Þjóðviljinn - 28.08.1951, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 28. ágúst 1951 — ÞJÓÐVILJINN
(5
Verk til athugunar fvrir herra Morrison:
Réttarofsóknir gegn frjálslyndum
hreyflngum í brezku samve
r
Álirifamikið dæmi um þró-
hins „frjálsa heims“ (e,n svo
er auðvaldsheimurinn oft kall-
aður) til fasisma, — feril, sem
markaður er sívaxandi afnámi
borgaralegra réttinda og ör-
yggis (auðvitað samtímis hræsn
isfullum ásökunum að heimur
sósíalismans sé að afnema slík
réttindi og öryggi), er að finna
í réttarhöldunum í Pakistan,
sem nefnd hafa verið „Rawal-
)»indi samsíerismálið“, og hófst
15. júní í fangelsinu í Hydera-
bad (Sind).
Ákæran er um samsæri til að
koma á með ofbeldi hernaðar-
einræði í Pakistan. Sakborning-
amir eru, auk nokkurra hátt-
settrá foringja hersins hið vin-
sæla skáld Pakistanbúa Falz
Ahmad Faiz, ritstjóri hins frjál
'iynda stjómarandstoðublaðs
Pakistan Times og stofnandi
friðarhreyfingar í Pakistan;
og Syed Sajjad Zaheer, frægur
skáldsagnahöfundur og gagn-
rýnir á úrdúmáli og aðalritari
Kommúnistaflokks Pakistan og
Syed Sibtey Hassan. kunnur
blaðamaður og gagnrýnir, skrif
ar einnig úrdú.
Við réttarhöldin er lítið gert
til að tryggja heiðarlega mála-
færslu. Menn sem bornir eru
þungum sökum verða að fá
nákvæma vitneskju um ákær-
una. Venjan er í Pakistan, eins
og Bretlandi, að það sé tryggt
með ýtarlegum málflutningi fyr
ir föstum dómstól. En í þessu
máli hefur málflutningur verið
nær enginn og sakborningar
látnir mæta í réttinum með mjög
óljósa hugmynd um ákærurnar
sem þeir eiga að svara. Og
alltaf er meiri von til heiðar-
legrar málsmeðferðar af föst-
um dómstólum með víðtækar
réttarvenjur og virðingu sem
ekki má tefla í hættu en sér-
dómstóls, skipaðan af ríkis-
stjórn til að dæma í tilteknu
máli, með dómendur valda af
ríkisstjóminni, og þessi munur
verður enn meiri þegar sakbom
ingar eiga þess ekki kost að
mál þeirra sé dæmt af kvið-
dómi, eins og verið hefði fyrir
föstu dómstólunum. í þessu
máli koma því sakborningar
fyrir dómstól sem á sér enga
hefð osr skapar væntanlega
ekki hefð.
Það er undirstöðuatriði og
ákaflega mikilvægt að sakborn
ingar eigi þess kost að verja,
sig í réttinum og geti undirbú-
ið vörn sína. bar með talið að
stefna vitnum. Þessi atriði
verða enn mikilvægari í þessu
máli þegar ýmsir aðrir erfið-
leikar eru á því að ná rétti
sínum. og þau fela í sér rétt til
að kjósa verjanda og að verj-
andi fái sæmilega aðstöðu til
að vinna verk sitt. og að sak-
borningar fái sanngjörn tæki-
færi til sjá vandamenn sína
og hafa tal af þeim meðan beðið
er réttarhalda og dóms. En í
þessu máli hefur sérdómstóll
neitunarvald um val verjanda.
honum er ekki leyfilegt að
skrifa sér til minnis upp úr
málsskjölum og ekki að fara
með þau af staðnum til nánari
: Eítir brezka
lögíræðinginn
D. N. Pritt
rannsóknar eða leita ráða og
stuðnings starfsbræðra sinna;
engir ncma nánustu vanda-
menn mega hitta sakboming-
ana og þeim er ekki leyfilegt
að ræða við þá um sakamálið.
