Þjóðviljinn - 12.02.1950, Blaðsíða 3

Stmnudagur 12. febrúar 1950
Þ JÓÐ VILJINN
S
ÞÆTTIR ÚR ANNAL ÚTVARPSINS
Andlega frelsið í útvarpinu
KJARABARÁTTA ALDRABS
FÖLKS OC ÖRYRKJA
TJtvarpið er skóli þjóðarinn-
ar, segja útvarpsmennirnir
stundum, þegar þeir vilja vera
hátíðlegir. Þetta er svo sem
heilagur sannleikur. Ekki vant-
ar það. Það kennir okkur hlust-
endum margar nauðsynlegar
dyggðir, svo sem þolinmæði,
Janglundargeð og umburðar-
lyndi. í daglegri umgengni
hlustandans við útvarpið reyn-
ir mjög á haldgæði þessara
dyggða.
Við erum löngu hættir að
gera okkur rellu út af því þótt
erlendar fréttir útvarpsins f jalli
eingöngu um hina vondu komm
únista. sem alltaf eru að gera
útvörðum hins góða kapítalisma
einhverjar skráveifur, einhvers-
staðar á jarðkringlunni en oft-
ar þó á mörgum stöðum í senn.
Þó eru til nokkur frávik frá
þessari reglu. Æði oft þarf að
segja frá því, hvar þessi eða
hinn stríðshestur kapítalismans
hafi étið þennan daginn og
hvar hann ætli að éta næst.
Við kippum okkur heldur
ekkert upp við það, þó við
fáum þetta svo vikulega aftur
samanþjappað á einu bretti
með tilheyrandi persónulegum
athugasemdum flytjendanna.
Og við erum orðnir svo vanir
Deginum og veginum og Inn-
lenda vettvanginum, að við
látum okkur ekki einu sinni
detta í hug að það geti orðið
öðruvísi en það er.
Fólkinu, sem kemur fram i
þessum þáttum og í útvarpinu
yfirleitt, má skipta í þrjá
flokka.
I fyrsta flokknum eru þeir,
sem þurfa að koma að ein-
hverjum áróðri fyrir sig eða
viðkomandi stjórnarvöld t.d.
hræða fólkið með vondu ár-
ferði og búa það undir liið
komandi hrun.
1 öðrum flokknum eru þeir,
sem hafa ekkert það að segja,
er máli skiptir. Þeir eru eins og
nokkurskonar uppfylling í dag-
skrána, eða til þess að venja
hlustendurna við andlega ómat
vendni.
I hinum þriðja flokki eru svo
þeir sem vinna verk sitt vel, en
myndu þó geta gert það betur,
ef hinn þungi hrammur stofn-
unarinnar hefði ekki lagzt yfir
hug þeirra og hönd. Það er
eins og þeir þori hvergi að
finna orðum sínum stað af ótta
við að vera settir út af sakra-
menti útvarpsins. Þeir eru rös-
ulir og hikandi, líkt og maður,
sem gengur á hráum kartöflum.
Komi það fyrir, að einhver
hafi hætt sér lengra en yfir-
völdum stofnunarinnar gott
þykir, er hann óðara settur í
bann og allt kemst í uppnám,
eins og t.d. þegar þeir séra
Sigurbjörn og séra Jakob mæltu
gegn Atlanzhafsbandalaginu i
fyrra vetur.
Á máli útvarpsins heitir þetta
hlutleysi, en Tómas Guðmunds-
son myndi sennilega vilja kalla
það andlegt frelsi.
En svo skeði kraftaverkið ó-
vænt og fyrirvaralaust, eins og
önnur kraftaverk.
Útvarpið tilkynnti einn góðan
veðurdag, að það myndi flytja
af stálþræði umræður um and-
legt frelsi, er fram hefðu farið
í Stúdentafélagi Reykjavíkur
þá skömmu áður.
Og frummælendurnir voru þeir
Tómas Guðmundseon skáld og
Þórbergur Þórðarson ritnöfund
ur.
Maður vissi ekki hvort maður
mátti trúa sínum eigin eyrum.
Andlegt írelgi komið á dag-
skrá útvarpsins. -
En svo byrjað sé á hinum aft
ari enda, þá voru það einkum
tvö atriði úr hinum almennu
umræðum, sem athygli mína
vöktu.
Hið fyrra var það, að einn
ræðumaður hafði þá sögu að
segja, eftir ábyggiiegum erlend
um heimildum að saklaueum
börnum væri sagt frá því aust-
an járntjalds, að Karl Marx
hefði sent móður Lenins band-
hnykil, þá er hann af alvizku
sinni vissi um fæðingu hans.
