Þjóðviljinn - 11.05.1952, Blaðsíða 3

Þjóðviljinn - 11.05.1952, Blaðsíða 3
Sunnudagur 11. maí 1952 ÞJÓÐVILJINN — (3 RUNÖLFBR í DAL: FEÐGAR - FRÆNDUR - TENGDALIÐ Sigurhjörtur Jóhannesson bjó á Urðum í Svarfaðardal frá því laust eftir 1880—1916. Hann var skapgerðarmaður allmikill, náttúrugreindur og gæddur þeirri eðlisgáfu að sjá í hendi sér, hvert ráð skyldi upptaka þá er vandi fór að. Maður hóflyndur í meðlæti, ó- kvartsár og æðrulaus í mann- raunum. Hann var dulur í skapi og hvergi framhleypinn hávaðamaður, traustur í trún- aði og eigi lausmáll og kunni að þegja yfir leyndarmálum. Ekki íhlutunarsamur, nema hann væri til kvaddur, og hélt sér hvergi fram til ráðríkis eða metnaðar. Enginn of- nautnarmaður, notaði aldrei tóbak' og neytti lítið áfengra drykkja. Maður bónþægur og gestrisinn, án yfirlætis og kjassmælgi. Hann þótti far- sæll húsbóndi og kunni að meta manngildi hjúa sinna. Umhyggjusamur fjölskyldufað- ir og búþegn góður. Sigur- hjörtur naut álits og trausts í héraði og varð nefndarmaður. Hann var um efnahag og manngildi talinn í röð hinna beztu bænda í Svarfaðardal. Og hélt auði og sæmd til æfi- loka. Sigurhjörtur á Urðum var tvíkvæntur. Átti fyrst Soffíu Jónsdóttur bónda á Litlulaug- um í Þingeyjarsýslu Þorgríms- sonar. (Hraunkotsætt). Soffía Jónsdóttir var fríðleikskona og vel að sér um flesta hluti, líknsöm og góðfús svo að orð fór af. Hún andaðist á bezta aldri, frá 5 dætrum þeirra Sig- urhjartar öllum á bamsaldri. Eigi miklu síðar kvæntist Sigurhjörtur í annað sinn, og gekk að eiga Friðriku Sigurð- ardóttur frá Draflastöðum i Fnjóskadal. Hún var móður- systir Sigurðar Sigurðssonar síðar búnaðarmálastjóra og þeirra systkina hans. Eitt þeirra var Ingimar Sigurðsson er úti varð á Héðinsskörðum í foraðsveðri. Maður eigi svo bráðger að greind éða gáfum og var það þó í betra lagi Seiggeðja og drjúgur í skift- um. Mannvinur einn hinn mesti og öðlingur í skapi. Sig- urð búnaðarmálastjóra þekkti öll þjóðin. Hann var hugsjóna- maður og brautryðjandi fræk- inn og farardjarfur og aðsóps- mikill einhugi til sóknar og úr- bóta á sviði íslenzkra landbún- aðarmála. Þegar Friðrika Sig- urðardóttir kom að Urðum fylgdi henni sonur hennar ung- ur. Hann hét Kári. Þennan svein gerði Sigurhjörtur að kjörsj'ni sínum samkvæmt gild- andi lögum og gekk honum um atlot og kostnað í föðurstað og gerði í engu hlut hans minni en sinna eigin barna. Vannst Sigurhirti sú önn og umhyggja til fyllstu sæmdar. Friðrika Sigurðardóttir var eigi búin að fara lengi* með húsfreyjuráð á Urðum er sýnt þótti að hún kynni nreð bús- efni að fara. Var hún um það einhlít, hversu stjórna skyldi allmannmörgu heimili svo að vel færi. Fór og efnahagur bús- ins á Urðum mjög batnandi á þeim árum. Hávaðalaus og sanngjörn fyrirmæli konunnar, studd hagsýni og öðru mann- viti, léysti margsháttar hagsæld úr læðingi, leiddi til gegndar batnandi efnahag og jók þroska og menningu allra þeirra er ráðum hennar lutu. Gestakom- ur voru allmiklar á Urðum á þeim tímum. Var aðkomumönn- um svo og heimilisfólki veitt til fyllstu nauðsynja og verðmæt- um öllum til .skila haldið. Og. er það ekki tístætt menningar- vitni hverjum einstaklingi og hverri þjóð? Það var alsagt í Svarfaðar- dal að Friðrika á Urðum, reyndist ráðheil og umhyggju- söm stjúpdætrum sínum, sem og líka allar mönnuðust vel og allmiklu betur en algengt var á þeim tímrnn. Friðrika hús- freyja var vinnusöm kona með afbrigðum og hlífði sér hvergi, kunnáttusöm og smekkvís. Heil- steypt skapgerðin og öfgalaust málfarið og skoðanir. Vinveitt og ráðholl jafnan. Og líkt því að fastmótuð lund og. taminn geðþungi stæði að baki hins ytra lífs. Börn þeirra Sigurhjartar og Friðriku voru .