Þjóðviljinn - 12.02.1952, Blaðsíða 5

4) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 12. febrúar 1952
Þriðjudagur 12. febrúar 1952 — ÞJÓÐVIUINN — (5
pIÓÐUIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu' — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magmis Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritst]óri: Jón Bjarnason.
Blaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafason, Guðm. Vigfúsaon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýslngar, prentsmiðja: Skólavörðustig
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 18 á mánuði i Reykjavík og nágrenni; kr. 16
annarstaðar á landinu. — Lausasölm-erð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Sigrandi heimsskoðin
Engin heimsskoðun mun hafa naö annarri eins út-
breiðsíu og heimsskoðun sósíalismans. er nú fer sigurför
um jör-ðina ekki einungis frá einstakHngi, til einstaklings,
heldur frá þjóð til þjóöar. Sú heimsskoöun, marxisminn
mótar ekki* einung'iis stjómarfar, menningu og lífsviðhorf
þar sém sósialistisk verkalýðshreyfing hefur sigrað, heldur
vinnur hún mjög á í löndum þeim sem enn búa við auð-
valdsiskipulag, verkalýðshreyfing þeirra veröur stéttvísari:
með ári hverju og hinir þroskuöustu og beztu borgara-
legi a menntamanna áöhyllast marxismann, vísindamenn
rannsaka og rita í hans anda. Andspænis rotnun og upp-
lausn auðvaldsþjóðfélagsins, meö fylgjum þess kreppum
og atvinnulevsi, fátækt og kúgun, rís heimur sósíalismans,
þjóð eftir þjóð varpar af sér álagáham auövaldsins og kýs
írelsið og framfarirnar. Hýlbrigðasti hluti æskunnar
neitar að láta sýkjast af vonleysi, bölsýni og lamandi
stríðsótta auðvaldsheimsins, hin heiða vísindalega heims-
skoðun sósíalismans, mai’xisminn. verður diarfasta og
hraustasta æskulýð aldarinnar að fagnaðarboðskap, fagn-
aðarboðskap um bá glæstu möguleika sem mannkynsins
bíður er alþýðan tekur örlög sín í sjáifs sín hendur, fagn-
rðarboðskapur um leið æskunnar í dag til frelsis og vel-
megunar, friðar og öryggis, á morgun, ef hún þekkir sinn
vitjunartíma.
ísland er eitt þeirra landa sem enn búa við auövaldS'
stjórn. En meðal íslenzku þjóðárinnar hefur lífsskoðun
sósíalismans hlotið djúpan hljómgrunn, mótað margt hið
bezta sem íslendingar hafa skapaö af menningarveró-
mætum undanfama áralugi og oft gefið verkalýðshreyf-
ingu íslands reisn sem hún má vera og er stolt af.
íslenzkir alþýöumenn sem viljáð hafa kynna sér henms-
fkoðun sósíalismans hafa átt örðugt um vik vegna bóka
skorts á íslenzku. Mörg meginrit hins vísindalega sósía.l-
isma eru enn óþýdd og óútgefin hér á landii, svo íslend-
ingar hafa orðiö aö lesa þau og nema á, erlendum málum.
Þó hefur veriö reynt aö bæta úr þessu meö útgáfu ýmissa
hinna minni sígildu ráita sósíalismans og hiefur þaö oröiö
mörg-um íslenzkum alþýöumanni ómetanleg hjálp til
kynningar á sósíalismanum. Þannig var Kommúnista-
ávarpið gefið út 1924, og síöar komu Launavinna og
auðmagn, Þróun jafnaöarstefnunnar. Mai-xisminn og Ríki
og bylting eftir Lenín, Saga Kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna o. fl. Tímaritið Réttur liefur allt frá 1924 verið af-
burða góö kennslubók í sósíalisma, ekkiii einungis meö
mörgum fræðilegum greinum heldur einnig og ekki. sízt
með fjölda ritgeröa um íslenzk þjóöfélagsmál frá sjónar-
miði sósíalismans, skilgreiningu og rannsókn íslenzks þjóð
félagsveruleika, gerða af færustu marxistum þjóðarinnar.
Sams konar þjálfun lei.tast blöð sósíáli'Sta við að gefa á
vettvangi dagsins, hinnar daglegu stjómmálabaráttu, meö
afistöðunni til hinna fjarskyldustu fyrirbæra.