Vandamenn sem eiga heima í
Indlandi hafa vikum saman
beðið árangurslaust eftir leyfi
að fá að koma til Pakistan og
hitta hina ákærðu. Hvemig
geta sakborningar, sem eiga líf
sitt að verja, tryggt sér nauð-
synleg vitni við slíkar aðstæð-
Lnupiat AH
Klian, stefnir 1
á fasisma sam-
kvæmt banda-
rískri fyrir-
skipun.
> AliKharrí
ur? Hvernig geta þeir komizt
að því hvort þeir eiga kost á
vitnum er stutt gcta málstað
þeirra? Hvemig geta þeir náð
sér í vitni í tæka. tíð þar sem
réttarhöldin em hespuð af
og yfirleitt neitað imi allan
frest.
Mesta öryggið liggur í að
allt fari fram fyrir opnum
tjöldum. I öðmm löndum eru
lögfræðingar á einu máli um
það að réttarhöldum sé opinþer
athygli jafnnauðsynleg og sól-
skin mönnunum. Allir vita að
til em mál sem nauðsyn er
vegna almenns öryggis að flytja
fyrir Iokuðiun dyrum. En það
færist nú mjög i vöxt, í mörg-
um löndum, að mál séu rekin
fyrir lokuðum dymm, undir
ýfirskini almenns öryggis, þó
sannleikurinn sé að ríkisstjórn-
ir séu að hafa í gegn vafasöm
mál sem þyldu ekki almenna at-
hygli. í þessu máli hafa öll
réttarhöld verið leynileg. Það
sem fram kemur er ekki einu
sinni ritað nema í útdrætti.
Engar blaðafregnir um réttar-
höldin verða leyfðar, engin
skýrsla gefin nema, um dómana,
uema almenningsálitið verði
nógu sterkt til að breyta þess-
ari óhugnanlegu málsmeðferð.
Enn ein öryggisráðstöfun hefur
verið að engu höfð. Jafnvel
beztu dómstólum getur skjátl'-
azt og því er áfrýjunarréttur-
inn ein hin mikilsverðasta ör-
yggisa-áðstöfun. En í þessu máli
þar sem sakborningum er gert
eíns erfitt fyrir og hugsanlegt
er að ná rétti sínum, er ekki
um neinn áfrýjunarrétt að
ræða, og það þó dómarnir geti
orðið dauðadómar. ’
Mér kemur aðeins í hug ein
misbeiting réttvísinnar sem
ekki hefur til þessa verið beitt
í málinu, að senda verjanda sak
bominga án dómsúrskurðar í
fangelsi, fyrir óvirðingu við
róttinn. En hver veit nema sú
sérkennilega bandaríska tján-
ing „frelsis" eigi eftir að koma.
Ekki er að furða þó þessi
réttarhöld gegn háttsettum
foringjum í hernum og mennta-
mönnum, rekin með jafnlúaleg-
um aðferðum, hafi orðið til
þess að vekja margskonar orð-
róm um raunverulegar orsak-
ir þeirra. Forsætisráðherrann
Liaquat AIi Khan má slálf-
um sér um kenna ef orð-
rómurinn gerir honum rangt
til, því hann er ábyrgur fyrir
ákærunni, leyndinni, hinni sví-
virðilegu málsmeðferð, og hann
hefur eitrað andrúmsloftið með
því að halda á lofti bréfum
sem hann segist hafa fengið
frá vinum sínum er krefjizt
þess að sakborningar séu skotn-
ir tafarlaust, án dóms og laga
og með því að láta nýlega hand
taka tugi menntamanna auk
hinna fyrri.
Orðrómurinn er auðvitað á
ýmsa lund. Það er vitað að Lia-
guat Ali Khan lofaði í ferð
sinni til Washington að senda
her til Kóreu, en heimkominn
til Pakistan sögðu herforingj-
ar hans honum að ekki væri á
það treystandi að Pakistanher-
menn létu senda sig gegn Kór-
eumönnum; og víst er um það
að milljónir manna trúa þeim
orðrómi að hann sé með mála-
ferlunum að reyna að ldsa sig
við hernaðarráðgjafa sína, kúga
stjórnmálaandstöðuna og berja
niður friðarhrcyfinguna, kveða
niður „rauðu hættuna“ og und-
irbúa það að afhenda Banda-
ríkjamönnum herstöðvar í Pak-
ístan.
