Þjóðviljinn - 04.01.1950, Blaðsíða 5

.Miðvikudagnr 4. jatiúar 1950.
ÞJÖÐVIL JINN
5
Ásmundur Sigurðsson:
Síðari grein
kosningar
sameinaðs
verið á
Alþingis.
dagskrá
HVERS VEGNA HEFUR ÞJOÐIN
rr\ 'r"
FENGIÐ IHALOSSTJORN?
‘ StjóinaEmynidiimiiii
Þetta sem hér hefur verið
lýst var þó aðeins fyrirboði
þess er síðar kom, er tilraun-
ir hófust um myndun nýrrar
ríkisstjórnar.
Flestir muna boðskap for-
seta íslands er hann taldi óhjá
kvæmilegt að skipa stjórn ef
ekki tækist stjórnarmyndun
fyrir mánaðarmótin nóv.-des.
Sósíalistaflokkurinn bauð
Frámsókn og Alþýðuflokknum
þegar samstarf um myndun
yinstri stjórnar, til að leysa
vandamál þjóðfélagsins á þeim
grundvelli er kosningarnarj
sýndu að meirihluti þjóðarinn-
ar vildi.
En hvernig eru svo undir-
tektir þessara „frjálslyndu
vinstri flokka“.
iBezt mun að láta formann
Framsóknarflokksins segja
frá, svo góðir kjósgndur flokks
ins efist ekki um að rétt sé
frá skýrt.
I viðtali við Tímann 23. nóv.
a.l. segir hann svo um stjórn-
.armyndunartilraun sína.
„Framsóknarflokkurinn
spurðist fyrir um það hjá Al-
þýðuflokkmim, hvort sá flokk-
ur rnyndi vilja tveggja flokka-
stjórn með Framsóknarflokkn-
um nú þegar, þannig að
Framsóknarflokkurinn hefði
stjórnarfosustu, en til mála
kærai að þess yrði farið á leit
Við Sjálfstæðisflokkinn að
hann veitti stjórninni hlutieysi
eða stuðning. Alþýðuflokkur-
inn kvaðst ekki geta svarað
því á þessu stigi málsins, hvort
hann tæki þátt í þeirri stjórn-
armyndun, m. a. vegna þess
að hann taldi óumflýjanlegt að
tryggja fyrirfram meiri hluta
fylgi á Alþingi við lausn þeirra
vandamála, er mest kalla að,
og tók það fram um leið, að
hann mundi ekki taka þátt í
stjórnarmyndun með stuðningi
Kommúnista.
Að fengnum þessum svör-
um Alþýðuflokksins lá það því
fyrir, að ekki væri hægt að
mynda þá tveggja flokka
stjórn, sem um var rætt að
svo stöddu.“
Svo fór um sjóferð þá.
„Kommúnista var óþarft að
raefna“ segir Hermann Jónas-
son litlu síðar í sömu grein
vegna þess að Alþýðufl. ekki
vildi einu sinni þiggja stuðning
Sósíalistaflokksins við stjórn,
sem hann myndaði með Fram-
sókn.
Og hvað var það svo sem
Framsókn ætlaði að ná með
tilraun sinni til stjórnarmynd-
unar. Um það segir formaður
flokksins í sama viðtali:
„Það sem Framsóknarflokk-
urinn lagði megináherzlu á í
áambandi við stjórnarmyndun-
artilrauh þá, sem ég gerði var
að tryggja framgang þeirra
mála, sem hann barðist fyrir
og gaf kjósenóum loforð um
áð beita sér fyrir.
Við gerðum það ekki ein-
vörðungu af þeirri ástæðu,
heldur einnig af þeirri sann-
færingu, að ekki sé hægt að
gefa ráðstafanir til bjargar
framleiðslunni nema þessi inál
okkar nái -amþyltki á Alþingi
og heáðarleg ^ramkvæmd
þeirra sé tryggð. Annars unir
fólkið hinum ráðstöfununum
ekki“.
ÍHver er svo aðferðin sem
Framsckn notar til a* tryggja
framgang þeirra mála sem
flokkurinn lagði megináherzlu
á og hafði gefið kjósendum
loforð um að berjast fyrir? Að
ferðin var, að spyrjast fyrir
um það hjá Alþýðuflokknum
hvort hann myndi vilja mynda
minnihluta stjórn með Fram-
sókn, ef Sjálfstæðisflokkurinn
yrði góða bárnið og veitti
henni hlutleysi eða stuðning.
Þannig átti að tryggja fram-
gang þeirra mála, sem ollu svo
miklum ágreiningi í fyrrv. rík
isstjórn að kostaði stjórnar
slit, þingrof og nýjar kosning-
ar á óheppilegum tíma. Ó, þú
heilaga einfeldni!
