Þjóðviljinn - 07.01.1951, Qupperneq 5

’Sunnudagur 7. janúar 1951.
f JÓBVILIINN'*
5
SKAK
Ritstjóri: GUÐMUNDUR ARNLAUGSSON
ingið í Amsterdam
1950
Hollendingar eru forustu-
menn í því að stcfna til stórra
skákþinga. Þeir hafa staðið að
tveim stærstu skákmótum eft-
ir stríð, Groningen 1946 og
Amsterdam 1950. Þingið í
Groningen hefur áunnið sér
veglegan sess í skáksögunni, og
er óhætt að spá hinu sama utn
ihið nýafstaðna mót í Amster-
dam. Þar voru komnir til leiks
flestir helztu taflmenn heuns-
ins utan Ráðstjórnarríkjanr.a,
■og sóst röð keppenda hér á eft-
ir:
i 1. Najdcrf 15 vinn.
2. Reshevsky 14
3. Stáhlberg 13y2
4. Gligoric 12
5. Pirc 12
6. Pilnik liy2
7. Euw-e 11 y2
8. Trifunovic 11
9. Rossolimo 10%
10. O’Kelly 10
11. Donner
12. Tartakov/er
13. Foltys
14. G.S.G.
15. Scheltiuga
16. Kcttnauer
17. C. B. van den Berg
18. Golombek
19. Szobodos
20. Kramer
. Þegar á þingið leið kom
greinilega x ljós at baráttan
um fyrsta sætið stó.ð milli
þriggja manna, Najdorf, Res-
hevskí og Stáhlberg. Þótt Naj-
dorf sé sigrunum vanur er
þetta áreiðanlega mesti sigur
hans til þessa.
Hér var í fyrsta sinn á jafn
öflugu móti íslendingur meðal
þátttakenda. Ýmsir þeirra er
ibezt þekkja til ínunu hafa ótt-
azt að við ættum enga menn
hlutgenga- á svo sterkt mót. En
Guðmundur sýndi svo ekki
varð um villzt að sá ótti var
ástæðulaus. Guðmundur hlaut
7% vinning eða tæp 40% og
voru þar á meðal skákir sem
vöktu talsverða athygli. Eng-
inn íslendingur hefur áður
lent í jafn örðugri keppni og
er þessi frammistaða Guðmundi
og íslenzkri skák til sóma.
Hér koma á eftir nokkrar af
skákum Guðmundar frá mót-
inu, og munu fleiri koma í
mæstu dálkum:
Afdrifaríkt tap
i Franski taflmeistarinn Ross-
fblimo hefur stundum verið tal-
jnn snjallasti skákmeistari
IVesturevrópu. Þetta mun nærri
sanni, ef Svíinn Stáhlberg er
talinn frá. Rossolimo hefur aft-
rur og aftur verið í fylkingar-
ibrjósti á skákþingum síðustu
ára, fremstur eða meðal hinna
ifremstu, og unnið mörg feg-
turðarverðlau.n, því að hann
jteflir fjörlega og fallega.
■ Á skákþinginu í Amstérdam
tvar.n hann skák eftir skák
iframan af og var stöðugt nefnd
|lir í fréttum fyrstur eða einn
Ihinna fyrstu. En svo hlýtur
Jiann sitt fyrsta tap gegn G.S.G.
og eftir það nær hann sér ekki
reglulega á strik aftur og nær
ekki hærra sæti en 9. í ioka-
röðinni. Þessi skák varð þannig
all afdrifarílc fyrir Rossolhno
og er er því full ástæða til að
birta hana hér. Gangur hennar
er hin gamla saga, sem þó er
alltaf ný, hvítur kemst ekki
eins vel áleiðis og hann vildi,
l hann lendir smám saman í
tímabröng, áttar sig ekki á
eða vill ekki kannast við, hve
glöggt sakir standa og sleppir
því jafnteflisleið, leikur fingur-
brjót mikinn rctt undir lokin
og þarf þá ekki að sökum að
spyrja.
Rossolimo G. S. G.
1. e2—e4 e7—cfi
2. d2—d4
3. Kbl—d2
4. e4xf5
5. Bfl—dS
6. Rú2—f3
7. Rgl—e2
8. 0—ö
9. Bcl—f4
10. c2—c4
d7—d5
f7—f5
cGxfö
Bf8—dö
Kg8—fG
0—0
c7—cG
Kg8—h8
Kh8—aG
Undirbýr dxcl og Ra6—c7—d5.
11. BflxdG
12. c4—c5
13. BdSxaG
Þetta reynist í
stætt hvítum (
sér vonir um. Ekki er ólíklegt
að framrás peðanna á drottn-
ingarvæng hefði reynzt nota-
drýgri.
Framhald á 7. síöu.