En því er minnzt á þessar staðreyndir nú, aö komiö er
út á íslenzku editt af öndvegisritum hins vísindalega sósíal-
isma, rit Friöriks Engels Uppruni fjölskyldunnar, eiuka-
eignarinnar og ríkisins. Og þaö er ekkl nóg meö að þetta
öndvegisrit sósíalismans sé komiö út á íslenzku heldur er
útgáfari og- þýðihgin svo vönduö aö sómii.er að. Það er
bókaúteáfan Neistar sem hér heldur áfram á sömu. braut
og hófst með prýðilegri úteáfu Kommúnistaávarpsins á
aldarafmæli þess, en það mun ein bezta útgáfa þ-ss sögu-
fræga rits sem nokkurs staðar var út gefin á þeim tíma-
mótum. Þaö er merkisatburður aö fá slíkar bækur á ís-
lenzku og þá ekki síöur athyglisvert aö úr hópi íslenzkra
sósíalista komi fram maöur eftir manrí sem veldur jafn
vel marxistískri hugsun og þeir sem standa aö þessum
vönduðu útgáfum. Formálar þeirra Sverris Kristjánssonar
og Ásgeirs Blöndals Magrrússonar eru dæmi um vandaða
fræðimennsku, ritaöir af víötækri þekkingu, yfirsýn og
slcilningi.
Eftir er hlutur fslenzkra sósíalista aö sýna aö þeir kunni
aö meta jafndýrmæt hjálpargögn í þekkingarleit sinni,
jafnbeitt vopn til hinnar miklu frelsisbaráttu sem íslenzk
alþýöa heyi'. Enginn íslenzkur sósíalisti má vera án þess-
ara bóka, sjálfs sín vegna — og-végna sóknar íslenzkrar
Rlþýðu til sigurs og valda. •
Osk um reykingaleyfi í hegningarhúsinu.
Avextirnir eyðileggjast í búðunum. —
„Hvít þrælasala“ þekkist enn.
ÉG hef verið beðinn fyr-
ir svohljóðandi orðsendingu
frá manni sem dvalizt hefur í
hegningarhúsinu við Skóla-
vörðustíg: Eitt er það sem
veldur vistmönnum þessarar
stofnunar nokkurri gremju:'
þeim er bannað að reykja.
Mun bann þetta sennilega fyrst
i og fremst hugsað sem
varú'ðarráðstöfun, en
verður þó ekki auð-
skilið þannig, þarsem
þetta mannvirki er að lang-
mestu leyti gert af ekki e!d-
fimara efni en steini. Og full-
komlega óskiljanlegt er hitt, að
einnig meðan vistmenn eru úti
í garði stofnunarinnar er í fullu
gildi þetta bann við reykingum
þeirra. — Gæti Bæjarpósturinn
ekki komið á framfæri við rétt.
yfin/öld tilmæ!um um, að eitt-
hvað yrði á banni þessu slak-
að ?“ — N. N.
Tilmælunum er hér með vís-
að áfram.
• ■
IJNG húsmóðir skrifar:
„Kæri Bæjarpóstur. — Nú er
dálítið hlé á heimilisstörfum
hjá mér, krakkamir í skólan-
um, en allur gó!fþvottur og
uppþvottur búinn, og er ég að
hugsa imi að not.a næðið til
að hripa þér fáeinar liiiúr.
Finnst þér ekki átakanlegt að
vita til þess, hvemig ávextimir
fara, af þessari löngu geymslu
í búðunum? Ég hef komizt að
raun um að eplin em þegar
orðin mikið skemmd, og appel-
sínumar eru líka famar að
!áta á sjá. En auðvitað verður
þetta allt látið hafa hinn eð!i-
lega gang hins „frjálsa fram-
taks“. Frekar en að verðið >sé
lækkáð svo að fátækur almenn-
ingur geti keypt þessa hollu og
góðu ávexti, verða þeir látnir
rotna og mygla í kössunum,
þangað til ekki er um annað
að gera en aka öllu suður á
öskuhauga.
