Þjóðviljinn - 09.01.1953, Qupperneq 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 9. janúar 1953
-Föstudagur 9. janúar 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (5
])JÓf>VIUINN
Útgefandi^. Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigrurjónsson, Magnús Torfi Ólafsson,
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 18 á mánuði i Reykjavík og nágrennl; kr. 18
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Líkt o % élíkt
Frystihúsaeigendur og útvegsmenn gera nú kröfu til
þess aö fá hjá ríkisstjórninni örugga vitneskju um þaö
hverju fiskveröi megi reikna með á vetrarvertíð. Til þess
að svara því segist ríkisstjórnin þurfa aö láta framkvæma
ýmsar athuganir og útreikninga, væntanlega á „greiðslu-
getu ríkissjóðs og gjaldþoli atvinnuveganna" — og á með-
an mælir stjórnin svo fyrir að bátaflotinn skuli bundinn
við landfestar, og hefði þó vertíð getað hafizt þegar um
áramót á sumum stöðum.
Fyrir hálfum mánuði geröu verkalýðssamtökin kröfu
til þess að fá nokkra leiðréttingu á misrétti því sem verka-
lýður landsins hefur verið beittur á undanförnum árum.
Ríkisstjórnin svaraði því þá að hún yrði að láta fram-
kvæma ýmsar athuganir og útreikninga á „greiöslugetu
ríkissjóðs og gjaldþoli atvinnuveganna“ — og hún mælti
svo fyrir að enga samninga mætti gera um kröfur verka-
lýðssamtakanna fyrr en þeim útreikningum væz’i lokið.
Riksstjórnin er þannig 1 mjög svipaðri aðstöðu nú og
fyrir hálfum öðrum mánuði. En samt er einn megin-
munur.
Hvorki ráðherrarnir né blöð þeirra láta eitt einasta
styggðaryrði falla um eigendur frystihúsanna eða út-
vegsmenn og samtök þeirra. Það sjást engar greinar í
Morgunblaðinu eða Tímanum um að þetta séu skemmd-
arverkamenn og ábyrgðarlaus kröfulýður. Það heyrast
engar ræður í útvarpinu um það að allt atferli þeirra lúti
fyrirskipunum frá Moskvu. Það heyrist enginn mæla að
þeir eigi að gera út upp á vonina af væntanlegum útreikn-
ingum ríkisstjórnarinnar. Og engir stjómmálaforsprakk-
ar hafa enn skrifað greinar um nauðsyn þess að stofna
innlendan her til þess að berja frystihúsaeigendur og út-
vegsmenn.
Það skiptir sannarlega nokki’u hverjar þær stéttir eru
sem reka réttar sins í þjóðfélaginu, og viðbrögð valda-
mannanna eru misjöfn.
En þótt þelið sé gerólíkt eru sjálf vinnubrögðin söm
við sig. Ríkisstjórnin vissi fullvel að koma myndi til víð-
tækustu stöðvunar í sögu landsins 1. des. s. 1. Þó lét hún
eins og kæmi álfur úr hól þegar öll vinna lagöist niður
og hafði ekkert gert. Sama er að segja um útgerð báta-
flotans. Það vissi hver maöur í landinu að það yrði að
liggja ljóst fyrir um áramót hvert fiskverð yrði á vetrar-
vertíöinni, en ríkisstjórnin hafði enn sem fyrr ekkert gert.
Og þaö eru allar horfur á að hún æt.li að stöðva báta-
flotann, þá framleiðslugrein sem mests gjaldeyris aflar,
um langt skeið énn.
Óstjómin kostar þjóðina miklar upphæðir dag hvern.
Er ekki mál að linni?
Danslið eða herlið — Nælonsokkar
ÞÁ ER YÍST engum blöðum
um það að fletta lengur, að
' ríkisstjórnin álítur það tíma-
bært að fara í hermannaleik.
Upphrópunarmerkjaskrifari
Moggaiis hefur
lagt stund á
sagtifræði um
skeið og niður-
staðan er að Jón
Sigurðsson hafi
á öldinni sem
leið, fundið nauð-
syn þess aðj
vopna svakagæjá
á þessari öld-j
Engin furða er
að sagnfræðing-
urinn láti sér
ekki nægja minna
en tvö upphróp-
unarmerki eftir hverja setn-
ingu í jafn merkilegum leið-
ara. Ut með brjóstið, inn með
kýrvömbina einn. — tveir, —
þrír, hupp! í þetta sinn ætla
þeir sér einum of mikið. Það
stofnar enginn her af dans-
liði Heimdallar í Holstein, þvi
að í sambandi við það mun
hinn friðsami Hjálpræðisher
reynast hinn sigurstrangleg-
asti. Hver veit nema stríðs-
öskur þessara nýbökuðu kokk-
teil-generala Bjarna og Her-
manns eigi eftir að snúast uppí
einhvern þann ferlegasta
hlátur sem heyrzt hefur í
hernaðarsögu hins vestræna
heims. Pressan er kannske
þung að vestan en axlaskúfun-
um væri betra að bíða enn
um sinn. Hingað til hefur það
reyuzt heldur illa að fá menn
til þess að drepa. meðbræður
sína með því að þrýsta vopni
í hendur þeirra nauðugrum.
