Þjóðviljinn - 28.09.1952, Blaðsíða 3

Sunnudagur 28. sept. 1952 — ÞJÓÐVILJINN
(3
ÞAU tíðindi hafa spurzt, að
brezkir togaraeigendur
hafi ákveðið að banna ís-
lenzkiun togurum löndunar-
tæki og kaup á ís, kolum og
olíu- Nær bann þetta til
þriggja hafna brezkra, Hull,
Grimsby og Aberdeen, en þar
ei-u höfuðlendingarstaðir ís-
lenzka togaraflotans á Eng-
landi. Það fylgdi fréttinni,
að þessar aðgerðirværu svar
togaraeigenda Bretlands við
vílckun íslenzkrar landhelgi.
— Hlutlaus áhorfandi, sem
h'éfUr rannsakað ósjálfráðar
lífshræringar og krampa-
teygjur hins hálfgjaldþrota
brezka stórveldis, mun ef til
vill talca þessum bolabrögð-
um eriska auðvaldsins með
jafnaðargéði. Slíkum áhorf-
ænda mundi ekki dyljast, að
Eiigland hefur síðan heims-
styrjöldinni lauk reynt að
græða það tjón, sem því hef-
ur að höndum borið í ný-
lendunum, með því aö
! þrengja ikosti hinna smærri
: viðskiptalanda sinna í Evr-
ópu, ekki sízt matvælafram-
: leiðslulanda, svo sem Dan-
j merkur —- og nú síðast ís-
lands. ísland er í hópi þeirra
gömlu viðskiptavina í Evr-
; ópu, sem brezka ljónið er nú
! að þakka samskiptin á liðn-
i um áratugum.
FRAMKOMA brezka tog-
araáuðvaidsins gagnvart
íslendingum er með slíkum
eindæmum og lubbamennsku,
að líkast er því sem England
:etti í höggi við grimman og
. hættulegan vcrzlunarkeppi-
naut' er ríða þyrfti niður
' með skefjalausu viðskipta-
: stríði. -Ef 'leita ætti fordæmis
l i Englandssögu um þessar
: ráðstáfanir brezkra togara-
' eigenda gagnvart tslending-
um, þá vrðj að hverfa allar
götur áftur til aldamótanna
1600,. .er brezka stjórnin lét
loka „StálgarðLnum“, verzl-
. ímarhverfi Hansakaupmanna
, í Luridurium, og kæfði Eng
■ landsverzlun þeirra. IBaim
Breta við löndun á íslenzk
um tögarafiski er áþekkast
því, að enskir bændur fengju
því framgengt, að sinjör
egg og flesk Dana yrði ekkl
flutt með jámbrautum eða
vijríBjíTifjhgfrá hafnarbæ.iun-
■m til neytenda í ötrum
Ixj^uin-landsins.
ÞAÐ er auðvitað tilgangs-
laust að miima England
| á það, að íslenzkir sjómenn
j lögðu líf sitt í hættu á striðs-
|: árunum til að fæða ensku
i þjóðina, þegar hún átti fátt
‘-mmað sér til viðurvræris en
¥ rnupnvatn sitt og guðshless-
gun. En því syrgja nú efickjur
g! íslands og munaðarlaus börn
sEmenn sína og feður, að sjó-
í?menn vorir sigldu óhræddir
S íslandsála og firrtu ensku
ít þjóðina hungurdauða. Án
gefa munu þetbi þykja létt-
í~ væg rök við hið græna borð
iá.brezkra viðskiptasamninga.
