Þjóðviljinn - 05.04.1950, Qupperneq 8

rktmi I flskverkunarstöð S.Í,F.
Tvö hús eyðilögðast 0g mikiS skemmdist a! fiski
í fyrrakvöld kviknaði í fiskverkunarstöð Sambands
íslenzkra fiskframleiöenda á Gelgjutanga við EHiðaárvog.
Eldurinn kom upp í vélahúsi út frá olíukyndingartækj-
um og barst fljótt út. Tvö stálgrindahús, sem notuö voru
til fiskþurrkunar, brunnu. Talið er að á annað hundrað
tonn af fiski hafi skemmzt.
Hámark fyririitningarinnar
á aliennigi
Framkoma skömmtunaryfirvaldarina um mánaða-
mótin er áreiðanlega hámark ósvífninnar gagnvart al-
menningi. Tveim dögum áður en skömmtunartímabilinu
lauk tilkynntu skömmtunaryfirvöldin að „um þessi mán-
aðarmót falla úr gikli allir vefnaðarvörureitir og sokka-
reitir frá fyrra ári.“
Eftir að búðum hafði verið lokað 31. f. m. fór
skömmtunarstjórinn í útvarpið og tilkynnti að miðar
þessir væru í gildi!!
Fyrri tilkynningin hafði þær afleiðingar að fólk er
ekki hafði getað fengið neitt fyrir þessa miða sína ann-
aðhvort brenndi þeim, fleygði, eða keypti fyrir þá eitt-
hvað sem það að öðrum kosti hefði ekki látið sér detta
í hug að líta við.
Hver er skýringin á þessum hringlandahætti ? Vita
skömmtunaryfirvöldin ekki sitt r júkandi ráð ? Eða halda
þessir herrar að verkefni þeirra sé að hafa almenning að
fífll? Eða var þetta bara gert til þess að kaupmennirnir
gætu losnað við óútgengiiegt dót?
Það var sannarlega ekki ofmikið áður traustið sem
almenningur bar til skömmtunaryfirvaldanna, en með
þessu síðasta tiltæki sínu glötuðu þau allri virðingu og
síðustu leifurium af trausti almennings.
Eldurinn kom upp um kl.
átta í fyrrakvöld. Slökkviliðið
kom fljótt á vettvang, en tókst
ekki að ráða niðurlögum elds-
ins,’ enda var að ýmsu erfitt um
starfsemi þess, og aðaláherzla
var lö'gð á að verja þvottahús
og söltunarstöð, en þau hús
voru áföst við hin, og tókst
það.
Mikið tjón hefur hlotizt af
hruna þessum. Gizkað var á, að
það mundi nema tveimur til
þremur milljónum króna eða
meiru. Við fiskverkunarstöðina
unnu 50—60 manns, en nú mun
Nýft tímaiit:
Líf og lisf
Nýít lista- og bókmenntarit
hefur hafið göngu sína. Nefn-
ist það „Líf og list“ og mun
fjalla eingöngu um listir og
mennjagjarmál. Stendur utan
allra stjórnmálaflokka.
Tímarit þetta kemur út einu
sinni í mánuði og er 24 síður að
stærð í hálfu dagblaðabroti.
Efni 1. heftisins er m. a.
Gengið á vit Kiljans (viðtal við
Halldór Kiljan Laxness), á
kaffihúsinu (intelligensa-þank-
ar) Existensíalisminn og Sartre,
Sinfóníuhljórnleikarnir, Koll-
witz-sýningin, Hugleiðingar um
nýjungar í enskum samtíðar-
bókmenntum, Bókmenntagagn-
rýni, Skáld og stafkræklinga-
fræði, Ljóð, sögur og svip-
myndir eftir ísl. og erl. höfunda,
Kvikmyndir o. fl. — Ritstjór-
ar tímaritsins eru Gunnar Berg
mann og Steingrímur Sigurðs-
son.
Verðmunur
36 kr.
Hver er skýrmgm?
Fyrir skömmu eru komn-
ir á markaðinn lijólbarðar
á fólksbíla, stærð 560x16.
Hjá Garðari Gíslasyni kosta
þeir kr. 409, en hjá Agli
Vilhjálmssyni og Ræsi ko;';a
þeir kr. 444. Hjá öllum þess-
um verzlunum er um sömu
vörutegund að ræða er mun
hafa komið með sömu send-
ingu til Iandsins þar sem
hjólbarðarnir komu jafn-
snemma í búðirnar í gær.
Bflstjóri tjáði Þjóðviljan-
nm í gær að hringt hefði
verið til verðlagsstjóra út
af verðmismun þessum og
hann gefið það svar að hjá
öllum búðunum sé verðið
rétt!! Verðmismunur á
sömu vöru |er þó þarna rúm-
Jega 30 kr. — Hver er skýr-
Ingin? , ^ ... . ,,r . ,v
hún verða ónothæf um ófyrirsjá
anlegan tíma.
Eldsvoði þessi er með þeim
mestu, sem hér hafa orðið.