DdSxdG
DdG- —c7
b7: xaö
eins hag-
hann gerir
I

Bandarísk

Síðasta ár lét bandaríska
stjórnin eyðileggja 726.240
smálestir af kartöflum, en
láta mun nærri að það magn
samsvari ársneyzlu 12' millj-
óna manna eða þörfum Is-
lendinga í tæpa öld. Kartöfl
ur þessar keypti bandaríska
stjórnin til þess að koma í
veg fyrir að kartöfluverð
lækkaði og það voru lagðir
sérstakir skattar á almenn-
ing í því skyni. Fólk var
sem sé látið borga fé til að
tryggja að kartöflur yrðu
nægilega dýrar.
★
Hernaðarútgjöld Banda-
ríkjanna eru nú orðin um
það bil 100 milljarðar doll-
ara á ári — 1.632.000.000.000
kr. íbúar Bandaríkjanna eru
rúmlega 150 milljónir. Þann-
ig á hver einstaklingur
Bandaríkjanna, konur, karl-
ar, börn og gamalmenni, að
leggja af mörkum að meðal-
tali um 10.000 króna til
styi’jaldaraðgerða og víg-
búnaðar, eða hver meðal-
fjölskylda um 50.000 króna.
Vígbúnaðarupphæðin myndi
nægja til þess að tryggja
um 400 milljónum manna —
fimmtungi mannkynsins —
álíka viðurværi og Dagsbrún
arf jölskylda á nú við að búa
hér í Reykjavík.
★
Bandaríkin eru auðug og
þjóðartekjurnar miklar, enda
er ekki í lítið ráðizt. Það
er enginn smáræðis munaður
að tortíma kartöflum sem
stuðlað gætu að því að halda
lífinu í 12 milljónum solt-
inna manna í heilt ár. Það
eru engir fátæklingar sem
leika sér að því að sóa öðr-
um matvælum og nauðsynj-
um á sama hátt; eggjum,
korni, ávöxtum, baðmull o.
s. frv. Og það þarf sérstæða
tegund af rausn til þess að
framleiða vígvélar og morð-
tól, kjarnorkusprengjur og
vetnissprengjur fyrir fjár-
muni sem tryggt gætu 400
milljónum manna þolanleg
lífskjör. Þessi munaður er
þeim mun stórfenglegri sem
hundruð milljóna manna
búa nú við næringarskort í
heiminum — m. a. í Banda-
ríkjunxxm — og víða er hung
ur algengust dánarorsök.
Góðhjartað fólk segir að
skorturinn sé undirrót komm
únismans og bezta ráðið
gegn þeirri helstefnu sé að
tryggja íbúum hnattarins
sómasamlegt lífsviðurværi;
hví þá ekki að snúa sér til
mr. Trumans og benda hon-
um á þaö snjallræði að kasta
kartöflum, matvælum og
fatnaði yfir Kóreu í stað
þess að eyða landið og
myrða fólkið?
★
En mr. Truman dundar
ekki við þá friðsamlegu iðju
að reikna út hvernig breyta
megi styrjaldarútgjöldum í
matvæli og hversu kartöflu-
fjöllin í Bandaríkjunum geti
satt marga soltna maga; mr.
Truman er allt annað í hug.
Sömu dagana og hann ræddi
við mr. Attlee, forsætisráð-
herra Bretlands, um örlög
mannkynsins, um þao hvort
stríð skyldi hafið umsvifa-
laust, hvort kjarnorku-
sprengjum skyldi kastað á
kínverskar borgir, hélt dótt-
ir hans söngskemmtun í
Washington. Einn mikilvirt-
asti gagnrýnandi borgarinn-
ar skrifaði um söngkonuna
að hún hefði átt mjög erf-
itt með að halda lagi og að
áheyrendur hefíu jafnan
verið í miklum vafa um
hvort hún næði marki sínu
— þ. e. síðustu tónum hvers
lags. Forseti Bandarikjanna
tók sér þá híé frá viðræðun
um við Attlee um örlög
mannkynsins og , skrifaði
gagnrýnandanum bréf sem
frægt er orðið um allan heim.
Þar kallaði hann söngdóm-
andann klóakdýr og kvaðst
myndu brjóta á honum nef-
ið, gefa honum glófaraugu
og sparka í kynfærin á hon-
um ef þcir hittust einhvern
tíma.
★
Sumir hafa viljað skýra þetta
bréf á þann góðmannlega
hátt að forseti Bandaríkj-
anna sé ekki með réttu ráði,
en þaö er raunar engin skýr-
ing. Orðbragð hans hefur
áður heyrzt frá heimskunn-
um stjórnmálamönnum, það
er hátt og snjallt bergmál
af ummælum Hitlers, Gör-
ings, Göbbels og Júlíusar
Streichers. Og það er raun-
ar spegilmynd af hetjuhug-
sjónum ýmissa bandarískra
kvikmynda -og bókmennta
þar sem það er talið æðsta
ímynd manngildis að geta
látið í té glóðaraugu, brot-
menmng
in nef og aðrar líkamsmeið-
ingar beggja megin beltis-
staðar. Ummæli Trumans
sýna að hann gleður ekki
aðeins gömlu augun sín með
afrekum annarra á þessu
sviði heldur ber þá þrá í
brjósti að leika sjálfur hlut-
verk hins bandaríska super-
mans.