Ekki skyidi hún þó prjóna svein
inum sokka úr bandinu svo
sem ætla hefði mátt, heldur
átti hún að nota það sem mæli-
snúru á hinn tilvonandi bylt-
ingarleiðtoga.
Þetta er í rauninni álíka at-
hyglisvert og þegar það frétt-
ist út um byggðir landsins á
síðasth'ðnu vori, að einn hátt-
virtur þingmaður hafði lýst því
yfir á Aiþingi, að hann hefði
verið kallaður kvíga, tvisvar
siunum á einum cg sama degi.
Hið síðara, sem sérstaka at-
hygli vakti í umræðum þessum,
var það, að einn ungur maður
tilkynnti, að hann hefði lært
svo mikið um Rúsrland, að
meira yrði ekki af bókum num-
ið.
Mann þennan æ'tti að flytja
upp á Landsbókasafn, setja
hann þar inní hillu, svo hver
og einn, sem vildi fræðast um
hið víðlenda ríki Stalíns, gæti
átt þar írjálsan aðgang að og
slegið upp í þessari frumlegu
alfræðiorðabók, þegar honum
gott þykir.
Ég varð fyrir töluverðum
vonbrigðum með Tómas Guð-
mundsson.
Reyndar þóttist ég vita
að hann myndi skamma
Rússana. Og hað út af
fyrir sig kom ekki í bága
við hugmyndir mínar um
andlegt frelsi. Hins vegar gerði
é.g mér vonir um, að hann
myndi gera það á listrænan
hátt. Sú varð þó ekki raunin
á. Ræða hans hefði vel getao
verið samin af ívari Guðmunds
syni og verið flutt í útvarp,
sem þáttur frá útlöndum.
Það hefur einhvernveginn
komizt inn í höfuðið á mér, að
sá maður sem finnur sig knúinn
til að ganga út á stræti og
gatnamót til varnar andlegu
frelsi, hljcti hið innra með sér
að eiga einhvern þann andvara,
er blásið gæti rykinu af hans
næsta umhverfi.
Tómas sýndi yfirleitt svo
litla baráttugleði í þessari her-
ferð sinni, að fremur ber að
skoða hann sem málaliðsmann
en sjálfboðaliða í krossferðinni
gegn kommúnismanum.
Hið andlega frelsi hið innra
með honum virtist eitthvað hafa
hlaupið í baklás.
Þegar þolinmæði manns er
þanin til hins ýtrasta, langlund-
argeðið komið að niðurlotum
og umburðarlyndið fbkið veg
allrar veraldar, tekur maður
því eins og iagnaðarboðskap og
kraftaverki, er maður heyrir
að Þórbergur ætli að koma í
útvarpið.
Þórbergur er þó alltaf lif-
andi maður í þess orð bezta
skilningi, jafnvel þótt hann
dvelji stundum með eilífðarver-
um á Snæfellsnesi.
Andlegt frelsi gengur út og
inn um sál hans, alveg hindr-
unarlaust, en það er víst meira
en sagt verður un» venjulega
breyska menn.
Ef til vill hefur það að ein-
hverju leyti stafað af þeim
nöturleik, er hvíldi yfir mál-
flutningi Tómasar, en mér
fannst er ég hlýddi á Þórberg,
að þarna hefðum við loksins
fundið hið umdeilda andlegá
frelsi, íklætt holdi og blóði mitt
á meðal okkar og þarf engin
fleiri orð þar um að hafa.
Og nú er ég aftur kominn í
sátt við útvarpið. Ég skal
reyna að sýna þolinmæði, lang-
lundargeð cg umburðarlyndi,
þótt dauðir menn birtist þar
dag eftir dag, viku eftir viku,
★ Framkoma Alþýðuflokks-
þingmannanna í kjaramálum
aldraðs fólks og öryrkja er
eitt ömurlegasta dæmi sem
hugsazt getur um algert frá-
hvarf þessara manna frá stefnu
málum, sem áður fyrr hefðu
verið jafn sjálfsögð og andar-
drátturinn. Sósíalistar hafa lagt
til á þingi að aldrað fólk og ör-
yrkjar fái 20% uppbót á lífeyri i
sinn, og er það í samræmi viðj
uppbót þá sem opinberir starfs-!