Afarmikinn reyk lagði yfir bæ-
inn, og enn logaði í rústunum
fram undir hádegi í gær.
Dr. Þorsteinn
Þorsteinsson,
hagstofustjóri
sjötugur
1 dag er dr. Þorsteinn Þor-
túeinsson, hagstofustjóri, sjö-
tugur.
Dr. Þorsteinn var cand. polyt.
árið 1908 í Kaupmannahöfn.
Það sama ár gerðist hann
starfsmaður í Stjórnarráðinu,
en hagstofustjóri þegar Hag-
stofan var stofnuð í byrjun
ársins 1914. Því embæúti hef-
ur hann gegnt allt til þessa
dags.
Persónulega þekki ég dr. Þor
stein ekki mikið, en ég hef
kynnzt honum allvel í gegn um
ýmis helztu ritstörf hans. Þess-
vegna sendi ég honum í dag
þessa fáorðu afmæliskveðju.
Ritstörf dr. Þorsteins eru
viðamikil og fjalla að sjálf-
sögðu aðallega um mál, sem
Hagstofan hefur haft með að
gera. Þannig hefur hann samið
formála og texta allra rita
Hagstofunnar, þ. á. m. þeirra
126 hagskýrslna, sem út hafa
komið og aðallega fjallað um
landbúnað, fiskveiðar, verzlun,
mannfjölda og manntöl. Dr.
Þorsteinn hefur ennfremur sam
ið fjölda ritgerða um íslenzk
hagefni í innlend og erlend
tímarit. Þá hefur hann verið
ritstjóri handbókarinnar „Ice-
iand“, sem út hefur komið I
fjórum útgáfum á vegum Lands
bankans, en í hók þessari er
geysimiltill og þarflegur fróð-
leikur um íslenzka landshagi.
Hefur dr. Þorsteinn samið
margar greinar hennar.
Þegar dr. Þorsteinn kom
fram á sjónarsviðið var flest
ógert á þeim vettvangi, sem
hann hefur starfað á. Hann
gerðist því brautryðjandi —
og er slíkt ætíð erfitt og vanda
samt. Ef vel á að fara þarf í
slíkt starf mann, sem hefur
Framliald á 7. síðu.
Landsíiohkagiíman
Ármann J. Lárusson UMFR
varð sigurvegari í I. fl. á lands-
flokkaglímunni á sunnudaginn.
1 2. fl. sigraði Gunnlaugur Inga
son úr Ármanni. 1 3. fl. Sigurð-
ur Hallbjörnsson úr Áraianni. 1
drengjafL vann. Þórður Jónsson
frá UMFR.
Dagsbrún
íramlengír ébreytta samn
inga með eins mánaóar
uppsagnaríresti
Verkamannafélagið Dagsbrún
gerði 31. f. m. samkomulag
við Reykjavíkurbæ um fram-
lengingu á kaupsamningum á
þeim grundvelli, að þeir .væru
uppsegjanlegir hvenær sem er
með eins mánaðar fyrirvara.
En samningar við Vinnuveit-
endasambandið drógust nokkuð
vegna ágreinings um kaup
starfsmanna í fiskimjölsverk-
smiðjunni á Kletti. Dagsbrún
hafði boðað verkfall í verk-
smiðjunni frá og með 6. þ. m.,
en að kvöldi 3. þ. m. voru samn
ingar undirritaðir fyrir milli-
göngu sáttasemjara og fengu
verksmiðjumennimir það kaup
sem Dagsbrún fór fram á.
Allir samningar Dagsbrúnar
við atvinnurekendur, sem út-
runnir voru um síðustu mán-
aðamót, hafa nú verið fram-
lengdir með eins mánaðar upp-
sagnarfresti.
Um síðustu mánaðamót sagði
Dagsbrún upp samningum sín-
um fyrir bílstjóra og verka-
menn hjá Mjólkursamsölunni
og eru þeir samningar útrunnir
1. maí n. k.
Sundmeistaramótið
Sundmeistaramóti Islands
lauk á mánudags'kvöldið. Þá
setti Þórdh Árnadóttir úr
Ármanni nýtt met í 100 m
bringusundi kvenna, á 1 : 28,7
sek. Millitími hennar á 50 m
var 40,9 sek., sem einnig er
nýtt met. Sveit Ægis setti
nýtt met í 3X50 m þrísundi
drengja, á 1 : 44,9 sek. Meistara
stig skiptust þannig: Ármann
10, Í.R. 3, Ægir 2, HSÞ 2 og
K.R. ekkert.
Skíðaferðir
um páskana
Ferðaskrifstofa ríkisins, skíða-
deild K.R. og Skíðafélag Reykja-
víkur efna til margra skíðaferða
í Hveradali um bænadagana og
páskahelgina.
Á miðvikudagskvöld verður ferð
kl. 20, fyrir þá, sem ætla að
dvelja í Skíðaskálunum í Hvera-
dölum og nágrenni um páskana.
Á fimmtudag (Skírdag) verða
ferðir kl. 9, 10 og 13.30. — Föstu-
dag (föstud. langa), 1 ferð kl. 10.