Almenningsálitið úti um heim
verður að koma til liðs við hið
keflda aimenningsálit í Pakist-
an, neýða ríkisstjórnina til að
stöðva réttarskrípaleikinn og
láta heiðarleg réttarhöld fara
fram yfir sakbornirtgunum. Þá
verður réttlætinu fullnægt, orð-
rómurinn annaðhvort staðfest-
ur eða afsannaður og snúið af
stefnunni til fasisma.
Þóroddur Guðmundsson:
ALLT ER HEY I HARÐINDUM
í síðasta tölublaði Neista, er
gert að umtalsefni atvik, sem
kom fyrir á fundi bæjarstjórn-
ar Siglufjarðar fyrir nokkru
síðan. Er „rosafrétt" þessi
einnig birt í Alþýðublaðinu. En
fréttin var sú, að forseti vítti
úmmæli mín um forstjóra
Trj'ggingarstofnunar ríkisins
og tók af mér orðið. Af skilj-
anlegum ástæðum tekur Neisti
ekki orðrétt upp ummæli mín,
heldur segir um hvað þau hafi
verið og dregur síðan ályktanir
af söguburði sínum. Þeir, sem
ekki sátu fundinn, en lesa frá-
sögn Neistp af )ij0num, mættu
vel halda, að hér hefðu einhver
ósköp gengið á, hóflausar
skammir og brigslyrði, og að
hinn óguðlegi kommúnistafant-
ur Þ.G. hefði borið hinn „þraut-
reynda“ verkalýðsforingja Har
ald Guðmundsson upplognum
sökum.
Þetta gekk þó ekki þannig
til. Á fundimnn var til umræðu
samningur um fjármál milli
Siglufjarðar og Tryggingar-
stofnunar ríkisins. Voru Siglu-
fjarðarbæ þar settir harðari
kostir en heyrzt hefur um, að
Tryggingarstofnunin hafi sett.
öðrum kaupstöðum. Þó bæjar-
stjóri og meirihluti bæjar-
stjórnar væru sáróánægðir með
samninginn og liefðu gert
ítrekaðar tílraunir til að fá
breytt hinum óaðgengilegu
ákvæðum, en árangurslaust, —
var þó lagt til að samþ. hann.
Var það gert af þeim ástæðum
einum, að naumast var annars
úrkostur. En þáð undarlega
skeður, að einn af bæjarfulltrú-
um Alþýðuflokksins kveður sér
hljóðs og deilir á bæjarstjóra
og bæjarstjórnarmeirihlutann
fyrir hin óaðgengilegu ákvæði
samningsins, eins og það væri
þeirra sök. Ég benti þessum
fulltrúa á, að hann fæVi villur
vegar. Það hefði verið marg-
reynt að fá hinum chagstæðu
og auðmýkjandi ákvæðum
samnings-ins fvrir Siglufjörð
breytt, en þar hefði staðið mest
á flokksbróður þans Haraldi
Guðmundssyni, sem mér hefði
virzt í þessum samningum mjög
f jandsamlegur Siglufirði og
harðari í horn að taka, en hann
hefði verið, meðan Alþýðu-
flokksmaður var bæjarstjóri.
Er auðvelt að sanna þetta. Þá
gat ég þess, að ekki væri kunn-
ugt um, að bæjarfélögum, sem
Alþýðuflokksmenn stjórna,
hefði Haraldur sett þá afar-
kosti, sem Siglufirði væru sett-
ir með þessum samningum.
Alþýðuflokksfulltrúarnir urðu
æfareiðir yfir þessum ásökun-
um og töldu þær illkvittinn róg
og tilhæfulausan, og pólitíska
hlutdrægni. Væri ekki hægt að
bera slíkt á hinn grandvara
mann Har. Guðm.son í starfi
hans. Ég bætti því við fyrrí
ummæli mín, að ég væri þess
fullviss, að Haraldur Guðmunds
son hefði ekki tekið með sömu
silkihönzkunum á sósíalista, er
hefði dregið sér úr sjóði trygg-
ingamna stór fó, eins og hann
tók á máli eins flokksbróður
síns, sem þetta gerði. Ekki
vildu Alþýðuflokksmennirnir
taka vitni að þessum ummæl-
um eða fá á þeim nánari skýr-
ingar, þó ég byði þeim iþað.