menn hafa fengið. Aiþýðuflokks
menn hafa snúizt gegn þessari
sjálfsögðu tillögu — nú aðj
loknum bæjarst jórnarkosning- j
um — og þau undur hafa gerzt j
að Haraldur Guðmundsson !æt-j
ur beita sér á oddinum í and-|
stöðunni gegn því fóiki sem;
vera ætti skjóistæðingar hans. i
Þrem mánuðum áður en
þessi undur gerast greiddu
þessir sömu Alþýðuflokksmenn
atkvæði með hinni sjálfsögðu
tillögu um 20% uppbæturj
handa opinberum starfsmönn-1
um, enda voru þá bæjarstjórn-
arkosningar framundan. En
þeir gerðu meira. Þeir fengu
því ráðið að uppbæturnar fóru
stighækkandi, þannig að þeir
fengu mestar uppbætur sem
hæst höfðu launin fyrir, ráð-
herrarnir t.d. 9000 kr.. á ári!
Var það eflaust gert með til-
ef ég fæ aðeins einhvern
ádrátt um það, að Þórbergur
birtist þar endrum og eins.
Það gerir ekkert til, þótt
hann verði í fylgd með fram-
liðnum. Hann kann hvort eð er
allra manna bezt að umgangast
eilífðarverur.
liti ti! þess að þingmenn AW
þýðuflokksins eru ailir em-
bættisracnn í hæstu launaflokk-
um! Sú upphæð sem fór þannig-
í aukauppbætur handa þeim.
bezt stæðu munu vera ámóta.
cg sú sera þyrfti til að tryggja.
öryrkjura og öldruðu fólki 20%
uppbætur!
★ Sá appbót, Eera sósíaiistajr
hafa íarið írara á handa öldr—
uðu fólki cg öryrkjum er ekki
há, 6-700 kr. á ári, en Alþýðu-
flokksmennimir telja elikt sem
sagt ofrausna. Hins vegar segj:
ast þeir rauni hengslast til að
samþykkja 10% uppbót, 300-
350 kr. á ári! Rökstyðja þeir-
þetta með því að iífeyrir aldr-
aðs fólks og öryrkja hafi tiL.
þessa verið 10% GF HÁR!!
Fyrir baráttu sósíalista voru.
Framhald á 7. síðu.
Mfarian Ólafsson
mírari

Það er ekki ætlunin með lín-
um þessum að rekja æviatriði
j Kjartans Ólafssonar, múrara.
j sem á sjötugsafmæli í dag, þótt.
1 þar sé margs merkilegs að
j minnast, heldur aðeins hitt að
flytja afmælisbaminu árnaðar-
óskir.
Á mynd þeirri, er fylgir þess;
um linum er Kjartan að flytja.
ræðu á 500. fundi í Verka-
mánnafélaginu Dagsbrún, sem;
haldinn var á afmælisdegi fé-
lagsins 26. janúar 1948, en.
Kjartan Ólafsson var í hópL
þeirra manna, er fyrir 44 ár-
urn síðan síofnuðu Verka-
mannafél. Dagsbrún í Reykja-
vík. Alla tíð síðan hefur Kjart.
. an verið í Dagsbrún og heiðurs
félagi síðan 1936.
Á íundi þessum sagði Kjart
an rajög vel frá fyrstu starfs-
árum Dagsbrúnar, en hinir
yngrj menn, er nú starfa í
verkalýðshreyfingunni standa í
raikilli þakkarskuld við Kjart-
j an Ólafsson og aðra brautryðj-
t endur er fyrstir hófu merkL
| saratakanna.
j Kjartan er með afbrigðum.
glaðvær og vinsæll í félagahóp
I og þeir verða margir, sem í
j dag senda honum heillaóskir. í
i þeim hópi viljura við Dagsbrún-
í armenn vera. E. S.
Félag iamlðnaSamaiuia
Allsherjaratkvæðagreiisfa
til stjórnar og ■ trúnaðarráðs félagsins fyrir næsta
. starfsár, hefur verið fyrirskipuð af stjórn Alþýðu-
sambandsins samkv. ósk félagsstjórnarinnar. At-
kvæðagreiðslan fer fram laugardaginn 18. cg sunnu-
daginn 19. n.k. í skrifstofu félagsins.
Framboðslistum skal skilað til kjörstjórnar
fyrir kl. 18 á þriðjudag, 14. þ.m. Listunum skulu
fylgja meðmæli minnst 26 félagsmanna.
Kjörskrá liggur frammi í skrifstofu félagsins
föstudaginn 17. þ.m. kl. 16—20 og laugardaginn
18. þ.m. kl. 10—12.
Kpi’stiéiLiiu..
Þjóðviijann vantar
ungling til að bera blaðið til kaupenda við
Framnesveg