— Laugardaginn, 2 ferðir kl. 14
og 18. — Sunnudag (Páskadag), 2
ferðir kl. 10 og 13.30. :— Mánudag
(annan Páskadag), 2 ferðir kl. 10
og 13.30. — Einnig verða settar
á aukaferðir eftir því sem þörf
krefur. Verði gott veður, má þú-
ast við mikilli þátttöku í ferðum
þessum. Síðastliðinn mánuð skiptu
þátttakendur í skíðaferðum Ferða-
skrifstofunnar og skíðafélaganna,
þúsundum, enda var veður og
færi um helgar mjög hagstætt
fyrir skíðafólk.
Fegurðarglímuverðlaun hlutu
í I. fl. Ármann J. Lárusson, 1
2. 'fl. Steinn Guðmundsson, í
3. fl. Pétur Sigurðsson ÍB Ak-
ureyri, og í drengjafl. Gauti
Arnþórsson, Eysteinn Þorvaids
son og Þórður Jónsson.
Hrygningarstöðvar
síldarinnar
Framhald af 1. síðu.
nú haldið áfram eftir því sem
tiðarfarið leyfir og gerðar hafa
verið ráðstafanir til þess að
safna ýsumögum á öllu svæð-
inu frá Hornafirði til Akraness.
Þó að þessi liður fiskirannsókn-
anna sé rétt í byrjun hefur
þegar náðzt árangur, sem gef-
ur beztu vonir um að takast
megi að fá yfirlit um hrygning
arstöðvar síldarinnar. Síldaregg
hafa þegar fundizt á botninum
á fjórum stöðum, og voru 2
egg í einu sýnishorninu 9 í öðru
225 í því þriðja og 330 í því
fjórða. Þess skal getið, að botn
greipin sem notuð er til þess
að ná sýnishornunum, grípur
yfir einn tíunda hluta af fer-
metra svo að eggjafjöldinn á
hverjum fermetra hlýtur að
vera að minnsta kosti tíu sinn-
um meiri en eggjaf jöldinn í sýn
ishomunum. Þá hafa fundizt
síldaregg í ýsumögum á 6 stöð
um, og hafa því fundizt 10
hrygningarstöðvar samtals
hingað til. Sumir magarnir
voru úttroðnir af hrognum og
voru 12—15 þús. í einum. Síld-
in virðist hafa byrjað að
hrygna kringum miðjan marz,
en nánari rannsókn á eggjun-
um síðar mun leiða það betur
í ljós. Hrygning virðist hafa
farið fram allt í kringum Vest
mannaeyjar sums staðar mjög
nálægt landi og þaðan. út á
100 m. dýpi eða meir.
Botninn á öllum hrygningar-
stöðvunum, sem fundizt hafa,
er svört möl, blönduð sandi og
er mölin fíngerð, kornastærðin
langoftast aðeins örfáir milli-
metrar. Við malarvölurnar eru
svo síldareggin límd. Ýsan, sem
gæðir sér á þeim, verður að
gera sér að góðu að eta mölina
með, að öðrum kosti nær hún
Alþjóðaþing
esperanfista
háð í Reykjavík 1951?
Dr. Lapenna, júgóslavneski
prófessorinn, sem hefur verið
hér undanfarnar fimm vikur á
vegum íslenzkra esperantista er
nú farinn af Iandi brott.
Héðan flaug hann áleiðis til
London og situr þar um pásk-
ana stjórnarfund Alþjóðasam-
bands esperantista, en hann
er stjórnarmeðlimur þess. Áður
en hann fór fékk hann bréf frá
forseta sambandsins hr. E.
Malmgren í Svíþjóð, þar sem
hann var beðinn að athuga um
möguleika fyrir því, að Alþjóða
þing esperantista verði háð í
Reykjavík sumarið 1951 og
mun próf. Lapenna mæla ákveð
ið með því. I ár verður Alþjóða
þingið háð í Paris.
ekki eggjunum, sem aðeins eru
1,2—1,3 mm. í þvermál.
Líklegt er að aðalhrygningar
stöðvarnar hafi ekki fundizt
enn, að þær séu á harðari botni,
sem erfitt er að ná sýnishorn-
um af.
Rétt er að lokum að taka
það fram, að hér er ekki að ræða
um Norðurlandasíldina, sem
merkingar hafa nú sýnt að
gengur í stórum stíl til Noregs
þar sem hún hrygnir á veturna,
heldur er hér á ferðinni sá
hluti „Faxaflóa-síldarinnar,"
sem hrygnir á vorin. Gaman
verður svo að sjá hvort einnig
verður hægt að finna egg sum-
argotssíldarinnar sunnlenzku
þegar þar að kemur (júní-júlí),
en þeirra er að vænta meðal
annars í Faxaflóa.
Þegar þessum rannsóknum
hefur verið lokið í vor verður
birt skýrsia um árangur þeirra
og uppdrættir af hrygningar-
stöðvurium látnir fylgja.