Þjóðviljinn - 16.06.1950, Blaðsíða 8

Tímumót í saitfishverhun:
Vél er þvær 450-500 skippund á
einum sélarhrmg
eða jafnntikið og 20—25 slúlkur afkssta á 5 dögum
ÞlÓÐVILIlNM
Frá aðalfundi Máls og mezmmgar
Fclagsbœhurnar 1949 samt•
80 arhir — figrir 50 hr• úrgjaid,
Haraldur Kristjánsson slekkviliðsstjóri í Hafnarfirði
fann vél þessa upp
*
Haraldur Kristjánsson, er var um 15 ára skeið verk-
stjóri hjá Bæjarútgerð Hafnarfj., hefur fundið upp salt-
fisk þvottavél er getur þvegið 2 þús. fiska á klst. eða ná-
lægt 50 þús. fiska á sólarhring. Sé fiskurinn vænn mun
lá.ta nærri að vélin geti þannig afkastað að þvo 450—500
skippund á 24 klst. — Til samanburðar má geta þess að
þurfa myndi 20—25 stúlkur í minnst 5 daga til að af-
kasta því verki sem vélin skilar á einum sólarhring. Vélin
er drifin með raforku og er orkueyðsla hverfandi lítill
kostnaður, eða 40—50 kr. á sólarhring í fullu starfi.
Það er álit kunnugra manna,
er séð hafa vélina starfa, að
hún sameini þá kosti er slík
vél þarf að hafa svo þvottur
saltfisksins verði eins góður og
á verður kosið. Ennþá vantar
þann hluta vélarinnar er tekur
himnu úr þunnildum og blóð úr
hnakka fisksins, en Haraldur
gerir sér vonir um að geta
fullgert hann áður langt um líð
ur og er ráð fyrir gert að vél-
in fullhreinsi og þvoi saltfisk-
inn.
ur alltaf er, sem og jafnframt
að skapa betri vinnuskilyrði
fyrir verkafólkið á fiskverkun-
arstöðvunum.
Eins og kunnugt er lagðist
saltfiskframleiðsla að miklu
leyti niður yfir striðsárin og
fyrstu árin á eftir, en er nú aft
ur að aukast allverulega. Var
þá alm. álitið að erfitt myndi
verða að fá þann fjölda af
kvenfólki til fiskþvottar, sem
mikil saltfiskframleiðsla krefst.
Sú hefur Hka orðið raunin. Á-
kvað þá Haraldur að gera til-
raun með að láta smíða full-
komna saltfisksþvottavél, og
hófst smíði hennar í marz 1950
Á árinu 1949' gerði Haraldur
fullkomið model af vélinni og
sýndi það nokkrum mönnum,
sem hvöttu hann eindregið til
að smíða fullkomna þvottavél.
Leitaði Haraldur stuðnings
stjórnar Fiskimálasjóðs um
fjárframlag til að standast
kostnað af byggingu vélarinn-
ar. Veitti sjóðurinn loforð fyr
ir styrk í þessu augnamiði,
sem gerði það kleift að kaupa
efni og vinnu við smíði vélar-
innar. Ennfremur hafa hafn-
firzkir útgerðarmenn lagt fram
fé í sama skyni.
Að síðustu er rétt að minna
á það, að fyrir nokkrum árum
fann Haraldur Kristjánsson, á-
samt Þorbimi Eyjólfssyni upp
borðþvottavél fyrir togara,
sem reynzt hefur ágætlega.
KdsSinn E. Andrésson om!ui*kiörínn íoiseti
Máls og menningaz
Bókmenntafélagið Mál og menning hélt aðalfund í
félagsráði 4. þ m. Formaður félagsins, Krict nn E. Andrés
son, flutti skýrslu félagsstjþrnar um starfsemi félagsins
á «1. ári. Útgáfa félagsins liafði aðe ns eitt ár 1946, verið
jafnmikil og s. 1. ár eða 80 arkir. Gaf félagið út á árinu
þrjár úrvalsbækur: íslenzkar nútímabókmenntir; End-
urminningar Nexös og Lífsþorsti (síðara bindi). Tímarit
Máls og menningar var stærra en nokkurt ár áður: 22
þéttprentaðar arkir.