•
„SVO ,var það annað. Ég
1a.s í einu dagblaðanna um dag-
inn, að einhver amerískur mað-
ur hefði boðið 16 ára gama’Ji
stúlku til skemmtiferðar út
um lönrl, og þótti blaðinu þetta
bersýnilega tilefni til mikillar
hrifningar. Og reyndar var
greinilegt, að í þessu tilefni
lá ekkert ti.l grundvallar ann-
að en góðvild þess er til ferð-
arinnar bauð og var vissulega
að bakka sh'kt. En ættum við
skilyrðislaust að hrífast yfir
slíkum bo'ðum útlendinga ti’
handá ungum Isíenzkum stú'k-
um? Ættum við að koma inn
Veirri'- trú. hjá stúlkunum, að
">!!.. s’ík boð sá. að óathuguðu
mí’.i, hægt að þiggja-njeð fögn-
Liúi?' . . ■'• '
•
„TIL er verzlun sem ka.ll-
nst ,,hvít þræ'asala“. Hún
byggist á bví. að ungar st.úlk-
ur eru tældar burt úr heima-
öndum sínum, oft í fjarlæp'
lönd, og þar neyddar tvl að
taka upp næsta óeftirsókriar-
erða atvinnu, sér til lífs.
Verzlun þessi dafnar enn, t.d.
komst nýlega upp um það í
Noregi að agentar hennar
höfðu tælt með sér ungar stúlk
ur úr landinu í allstórum stíl.
•
ÉG minni aðeins á þetta,
ungum stúlkum til viðvörunar,
því* að það er alls ekki óhugs-
andi að agentar hinnar „hvítu
þrælasölu" reyndu að bera
niður hér. Og þá kynnu þeir
að sjá sér hag í því, að stúlk-
umar okkar vissu ekki annað
en að öll boð útlendinga væru
fvrirheit um sælurík ferðalög.
Má vera að ég sendi þér aftur
!ínu' þegar tóm er til, ef þú
kærir þig um. >— Sigrún“.
Bæjarpósturinn mundi taka
slíku með þökkum.
•
HEIMILISFAÐIR skrif ar:
„Kæri Póstur. — Viltu aðstoða
mig við lausn á smá vandamáli.
— .Svo er mál með vexti, að
ég á þrjá litla stráka, og í vor
leið keypti ég handa þeim þrjá
happdrættismiða hjá Landssam-
bandi blandaðra kóra. Aðal-
vinningurinn var flugvél, hún
var ti’ sýnis í bænum og strák-
amir vom mjög hrifnir af
henni. Og nú eru þeir alltaf
að Spyrja mig, hvenær dregið
verði. En hverju á ég að
svára? Draga átti 20. júní í
sumar leið, en ég hefi aldrei
heyrt eða séð þann drátt aug-
lýstan. Ætli honum hafi verið
frestað? Mikið þætt.i mér gott
að geta sagt strákunum eitt-
hvað um þáð. — Getur þú að-
stoðað mig?? — Heimilisfaðir.
Fyrirspuminni er vísað til
hlutaðeigandi fólks.
G ÁT A N :
Sat ég og át,
og át. af mér.
Át bað sem ég á sat,
og át af því.
Þriðjudagur 12. febrúar. 43. dag'ur
ársins. — Tungl í hásuðri ki. 1.27.
Árdegisflæði kl. 6.15. Síðdegisflæði
kl. 18.37.
Ríkisskip:
Hekia fór frá Rvík í gærkvöld
austur um land í hríngferð. Þyrill
er á leið frá Austfjörðum til R-
víkur. Ármann fór frá Rvík í
gærkvöld til Vestmannaeyja. Odd-
ur er í Reykjavík.
Skípadetld SIS
Hvassafell fór frá Gdynia 8. þ.
m. áleiðis til Fáskrúðsfjarðar.
Arnarfell er væntanlegt til Lon-
don í dag, frá Akureyri. Jök\il-
fell er í Reykjavík.
l ’ SÖNGÆFING í
A ” H.M®/ Edduhúsinu við
Lindargötu í kvold. Tenór ög
bassi mæti kl. 8. Sópran og alt
kl. 8.30. — Stundvísi.
Menntamái, nóv,-
des. 1951. 4. hefti
24. árgangs. Rit-
stj. Ármann Hall-
dórsson. Efni: XJr
bréfum frá .Gla.nz-
elius; Lítilsháttar skoðanakönnun,
eftir ritstjórann; Ingimar Jóhann-'
esson sextugur; Ritstjórarabb;
Fréttir af lestrarfélögum. — Út-
gefandi ritsins er Samband is-
lenzkra barnakennara og Land-
saniband framhaldsskólakennara.