Hinsvegar virtist hin ofsalega
reiði þeirra hafa mjög annarleg
áhrif á forseta bæjarstjórnar.
Forseti bæjarstjórnar var mjög
annarshugar og utanvið sig á
þessum fundi, en við reiðiköst
kratanna rankaði hann þó við
sér, vítti ummæli mín og svifti
mig orðinu.
Forseti bæjarstjórnar hefur
oft hlustað á siðlausar skamm-
ir tveggja fulltrúa Alþýðufl. í
bæjarstjórn, þar sem þeir hafa
borið andstæðinga sína tilhæfu-
lausum svívirðingum og ekki
hikað við að sneiða að æru
þeirra, án þess að víta þau
ummæli. En í þetta sinn, þegar
sannar ásakanir eni bornar
fram, að gefnu tilefni og öll-
um viðstöddum sjáanlega að
íhuguðu máli, boðist eil að
standa við ummælin og gefa á
þeim skýringar, sviftir forscti
bæjarfulltrúa orðinu, með, að
ekki sé meira sagt, mjög hæpn-
um rétti.
Það sem Neista gengur til
að blása þetta mál upp eins og
hann gerir, er málefnafátækt
Framhald á 6. síðu.
Blekkingum Mogga og Ménudagsblaðsins
um skipverga á Maí hnekkt
Málgagn sem gefið er út
hér í bæ að nafni Mánudags-
blaðið, sem aðallega virðist
hafa það að höfuðviðfangsefni
að þrefa um áfengismál og hafa
allgóða þekkingu á þeim hlut-
um frá báðum sjónarmiðum
séð, tekur einstaka sinnum fyr-
ir að ræða önnur mál og þá af
næsta lítilli þskkingu, oftast í
þeim dúr að skapa einhverjar
æsingar utan um þau. Er þá
oft á tíðum vandalítið að leið-
rétta frásagnir blaðsins þó
allur álmenningur sem orðið
hefur fyrir þessum leiða ósóma
hirði lítt um það.
S. 1. mánudag birtir blaðið
óþrifagreinar um einhverskon-
ar „uppreisn“ sem á að hafa
átt sér stað á b. v. Maí fyrir
nokkru og lætur ritstjórinn sér
ekki nægja að froðufella yfir
þessu sjálfur heldur birtir ým-
is bréf sem liann segist hafa
fengið frá Pétri ag Páli, sem
mjög eru á sömu leið og þar á
meðal eitt undirritað „sjómað-
ur“ og sézt einmitt á því hvaða
þekkingu hann ber á hug sjó-
manna. Eg hirði ekki um að
svara þessum hugarfóstrum
ritstjórans sérstaklega, en vil
gagnvart almenningi sem lesið
hefur þessar villandi frásagnir
gefa nokkra skýringu á þessum
atburðum.
Þann 11. júlí s. 1. réði ég
mig ásamt 20 öðrum mönnum
á b. v. Maí sem þá átti að
leggja upp á síldvelðar fyrir
Norðurlandi. Segir ekki af því,
nema 'að okkur gekk treglega
svo sem flestum öðrum skipum
hefur gengið í sumar, er hlut-
ur okkar eftir sumarið tæp 1000
mál, Stafar þetta ekki ein-
göngu af hinu almenna afla-
leysi heldur og af útbúnaði
veiðarfæi’a sjálfra, en bátarnir
á skipinu voru í því ásigkomu-
lagi að tvísýnt var að nota þá
oft á tíðum og varð að hverfa
frá síld vegna þess. Var þetta
ekki aðeins skoðun okkar há-
setanna lieldur mun það einn-
ig skoðun skipstjórans sjálfs.
Þetta og hið almenna aflaleysi
seinni part ágústmánaðar varð
til þess að við skipverjar á
b. v- Maí er þetta mál snerti.
að undanteknum þremur hásct-
um og yfirmönnum, skrifuðu
skipstjóranum bréf þar sem
við tilkynntum honum að við
myndum ekki fara í annan túr
eftir að komið væri í höfn úr
þeim túr, sem verið var í að
Framhald á 7. síðu.