þrjú. Andaðist eitt þeirra mjög ungt, en tvö komust til fullorðinsára. Ann- að þeirra er Soffía Sigurhjart- ardóttir kona Pálma Einars- sonar landnámsstjóra og hitt var Sigfús A. Sigurhjartarson er eigi alls fyrir löngu lézt í Reykjavík. Sigfús A. Sigurhjartarson var fæddur á Urðum í Svarf- aðardal 6. dag febrúarmánaðar árið 1902. Ólst upp þar á Urð- um með foreldrum sínum til 12 ára aldurs. En árið 1914 andaðist Friðrika húsfreyja móðir hans. Eftir það var Sig- fús með föður sínum og systr- um til frumvaxta aldurs og þar til hann hvarf að námi. Sigfús vandist strax í æsku landbúnaðarstörfum og gerð- ORÐSENDING 1 dag er diplomat brezkur með drottningu á hendi. Og „ríkisstjórn hennar hátignar hefur þá (viðteknu) skoðun” að strýkja landgrunn, stela björg, arðræna eyþjóð við úthafsins sortaél körg. í ár fékk íslenzka þjóðin þann ásinn á hendi gegn mannspili hennar hátignar, er hæfði þess viðteknu skoðun. Svo eigi víkja íslands börn. Einn fyrir alla og allir í landhelgisvörn. KRISTINN FÉTURSSON. ist maður kappsamur við Íivért verk er hann lagði hönd að! Léttur á fæti og greiður göngumaður. Röskur í fjalla- ferðum, brattgengur og fjár- leitarmaður ágætur. Snemma hýr á svip og glaðvær í við- móti og samræðum, en þó snemma íhugull og leikfús við hóf. Sá ég hann að vísu taka þátt í leikjum jafnaldra sinna, en oft sá ég hann aðeins sem athugulan áhorfanda. Hann var strax ungur greindarlegur og greinagóður í ávarpi og svörum, hvarvetna hinn prúð asti og kurteisasti piltur, fór að engu ráðlauslega, jafnan til- lögugóður og þokkasæl’ snemma. Öll var framkoman og háttsemin hvortveggja og.J senn hiklaus og varfærin. Sig- fús var að vísu mannblendinr unglingur, en hann mun þr hafa kunnað því vel að dvelja aðeins með sjálfum sér, og fór þá á stundum með einræður svo að heyra mátti rödd hans og orðaskil í nokkurri f jarlægð. Um margt voru strax á ungum aldri tiltektir hans og siðblær með nokkuð sérstæðum hætti. Og benti meðal annars til þess að eigi væri hann með öllu, háður ytri kringumstæðum svo sem almennt gerist. Ég sem þessar línur rita var orðinn frumvaxta að aldri þá er Sigfús Sigurhjartarson fæddist og orðinn fulltíða mað- tir þá er hann var enn í barn- dómi. En brátt vakti atferli hans og ráð athygli míria og veitti ég þessum unga sveini því meiri eftirtekt en almennt gerist. Með okkur var engin Framhald á 6. síðu. •••' ' •'■1 Wm i LISTAkLAÐURINN OG ÞRJÁR MYNDIR HANS Hjörleifs í Listvinasalnum Það virðist ætla að verða góð • uppskera í myndlistinni hjá okkur þetta árið. Varla var Sverrir Haraldsson búinn að taka niður, þegar annar ungur málari opnar fyrstu sjálfstæðu sýningu sína hér í bæ. Er það Hjörleifur Sigurðsson, sem und- anfarin fimm ár hefur verið við nám í Svíþjóð, Frakklandi og Noregi, en er nú kominn heim til dvalar. Þótt fátt sé líkt um myndir þeirra, eiga þeir marga góða kosti sameiginlega: framúr- skarandi vandvirkni, heiðar- leika í verki og látleysi, sem er aðeins góðum listamanni gefið. Og raunar er það lát- leysið, sem einkemiir þessa sýn ingu Hjörleifs Sigurðssonar einna mest. Það er eins og myndirnar séu hálf feimnar, — það verður ekki komizt að þeim með offorsi heldur hægri yfirvegan. Sem heild þykir mér þetta mjög falleg sýning. Litirnir eru mettaðir og ajúpir, flataskipt- ingin róleg, — ef nota mætti músíkalskt heiti, eru myndimar í moll. Það er rómantískur, dá- litið tregafullur strengur í þeim öllum, sem er túlkaður á slíp- uðu listrænu máli. Yfirleitt eru myndimar nokk- uð jafngóðar. Kirkjumyndin frá Úlfljótsvatni þykir mér þó lang.sizt. Það kennir