Verzlunarskólablaðið, gefið út af
Málfundafélagi Verzlunarskóla. ís-
lands, kemur út í dag. Efni biaðs-
ins er þetta: Fylgt úr hlaði;
Þekking, kjarkur og gleði, eftir
Vilhjálm Þ. Gíslason; Skólastjóri
í tvo áratugi, eftir Eggert Krist-
jánsson; Svifflug; Dansskemmt-
un; Islenzk myndlist; Skólafrétt-
ir; Myndlist; Sjóférð; Efst á
baugi; Á togara austur fyrir
járntjald; Félagslífið í skólanum;
Dagskrá Nemendamótsins; Stúci1-
entar frá Verzlunarskóla íslands
1951; Útför’ VI. bekkjar; Skák-
þáttur. Verzlunarskólablaðið kem-
ur út einu sinni á ári, á nem-
endamótsdaginn,- Nemendamótið
1952 er” því í kvöld. Ritstjóri
Verzlunarskóiablaðsins í ár er
Othar Hansson.
Nýlega hafa opin-
berað trúlofun sina
u n g f r ú Margrét
Guðbrandsdóttir,
Bergþórugötu 15,
og G u ð m u n d u r
Sveinsson, sjómaður, Vonarstr. 8.
„Ónefndur“ afhenti í gær Krabba-
meinsfélagi Reykjavikur kr. 10
þúsund til minningar um Svein
Björnsson, forseta Xslands.
8.00 Morgunútvarp.
9.10 Veðurfr. 12.10-
13.15 Hádegisút-
varp. 18.15 Fram-
burðarkennsla í
esperantó — 18.25
Veðurfregnir. 18.30 Dönskukennsla
II. fl. 19.00 Enskukennsla; I. fl.
19.25 Tónleikar. 19,45 ;• Auglýsing-*
ar. 20.00 Fréttir. 20.30 Erindi:
Hugur og hönd (Grétar Fells).
20.55 Undir ljúfum lögum: Carl
Billieh o. fl. fiytja létt klassísk
lög. 21.25 Frá Islendingum í Dan-
mörku; annar þáttur: frú Inger
Larsen og Högrti Torfáson frétta-
maður ferðast meðal Islendinga á
Jótlandi. 22.00 Fréttir og veður-
fregnir. 22.10 Passíusálmur nr.
2. 22 20 Upplestrar: Kvæði eftir
Baldur Eiríksson, Birgir Einars-
son, Kjartan Ólafsson og Rein-
hardt Reinhardtsson. 22.45 Kamm-
ertónieikar (pl.): „Saga hermanns-
ins“ eftir Igor Stravinsky (sjö
franskir hljóðfæraleikarar, flytja,
undir stjórn höfundar). 23.10 Dag-
ski-árlok.
Happdruitti Háskólans
Dregið var í 2. flokki i gær;
550 vinningar og 2 aukavinning-
ar, samtals 255.700 krónur. Hæsti
vinningurinn, 25.000 kr., kom á nr.
Framhald á 7. síðu.
9. októbór í íytra lagði
, fegypzka stjómin fyrir þingið
frumvarp þar sem lýst var ein-
hliða yfir því að brezk-egypzki
samningurinn frá 1936 væri úr
gildi fallinn og sömuleiðis samn-
, ingurinn frá 1899 um samstjóm
' Breta og Egypta í Súdan, en
báðir þessir samningar vom
undirstaðan að vfirráðum Breta
í þessum löndum.
Fjómm dögum síðar, 13.
október, báru Bandaríkin, Bret-
land, Frakkland og Tvrkland
fram tillögur um að Egyptar
gerðust aðilar að hernaðar-
bandalagi landanna fyrir botni
Miðjarðarhafs, en það er hugs-
■ að sem nýr hlekkur i Atlanz-
hafsbandalagskerfinu. Samkv.
þsssari áætlun áttu Vest-
urveldin sem sagt að taka að
sér valdaaðstöðu Breta í þees-
um löndum, undir bandarískr!
yfirstjórn.
Tveim dögum síðar,' 15. októ-
ber, lýsti egvpzka ríkisstjómin
yfir því í þinginu að hún hafn-
aði þessari tillögu algerlega og
sama dag samþykkti þingið ein-
róma að brezk-egvpzku samn-
ingamir væm úr gildi fallnir.