Allar þessar bækur fcngu félagsmenn fyrir aðeins
50 kr., en það er árgjald til félagsins.
Forlag Máls og menningar,
Hcimskringla, gaf út á s. 1.
ári þrjár bækur, heildarútgáfu
af ljóðum Jóhannesar úr Kötl-
um, skáldsögu hans Dauðs-
mannsey og Dittu mannsbam
eftir Martin Andersen Nexö.
Þá hafði Mál og menning
tekið að sér útgáfu á tímariti
kvenna, Melkorku.
Or félagsráði áttu að ganga
að þessu sinni: Bjöm Sigfús-
son, háskólabókavörður, Guð-
mundur Thoroddsen prófessor,
Jakob Benediktsson magister,
Ólafur Eiríksson, verzlunarstj.
og Páll Isólfsson tónskáld, og
vom þeir allir endurkjörnir.
Formaður var endurkjörinni
Kristinn E. Andrésson, vara-
formaður Jakob Benediktssoa
og meðstjórnendur Ragnar ÓI-
afsson, Halldór Kiljan Laxness
og Sigurður Nordal prófessor.
Vélin vegur nokkuð á annað
tonn og er vel færanleg milli
stöðva. Fullsmiðuð mun hún
þurfa 10—12 fermetra gólf-
pláss. Hreint vatn eða sjór
dælist inn á vélina við fiskþvott
inn, en óhreinindi og affall
renna jafnóðum burt.
Áður mun aðeins ein erlend
fiskþvottavél hafa verið reynd
hér, en reyndist ekki hæf til
að skila viðunandi verki.
Haraldur Kristjánsson er nú
slökkviliðsstjóri í Hafnarfirði
tók við því starfi á s.l. ári.
Við stófnun Bæjarútgerðar
Hafnarfjarðar gerðist hann
starfsmaður fyrirtækisins og
síðar verkstjóri og var við það
starf í 15 ár.
Á þessum ámm var venja
að verka mestan hluta saltfisks
ins, og fór þá Haraldur að
brjóta heilann um, hvort eigi
væri hægt að smíða fullkomna
saltfisksþvottavél, sem leyst
gæti kvenfólkið frá hinu mjög
svo erfiða starfi, sem fiskþvott
12 tíma hvíld
Framhald af 1. s!8o
Jóhann Havsteen hvað málið
„of margbrotið" (!!) til þess
að hægt væri að samþykkja til
'lögu Guðmundar, en flutti till.
um að bæjarstjóm lýsti á-
nægju yfir þeirri tilraun er
gerð var og vonaði að slíkar
tilraunir myndu greiða fyrir
samningum millj sjómanna og
útgerðarmanna, og var sú til-
laga vitan'lega samþykkt.
íhaldið samþykkti — með að-
stoð Framsóknarmannsins —
að vísa tillögu Guðmundar til
bæjarráðs, en Sósíalistafl. og
Alþýðufl. greiddu atkvæði gegn
þvi.
Tillaga bæjarfulltrúa sósíalista í atvinnumálum:
Hafínn verði nú þegar undirbúningur
að auknum framkvæmdum á vegum
Reykjavikurbæjar
Samstarf verkalý&sfélaga og bœ\arst]ýrn-
ar um ráSstafanir vegna yfirvofandi at-
vinnuleysis
Guðmundur Vigfússon flutti á bæjarstjómarfundi
í gær eftirfarandi tillögu:
„Far sem fyrirsjáanlegt er að á komandi hausti
verði ríkjandi alvarlegt atvinnuleysi hjá verkalýð bæjar-
ins telur bæjarstjóm óhjákvæmilegt að gerðar verði all-
ar þær ráðstafanir sem tök em á til þess að bægja vágesti
atvinnuleysis og skorts frá dyrum alþýðuheimilanna í
bænum. Bæjarstjóm samþykkir því að fela bæjarráði að
láta nú þegar framkvæma nauðsynlegar undirbúnings-
ráðstafanir að auknum framkvæmdum á vegum bæjar-
ins og undirbúning verkefna handa atvinnulausum
verkamönnum á komandi hausti, og hafa um allt er að
þessu lýtur samráð við þau verkalýðsfélög, sem fyrst og
fremst eiga hlut að máli“.
