Þjóðviljinn - 28.04.1951, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN
Laugardagur 28. apríl 1051
Guðrún Andrésdóttir
Nokkur minningarorð
Á sumardaginn fyrsta and-
aðist að heimili sínu Hofsvalla
götu 21, frú Guðrún Andrés-
dóttir. Hún var fædd að
S&eggjastöðum í Landeyjum
11. apríl 187-1 og ólst þar upp
hjá foreldrum sínum. Árið
1903 giftist hún Sigurði Guðna
syni frá Eystri-Tungu í sama
hreppi og hófu þau þá búsliap.
Þau bjuggu lengstum að Vet-
leifsholti í Rangárþingi, unz
þau fluttust til Reykjavíkur
árið 1930.
Þau hjón eignuðust S mann-
vænleg börn, fjóra syni og
fjórar dætur, og ólu upp eitt
tökubarn. Þau voru jafnan í
hópi þess alþýðufólks, sem
tekst með elju og atorku að
hafa nóg fyrir sig og sína, en
hlotnast aldrei neinn auðtekinn
gróði. Meðan börnin voru kom
in lítt á legg í Vetleifsholti,
hefur eflaust stundum verið
þröngt í búi þar eins og víðast
hér á landi í byrjun þessarar
aldar, en þó var heimili þeirra
hjóna eitt góðgerðasamasta
og hjálpfúsasta þar um slóðir,
og þangað leituðu einkum þeir,
sem urðu nauðleitarmenn. Það
hafa orðið svo miklar bylting-
ar hér á landi á siðustu ára-
tugum, að manni virðist hálf-
gerður fomeskjublær yfir þjóð
félaginu, þótt við lítum ekki
nema um 30 ár aftur í tímann.
Þá voru hér enn hálfgerðir
förumenn og niðursetningar,
sem voru ekki alltaf of sælir
af aðbúðinni. Eg veit, að slíkt
fól'k leitaði að Vetleifsholti.
því að húsbændurnir þar
greiddu hvers manns götu, með
an þeir gátu, og þar sem er
hjartarúm þar er einnig hús-
rúm. I Vetleifsholtshverfinu
voru í þann tíð um 11 búendur.
Eitt sinn að vetri til brann þar
bær ofan af fátækum hjónum
með fjölda barna. Auðvitað
fluttust þau með barnahópinn
til Guðrúnar og Sigurðar í Vet-
leifsholti og dvöldu hjá þeim,
þangað til þau höfðu eignazt
að nýju þak yfir höfuðið. Og
börnin í hverfinu, þau söfnuð-
ust á heimili Guði’únar með
ærslrnn og Ieikjum, eins og
barna er siður, en cg minnist
aldrei að hafa heyrt styggð-
aryrði af vörum Guðrúnar sál-
ugu, eða hún hafi þurft að
banna okkur og við hefðum
ekki hlýtt henni. Hún hafði
þetta eitthvað í fari sínu, sem
ilaðaði að henni börn og full-
orðna. Þótt í odda skærist lijá
okkur aðkomubörnunum og
hennar eigin börnum, þá var
hún jafnan hinn hlutlausi mála
miðlari, sem koma á friði og
huggaði og græddi þá, sem fyr
ir skakkaföllum urðu.
Guðrún var kona vel verki
farin, kjarkmikil og þrifin, en
oft heilsuveil. Einn son hennar
tók út af skipi fyrir allmörg-
um árum, og dóttir hennar
veiktist af illkynjuðum og ó-
læknandi sjúkdómi frá ungum
börnum. Þau Sigurður tóku
heimili þessarar dóttur sinnar
til sín, og Cuðrún hjúkraði
henni af stakri umönnun í
banalegu hennar, sem stóð í
fimm ár. Eg minnist þess ekki,
að hafa heyrt aukatekið æðru-
orð af vörum Guðrúnar sálugu.
Hún var lögzt í hinztu legu
sína, þegar ég sá hana í síð-
asta sinn. Brosandi og alúð-
leg að vanda skrafaði hún við
mig um daginn og veginn eft-
ir því sem máttur hennar
leyfði og henti góðlátlegt gam-
an að vesaldómj sínum. Þannig
var Guðrún Andrésdóttir til
hinztu stundar, æðrulaus og
vonglöð.
Einhver síðustu orð hennar
voru fyrirspurnir um það,
hvort lítil dótturdóttir hennar
væri komin í hátíðakjólinn, svo
að hún gæti tekið þátt í
skemmtunum barnadagsins.
Hún fann hamingjuna í því að
gera öðrum gott og vera öðr-
um til gleði, en þessir göfug-
ustu eiginleikar íslenzkrar al-
býðu hafa gengið að erfum til
barna hennar og tengdafólks.
Þar er alls staðar að finna ó-
falskt íslenzkt blóð.
B. Þ.
Beykj’avíknrflugvöllur:
207 lendingar í
marz
I marz mánuði var umferð
um Reykjavikurflugvöll sem
hér segir:
Millilandaflug 8 lendingar.
Farþegaflug, iimanlands 160
lendingar.
Einka- og kennsluflug 100
lendingar.