Þannig var atburðarásin ?
haust, ehis og fréttir bámst um
hana hingað til Islands, en bak
við þessa atburði er önnur saga
saga langrar og þrautseigrar
baráttu egypzkrar albýðu fvrir
bættum kjörum og auknu frelsi
Hinar einróma samþvkkt.ir
þingsins störfuðu ekki af bar-
áttukiarki egypzku vfirstéttar-
innar sem þar er einráð, heldur
af ótta hennar við þjóðina osr
fjöldasamtök þau sem orðið
liafa æ st.erkari á undanfömum
árum. Egypzka yfirstéttin hef-
ur löngum verið á mála hjá
Bretum; hún vill að vísu fá
aukið sjálfsforræði í sinn hlut,
en hún vill ekki gefa al.þýðúnni
sama frelsi, og kýs heldur er-
landa yfirdrottnun en vaxandi
alþýðuvöld í landinu, eins og
komið hefur í ljós seinust.u dag-
ana. En þessa októberdaga í
haust var þrýstingurinn það
sterkur frá þjóðinni að valda-
mennimir áttu engan annan
kost en baráttuna. á sama hátt
og ráðamenn Irans voru bók-
staflega neyddir áfram skref
fyx-ir skref af þjóð sinni.
Yfirráð Breta í Egyptalandi
og Súdan eru frá síðari hluta
19. aldar, rxánar tiltekið frá
1882. Þá sat að völdum í Eg-
yptalandj Ismail Khediv, ó-
ráðsíumaður og eyðslukló. sem
tekið hafði stórlán í Bretland’
með okurvöxtum. Þegar stóð r
vaxtagreiðslunum ákváðu Bret-
ar að taka Egvpta’and og alla
íbúa þess upp í skuldina, brezk-
ur floti var sendur til Alex-
andríu og skaut í rúst stóm
hluta þeirrar fornhelgu borgar.
síðan gekk her á land og gerði
Egvptaland að brezkri nýlendu
EGYPTALAND
Eitt frjósamasta land heims
- hvergi sórari fófœkt
með brezkum landstjóra. Allt
var þetta gert undir því yfir-
skyni að Bretar þyrftu að gegna
því heimssÖgulega hlutverki
sínu að koma vestrænni menn-
ingu á framfæri við frumstæð-
ar þjóðir.
Og þjóðir þessara landa vita
nú af sárri raun hvað hin svo-
nefnda vestræna menning hafði
að færa þeim, Efnahagskerfi
EgypLolands er, eins og ami-
arra nýlenduþióðá, sniðið eftir
hagsmunum herraþjóðarinnar
Iðnþróunin hefur verið heft og
fjötruð. Auðæfi landbúnaðarins,
sem eru ávöxtur miðaldalegrar
stritvinnu, renna til örfárra
stórra gósseigenda og brezkra
og egypzkra auðhiinga.
Ibúar Egyptalands eru uir
20 milljónir, og a.f þeim lifir
hnlf fimmtánda milljón af land-
búnaði. Nílardalurinn og ós-
hólma.r hans njóta heimsfrægð-
ar fyrir frjósemi og er upp-
spretta geysilegra auðæfa.
Engu að síður lifa egypzkir
bændur á lægsta stigj mann-
legrar tilveru. Heimili þeirra
eru leirkofar sem hýsa í sam-
einingu menn og dýr. Eignir
bændanna, eru strámottur, fáein
brekán, frumstæðustu eldunar-
áhö!d, ein geit eða sauðkind, ali-
fuglar, og þeir sem fjáðastir
eru eiga 'cinn uxa. Þrír menr
af hverjum fjórum þjást af
bilhai-zia, en það er mjög ai-
varlegur lamandi sjúkdómur
sem stafar af sníkjuormi, og
liefur bandarískur stjóromála-
maður komizt svo að oi’ði að
orrmir þessi öé öflugásta vömin
gegn kommúnisma í Egypta-
landi, því þeir sem haldnir séu
aif honum hafi ekki framtak ti!
stjóromálabaráttu. Níu menn af
'hverjum tíu þjást af augnasjúk-
dómum vegna lélegs mataræðis,
svo að ekki sé minnzt á, berkla.
sýfilis, malaríu og geysilega
háan barnadauða. 80 af hverj-
um 100 .fullvaxta mönnum í
landinu eru hvorki læsir né
S'krlfandi, og í þeim hópi eru
svo til allir bændrir landsins.