einhverr- ar væmni í litunum og hana skortir þá innlifun, sem hinar myndirnar bera með sér. Fall- egust finnst mér hinsvegar „Ópersónuleg samstilling" nr. 7, en þó er ekki langt milli hennar og margra annarra, svo sem löngu myndarinnar og port rettsins af Gerði, sem er fram- úrskarandi fallega málað. Ég hef tekið eftir því, að mönnum þykja myndirnar nokk uð einhæfar við fyrstu sýn. Það vantar meira fútt, segja þeir. Framhald á 6. síðu. fifl Ritstjóri: Guðmundur Arnlaugsson Reshevsky - Najdorf Undanfarið hafa fréttir verið að berast af einvígi þeirra Najdorfs og Reshevskys og þótt heldur ó- trúlegar. Fyrstu átta skákirnar voru tefldar í New York og vann Reshevsky þar með miklum yfir- burðum. Hánn vann 6 skákir, tvær urðu jafntefli, en Najdorf vann enga. Síðari hluti einvígisins var tefld- ur í Mexíkó City og þar fór Naj- dorf að ganga betur. Hann vann niundu og elleftu skákina, en sú tíunda varð jafritefli. Nýrri frétt- ir hefi ég ekki séð, þegar þetta er skrifað, en sennilega er einvíg- inu lokið. Dálítið er kostulegt að heyra, hvernig keppendurnir brugðust við þessum úrslitum. Þegar Res- hesky gekk sem bezt kallaði hann til sín biaðamenn og benti þeim á hve þýðingarmikið þetta einvígi væri. Hann sjálfur hefði eigi komizt til Búdapest til þess að tefla um áskorunarréttinn á heimsmeistarann og þvi væri þetta einvigi í raun réttri keppni um heimsmeistaratign hins ó- kommúnistiska heims. (Eins og margir muna fékk Reshevsky ekki vegabréf til Búdapest síðast þegar teflt var um áskorunarrétt- inn, en eftir interzonalmótið í Stokkhólmi í sumar verður teflt á ný um þennan rétt, og þar mun Reshevsky eiga þátttökurétt). En þegar Najdorf vann sína fyrstu skák, 4>ÉL níundu, þá lýsti hann yfir því, svellandi huga, að ef svo ólíklega tækist, að hann biði ósigur i þessu einvígi, mundi hann tafarlaust skora Reshevsky á hólm að nýju. Hér koma tvær skákir úr einvíginu. Þriðja skákin. Tilraunir Najdorfs til þess að taka frumkvæðið stranda á ör- uggri taflmennsku Reshevskys, svo að Najdorf hefur ekkert upp úr þeim annað en veilur i peða- fylkingu sína. Þegar skákin fer í bið er liðsaflinn jafn hjá báðum, en greini’.egt að svo verður ekki lengi. Najdorf athugaði skákina heima en sannfærðist um að stað- an væri vonlaus, svo að hann gafst upp án frekari teflingar. Reshevskj’ Najdorf. 1. d4 Rf6 2. c4 e6 3. Rc3 Bb4 4. Dc2 c5 s. dxc5 0—0 6. aS Bxc5 7. Rf3 Rc6 8. M Be7 9. e3 b6 10. Bb2 Bb7 11. Bd3 Hc8 12. 0—0 h6 18. Hfdl a6 14. De2 Dc7 15. Hacl d6 16. Rhö axb5 17. cxb5 Db8 18. bxcO Hxc6 19. Hxc8 Bxc6 20. Rd4 Bb7 21. e4 Da8 22. f3 Rd7 23. Bc4 Re5 24. BbS Ba6 25. bó Bb7 26. a4 Kh8 27. De3 Hc8 28. Re2 Ith7 29. Rg3 Da5 (29. Dxb6, d5) 30. f4 Rc4 31. Bxc4 Hxc4 32. ÐdS Dxa4 83. e5f Kg8 . 34. exdS Bd8 35. Rh5 Hc2 86. Hd2 Hxd2 87. Dxd2 f« .■». 38. De2 De4 S@. Dxe4 Bxe4 ■ 40. :g4 Kf7 41. Kf2 en gafst svo upp án þess að teflai lengra. ■ " Sjötta skákin. Najdorf leikur svörtu og beitir slavneskri vörn gegn drottningar- bragði. Leikar stóðu jafnt þar til í 31. leik að Najdorf freistast til að leika peði helzt tll langt fram með þeim árangri að það fellur. Hann fórnaði svo manni í tíma- þröng, og þótt talsverðar sveiflur yrðu í skákinni eftir það, hélt Reshevsky alltaf undirtökunum og vann. Reshevsky. Najdorf. 1. d4 d5 2. c4 c6 3. Rf3 Rf6 4. Rc3 e6 5. e3 a6 6. BdS dxe4 7. Bxc4 b5 8. Bb3 c5 9. 0—0 Bb7 10. 7>’-2 Rbd7 11. Hdl Db6 12. dö e5 13. e4 c4 Framhald á 7. siðu. 17. þraut samkeppninnar. wú. m., wm, mw; "mm jj i fjj H H ( l 'M %!§ ■ lf i M -*m ^ mr-' - ***■■*!* A B C D C F G H . Hvitur á að vinna. 3 stlg.. j

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.