Þjóðviljinn - 19.09.1951, Qupperneq 5

Miðvikudagur 19. sept. 1951 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Karl G. Sigurbergsson:
GARASAMNINGANNA
og ofleiðingar glópsku Sjómannafélagsstjórnarinnar
verkkiianna
Bréíið sem stjórn Sjómanna-
félags Reykjavíkur birti í Al-
þýðublaðinu 11. þ. nfi. varðandi
væntanlega uppsögn kjarasamn-
inga vakti talsverða furðu sjó-
manna, ekSki sízt'þeirra, sem vTei
bafa fylgzt með vinnubrcgðum
stjórnarinnar í kaupdeilum við
útgerðarmenn á undanförnum
árum. Þó nú skipi þá stjcm að
nafninu til aðrir menn en und-
anfarandi ár, tel ég samt fyrr-
verandi stjórn, og þá um leið
formann þeirrar er nú situr,
raunverulega ábyrga fyrir kaup
deilunni síðustu og nú aftur
liinni væntanlegu kaupdeiiu
sem stjórnin telur sig san-
þykka.
* KjaraíSeilan 1949
og framkvæmd
I kjaradeilunni 1949 fengu
sjómenn að kenna á því að
virka forustu vantaði við samn-
ingsgeroina, og kusu því úr
sínum liópi tvo menn af hverju
skipi (svokallaða baknefndar-
menn). Þeir áttu að vera önnur
hönd samninganefndarinnar
(stjórnarinnar) og jafnframt
tengiliður milli hennar og
starfandi manna á sdpunum.
En í reynd vildi verða mis-
brestur á því skipulagi. Sátta-
fundir voru oft haldnir án þess
að allir nefndarmenn væru boð-
aðir, og þeir sem nutu náðar-
innar að mega koma fengu ekki
að ræðast við nema takmarkað,
og á ég þar einkum við fuil-
trúa félaganna úti á landi, sem
beinlínis var meinað að ræða
við baknefndina og kynna sér
hennar kröfur.
* fOTsfnna bresfyr
tækifæri yrði að segja þeim upp
og sjómenn neyddir í kaupdeilu
aftur, en meðan þeir hcldu gildi
yrðu þeir teygðir eins og hrátt
skinn af útgerðarmönnum hvað
kaupgreiðslu snerti og ýmis tor-
fengin hlunnindi sem samning-
arnir áttu þó að tryggja obkur,
nema þá með sífelldu nuddi og
nauði og jafnvel málaferla
vegna vafaatriða. Sú varð líka
raunin.
* Lærdómar íéiags-
sfjórnarinnar
Nokkur áhrif mun það hafa
haft á úrslit atvæðagreiðslunn-
ar um sáttatillöguna að menn
sáu hvao stjörnin var völt fyrir
og neytti aðstöðu sinnar til að
veikja. samheldni manna og bar-
áttuþrek með ýmsum bolabrögð-
um, sem henni einni er lagið
að nota. Hefði hún í þess stað
sýnt vilja og virlka baráttu
fyrir hönd sjómanna hefði
imargur maðurinn hrifizt með
og íélagsstjórnin borið gæfu t.il
að knýja fram hagstæða samn-
inga eftir aðein,s örlítið lengri
vinnustöðvun.
* Repslan af samn-
íngunum
Þá bentu bæði óg og fleiri á
hvílíkt glapræði væri verið að
gera með því að troða upp á
okkur cjómenn samningum sem
iværu }:að óhagstæðir og jafn,-
frant óljósir að við fyrsta
Menn urðu þess brátt varir
hvað hafði gerzt og meira að
segja stjórn félagsins, er sífellt
var ónáðuð af sjómönnum sem
þurftu að fá upplýsingar og
skýringar á ýmsum greinum
samningsins og leita réttar síns
á einn eða annan hátt. Hefur
það sjálfsagt verið allþreyt-
andi hlutverk sem stjórnin varð
að leika á þeim tíma, ætlazt
var til að hún útskýrði atriði
sem hún alls ekki skildi, og
þó hún skildi eitthvað af því
hafði hún engan dugnað til að
fylgja skýringum sínum eftir
þegar á fund útgerðarmanna
var komið. Enda velti hún oft-
ast byrðunum af sínum herðum
yfir á starfsmann félagsins sem
alltaf gaf góð svör en brast
getuna eins og hina.
* Kjaradeilan 1950
Margur gæti haldið að stjórn-
in hefði fengið nóg af siíku og
lært af reynslunni að við svo
búið mátti ekki standa. En það
var öðru nær. I kjaradeilunni
sem hófst 1. júlí 1950, tók
hún enn söimu afstöðu til vilja
starfandi sjómanna, sem fullan
hug höfðu á þvi að fá leiðrétt-
ingu mála sinna og báru fram
eindregnar og álkveðnar kaup-
kröfur ásamt þeim sjálfscgðu
mannráttir.dum að fá lengclan
hvíldartíma.