Samtals 107 lendingar. Með
millilandaflugvélum fóru og
koumu til Reykjavíkurflugv’ali
ar 178 farþegar, 4055 kg. far-
angur, 8894 kg. vöruflutningar
og 1442 kg. póstur.
Með farþegarflugvélum í inr.
anlandsflugi fóru og komu
1013 farþegar, 14424 kg. far-
angur, 53.132 kg. vöruflutning-
ar ,og 7708 kg. póstur.
(Frcttajilkynning frá flug-
vallarstjóra). ,
Undir eiií f ðor sti ör smm
Eftir A. J. Cronin
14?.
DAGUR

samlegt að þú skulir vera kominn heim“.
Smám saman tókst henni að sigrast á geðs-
hræringu sinni. Hún leiddi hann inn í anddyrið,
færði hann úr frakkanum og tók við rennvotum
hattinum. Hún hélt áfram að tauta ástúðleg sam-
úðarorð. Gleði hennar yfir heimkomu hans var
hrífandi. Hún hringsnerist kringum hann og það
fóru kippir um innfallið andlit hennar.
,,Þú verður að borða eitthvað núna, Arthur
minn, núna strax. Mjólkurglas, kex, eitthvað. . “
,,Nei, þakka þér fyrir, Carrie frænka".
Hún leiddi hann í áttina að borðstofuimi. En
við dyrnar nam hann staðaií:
„Er pabbi kominn heim ?“
„Nei, Arthur“, tautaði Carrie frænka, ringluð
yfir hinni kynlegu framkomu hans.
„Kemur hann heim um hádegið ?“
Carrie frænka greip aftur andann á lofti. Var-
ir hennar kipruðust enn meira saman.
„Já, Arthur, auðvitáð. Um eittleytið sagði
hann. Ég veit að hann hefur fjarska mikið að
gera síðdegis í dag — i sambandi við jarðarför-
ina. Hún á að fara fram með mikilli viðhöfn".
Hann gerði enga tilraun til að svara. Hann
horfði í kringum sig og tók eftir öllum breyt-
ingunum sem orðið höfðu meðan hann var burtu:
nýju húsgögnin, nýju gólfteppin og gluggatjöld-
in, lamparnir í ganginum. Hann mundi eftir
fangaklefa sínum, þjáningum sínum í fangels-
inu og hann fylltist viðbjóði yfir öllum þessum
munaði, hatri á föður sínum. Hann varð gagn-
tekinn undarlegum æsingi, einhvers konar
kynjaleiðslu. Honum fannst hann vera sterkur.
Hann fann hvað hann þurfti að gera og hann
varð að framkvæma það. Hann sneri sér að
Carrie frænku.
„Ég ætla að fara upp á loft sem snöggvast“.
„Já Arthur, já, stamaði hún og óstyrkur henn-
ar fór vaxandi. „Við borðum klukkan eitt, indæl-
an mat“. Hún hikaði og svo hvíslaði hún eins
og á nálum: „Þú ætlar ekki .... þú mátt ekki
æsa föður þinn upp, Arthur minn. Hann hefur
svo margt að hugsa, hann er .... hann er dá-
lítið skapstirður þessa dagana".
„Skapstirður", endurtók Arthur. Hann virtist
vera að velta fyrir sér hvað orðið þýddi. Svo
gekk hann hægt upp á loftið. Hann fór ekki
inn í herbergi sitt, heldur inn í skrifstofu
föður síns, sem hann hafði frá blautu barns-
beini álitið sérstakan helgidóm sem engum
leyfðist að stíga fæti inn í. I miðju herberginu
stóð skrifborð föður hans, þungt og viðamikið
mahognyborð útskorið með þungum messinglæs-
ingum og handföngum, hið allrahelgasta. Hatrið
brann úr augum Arthurs meðan hann virti fyrir
sár skrifborðið. Það stóð þarna traust og óbif-
anlegt, imynd Barrasar sjálfs, ímynd alls þess
sem hafði lagt lif Arthurs í rúst.
Allt í einu greip hann skönmginn sem lá við
arininn og liófst hánda. Hann braut upp lásinn
áefstu skúffunni og skoðaði innihald hennar.
Svo braut hann lásinn á næstu skúffu og svo
koll af kolli — hvert einasta hólf grannskoðaði
hann.
Innihald skúffanna- bar auðlegð föður hans
ljósan vott. Þær voru úttroðnar af hlutabréfum,
víxlum, skrám yfir útistandandi skuldir, bók í
léðurbandi sem innihélt skrá yfir eignir og af-
rakstur af þeim ritaða með snyrtilegri rithönd
föíur hans. Á annarri bók stóð: Málverkin mín,
og þar var liver einasta mynd skráð ásamt dag-
setningu pg. verði. Loks var þriðja bókin með
DAVÍÐ
skhá yfir fjárfestingu. Arthur renndi augunum
yfir hina þéttskrifuðu dálka: það voru að
minnsta kosti tvö hundruð þúsund pund í arð-
bærum fyrirtækjum. Fölur og titrandi af reiði
fleygði Arthur bókinni frá sér. Tvö hundruð
þúsund pund: upphæðin sjálf, reglusemin og
snyrtimennskan, gleðin og sjálfsánægjan sem
skein út úr þessum talnadálkum gerðu hann
frávita. Peningar, peningar; peningar sem sogn-
ir voru út úr tærðum og lémagna mannslíköm-
um, peningar, peningar, peningar. Dauði eyði-
legging, neýð styrjaldir ekkert af þessu skipti
mláli, ef gullið aðeins bar ávöxt.