:;;. En það væri ekk-i úr vegi að
tvminna Breta á þetta um leið
'i'Og þeir eru kvaddir og þeirii
gfþakkað fjTrir liðin viðskipti:
Ú Hafðn nú Akrahreppur, gre.v
^heila þöklí fyrir meðferðina!
fi
f,;: f>AÐ er eitt einkenni is-
if. ” lenzlcra borgarablaða, að
,3þau eru oft æði djarfmælt
um það, sem gerist eða sagt
t'T. að gerist í útlöndum. Til
dæmis er það alveg aðdáun-
arvert, hve hugprúðir og
djarfir íslenzkir blaðamenn
eru, þegar þeir geysast fram
gegn Rússum og Kínverjum
og öðrum austrænum þjóð-
um. Ilvergi á byggðu bóli
getur slíkar hetjur og blaða-
menn þessarar nonrænu smá-
þjóðar, sem vilja fyrir hvern
mun frelsa stórþjóðir undan
ánauðarokinu, einkum þær
þjóðir, sem liggja þeim
fjarst á hnettinum, þjóðir
sem þeir þekkja minnst,
þjóðir, sem aldrei hafa gert
neitt á hluta Islendinga,
nema þá helzt það, að ikaupa
stundum af þeim fisk fyrir
gott verð og jafnvel greiða
hann í dollurum. Þessar
þjóðir gefa íslenzkum blaða-
mönnum jafnan gott tæki-
færi til að sýna það öllum
heimi, að hcr á íslandi lifa
niðjar fornlietjanna og vík-
inganna. En þessum dáð-
röldcu blaðamönnum gleym-
ist stundum, að þeir eru
einnig niðjar íslenzks skálds,
sem var hirðmaður erlends
þjóðhöfðingja, en orti Ber-
söglisvisur til konungs síns.
Það hefur aldrei þótt dyggð
á íslandi að yrkja nið nm
fjarlæga menn, að senda
fólki götustrákstóninn í ör-
uggum fjarska, en súpa
hverja andstyggð í botn á
salarbelckjum húsbónda síns.
En íslenzkir blaðamenn eru
tákn þeirrar siðgæðishnign-
unar, sem orðið hefur með
kynstofninum siðan Sighvat
skáld leið.
ÞEGAR granni okkar og
viðskiptavinur, Bretland,
heggur á líftaug íslenzks at-
vhmulífs og bannar okkur
alla björg, þá héfði mátt
ætla, að blöðum ríkisstjórn-
arinnar. og blaði hinnar for-
setalegu stjórnarandstöðu
hefði runnið í skap, að
heyrzt hefði ofurlítið kurt-
eislegt reiði- og angistaróp.
Jafnvel grísii- hrína ef þeir
eru klipnir á viðkvæman
stað. En ritstjórar borgara-
blaðanna íslenzku létu sér
hvergi bregða. Þeir' æmtu
hvorki né skræmtu. Þeir
báru harm sinn í hljóði eins
og hetjumar, forfeður þeirra.
Hins vegar ráku þeir út úr
sér tunguna framan í Rúss-
land. Þeir eru allir komnir
af Agli Skallagrímssyni í 30.
lið.
BLÖÐIN birtu fregnina af
löndimarbanninu athuga-
semda- og reiðilaust. Morgun
blaðið faldi fregnina á af-
viknum stað undir fyrirsögn,
sem þannig var stíluð, að al-
menningur mundi hlaupa yf-
ir hana. Það mátti ekki
móðga ,,viðskiptavininn“.
Það mátti ekki styggja vígs-
naut okkar í Atlanzhafs-
bandalaginu, félaga okkar í
Greiðslubandalagi Evrópu,
sessunaut okkar hjá Sam-
einuðu þjóðunum, stallbróð-
ur okkar á Marsjallbásnum.
Ritstjórar íslenzku borgara-
blaðanna kunna vel að vera
með tignum mönnum. Þeir
láta þá hýða sig með því
kristilega jafnaðargeði og
þeirri langlund, sem nú er
tízka með vestrænni menn-
ingu. Þá skortir ekkert, sem
dyggan þjón
herra síns má
prýða — ekki
einu simii róf- /
una!

SKiK
Riístj.: Guðmunaur Arnlaugsson
99T ráiœsi n ef*
Engar myllur mala öruggleg-
ar en svikamyllan, það munu
allir játa, sem einhvern tíma
hafa lent i henni. Skákin á'sér
ýmislegt, er minnir á svika-
myllu, brögð sem mega heita
óbrigðul, og sem orka á áhorf-
andann með síungum töfra-
mætti. Af þessu tæi má fyrst
nefna fráskákir, þar sem kóng-
urinn á ekki nema um tvo reiti
að velja og verður sífellt að
hörfa úr annarri skákinni í
hina. Annað dæmi af sama tæi
er það, sem hér að ofan hefur
verið nefnt . tvílæsing. Sumir
munu kannast við hana úr skák
þrautum, en hún getur einnig
komið fyrir í tefldu tafli, eins
og dæmin tvö hér á eftir sýna.
