Þjóðviljinn - 11.05.1952, Blaðsíða 6

161. DAGUR
6) — ÞJÖÐVÍLJTNN — Sunnudagur 11. maí 1952
Feðgar — Frænd-
ur — TengdaliS
Framhald af 3. síðu.
frændsemi langt í ættir aftur.
og aldrei óbrigðulir jábræður í
stjórnmálum að öðru en því er
til hjartans kom og engin efn-
isleg hagsmunatengsl þokuðu
okkur saman. Mér ætti því að
vera nokkurnveginn hægt um
vik að meta persónu og störf
Sigfúsar að verðleikum.
Smátt og smátt fékk ég að
vita að Sigfús Sigurhjartarson
var gæddur meira mannviti en
flestir þeir er ég hefi kynnzt.
Meiri hugsuður og djúpfari um
mannleg efni og rök lífsins en
allur þorri manna. Maður hug-
sjónaríkur, langsær og líka
viðskyggn,' svo að andleg sjón
hans nam í ómælisf jarlægð það
sem miðlungs manni dylst.
Hann var og ólatur og aldrei
sérhlífinn að efla fylgi hugðar-
málum sínum. Hann vissi sem
var að fátt er það nytsamt og
gott er mannsbarninu hlotnast
án fórna og fyrirhafnar. Og
hann var maður rökvís og rök-
fastur með afbrigðum. Byggði
vel og skipulega ræður sínar
svo að sæmd var að, enda ó-
deigur til áræðis við hvern sem
var að eiga. Varð honum því
eigi fálmsamt hvorki í sókn né
vörn. Sigfús var maður brjóst-
hlýr og góðgjarn og unni
hverjum manni jafnaðar við
sjálfan sig. Þá var og skap-
gerðin traust og brestalaus.
Það mátti segja um Sígfús frá
Urðum að hann væri stöðugur
í rásinni. Um siðan alla var
hann einn hinn grandvarasti
maður, allt frá æsku til æfiloka
svo að vart skruppu honum
^fætur og hvergi vissi ég hann
lausan á velli. Var því sál-
rænn búskapur hans með meiri
snyrtibrag en viða þekkist.
Ég hefi hér að framan eins
og sjá má brugðið upp dálítilli
mynd af foreldrum Sigfúsar og
nokkrum nánum ættmönnum
hans og ýtt í sjónmál svipmóti
ætta og erfða. Mér kom líka
í hug að einhverjir þeir er
kynntust Sigfúsi sem full-
þroskuðum starfandi mennta-
manni, en hafa verið fjarlægir
ættarsveit hans og uppeldishög
'um kynnu að hafa gaman af
að frétta eitthvað um fortíð
hans og æsku hérna heima í
Svarfaðardalnum. Þá fannst
mér og að illa væri til skila
haldið heilbrigðum metnaði,
hlýhug og ræktarsemi, ef eng-
inn sveitungi Sigfúsar yrði til
þess að minnast hans að
nokkru. Þetta og jafnvel
fleira, sem eigi verður frekar
greint, varð til þess að ég
leyfði mér orðið.
Rúnólfur í Dal.
Sýning Hjörleiís
Framhald af 3. siðu
En ég he!d að það sé einmitt
gallinn við mikið af íslenzkri
list, að „fúttið" vill verða of
mikið, hrá yfirborðmennska vill
bera listræna fágun ofurliði.
Því er það óblandið fagnað-
arefni að hafa séð hér í vor
tvo unga listamehn, þá Sverri
og Hjörleif, sem virðast vera
'komnir yfir þetta frumbýlis-
stig íslenzkrar listar, þar sem
mönnum er gefinn plús fyrir
trumbuslátt en mínus fyrir fág-
aða hógværð.
En framtíðarþróun íslenzkrar
myndlistar, sem er vafalaust
sú listgrein sem nú stendur
hæst í landinu, getur ekki
byggst á listamönnunum einum.
Til þess þárf brautargengi alls
almennings, vakandi áhuga og
vaxandi dómgreind, — annars
visnar þessi vorblómi íslenzkr-
ar menningar fyrir sumarmál.
