Þjóðviljinn - 15.12.1951, Blaðsíða 5

Sjómannafélagar: kjósið
nýja forustu í félagi ykkar
Laugardagur 15. désember 1951 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Sæmundur Ólafsson forstjóri
kexverksmiðjunnar Esju, einn
aðalstuðningsmaður A-listans
við stjórnarkjör í Sjómannafé-
lagi Rvíkur, sendir frá sér
nokkrar línur í AB-blaðinu í
gær og tileinkar þær Magn-
úsi Kjartanssyni ritstjóra Þjóð-
viljans, en þann mann vir'ð-
ist hann ætíð sjá fyrir sér, er
hann tekur sér penna í hönd,
af hverju sem þa'Ö nú er. Notar
liann tækifærið til þess að
senda honum nokkur „vel valin
orð“, sennilega til þess að fylla
upp í eyðurnar, því Sæmundi
virðist harla erfitt að ræða
hagsmunamál sjómanna og
svara öllum þeim spurningum
er ég lagði fyrir hann og full-
trúa hans i stjórn SR s. 1.
fimmtudag hér í Þjóðviljanum,
en það, sem hann reynir aó
svara, eru mest allt gamlar
blekkingar, sem fyrir löngu er
búið a'ð vísa til föðurhúsanna,
en skal þó enn einu sinni tekið
hér fyrir, ef vera skyldi að
Sæmundur og hans nótar skildu
eftir það að einhverju leyti bet-
ur, hverjar eru helztu stað-
reyndir í þeim efnum.
Sæmundi verður ákaflega tíð-
rætt um þá karfaveiðisamninga
er Sjómannafélag Akureyrar
gerði við útgerðarmenn á Ak-
aureyri 19. apríl 1950, og tel-
ur að þeir samningar séu upp-
haf allrar ógæfu Sæmundar og
Co í Sjómannafélagi Reýkjavík-
ur. Nei, þessu er ekki þannig
farið Sæmundur, upphaf al’rar
ógæfu ykkar í Sjómannafé'agi
Reykjavikur er það, að þið,
sem stjórnað hafið félaginu,
hafið stjórnað því í andstcðu
við vilja starfandi sjómaiina,
enda komnir úr öllum tengsium
við þá. Þið hafið verið í and-
stöðu við þá í öllum deilum
og fylgt atvinnurekendum að
málum; og þið hafi'ð ekki bor-
' ið gæfu til að sinna málefnum
sjómanna sem skyidi, er til ykk
ar liefur verið leita.ð. Þess
vegna eru æ fleiri starfandi sjó-
menn að sjá að þið eigið ekki
heima í forustu félagsins og
margir hverjir ekki í félaginu,
og þar á meðal þú. En við-
•víkjandi karfaveiðisamningun-
um margumtöluðu, skal ég taka
fram eftirfarandi staðreyndir
sem þér ættu að vera nokkuð
kunnar, sem manni er ár eftir
ár hefur verið að ýrana sér
inn í málefni sjómanna.
Vorið 1950 vaknaði almennt
áhugi hjá sjórnönnum og út-
gerðarmönnum á Akureyrj fyr-
ir því að rétt myndi vera að
koma togaraflotanum á karfa-
veiðar á ný mið, er fengin var
vissa Ifvrir að væru mjög-
auðug. Var með því gerð til-
raun til þess að skapa arð-
vænlega atvinnu fyrir togara-
sjómenn á tímabili, sem löngum
hefur verið æði dauft hjá þeim.
Gert var ráð fyrir að karfi
þessi yrði lagður upp til
bræðslu. Engir samningar voru
þá til um þessar veiðar og
hofðu ekki verið til um margra
ára bil, jafnvel ekki hjá hinni
forsjálu Sjómannafélagsstjóru,
sem Sæmundur telur vera. Sæ-
mundur hefði eflaust viljað að
sjómenn hefðu farið út á þess-
ar veiðar sámningslausir. En
s jómenn á Akureyri kusu held-
ur að hafa samninga. Þess
vegna varð hinn margumræddi
gúanósamningur til. Helztu
atriði hans voru þessi. Mánað-
arkaup hélzt hið sama og í
þágildandi ísfisk- og saltfisk-
samningum. En sjómönnum
skyldi greiða hins vegar %%
af brúttóafla miðað við að eft-
irfarandi verð skyldi lagt til
grundv.: a. fyrir fisk í gúanó
kr. 300.00 pr. tonn; b. fyrii
saltfisk kr. 1600.00 pr. tn. vikt-
að upp úr skipi; c. fyrir allt
lýsi kr. 2.00 pr kíló samkvæmt
viktarnótu fiskimatsmanns. Á
skipunum skyldi vera 26 manns
minnst nema á Jörundi er
skyldi hafa 25 manns minnst.