Þa.u eru bæði tekin að láni frá
Schachkavalkade Richters.
PRAG 1942.
Kostal
JíðluiÍP

ABCDBFGH
Rada (á leikinn)
1. Hblxb2 Hb8xb2
2. Dd3—d4
Nú vofir bæði hrókstap og
mát yfir svarti, en hann á varn-
arleik:
3. . . . Ikiö—e5
4. Hf 1—cl!!
Nú tvílæsti hvítur. Svarta
* Um BÆKUR og annað *
NÖFNIN: Shakespeare, Bacon, Marlowe,
Saroy
an, Hemingway, Schroeder, Höffman
Kuriosa
Oteljandi eru þær bækur,
sem skrifaðar hafa verið
til að afsanna að Shakespeare
hafi skrifað þau veik, sem við
hann eru kennd, það hafa jafn-
vel verið bomar brigður á að
hann hafi noklcurn tíma verið
til. En flestir fræðimenn hafa
nú lengi yerið sammála um að
enginn fótur sé fyrir slíkum
efasemdum.
áS tmði saman
Það var einkum á síðustu
öld, að þetta var í tízku. Þá
voru skrifaðar margar bækur,
sem áttu að sanna það, að
Francis Bacon værf höfundur
Hamlets etc. Nú hefur banda-
rískur ,„fræðimaður“ reynt að
færa líkur fyrir því, að Hamlet.
etc. hafi verið skrifaður af
samtímamanni Shakespeares,
skáldinu Cristopher Marlowe.
Hingaðtil hafa menn þótzt
mega halda, að Marlówfe hafi
verið drepinn í áflogum í knæp-
unni Dame Eleanor iBull í Dept-
ford, þá 29 ára að aldri. Nú
segir Bandaríkjamaðunnn, sem
heitir Hoffmnn, að Marlowe
hafi sloppið lifandi og flúið
til Frakkiands, og þar sem
hann vildi láta umheiminn
halda að hann væri dauður,
fékk hann leikarann W. Shalke-
speare til að leggja nafn sitt
við leikrit sín.
Þetta segir H., og það
e'kki selt dýrara en það er
keypt. En hér gefst nú tilefni
að rifja upp aðra sögu, sem
Marlowe, þá löngu dauður, kom
við. Htrnum var nefnilega fyrir
nokkrum árum stefnt fyrir eina
óamerísku nefndina í Banda-
ríkjunum. Hún hafði heyrt get-
ið um skáld sem bæri rússa-
legt nafn (sbr.- Molotoff) og
þóttist þurfa að tala við það.
M. var löglega afsakaður.
Sýnd í fjögur kvöld
,anski leikhússtjórinn Erl-
ing Schroeder reyndi ný-
lega að taka upp þá nýjimg,
sem reyndar er gömul, að koma
leiksviðinu fyrir í miðjum saln- stað
fylltar, er ékki aðeins um nýj-
ung að ræða, heldur endur-
nýjun.
Schroeder hafði valið leik
Saroyans Meðan við lifum, en
hann er beinlínis saminn fyrir
slíkt leiksvið. En það virðist
er ekki hafa nægt, því að sýning-
um var hætt eftir fjögur kvöld.
Öll Kaupmannahafnarblöðin,
utan Land og Folk, tóku þess-
ari nýbreytni illa. Gagnrýnend-
urnir höfðu mætt á „general-
prufu“, sem hafði tekizt illa, og
enginn nema sá frá LoF liafð
komið á frumsýninguna, sem
hann og Schi'oder segja báðir
að hafi tekizt vel. Virðist hér
sannast gömul hjátrú leikhúss-
manna að frumsýningin heppn-
ist því betur scm „generaþjruf-
an“ gengur verr.
