rd5xc3
6. d2xc3 d7—d6 7. Ddl—b3
d6xe5 8. Bcl—g5 Bc8—e6
(Svartur er þegar kominn í
vandræði, hvítur ógnaði með
Bc4) 9. Db3xb7 Rb8—d7 (9. —
Dd5 10. Bb5 Rd7 11. Bc6)
10. 0—0—0 Dd8—cS 11. Db7—
c6 a7—a6 12. Rgl—í3 Ha8—
Sá er Yinur, er fll
vamms segir
hann það ekki, spillir hann| við pólitískan áróður hlýtur að
bæði fyrir bókihni — og mál-j hafa sjuklegt ofnæmi fyrir a-
efnnu, sem honum er ætlað j róðri og reka sig allstaðar á
að styðja. Er þá verr farið
en.heima setið. •—“
Þegar hér er komið gæti sá,
er lesið hefur bókina og séð
þessi ummæli hugsað sem svo:
meinar greinarhöf. að þessi
saga eigi að vera áróður fyr-
ir menningargildi íslenzks
sveitalífs, og þá ef til vi!l skrif
hann.
Alma frá Brun er um tví,-
tugt, þegar þessum hluta
minninga hennar lýkur, og það
örlar hvergi á þvi í bókinni að
hún geri sig að talsmanni fyr-
ir ákveðnar pólitískar skoðan-
ir, enda. ekkert orðið til að
vekja stjórnmálaáhuga hennar
uð til framdráttar Framsókn-j fremur en flestra stúlkna á
arflokknum? En unga stúlkani hennar reki. Hún er aðeins
sem söguna segir er vaxin upp
á góðu, velmegandi sveitaheim-
ili eins og þau gerðust bezt
á þeim timum, þegar jfólks-
ung, óspillt stúlka mannlega
næm fyrir umhverfi sínu, og
þess vegna. verður hún svo
djúpt, ,;snortia af ' ungmennafé-
ekla var ekki eins' og nú far- lagshugsjóntinum ' í 'átthögum
í Þjóðviljanum 27. nóvember
er ritdómur um Ilionskviðu
Hómers eftir Jakob Benedikts-
son, þar sem ko'mizt er svo að
orði, eftir að hann er búinn að
'lofa þetta ágætisverk: „Prentun
myndanna er aftur á móti ekki
nærri nógu góð, en undir þá
sök eru því miður allt of margar
bækur seldar hér á landi. Má
það furðulegt heita, að margar
íslenzkar prentsmiðjur skuli
ekki vera vandari að virðingu
sinni í þessu efni en raun
ér á, því að illa prentaðar mynd
ir eru skemmd á hverri bók.“
Mér fannst ég ekki geta látið
slíkt tækifæri mér úr greipum
ganga til að reyna að skýra
nokkuð viðhorf okkar prentar-
anna til myndaprentunnar, eink
um þar sem við teljum okkur
ekki bera eina alla sök,
Nú vill svo vel til, að þessi
ritdómari er eða hefur verið
bókaútgefandi sem forstjóri
bókmenntafélagsins „Máls og
menningar", en að mínu viti
virðast bækur hans vera með
sínum, þess vegna elskar hún
land sitt af heilum hug og vill
vinna því allt er hún má.
Naumast mun það geta
talizt áróður fyrir austrænt lýð
ræði að lýsa ættjarðarást Is-
lendinga ? Eða eru á meðal
okkar slikir menn að þeir fái
rauða glýju í augun, ef ást
á íslandi er nefnd?
Áframhaldið af minningum
Ölmu mun verðaí í rökrænu
samhengi við ' upphafið, hún
verður alltaf Alma frá Brún,
hvert, sem leiðir hennar liggja,
saga hennar er saga Islendings,
en fjallar ekki um stjórnarfar
fjarlægra þjóða.
Reykjavik, '2. désémbér '■ 1949'
Þórunn Elfa Magnúsdóttri
sama mariinu brenndar og ann-
arra bókaútgefenda, bvað val
mynda snertir.
Á stundum hafa ííka ótt sér
stað smá-ýfingar milli útgef-
enda og prentara út af prentun.
Það er svo, að á hverju máli
eru tvær hliðar og eins á þessu.
Prentmynd samanstendur af
mörgum deplum. Fjöldi þeirra
fer eftir gæðum eða hæfni þess
pappirs, sem myndirnar eiga að
prentast á.