A5 öðru leýti giltu ákvæði þá-
gildandi isfisk- og saltfisk-
samninga. Samningur þessi gilti
til 1. ágúst 1950 með eins mán-
aðar uppsagnarfresti, en fram-
lengdist óbreyttur með sama
uppsagnarfresti, ef honum var
ekki sagt upp þá.
Samkvæmt þessum sanpvingi
s.igldu alljr Akureyrartogararn-
ir fram eftir sumri. Aflabrög'ð
voru með ágætum, mest meguís
karTi, en nokkuð var' saltáð.
Hofðu sjómenn frá kr. 4.500 til
5000.00 á mánuði eða um kr.
150,00 á dag að meðaltali, en
ekki kr. 100.00 eins og Sæ
mundur heldur fram. Þessir
samnmgar mörkuðu tímamót í
sögu sjómannasamtakanna, og
voru með þeim 'béztu þá, er'
sjómenn höfðu við sína at-
vinru.
Upp á þessa samninga var
stjúm SR boðið, en þeir 'höfn-
uðu þeim. I stað þess ku.su
þeir heldur að fara með sjó
menn í Reykjavík út í verkfall
á tíma scm þeim var mjög
óhagstæður. Ekki var þar þó
ein háran stök. Þegar út í
verkfallið var komið, harói
stjórn SR þá afstöðu eina að
torvelda samninga á allan hátt
moð þjónustu sinni vi'ð atvinnu-
rekendur, og klaufalegum
rnkstri devlunnar. Stóðu ]vei”
eins og veggur gegn sjómönn-
um og héldu þeirn utan gátta,
héldu engah fund fyrr en þéir
voru knúðir til þess og þá knúð
ir til þess að taka sjómenn inn
í samninganefndina, sem þeir
síðan ráku úr nefndinni sam-
kvæmt tillögu Sæmundar kex-
verksmiðjuforstjóra á fundi er
þeir héldu með landmönn-
um og utanaðkomandi mönn-
um í Listamannaskálanum, en
kusu að vísu þá menn
úr sjómannastétt í stað
þeirra. sem sumir hverjir voru
í andstóðu við stjórn SR á
samaingafundum, en máttu sín
einskis. Nokkrir þessara sjó-
manna mæltvv illu lieilli með
samningsuppkasti því, er sarr-
þykkt var að lokum en margir
þeirra voru varla komnir úr. á
sjó eííir verkfalli'ð fy.'i i-n
]veir manna hæst töluðu vvn
fánýti þeesara samninga.
Þannig ber stjórn SR höfuð-
ábyrgð á samningum þeirv er
samþykktir voru, engvv svður rn
sáttanei'nd, og hefði kúgað vipp
a sjómonn enn verri sarcnvng-
um cf sjómenn hefðu ekki
spor.uað á móti því. Þannig
mælti rtjórn SR með öðru sáíta
tiltaoðinu, sem var fellt af sjó-
möiinura. Þá sagði Sæmunduv
oftirfarandi í Alþýðub’aðinu
sá'uga 25. okt. 1950, dagm.n
fyrir a'.kvæ'ðagreiðsluna, jafn-
framt pvv, sem hann va-r kóf-
svoitiur við að dásama, sátiu-
tilboðið með annarlegum \út-
reiknuigvm:
„Ég er þevrrar skoðvmar
að samningar við útgorðar-
menn um lværri k.jö.- og
lengri hvíldartíma en felst
í tillögunni fávst ekki að
sinni, þótt verkfallinvi yrðí
haklið áfram og sem áhyrg-
ur maður(!) vil ég ekki
livetja félaga mína(!) til að
Iialda áfram verkfalli, sem
ég cr sannfærður um að
færir sjómönnum ekkert í
aðra hönd“.
Ennfrcmur sagði hann i sama
blaði:
„Nú þegar þolanieg Iausn
í deilunni er boðin fram,
hamast þessar skepnur (það
eru sjómennirnir að dónii
greinarhöfundar) á móti
þeirri lausn og hrópa fullum
hálsi á 12 stunda hvíld“.
Sjómenn höfnuðu þessu sátta
tilboði þrátt fyrir hvatningu
stjórnar SR. En stjórn SR
tókst í næsta skipti að kúga
inn á þá samningum þeim, sem
gilda nú, illu heilli, einmitt þá
er möguleikar voru á að koma
fram flestöllum kröfum sjó-
manna-, hefði stjórnin borið
gæfu til að standa við hlið sjó-
manna. T->essir samningar' eru
stórgallaðir og stjórn SR bei
höfuðábyrgo á því. Sjómenn
höfðu ekki heldur farið marg-
ar veiðiferðir þegar það kom í
ljós. Stjórn SR fann það einn-
ig og þess vegna þorði hún
ekki annáð en að láta fai a
fram atkvæoagreiðslu um það,
hvort ekki skyldi segja þeun
upp áöur en þeir höfða vcr-
ið í gildi eittár.