Arthur braut upp eina skúffu í viðbót. Hann
var altekinn hefndarlöngun. Hann þurfti að ná
í annað og meira en þessar sannanir um auð
og aftur auð. Hann hafði fengið liræðilegt hug-
boð um að kortið, kortið yfir gömlu Neptún-
námuna lægi þarna. Hann þekkti fööur sinn:
manninn sem geymdi allt og fleygði aldrei
neinu. Hvers vegna hafði honum ekki dottið
þetta fyrr í hug? Faðir hans eyðilagði aldrei
bréf eða skjöl; hann gat það ekki. Ef það var
sannleikur sem stóð í bréfi Róberts Fenwicks,
þá var kortið til og lá í skrifborðinu.
Hann gramsaði í einni skúffunni af annarri
og fleygði innihaldinu á gólfið. Og í neðstu
skúffunni kom hann auga á litla óhreina perga-
mentrúllu, sem lét lítið yfir sér. Arthur rak
upp óp. Óstyrkum þöndum vafði hann ofan af
rúllunni og lagðist á hnén á gólfið tii að rann-
saka hana. Hann sá strax að gamla náman
var greinilega teiknuð á kortinu; neðstu göngin
lágu samkiða skilveggnum og f jarlægðin á milli
þeirra voru aðeins hálfur meter; Arthur beygði
sig enn nær og rýndi í skjalið. Hann sá athuga-
semdir og útreikninga með rithönd Barrasar.
Það var lokasönnunin; síðasta smánin.
Hann reis upp og vafði kortinu hægt saman.
Hann sá nú i gegnum alian þennan gífuUega
svikavef. Hann stóð í miðjum helgidómnum, hélt
dauðahaldi um kortið, með logandi augu og
fangelsisfölvann á andlitinu. Og svo var eins
og hann sæi sjálfan sig,' tukthúsliminn sem hélt
á sönnunargagninu um sekt föður síns, og hann
glotti beizklega við þetta dæmi um réttvísi
mannanna. Svo greip hann óstjómlegur hlátur.
Hann langaði til að brjóta, brenna, eyðileggja;
hann langaði tii áð umturna öllu í lierberginu,
rífa niður myndir, brjóta glugga. Hann vildi
refsingu, makleg málagjöld, réttlæti.
Honum tókst með erfiðismunum að liafa
stjóm á sér. Hann sneri sér við og gekk niður.
Hami beið í anddyrinu og horfði á útidyraar.
Öðru hverju leit hann á stóm veggklukkuna
og hlustaði á sekúndurnar líða með hægu, reglu-
bundnu hljóðfalli. Loks hrökk hann við. Þegar
klukkuna vantaði tuttugu og fimm mínútur í
eitt ók vagn upp að húsinu og þungt fótatak
kvað við. Dyrnar opnuðust og faðir hans gekk
inn í anddyrið. Andartak stóðu þeir grafkyrrir
og horfðust í augu.
Arthur greip andann á lofti. Iiann þekkti
varla föður sinn. Það hafði orðið óhugnanleg
breyting á honum. Hann var orðinn þyngri og
feitari, en kraftlaus, slappur og útblásinn; kinn-
amar héngu niður, maginn var eins og keppur
framan á honum, og flibbinn skarst inn í feitan
hálsinn. I stað gömlu hörkunnar og róseminnar
var komið stöðugt fálm og eirðarleýói; Hendur
hans fálmuðu í sífellu við dagbiaðapakka; aug-
un voru á reiki um stofuna til að missa ekki
af neinu. Hugur hans og hpgsun voru sístal’f-
andi í stöðugri leit að einSÍfis verðri afþreyj-
ingu. I cinu vetfangi skildi Arthur að tilgangur-
inn með þessari óstöðvandi framtakssemi var
að halda dauðahaldi í 'liðandi stund, afneita for-
tíðinni og gleyma framtíðinni. Upplausnin var
að komast á lokastigið. Hann stóð lcyrr í
sömu sporum. Það var þögn.
„Svo að þú ert kominn“, sagði Barras. „Það
var óvænt ánægja“.
Artliur svaráði engu. Hann horfði á Barras
ganga að borðinu og leggja fri sér blöðin og
nokkra smápakka. Barras hélt áfram meðan
hann fitlaði órólega við hlutina á borðinu!:
„Þú veizt auðvitað að styrjöldin stendur enn.
Sjónarmið min eru óbreytt. Þú veizt að ég kajri
mig ekki um neina iðjuleýsingja hér“.
Arthur sagði niðurbældri röddu:
„Ég hef ekki verið iðjulaus. Ég hef verið í
fangelsi“.