Eins og í flestum öðrum ný-
lendum og hálfnýlendum er
eignarréttur landsins að veru-
’egu leyti í höndum fámenns
hóps auðfélaga og stórgósseig-
enda hinua svonefndu Pasha,.
sem taldir hafa verið sprlltasta
vfirstétt í heimi. 250Q gósseig-
endur eiga fiórðung al!s rrekt-
aðu landá. */•>% landeigendanna
ræður yfir 37% af jörðinni, en
59% iþeiira ráða aðeins yfir
þriðjungi landstns. Þessi þi’óun
hefur magnazt stórlega undir
yfirdrottnun Breta. Á árunum
frá 1896 til 1944 minrikuðu
landareignir smábænda um
helming, og himdrað þúsunda
þeirra urðu jarðnæðislausir
landbúnaðarverkamenn, þágu
hungurlaun eða flæmdust ti!
borganna. Kaup landbúnaðar-
verkamanna er sem svarar
einni krónu og sextíu auruni ó
dag miðað við gengi.
Afleiðing þessarar þróunar
er sú að framleiðslan er með
frumstæðasta sniði og vinnuafl-
ið notað á líkan hátt og á dög-
um Fajraóanna. Vélanotkun
þekkist bókstaflega ekki. Og í
stað dráttardýra kemur meira
að segja oft mánnlegt vinnuafl.
Erida þótt bændumir lifi á
lægsta stigi fátæktar og hlut-
skipti þeixra sé næringai/skortur
og sjúkdómar, hefur fimmti
híuti landsins verið iátiim í té
erlendum innflytjendum, sem
fyrst og fremst hafa það hlut-
m i iiiiiimiMiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiin
I hiniuu grózkurika Nílardal búa bændurnir í slíkum leirkofum
1 við sárasta skort.
verk að sjá brezka véfnaðar- hag. Þessi framleiðsla hefur
iðnaðinum fyrir hráefnum, eink- hins vegar fært brezkum auð-
anlega baðmull, án þess að íbúar mönnum geysilegan gróða. Eftii'
landsins hafi af því nokkum Framhald á 7. síðu.

1 KEY KJ AVÍKU R ÞÆTTiR
Bœ’iartitgerSin og togaradeilan.
MMvert árið eftir annað hef-
ur togaraflotinn stöðv-
azt vegna ágreinings milli sjó-
mannasamtakanna og útgerð-
armanna xmi kaup og kjör. Tog-
arasjómennirnir, sein vinna
erfiðustu og áhættusömustu
störfin í þjóðfélaginu, / hafá
verið neyddir til verkfalls ár
eftir ár, til þess að koma fram
nauðsynlegustu endurbótum á
kaupi sínu og kjörum. —Tjón
af stöðvun togaraflotans er
næstum óútreiknanlegt. Auk
vinnutaps togarasjómanna verð
ur þjóðin í heild fyrir gífur-
legu gjaldeyristjóni af völdum
svo yfirgripsmikillar fram-
leiðslustöðvimar. Hefðu útg'erð-
armenn þetta í huga í stað
þrengstu einkahagsmuna sjálfra
sín myndu þeir mæta réttmæt-
um ogfc eðiilegum -kröfum sjó-
mannanna á annan og ski’n-
ingsríkari hátt en vei’ið hefur.
■^nn vofir stöðvun togara-
fiotans yfir. 15. þ. m.
samningar togarasjó-
gildi og samtök
þeirra leita þessa dagana heim- vinnulífið og byggja það upp
ganga
manna
ur
cftir Helge Kuhn-Nielsen
1 sama bili var hrópað til hans:
Þú þarna, fug'lahræða!
Heyrðu. Hann leit við og sá Jokaðan, fagurlega
skreyttan va.gn, en maður með stóran
vefjarhött og í. dýrmætri ; kápu: gægðist út
milli gluggutjaldanna.
Og áður en maður þessi — a.uðugur kaup-
maður eða höfðingi — hafði komið upp
orði i viðbót, vlssi Hodsja Nasreddín, að
örlögin höfðu nú sem fyrr litið til hans
j náð sinni.