Enn um Hemingway
Nýja bók Hemingways, sem
sagt var frá á þessum
fyrradag, hefur verið
um með áhorfendasætin allt í
kring, Þetta getur og hefur
gefið góða raun, þar sem leik-
húsin eru lítil. Með þessu móti
komast áhorfendur í miklu
nánara samband við lelkendur
og komizt er hjá öllum óþarfa
leilitjöldum og sjónhverfingum.
En jafnframt eru gerðar strang
ari kröfur til leiksins, leikenda
og áhorfenda. Séu þær upp-
drottningin þarf bæði að valda
e8 og g7 og það er meira en
unnt er. Svartur gafst upp.
í síðara dæminu leið hið
gullna augnablik hjá án þess
að svartur yrði þess var.
Poschauko (Graz 1941)
(Kbl—Da6—Hhl—Bcl, fl—Pa
2, b2, c3, f2, g2, h2.
Kg8—Ðe7—-Hb8—Ba3. e6—Pd
6, f7, g7, h7).
Halosar
Svartur átti leik og lék Bxb2 ?
Skákinni lauk nokkru síðar í
jafntefli. í stað þess að fórna
biskupnum gat svartur bundið
skákinni skjótan endi með tví-
læsingu.
1.. .. Be6—I5t!
2. Bíl—d3
Eða Kal, Bxb2f!, Bxb2, Del+
og vinnur.
2.. ... De7—e2!!
og hvítur getur gefizt upp.
keypt af bandaríska tímaritinu
LIFE til birtingar. Hún kemur
öll í einu blaði, — 27.000 orð.
Hemingway fær 30.000 dollara
fyrir birtingarróttinn, eða rúm-
a.n dollar á orðið, citthvað ná-
lægt 18 ísl. kr. Þetta er í fyrsta
skipti, sem bandarískt vikublað
birtir heila skáldsögu i einu
lagi. LIFE kemur út í rúmlega
5 millj. eintökum.
29. SKAKI'IíAUT
A. Senft.
ABCDBFGH
W.W W-aw
WM.
wm.

Mát í öðrum leik. — Lausn
á öðrum stað í blaðinu.

★ Á hvaða vitsmunastigi er
ætlazt til, að þær verur séu,
sem AB-blaðið erskrifað fyrir?
— í gær ver blaðið leiðara sín-
um til þess að skamma stjórn-
arflokkana, blöð þeirra og for-
ingjalið, og segir m.a.: „Báðir
voru stjórnarflokkarnir svo
hjartanlega sammála um stjóm
arstefnuna — dýrtiðarskrúfuna
og kjaraskerðinguna . . . báta-
gjaldeyrisbraskið, verzlunar-
olcrið, hinn hugsunarlausa og
ábyrgðarlausa innflutning á er-
íendum iðnaðarvöram eða at-
vinnuleysið sem af honum staf-
ar“.
A Svona leyfir AB sér að
skrifa á sama tíma og kosning-
ar til Alþýðnsambandsþings
standa yfir, en í þeim lcosning-
um leggur AB og aðstandendur
{jess mesta áherzlu á sem nán-
ast samstarf við þessa sömu
stjórua.rflokka. Og meira en
það. AB-liðið er hreykið af
samstjórn sinni og stjórnar-
flokkanna á Alþýðusambandinu
undanfaxin ár og hælist yfir
þeim árangri sem náðzt hafi í
hindrun kjaraskerðinga; bætt-
uiii hag verkamanna; að ó-
gleymdu því sem samstjóm
kjaraskerðingardýrtíðarskrúfu-
flokkanna hct'ur unnið kapp-
samlega að útrýmingu atvinnu-
leysis.
-á Er þetta eklci of mildð álag
á dómgreind venjulcgramanna?
Að segja samtímis og á sama
stað, að heildarsamtökum al-
þýðunnar sé bezt borgið í sam-
stjórn við þá flokka, og undir
handleiðslu þeirra braskara,
sem standa að „dýrtíðarskrúf-
Framhald á 6. síðu.