B, Th. B.
ttf/1
EítS'u'
THEnDORF DREISER
m
mt
um að ræða eitt hinna ógeðfelldu æskubreka, sem byggðust á
lausung og siðspillingu. Hún var svo ung, hraustleg og aðlaðandi
— og þessi mál voru orðin svo algeng — jafnvel þar sem hinar
siðprúðustu stúlkur áttu í hlut. Og ævinlega hafði þetta vandræði
og erfiðleika í för með sér fyrir læknana. Sjálfur var hann fá-
skiptinn og hlédrægur eins og flest fólk í nágrenninu og honum
var þvert um geð að hafa afskipti af slíkum málum. Þau voru
ólögleg, hættuleg, gáfu lítið eða ekkert i aðra hönd og brutu
í bága við almenningsálitið í sveitinni. Auk þess hafði hann sjálf-
ur megnustu óbeit á þessum léttúðarfullu unglingum, sem hikuðu
ekki við að gefa hvötum sínum lausan tauminn, en reyridu svo
að skjóta sér undan öllum skyldum — svo sem hjónabandi. Og
þótt hann hefði í nokkur skipti undanfarin tíu ár, þegar ætterni,
kunningsskapur og annað þvíumlíkt hafði sannfært hann um
nauðsyn þess, losað ungar stúlkur af góðum ættum sem höfðu
ratað í ólán, við afleiðingarnar af heimsku sinni, þá var hon-
um þvert um geð að veita slíka aðstoð, hvort heldur var með
ráðum eða dáð. Það var of hættulegt. Venjulega stakk hann
upp á hjónabandi hið bráðasta. Og þegar það kom ekki til
greina og sökudólgurinn hafði horfið af sjónarsviðinu, var það
ófrávikjanleg regla hans að skipta sér ekkert af málinu. Það
var hættuiegt, rangt frá siðferðilegu og þjóðfélagslegu sjónar-
miði og auk þess glæpsamlegt.
Og því horfði hann nú rannsakandi á Róbertu. Hann sagði
við sjálfan sig að hann mætti með engu móti láta tilfinningar
sínar hlaupa með sig í gönur í þetta sinn. Og til þess að þeim
gæfist báðum tækifæri til að jafna sig, tók hann upp dagbók
sína, opnaði hana og sagði: „Jæja, eigum við þá að reyna að
finna hvað amar að. Hvað heitir þér?“
„Rut Howard. Frú Howard,“ svaraði Róberta vandræðalega og
notfærði sér uppástungu sem Clyde hafði komið með. En hann
varp öndinni léttara þegar hún gat þess að hún væri gift. En
af hverju stöfuðu þá tárin? Hvaða ástæða gat ung, gift kona
haft til að vera svona vandræðaleg og taugaóstyrk ?
„Skímarnafn manns yðar?“ hédt hann áfram.
Þótt spurningin væri einföld og svarið hefði átt að vera eftir
því, þá hikaði Róberta áður en hún gat sagt ,,Gifford“ nafn eldra
bróður síns.
iBúið þið hérna í nágrenninu?"
„1 Fonda.“
„Já. Og hvað eruð þér gömul?“
„Tuttugu og tveggja ára.“
„Hvað hafið þér verið gift lengi?“
Þessi spurning var svo nátengd vandamáli hennar, að hún
hikaði aftur áður en hím svaraði: ,,Við skulum sjá ■— þrjá
mánuði.“
Glenn læknir varð aftur tortrygginn, þótt hann léti ekki á
neinu bera. Hik hennar vakti athygli hans. Hvers vegna var hún
svona óviss? Hann fór aftur að velta fyrir sig hvort þetta væri
heiðarleg stúlka eða hvort fyrri grunur hans væri á rökum.
byggður. Og nú spurði hann: „Jæja, hvað amar svo að yður,
frú Howard? Þér þurfið ekki að vera hrædd við að segja mér
það — alls ekki. Ég er orðinn ýmsu vanur í öll þessi ár. Það er
mitt starf að hlustá á vandamál fólks.“
„Já,“ sagði Róberta vandræðaleg; þessi hræðilega játning
stóð föst í hálsi hennar og henni vafðist tunga um tönn. Hún
liélt áfram að fitla við kápuhnappinn sinn og horfa niður fyrir
sig. „Það stendur þannig á . *. Skiljið þér... maðurinn minn er
fátækur... og ég verð að vinna til að hjálpa til og við vinnum
hvorugt fyrir miklu.“ (Hún furðaði sig á því hve auðvelt hún
átti með að segja ósatt — hún hafði alltaf hatað lygar). ,,Og..
auðvitað... höfum við ekki efni á.. að eignast... eignast börn,
skiljið þér, svona fljótt, og...“
Hún þagnaði, greip andann á lofti og gat ómögulega haldið
þessum lygum áfram lengur.