— Mér lizt vel á þennan hest, ér hann
til sölu? sagði auðmaðurinn og virti með
aðdáun fyrir sér arabíska hestinn. —: Það
er víst okki tíl ,sá liest.ur. d víðri veröld
sem ekki er til sölu, var hið óljósa svar
Hodsja Nasreddíns.
ildar til vinnustöðvunar, náist
samningar ekki með öðrum
hætti. — Sjaldan hefur þjóðin
verið verr undir það búin að
þurfa að binda togaraflotann
vi'ð landfestar en einmitt nú,
þegar atvinnuleysið þjakar
þúsundir marma um land alit
og vonir manna um úrbætur
á atvinnuástandinu eru he’.zt
tengdar við veiðar togaranna
fyrir fiskiðjuver og verkunar-
stöðvar hér innanlands.
WTerulegur hluti íslenzka
tögaraflotans er nú í
eigu bæjarfélaganna viðsvegar
um land. Stærst þeirra og öfl-
ugust er Bæjarútgerð Reykja-
víkur, sem er eigandi 8 togara.
Þrátt fyrir þessa staðreynd
hafa einstaklingar í hópi tog-
araeigenda ráðið mestu í kjara-
samningum undanfarandi ára,
með þeim afleiðingum að hver
vinnustöðvunin hefnr skollið á
af annaiTÍ, til stórtjóns fyrir
almenning og þjóðai’heildina.
JMMeð þessa reynslu í huga
er auðsætt, að fái
Kve’dúlfur, Tryggvi Ófeigsson
og aðrir slíkir sömu ráðin og
áður í yfirstandandi samninga-
umleitunum við togarasjómenn
leiðir það til þess að sagan
endurtekur sig frá ölíum samn-
ingum sí&ustu ára: Stirfni stór-
útgerðarbraskaranna og fjand-
skapur þeirra við sjómanna-
stéttina stoðvar togaraflotann
nm lengri eða skemmri tíma,
til tjóns fyrir alla aðilja.
^ameináðár eru bæjai’út-
gerðir landsins það vald
í samtökum togaraeigenda,, sem
getur komið í veg fyrir stöðv-
un, með því að mæta kröfum
sjómanna í 'tíma með þeim
skilningi og velvild að samning-
ar takist, í öllu falli af þeirra
hálfu, áður en til stöðvunar
kemur, og þeim ber beinlinis
skylda til að gera það. Bæjar-
útgerðirnar eru eigii fó’ksins
sjálfs í viðkomaridi bæjarfélög-
um, stofnaðar til að efta at-
til hagsbóta fyrir fjöldann, en
ekki til að standa í árleginri
heniaði gegn sjómannastéttiimi •
við hlið einkabraskaranna, sem
láta afstöðu sína og athafnir
stjórnast af gróðasjónarmi'örim
einum.
Mj'g taldi rétt á bæjaxstjórn-
arfimdinum s.l. fimmtu-
dag að ganga úr skugga um
hvort vilji væri fyrir því inn-
an bæjarstjómarinnar að Bæj-
arútgerð Reykjavíkur liefði for-
ustu um að skapa samtök milii
bæjarútgerða landsins í því
skyni að komast hjá stöðvim
bæjartogaranna og lagði því
fram svohljóðandi tillögu:
„Bæjarstjómin felnr út-
gerðarráði og framkvæmda-
stjórum Bæjarútgerðarinuar
að leita nú þegar samstart's
við aðrar bæjarútgerðir í
landinu um sameiginlega ai'-
stöðu af þeirra hálfu í yf-
irvofandi togaradeilu, með
það fyrir augum að korna «
veg fyrir stöðvim skipa bæj-
arútgerðanna. Telur bæjar-
stjóm nauðsynlegt að kallað
ur verði saman fnndnr full-
trúa allra bæjarútgerða
landsins til þess að murka
sampiginlega afstöðn at'
þeirra hálfu til Iausnar deil-
unni“.
•. „ . #. • -f
þeirri stefnu sinni að i
" vísa 'öllum málum minni-
lilutans í bæjarstjórn til kistu-
lagningar í ráðum og nefndum.
sambykkti Ihaldið að vísa til-
lögumii til útgerðarráðs.
Greiddu allir bæjarfulltrúar
minnihlutaflokkanna atkvæði
gegn þeirri afgreiðslu. Af
margfenginni reynslu í útgerð-
arráði er fullvíst að meirihluti'
þess bregzt ekki trausti flokks-
systkinanna í bæjarstjóm. Um
bað verður séð nú sem fyrr að
Bæjarútgerð Reykjavikur verði
taglhnýtingur útgerðarburgeis-
anna Og skipum hennar lagt,
komi til verkfa’ls í þpim deilu
sem yfir stendrir.
G. V.