★
(Þess skal getið innan
sviga að staðfest frásögn um
bréf Trumans var send út
um allan heim 9. des s. 1. af
ameríku fráttastofunni As-
sociated Press og brezku
fréttastofunni Reuters Biire
au. Morgunblaðið hefur þann
ig fengið skeyti um þessa
merkilegu sálfræðilegu mynd
af forseta Bandarikjanna,
en stungið henni undir stól
eins og skeytunum um barna
morðin í Kóreu. Morgunblað
ið er húsbóndaholit, við hlið
þess mega helztu fréttastofn
anir auðvaldslandanna telj-
ast verkfæri kommúnista.)
★
Að loknum þessum bréfa-
skriftum tók mr. Truman til
þar sem frá var horfið að
ákveða örlög mannkynsins.
Enginn skyldi þó ætla að
hinn tryllti styrjaldarundir-
búningur Bandaríkjanna
stafi af persónulegum löng-
unum forsetans til að brjóta
nef og gefa glóðaraugu í
þeim stóra stíl sem Banda-
ríkjaménn telja einn he'.zta
eiginleika sinn; orsakirnar
eru enn áþreifaniegri. Eftir
að síðasta stríði lauk fór
skjótt að bera á alvarlegum
kreppumerkjum í Bandaríkj-
unum. Framleiðslan dróst
saman, atvinnurekstur lam-
aðist og stöovaðist, gróði
auðhringanna rýrnaði í-
skyggilega, atvinnuleysingj-
um fór sífjölgandi og skiptu
þeir brátt mörgum milljón-
um. Marshallhjálp og tak-
markaður vígbúnaíur
hrukku engan veginn til að
stöðva þessa þróun, töfðu
hana aðeins örlítið. Á árinu
1949 var ástandið orðið svo
alvarlegt að hagspekirigar
Bandaríkjanna töldu hrun yf
irvofarrdi, stórum geigvæn-
legri kreppu en þá sem skall
á 1929. Oröið friðarhætta
kom æ oftar fyrir í málgögn
um auðhringanna, og sér-
fræðingar þeirra vissu af
Guðmundur S. Guðmundsson
reynslu sinai að eia leið að-
eins lá út úr sjálfhelduani.
*
Eftir Ban .daruí ia háfu
irni'áa sítm. í Kórs íu tala
auðhrtr ekki lengur
um kre ppa : þverf á móti er
cr.Aíi I- iri e:i nokkru
c: ■ F- ’rr. Allt verðl r> cr Ii g ?-
ur stó i '"hSí' kkað r> n* w o vopna-
frnmlei ðendurni] C komast
ekki y;;.r vencefn* sn.
Fyrstu tiCu. n4nu.ði
1950 jckst hreii-.r. gróði du
Por.t hringaim, ssrr. m.a
tekur þátt í framleicslu
kjarncrkuspre-r'iunn0" r.m
61% eða 1350 milljónir
króna, að sösm Wal! Street
Journal, málgagns banda-
ríska auðvaldsins'. Á ~atna
tíma var hrsxnn gróð! Gen-
er°! Motors 11500 miiljón-
ir króna og hafði ar-Vst uiu
40 %. Einokunarhri" .srurin u
Genernl EXectro 'fck á -amn
t’ma hreinan gróða r‘rr.r
6~%, cg þann-g mætti telja
i7’:p hringa ['á. .~em k?-U.p-
m.enn r,'’uCan« eiga einn af
öórum Þeir. hafa c1Jrei hf-
að aðrn einn guiiöld cg
c-'i X>g,*r* "f PO m-iUTo *» *“'-* *■•
doliara sem veittir eru til
v 1 gb'*n—ðar á ári rer.n'-
ir t’I þeirrn. h"re“t IPs I
Kóreu cr guils ígildi, e,rdd
jörð cg brer-xd h.Ú3 fær r
mUIjónatugi í aðrn hör.d,
Þe-’sar köldu tcIuJegu sta *-
réýhdir erh Skýrirgm á
Kóreustryrjcldinni. á v ar-
búnaðaræðinu, á ótta ~'r ör-
yggisleysi, á sívaxaadi fá-
tækt almennxngs um allan
hinn vcstrær.s heim.
★
Þetta -er bandarisk menn-
ing: Að eyðileggja kartöfl- '
ur til þess að dýrtíðin lækki
e’ ki. Að láta milljónir deyja
úr ræringorskorti ti! ’"~-3
«-./ rr*- gA ?ð fm.mie1'*?.
— '1 j,- c-,-;-' o rr_r,’:a
/-? irxyrða cg
+ eyðileggja til
1c'iíhr'ngarair goti
,fram að græöa og
n þenjast út. Og upp
af kersu sprettur ,sú andlega
r-ir-'-'ii.r gem birtist í of-
hG -u-dý: kun fcandarískra
k-''—”-nría. hasarbók-
r'“'"ý r,s þrá -1 álfs Í3 r 'v1 - -
rikjaforsetans til að slá og
sparka.

V.' '
"Æ
'TVyUð