En petta varð ekki kvala-
laust fvrir stjómina. í mai s. I.
fengu flest verkalýðsfélög í
Reykjavík samið um vísitölu-
greiðslu .•é/ram. Þessu áttu sjó-
menn einnig fulla heimtingu á
En atvinnurekendur voru á
öðru máli. Ti] mála gat komið
p.ð sjómerm fengju þennau sjálf
sagða rétt með einu skilyrði:
Að þeir framlengdu hina
stórgölluðu samninga til næsta
sumars um leið. — Stjóm
SR beið ekki boðanna. Þarna
vár tækifæri til þess að þjóra
atvinnurekendum og það gerði
liv.ii einnig. Málið var þannig
lugt upp fvrir sjómenn en þcir.
höfnuðu þessari lausn málsEu.
Þeir vildu ekki una við n vgild-
undi samumga mánvvði Je.igur
en þrir þurftu -samkvæmt rV tt-
nium tu að segja upp. Oskir
sjómanna voru þvi ótviræðar.
Þeir kröfðust að samrlg"m
vrði sagt upp. Atkvæðagrvðsla
var viðhcfð og mikill vneæi-
hlu'i íij'kiianna greiddi því at-
kvæ'i.
Framvuiuan er því ena ný
deila. Það finnst Sæmundi vera
eðiilegt. Hann vill láta sjómenn
vera i verkfalli árlega og helzt
oftar ef það væri hægt. Þannig
er ábyrgðartilfinningin hjá hon-
um. Til þessarar deilu hefði
ekki þu,rft að koma svona
snemma hefði Sæmundur og Co
borið gæfu til þess að stjórna
verkfallinvv í fyrrahaust í sAn-
ræmi við vilja og óskir sjó-
manna, en ekki farið eftir hug-
myndum atvinnurekenda. Fftir
leynsluna af 'stjórn þessara
herra, Sæmundar og Co, á uud-
anförnum árum í kjaramáium
sjómanna. ski’ja sjómenn það
enn betur en áðvvr að ómögu-
legt er að leiða kjaramál þevrra
til farsælla lykta. án þess að
silnpta um stjórn í félaginvv og
j.að muuii þeir einnig gera ao
'pc-ssu svrn.. Þess Vegna kjósa
þcir nu •*' ir B-lístann, iista
starfandi sjómanna.
Sigur B-ristans þýðir nýja
stefnu í félaginu stefnu sigurs
og baráitu.
Orsakanna fyrir hinum
slæmu saltfisksamningum er
að leita annars sta'ðar en Sæ-
mundur vill vera láta; þeirra
er að leita í undanlátssemi
stjórnar sR við atvinnvvrékend
vvr og er ekki þeim að
þakka að vam samningar voru
Framhald á bls. 7.
Hvað ber framtíðin í
skauti sér?
Hinn heimskunni rithöfundur George
Orwell dregur upp áhrifamikla og
lifandi mynd af því, hvernig um-
horfs verði í heiminum árið 1984.
Bókin er jafníramt spennandi og
læsileg skáldsaga. — Hver vill ekki
skyggnast inn í framííðina?
Lesið því bókina
STUÐLABERG
h ’

.*
FRELSISALFAN
NY SKÁLDSÁGA EFTIR
Jóhannes ur Iíötlum
FRELSI8ÁLFAN er lokabindið af skáidverki Jó-
manninum Ófeig Snorrason. Fyrri bækurnar eru
hannesar úr Kötlum um bóndann og uppfinninga
Dauðsmannsey og Siglingin mikla.
Þetta bindi gerist í Ameríku og segir frá örlögum
Öfeigs og annarra útflytjenda í hinu gagnólíka
nýja umhverfi, bregður m. a. upp mynd af bónd-
anum Ófeigi sem stóriðjuverkamanni.
Bókin varpar ekki aðcins nýju ljósi á vestur-
farir Islendinga heldur sýnir lvún hvernig lýstur
saman andstæðum hins gamla íslenzka bænda-
þjóðfélags í mynd Ófeigs og vélamenningu vest-
urheims.
lags í mynd Ófeigs og vóramenningu vesturheims.
FRELSISÁLFAN, og skáldsaga Jóhannesar öll í
lieild, vekur til margvíslegra hugleiðinga um fram-
tíð liins forna íslenzka þjóðfélags sem nú er á
„siglingunni miklu“ út í nýja gei'breytta lifnaðar-
háttu. Dærni Sigurðar Ófeigsscnar vestan hafs
er eitt af hættumerkjunum er skáldið dregur upp.
1
ss
Ps
*s
ss
ss
ss
S2
•S
ss
ss
1
o*-
•o
I
ss
ss
ss

.
ss
í
I
ÍS'
mo
: •
88-
■
. •
• o
••

, . •
íslendingar ættu að lesa með athygli •:
þessa skáldsögu Jóhannesar úr Kötlum. :•
Bókabúð Máls og menningar
Laugavegi 19. Sími 5055.
.^Omomomomomomomomomomomomomomomomomomomomomomomc
momomomomomomomomomomomomomomomomomomomomomomomr-