I framsögu fyrir tillögunni
lýsti Guðmundur viðhorfinu í
atvinnumálunum, en það er eins
og kunnugt er þannig að nú,
í byrjun sumars er þegar um
töluvert atvinnuleysi að ræða.
Borgarstjóri upplýsti í svar-
ræðu að h já Vinnumiðlunarskrif
stofunni væru nú skráðir 26
menn atvinnulausir (hefðu flest
ir verið 83), en hjá Ráðingar-
stofu Rv. 147, og væru lang-
flestir þeirra námsmenn. Borg-
arstjóri lagði til að till. Guð-
mundar yrði visað til bæjar-
ráðs, — þ.e. líkhús bæjarstjóm
armeirihlutans — og var það
samþykkt með 8 atkv. Ihaldsins
gegn 6 atkv. Sósíalistafl. og Al-
þýðufl. en Framsókn sat hjá.
VQrmót 4. flokks
Úrslitakeppni fer fram a
Grimsstaðaholtsvellinum og
hefst í kvöld kl. 7.30.. Fyrst
keppa Fram—Vikingur, og
strax á eftir Þróttur—KR.
Fram að þessu hafa leikir
farið sem hér segir: KR—Fram
1:1; Valur—Víkingur 4:0;
Fram—Þróttur 2:0; K.R.—
Víkingur 1:0; Þróttur—Viking
ur 2:0; Fram—Valur 3:0 KR.
—Vikingur 1:0 og Þróttur-
Valur 3:0.
Fram er nú hæstur með 5
stig, markatölu 6:1; Þróttur
4 stig, 5:2; Valur 4 stig, 5:6;
KR. 3 stig, 2:2 og Víkingur 0
stig, 0:7.
LEIÐRÉTTING.
PrenVvilla varð í niðurlagi grein
arinnar um Sigurjón Friðjónsson
í gær. Þar átti að standa um
kvæði skáldsins: ....... en þau
eru hugljúf andstæða bæði við
rímleysuljóð og innantóm eða fag-
urglamrandi kvæði.“
17. jÚDB í
Hafnarfirði
Eins og undanfarin ár verð-
ur efnt til hátíðahalda í Hafnar
firði 17. júní n.k. að tilhlutan.
bæjarstjómar Hafnarfjarðar og
í samvinnu við sömu aðila og
áður.
Nefnd sú, sem falið hefur
verið að undirbúa og sjá um
hátíðahöldin hefur að trndan-
fömu unnið að undirbúningi
hátíðahaldanna. En hátíðahöld-
in að þessu sinni verða með
nokkuð svipuðum hætti og að
undanförnu, og er þar helzt að
nefna: Emil Jónsson alþingis-
maður flytur ræðu, tveir kórar
syngja: Karlakór Reykjavíkur
og karlakórinn Þrestir. Kóram
ir syngja fyrst sinn í hvoru
lagi og svo sameiginlega. Þá
eru ýmsar iþróttir svo sem
boðhlaup, handknattleikur
kvenna og handknattleikur
karia, reipdráttur og fimleika-
sýning undir stjóm Þorgerðar
Gísladóttur, en hún hefur þjálf
að flekk stúlkna með sérstöku
tilliti til þessara hátíðahalda,
þá má nefna einsöng Einars
Sturlusonar óperusöngvara og
siðast en ekki sízt lúðrasveit
Hafnaríjarðar, sem mun leika
við hátíðahöldin.
Loks er þess að geta að um
kvöldið verður stiginn dans á
Strandgötunni ef veður leyfir,
og verða dansaðir þar gömlu-
og nýju dansamir, en ef veður
verður óhagstætt mun verða
dansað í Alþýðuhúsinu og Góð-
templarahúsinu.
Það er einlæg von og ein-
dregin áskomn nefndarinnar til
Framhald á 3. síðru