Þessum kröfum héldu þeir
fast fram og hefðu vart hopað
frá ef stjórn félagsins hefði
ekki þráfaldlega sýnt sig í því
sem einsdæmi mun í sögu verka-
lýðsbaráttunnar á íslandi, að
falla frá fyrri kröfum og snú-
ast á sveif með útgerðarmönn-
um, til að knýja frarn samninga
á allt öðrum og óvissum kaup-
grundvelli. Ekki nóg með það.
Þegar hún var búin að mæla
með samningsuppkasti, sem var
kolfellt af sjómönnum, lét hún
útgerðarmenn og sáttanefnd
hafa sig til þess skítverks tví-
vegis að biðja um heimild til
að undirrita samninga fyrir fé-
lagsins hönd án alfrvæða-
greiðslu. Þetta lúalega athæfi
gagnvart sjomönnum, ásamt sí-
endurteknum tilraunum að
varna þeim þeirra sjálfscgðu
rcttinda að fylgja sín'um kröf-
um eftir sjálfir, hafci áhrif.
Margir munu hafa álitið til-
gaiigslaust ao halda áfram tví-
sýnni baráttu, með félagsstjórn-
ina á móti sór og engan styrk
frá utanaðkomandi öflum sem
félagsstjórn og Alþýðusamband-
ið hefðu hæglega getað útveg-
að. Þess vegna neyddust menn
til að láta undan, þótt tíminn
væri að nálgast er gaf skilyrði
til að knýja fram betri kjör.
En framkoma stjórnarinnar í
þessu verkfalli hafði einnig aðr-
ar afleiðingar. Félagsstjórnin
þorði ekki að vera aftur í kjcVi
og breytingar voru gerðar á
hinu ólýðræðislega kosninga-
fyrirkomulagi sem hún hafði
hangið á í félaginu.
* Húverandi félags-
sijórn og þáiiur
hennar í kjarabar-
áiiu sjómanna
Ég ætla mér e&ki að lýsa
ýtarlega þeirri reynslu sem
fengizt hefur af núgildandi
samningum, þar nægir að minna
á það sem ég og aðrir hafa
bent á áður, og svo hafa sjó-
menn fengið af þessum samn-
ingum þá reynslu sem þeir
munu seint gleyuna. I þess stað
vildi ég víkja nokkrum orðum
að núverandi félagsstjórn og
hennar þætti í sögu Sjómanna-
félags Reyjavíkur og minnast
um leið á hennar reynslu af nú-
gildandi kjarasamningum tog-
arasjómanna.
í bréfi því sem. ég ,gat um,í
upphafi og stjórnin sendi Al-
þýðublaðinu til birtingar, lýsir
hún reynslu sinni eitthvað á»
þessa leið:
• Samningarnir eru livergi
nærri skýrt orðaðir í öllum
greinum, enda hefur við
framkvæmcl þeirra orðið
verulegur ágreir.ingur, sem
ckki hefur náðst samlcomu-
lag um hvernig skilja beri,
* það vanla í þá ákvæðú
er 'rarða afiaverðlaun af
mjöli sem unnið cr um borð
og fleira,
® beðið hefur verið um úr-
skurð félagsdðms á atriði er
varðar löndunarkostnað, sem
enginn er þegar larulað er
saltfiski í ÐanmörKii,
® og loks orðrétt: „Ségjá
má að framkvæmd samning-
a,nna ha.fi verið þann veg
af hálfu útgerðarmanna, að
reynt hafi vcrið að harga
í hverjn hálmstrái, cf um
ógreinllegt orðalr'g hefur
vcrið að ræða, og þess jnfn-
vel ekki þurft við í öl'úm
greinum.“ Slik er reynslan.
Þá er svo komið að við sem
niest hnútukastið fengum í
fyrrahaust fyrir það að halda
fast við kröftir okkar og börð-
umst fyrir leiðréttingu þcirra
mistaka sem gerð voru, höfum
lengið opinbera viðurkenningú
félagsstjórnarinnar á réttmæti
þsirrar baráttu.
* Floffi
Hvað hefnr gerzt? Hvað hef-
ur komið þessum mönnum til
að flýja fyrri iðju, sem var
aðallega fólgin í því að bregða
fæti fyrir samtök sjómanna?
Vitanlega höfðu þeir tæftifæri
til að láta ljós sitt skína þá
eins og nú, bæði Garðar Jóns-
son, fyrrverandi ritari félags-
stjórnar, . Sigfús Bjamason
starfsmaður félagsins, Eggert
sem hans önnur hönd og Jón
Sigurðsson skrifstofustjóri A.
S. I. Þessir menn buðu togara-
sjómönnum fárra króna kaup-
hækkun í vor gegn því að fram-
lengja samningana til 1. júlí
1952. Þeir stóðu einnig að
samningsgerð fyrir farmenn í
sumar, og var þeirra þáttur á
þá lund, að augljós voru ó-
heilindin gagnvart sjómúnnum.
Þeir byrjuðu þar á þeirri ó-
heillaaðferð að biðja um heimild
til að undirrita samninga án
atkvæðagreiðslu og ná þar með
ákvörðunarréttinum og úrslita-
valdinu úr höndum farmanna
sjálfra. Þannig framkoma
stjórnar í verkalýðsfélagi
gleymist ekki þó veifað sé fögr-
um loforðum og fyrírheitum um
betri hegðun í framtíðinni.