En við Sósíalistaflokkinn
var ekki þörf að ræða. Þótt
fyrir lægi tilboð frá honum um
stjórnarmyndun, og allt stjórn
artímabil fyrrv. stjórnar hafi
hann stutt Framsókn í þinginu
í baráttunni fyrir framgangi
þessara sömu mála, og jafn
framt hefur hann flutt tillög-
ur um enn þá öruggari ráðstaf
anir til lausnar okkar vanda-
málum. Tillögur, sem öll stjórn
arþrenningin hefur verið sam-
mála um að þegja í hel.
Kosningamar sköpuðu
mogulsiba til aS koma
þessum málum íram.
'Til þess að gera það enn þá
ljósara, hve fjarstæð þessi
vinnubrögð eru skal bent á
þá breytingu sem af kosningun
um leiddi innan þings.
Fyrir kosningar höfðu Sjálf-
stæðisflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn meirihluta í báðum
deildum en sökum innri klofn-
ings í Alþýðuflokknum tókst
að fá samþykkt í neðri deild
ýms mál sem Sós. og Fram-
sókn stóðu saman um með að-
stoð vissra inamna úr Alþýðu-
flokknum, sem. í þeim tilfellutn
greiddu atkvæði á móti aftur-j
haldsklíkunni, sem flokknum í
stjórnar.
Þannig var t.d. um verzlunar
frumvarp Framsóknar, sem
jafnframt var eitt stærsta á-
takamál innan fyrrv. stjórnar
og eitt aðaláróðursefni Fram-
sóknar í kosningunum. Hins
vegar var efri deild þannig
skipuð, að þar gátu íhaldið
og Alþýðuflokkurinn drepið
hvert mál í félagi, og svo fór
m. a. um þetta máí. Nú hefur
orðið sú breyting á efri deild
að Framsókn og Sós. hafa
fengið þar hreinan meirihluta
og geta því algjörlega ráðið
framgangi mála þar. I neðri
deild er afstaðan svipuð og
áður ef litið er á heildarstyrk
flokkanna, því sá maður úr
Alþýðuflokknum, sem t. d.
studdi fyrrnefnt frumvarp sit-
ur þar enn. Og í sameinuðu
þingi hafa þessir tveir flokkar
helming atkvræða og miklar
líkur voru til að samkomulagi
hefði mátt ná við þá menn úr
Alþýðuflokknum sem opinber-
ast hafa verið í andstöðu við
flokksstjórnina um stuðning
eða hlutleysi við vinstri stjórn.
Hvort var nú líklegra til árang
urs að taka tilboði Sósíalistafl.
reyna a. m. k að ná samning-
um við hann, og þá jafnframt
þá menn úr Alþýðuflokknum
er líklegastir voru til sam-
starfs, eða sú leið sem Fram-
sókn fór að spyrjast fyrir hjá
íhaldsklíku þeirri sem Alþýðu-
flokknum stjórnar, hvort hann
vilji mynda minnihluta stjórn,
sem síðan bæði Sjálfstæðis-
flokkinn vinsamlega um stuðn
ing eða hlutleysi. Dettur for-
ingjum Frams. virkilega í hug
að svona tilraun sé tekin al-
variega af sæmilega viti born-
um kjósendum flofeksins.
„Kommúnisla Vas
óþaríi að mefe”’3
segir formaður Framr. jrcgm
ar hann er nýbúinn að geía yi
irlýsingu um það að „það sem
Framsóknarflokkurinn lagði
megináherzlu á var að tryggja
framgang þeirra mála sem
hann barðist fyrir og gaf
kjósendum loforð um að beita
sér fyrir.“ Ekki þarf að
skýra að hér er átt við Sósíal
istaflokkinn. . Hver eru svö
þessi mál ? Samvæmt lýsingu
Framsóknar eru þau hvorkil
meira né minna en það, að
taka möguleikana til óheil-
brigðrar auðsöfnunar af þeim
sem forréttindi hafa á því
sviði. Þ. e. að leysa vanda-
mál, sem ekki verða leyst án
opinbers stríðs vií alla fjár-
plógsstarfseini, sem viðgengst
í þjóðfélaginu og sigurs í því
stríði.
Þegar Framsókn segir jafn-
framt að kommúnista sé ó-
þarfi að nefna í því sambandi,
þá er það yfirlýsing um að
flokkurinn telur sig hafa efni
á að hafna allri samvinnu við
þá 14.000 kjósendur, er
greiddu Sósíalist^tflokknum at-
kvæði í síðustu kosningum.
, 0: rjC 1 ,
Til þess að vinna sigur í
stríðinú við fjárþíógsmennina
og fjárplógsstarfsemina i
landinu þarf ekki stuðning hins
róttækari hluta verkalýðsins
millistéttar, menntamanna, sjó
manna og bænda, sem samtals
nemur 20% kjósenda í landinu.
Nei. Þetta stríð á að heyja
með því að mynda. minnihluta-
stjórn með hægrimönnum Al-
þýðuflokksins og biðja Sjálf-
stæðisflokkinn vinsamlega um
stuðning eða hlutleysi.