Einnig má benda á, að ekki
hafa allar ljósmyndir sömu
hæfní til prentunar, og má jafn-
vel telja það grein út af fyrir
sig að velja prenthæfar myndir.
Erlendis mun það vera alltítt,
að menn með sérþekkingu i
þessu efni séu látnir velja og
hafna myndamótum til prent-j
unar, bvo að ekki verði notaci
nema það bezta. I
sigur sinn síðan hann kom frá
Argentínu. Úrsiit urðu annais
þessi: 1. Gideon Stáhlberg 14
vinn.; 2.-3. Pachmann (Tékk.)
og Szabo (Ungv.) 13y2; 4.-5.
Julio Bolbochan (Arg.) og'
Rossolimo (Frakkl.) 12; 6.-7.
Foltys (Tékk.) og O. Kelly
(Beig.) 11%.
ÍHér fér á eftir ein af skák-
um Stáhlbergs frá mótinu.
Stáhlberg Ojanen
•*

1. c2—c4 e7—e6
2. Rgl—f3 Rg8—f6
3. g2—g3 b~—b6
4. Bfl—g2 Bc8—b7
5. d2—d4 BfS—e7
6. 0—0 0—0
7. Ddl—c2 d i—d5
8. c4xd5 e6xd5
9. Kbl—c3 c7—c6
10. Bcl—f4 Hf8—e8
11. Hal—dl Rb8—d7
12. Hfl—el Rd7—f8
13. Bf4—cl Dd8—c8
14. Rf3—g5 Rf8—g6
15. e2—e4!
Hvítur cpnar nú taflið sér í
hag og sýnir að síðurtu leikir
jsvarts hafa ekki verið nógu ná
jkvæmir. Hann hótar 16. Bh3
I Dd8 17. e5 Rd7 1S. Rxf7 Kxf7
\ 19. e6. Einna skárst væri senni
jlega að drepa kcngspeðið.
15. ---- h7—h6
16. Bg2—fe3 Dc8—d8
17 Rg5xf7! Kg8xf7
; 18. e4—e5 Rf6—e4
j 19. Bh&— f5 Rg6—h8
Þetta er ekki fallegur leikur,
en hvítúr ógnaði með 20. f3
og 21. Bxgöf 19. — Rf8 dugar
ekki vegna 20. Hxe4 dxe4 21.
Bg6.
I 20. Rc3xe4
Hér á landi velja útgefendur' Bf5xe4
í flestum tilfeilum sjálfir mynd-1
ir í bækur sínar, af lítilli eða|
engri þekkingu á hæfni mynda, I
og þó tekur út yfir allan þjófa-!
bálk, sem og oft vii! brenna við,
að notaðar séu áður prenntaðar
myndir í stað ljósmynda, en við j
það hverfa allir eiginleikan
góðra mynda, því að þá mynd-
ast tvöfaldir deplar, og myndin
verður eins og hun hafi veri£
tekin gegnum köflótt net.
Erlendir bókaútgefendur bera
meiri virðingu fyrir prentlist-
inni en það, að þeir krefjist
prentimar á slíkum myndum.
Nú vill svo til, að myndirnar
í Ilionskviðu eru flestar, ef
ekki allar, teknar eftir áður
prentuðum myiidum, svo að
ekki er von, að ,vel.ifarij.jpg
'svo:köma ritdómarar með mjög
takmai-kaða .þekkingu á prentun
c!5xe4
Dd8—d7
22. Be4—gGf! KÍ7—f8
23. e5—eS Ðd7—dS
24. BgSxeS DdSxeS
25. Bc2—ti7 Rh8—gö
26. lidl—d3 Be7—fG
27. BclxhS c6—c5
g7xhö 28. Hf3 er iilca vonlaust.
28. c!4—tI5 Rg6—e5
29. HelxeSf! BfGxeo
30. Bh6xg7f! og svartur
gafst upp.
mynda og hnýta. í prentrmiðj-
urnar fyrir iélcga prcntun.
Einnig leika útgefendur oft
þann ieikinn að láta gera prent-
myndir áðúr en þeir hafa
minnstu. hugmynd um, hvernig
pappir þeir fá í verkið, svo'
,að • , .dejáqtf ,. ífl.'ehtinlP-4.ar4lftar
geta verið alit of þéttir eða
Framhaid á 7. síðu.