Nú stendur yfir atkvæða-
greiðsla um uppsögn togara-
samninganna cg jafnframt um
uppsagnartímann. Fáir munu
þeir starfandi sjómenn sem
dkki vilja lagfæringu á samn-
ingunum eftir þá reynslu sem
þeir hafa af þeim liiotið. En
hitt er aftur umhugsunarefni
hvenær segja skal þeim lausum.
Vegna þeirrar ádeilu sem Sjó-
mannafélagsstjórnin fékk fyrir
að hefja verkfall á óheppilegum
tíma í fyrra, hefur hún nú
teitað þess ráðs að kasta á-
byrgóinni yfir á sjómenn sjálfa,
\ntandi þó, að chægt er að á-
kveða slíkt fyrirfram.
★ nýr!{g-
En. eitt ættum við ejómenn
að hafa hugfast, að varhuga-
vert getur verið að hefja verk-
fall meðan við höfum slíka for-
ustu sem núverandi félags-
stjórn og vænlegra myndi að
miða heldur uppsögn við þann
tíma sem við getum sjálfir ver-
ið búnir að taka við stjórn á
félagi okkar. Við skulum láta
okkur til varnaðar verða þessi
orð stjórnarinnar í áðurnefndu
bréfi:
„Dýrkeypt rejTisla hefur
kennt þeim (sjómönnum) að
treysta á sjálfa sig, samtök
sín og forystu.“
Já, reynslan hefur kennt ckk-
ur að barátta okkar verður í
molum ef þetta þrennt fylgist
ekki að. En þar sem forystan
hefur verið það eina af þessari
þrenningu sem brugðizt hefur
undanfarið, þá þurfum við al-
varlega að minnast þess fram-
vegis, að við höfum réttinn til
þess að velja forystuna sjálfir.
Enda mun það ekki sízt af ótta
við þann rétt, sem stjórninni
hefur nú snúizt hugur í bili.
Sicmannalí!
Frambald af 8. síðu.
erlendis. Flytur hann sjálfur
skýringar á vinnubrögðum og
öðru því sem fyrir augu ber
og kemur ótrúlega mörgu að
sem votnvörpuveiði varðar. Ein
stökum atriðum vinnubragð-
anna um borð er brugðið upp
hvað eftir annað, en einmitt
vegna þess verða þau auðskilii
og minnisstæð, stundum verður
þetta að beztu sýnikennslu. Og
nokkrar mvndir af sjó og fjal'i
og einsömlum fugli, ekki hrað-
ar, teknar frá skipi sem rís og
hnígur, ættu að snerta Islend-
inga, svo oft hafa þeir einmitt
haft þetta sjónarmið, einmitt
þessa mynd fyrir augum. Ea
menn verða að sjá þetta sjálfir.
Þessa mynd af íslenzku sjó-
mannalífi ætti að sýna i öllum
skólum landsins. Enda þóti
margt fleira þyrfti að vera í
slíkri mynd til að gefa íslenzk-
um æskulýð ýtarlega hugmynd
um sjómannalif, er nóg í mynd
Ásgeirs til fróðleiks og urnhugs-
unar.
Á undan er fréttamynd frá
Hafnarfirði, sem Ásgeir hefur
tekið.
Tíminn 22. désembcr 1949:
„t síðasta kuldakasti áttu
þau cngin kol, svo að þau
uMi-iið ‘ hírast í kuldanuni
sem var litlu minni í þessu
braggaskrifli en undir ber-
um himni. Allt stokkfraus
um nætur . . . tlrenguiinn
tveggja ára gamall heíur
tvívegis feng'tð lúngnabólgu
frá því kólna tók í haust.“
„Vatn sem liún hefur 5
, bolla við höfðalagið frýs á
\ hverri nóttu ef frost er þrjú
eða fjögur stig . . . Hún
hefur fjórmn sinnum fengið
Iungnabólgu.
Kuldinn er svo mikill í
þessari „íbú5“ þegar frost cr
að húsmóðirin verður að
fara á fætur tvisvar á nóttu
til þess að hakla við eldi i
ofni í „svefnherberginu“ ef
ekki á að stofna lífi barn-
anna í voða. En nú í haust
hefur hún ekki átt kol nema
stundusn. Þegar ekki er
hægt að kynda cr slagi svo £
mikiil að sá sem hallar sér
upp að þili gegnblotnar eí
hann cr éklti sjóldæddur“.
Þegar þessi lýsing var
skrifuð kostaði kolatonnið
240 krónur. Það kostar nú
650 kr. og hefur því liækk-
að um 410 kr. eða 171%.
Hvernig lialda menn að á-
-standið verði í vetur í léleg-
ustu íbúðunum í Reykjavík,
þar sem þúsundir manna
neyðast til að búa?
Eins og sýnt var fram á
í blaSinu í gær eru a. m. k.
360 kr. af okurverðinu á kol-
um bein aflei'ðing gengis-
lækkunarinnar, sem fram-
kvæmd var undir forustu
Framsóknar og með innileg-
ustu þátttöku Rannveigar
Þorsteinsdóttur.