Hver tekur það trúanlegt að
alvara fylgi hinum róttæku
skrifum, og orðum, þegar orð
og athafnir eru í þvílíkri hróp
andi mótsetningu hvort við
annað.
Kosning í uSarmkis-
neíndir
Hér er þó ekki nema hálf-
sögð ‘sagan af því hve Fram-
sóknarflokkurinn hefur sýnt
alveg frábæra lagni í að af-
sala sér þeim völdum og á-
hrifum, sem kösningarnar
færðu honum, í herídur þeirra
andstæðinga .er ;htmn sleit sam
vinnu við á riðs.ú,.. lionu sumri.
Áður cr. bingi lauk fyrir
jólin átti a5 kjósa nokkrar
fimm manna nefndir, sem þing
ið kýs hlutfallskosningu.
Samkvæmt flokkaskipun
| þingsins átti Sjálfstæðisflokk-
j urinn að fá í hverja nefnd tvo
j menn, Framsókn tvo og Sós.
j einn, en Alþýðufl. engann.
Ef Sjálfst.fl. og Alþýðufl.
bæru fram sameiginlegan lista
mundi Sjálfstæðisflokkurinn
fá tvo, Framsókn eiiin, Sós.
einn og Alþ.fl. einn. Þó mátti
engan mann vanta úr sam-
steypunni til þess að fyrirtæk-
ið heppnaðist. Þ. e. að ,taka
mann af Framsókn harida Al-
þýðufl. og skapa þannig sam-
steypunni meirihluta vald í
þessum stofnunum öllum.. En
þessar stofnanir voru: Mennta
málaráð, Útvarpsráð, Trygg-
ingaráð og Landskjörstjórn.
Fimrn sinnutn hafa þessar
Fjórum sinnum var þeim
frestað samkvæmt úrskurði
forseta, vegna þess að einn
Sjá.lfstæðismaður var forfallað
ur frá að sækja þingfund.
Fjórum tækifærum sleppti
Framsókn til að halda þeim
rétti, þeim völdum og áhrifum
sem alþingiskosningarnar
höfðu tvíínælalaust fært flokkn
um. Hér var ekki um það að
ræða áð á néinn hátt væri
gengið á rétt Sjálfstæðisflokks
ins þótt ekki hefði verið beðið
vikum saman' eftir einum
manni úr þeirra hópi. Sá flokk
ur hélt sínum rétti hvort sem
var. Hér var forseti sam. þings
að bíða eftir því einu að Sjálf-
stæðisfl. gæti tekið handa Al-
þýðufl. mann, sem Framsókn
átti með réttu í fjórum þýð-
ingar miklum stofnunum.
Hvaða hlunnindi Alþýðuflokk-
urinn fær í staðinn hjá Sjálf-
stæðisfl,- hefur ekkivverið op-
inberað. En hver sém þau
verða, þá es* Framsókn látin
greiða ándvirðið fyrir fram.
Hver trúir því, að þeirat
flokki sé alvara með að vinna
stríðið á hendur fjárplógsstarf
seminni í landinu, sem þetta
lætur bjóða sér, eftir kosninga
sigur, sem fært hefur honum
stóraukið áhrifavald í hendur.
Ihfildsstfémra ei verk
Framsóknai
Er þá kominn tími til að
svara þ&irri spurningu, sem er
fyrirsögn jþessarar geinar.
Enda liggur svarið ljóst fyrir
þeim er bezt hafa haft aðstöðu
til að fylgjast með þróun þes3
ara mála. Framsókn stofnaði
til kosninga af því hún bjóst
við að græða á andstöðunni
við íhaldið. Framsókn vann
sigur og fékk þaí tækifæri setu
um var beðið til að koma sín-
um málum fram.
En þegar sá sigur er feng-
inn, keppist fiokkurinn bein-
línis við að afsaia sér þeim
möguleikum til áhrifa sem
kosningarnar höfðu fært hon-
um. Þegar formaður Framsóku
ar gerir tilraun til stjórnar-
myndunar, þá lýsir hann þvi
yfir, að ekki þurfi að nefna
samvinnu við þann flokk sem
óhjákvæmilegt væri þó fyrir
Framsókn að haía samstarf
við, ef hún ætlar að fram-
kvæma, þótt ekki ' væri nema
tíunda hluta af öilum sínum
lcosningaloforðum. Ástæðan er
því augljós. Framsókn hefur
ekkert meint annað en að
blekkja- vinstri sinnaða kjós-
endur til fylgis með því að
gala um frjálslynda umbóta-
pólitík, sem flokknum dettur
ekki í hug að vilja fram-
kvæma. Kosningasigurinn sem
flckkurinn vann var honum ó-
happ því vegna þess sigurs er
nú ekki hægt að dylja innrætið
En afleiðingin af gerðum
Framsóknar í þessum málum
öllum er hrein íhaldsstjórn í
líndinu.