Læknirinn þóttist sjá af þessu í hverju vandamálið lá — að
hún væri nýgift stúlka sem stæði nú andspænis þeim erfiðleik-
um sem hún var að reyna að lýsa — en hann vildi ekki aðhaf-
ast neinn hæpinn verknað og var þó óljúft að valda vonbrigð-
um ungum hjónum, sem voru nýkomin út í lífið. Hann horfði á
hana með samúðarfullu áugnaráði og fann innilega til með henni
og geðjaðist vel að feimnislegri framkomu hennar. Þetta var
mjög leitt. Ungt fóLk á þessum tímum átti oft í miklum erfið-
leikum áður en það náði fótfestu. Og flest var það í fjárhags-
kröggum. Nær undantekningarlaust. En þessar fóstureyðingar og
afskipti af hinni eðlilegu rás hlutanna, sem guð hafði ákveðið,
voru honum hvimléið og ógeðfelld og hann vildi ekki koma ná-
lægt slíku. Og ungt og heilbrigt fólk þótt fátækt væri vissi að
hverju það gekk, þegar það gekk í heilagt hjónaband. Og þau
gátu unnið, að minnsta kosti maðurinn, og urðu þyí að reyna
að bjarga sér á einhvern hátt. ,
Og nú rétti hann úr sér í stólnum, setti upp mynduglegan
læknissvip og sagði: „Ég þykist vita hvað yður liggur á hjarta,
frú Howard. En ég veit ekki hvort þér hafið athugað hversil
alvarlegt og hættulegt svona athæfi er. En,“ bætti hann allt
í einu við og flaug í hug hvort nokkur skuggi hefði fallið á
nafn lians vegria fyrri athafna hans, „hvernig stendur á því,,
að þér leitið tii mín?“
Eitthvað var í raddhreim hans og svip þegar hann bar franr
spurninguna — varúð hans og ef til vill yfirvofandi reiði, ef
gefið væri í skyn að hann hefði framkvæmt svona verknað —•
varð til þess að Róberta hikaði við og óttaðist að hættulegt
væri að segja að hún hefði farið eftir upplýsingum annarra,
þótt Clyde hefði ráðlagt henni hið gagnstæða. Bezt væri sjálf-
sagt að segja ekkert um það. Ef til vill fyndist honum það
móðgun við sig sem heiðarlegan lækni. Einhver nýáunnin tungu-
lipurð kom hecni til hjálpar og hún svaraði: „Ég hef oft tekið
eftir nafnspjaldinu yðar, þegar ég hef átt leið hérna framhjá
og ég hef heyrt marga segja, að þér væruð góður læknir.“
Honum létti og hann hélt áfram: „í fyrsta lagi er það sem
þér hafið í hyggju þess eðlis að samvizka mín gæti aldrei sam-
þykkt það. Mér er auðvitað ljóst að þér álítið þetta nauðsyn-
legt. Þér og maðrir yðar eruð íbæði ung og hafið trúlega úr
litlu að spila og óttizt að þetta verði ykkur til mikilla örðug-
leika. Og ugglaust verður það það. En ég lít svo á að hjóna-
bandið sé heilög stofnun og börnin guðsblessun — ekki bölvun.
Og þegar þið genguð upp að altarinu fyrir þrem mánuðum
hafið þið sjálfsagt gert ráð fyrir, að eitthvað þessu líkt gæti
komið fyrir. Allt gift fólk gerir ráð fyrir því.“ („Altarinu,“,
—oOo— —oOo— — oOo— •—oOo— • oOo— —oOo— oOo a
BARNASAGAN
TÚKK
TÚKK
4.. DAGUR
Við stóðurn á öndinni og biðum. Höggin hættu.
Þetta hefur kannski ekki verið annað en mis-
heyrn, husguðum við báðir í senn og hvor um sig.
Túkk — túkk .—túkk. Túkk — túkk — túkk —
heyrðum við skyndilega enn á ný.
Þey, hvíslaði Gústi. Við þurfum ekki að svara.
Það getur vel verið að það hætti að berja og fari
burtu.
Og við biðum.
Túkk — túkk — túkk. Túkk — túkk — túkk,
' Nei, það ætlar ekki að hætta. Hvað getur þetta
verið? I
Kannski er einhver kominn úr borginni, sagði
ég heldur en ekki neitt.
Hver ætti svo sem að koma svona seint? Nú
skulum við bíða svolitla stund, og ef það verður
barið einu sinni í viðbót, þá spyrjum hver það sé.
Við biðum. Enginn barði.
Nú er bað áreiðanlega farið, sagði Gústi, og við
urðum dálítið rólegri.
Tra — ta — ta —.
Þetta hljóð kom svo óvænt að ég lyftist upp í
beddanum.
Komdu, við skulum spyrja -hann hver hann sé.
Við læddumst að dyrunum.
Hver er þar? spurði Gústi.
Það var steinhljóð. Engi-nn svaraði. *
Hver er þar?
Þögn.
Hver er þar?
Ekkert svar. i
Hann er líklega farinn
Við lögðum okkur aftur fyrir. En við vorum
varla búnir að breiða ofan á okkur, þegar það
byrjaði ennþá einu sinni:
Túkk — túkk — túkk. Takk — takk — takk.
Við þutum til dyranna.
Hver er þar?
En það var steinhljóð. 1 1i