Þótt hægt væri að stofna her
af nokkrum tugum háifvita
neðan úr Holstein er hætt við
að sú legíó mundi stráfalla
á blóðvelli hlátursins. Þeir
kónglegrar majestatis byssu-
skyttur í Eisenhowers þjón-
ustu, Bjarni og Hermana eiga
eftir að ala að minnsta kosti
eina kynslóð frá blautu bams-
beini í „the American way of
life“, án afskipta íslenzkra
mæðra áður en áform þeirra
má takast.
RÓSA SKRIFAR: Það er
grínlaust að vera kvenmaður.
og þurfa að ganga i nælon-
sokkurn nú á tímum. Elkki
hefði það þótt mikið, að
•þurfa að borga 30-50 krónur
fyrir scfeka fyrir nokkrum
árum síðan. Þá. entust nælon-
sokkar gjarnan 6 mánuði
jafnvel árið með góðri með-
ferð. En nú er öldin önnur og
sokkarnir. Kvenfólkið verður
að taka því að dýrmætustu
sokkar séu orðnir ónýtir eftir
3 daga án þess að nokkuð sér-
stakt slys hendi þá, enda
fjölgar þeim sem hafa gefizt
upp, fle;ri og fleiri sjást með
lykkjuföll og verða nauðug-
ar viljugar að kæra sig ikoll-
óttar. Fæstar höfum við ráð á
því að kaupa nælonsokka
vikulega. Hvernig stendur á
að nælonso&kar eru orðnir
þetta skitti?
FRÍÐA skrifar: Einn ágætur
menntamaöur stakk upp á því
nýlega að við fæmm að kalla
biðstöðvar strætisvagnanna
stopp. Því miður virðist ekki
öllum vera Ijóst að biðstöð
heitir biðstöð en ekki stoppe-
sted eða stoppsted eða stopp,
og nota því margir þessi und-
arlegu heiti komin frá Dan-
mörku, og er það líkast því
að við hættum að kalla sólina
því heiti sem hún hefur borið
hér á landi síðan það byggð-
ist, en nefndum hana eitthvað
í líkingu við orðið sann," eða
helios að hætti einnar fom-
þjóðar.
Þaí þykist ég vita með vissu
að menntamaðurinn hefði ekki
til einskis borið fram tiilög-
una urn að kalla biðstöðvar
stopp ef hann hefði gert það
fyrir svo sem 40 árum, eða
fyrr. og hefði þetta orðið ai-
raenningi tilefni til að gefa
Framhald á 7. síðu.
* Um BÆHCUH og annaS ★
Sýning á franskri nútímalist. —
Sovétríkj unum.
Gamanleikir í
Sýndarundiflha
Eins og rakið var i blaðinu í gær hefur Tímanum tekizt að
gleypa ofan í sig á einni viku áramótaboðskap Hermanns
Jónassonar. Og nú er röðin komin að Morgunblaðinu. Það segir
í forustugrein í gær:
„Þeirri spurningu iiefur fyrst og fremst verið varpað fram,
hvort við gætum ekki sparað okkur þau cþægindi, sem leiða af
dvöl erlends varnarliðs í landinu, með því að annast sjálfir þá
vai-ðgæzlu, sem auðvelt er að leysa af höndum með fámennu
varðliði við einn eða tvo flugvelli. Þetta er að sjálfsögðu mjög
mi'kið álitamál og skal enginn dómur lagður á það hér“.
Nú er sem só kominn mjög hógvær vangaveltusvipur á mál-
gögn þeirra stjórmálamanna sem kotrosknastir voru um ára-
mót. Enginn skyldi þó ætla að þetta stafi af nokkurri hugar-
farsbreytingu; þetta er aðeins undanhald á yfirborðinu fyrir
hinni almennu andstöðu þjóðarinnar. Síðan er ætlunin að fara
krókaleiðir að marki þvi sem Hermann og Bjarni boðuðu í
greinum sínum. En það er hægt að breyta þessu undanhaldi í al-
geran flótta ef þjóðia er nægilega árvökul og lætur ekki blekkja
sig einu sinni enn með sýndarsvardögum og fláræði.
Á sýningu þeirri sem haldin var
í Kaupmannahöfn á síöasta ári
af listmunum sem danskir menn
höfðu flutt heim til Danmerivur
hvaðanæva úr heiminum og við
höfum áður sagt frá hér í þætt-
inum var þessi gripur, hringla
gerö af Indiána í Noröur-Ameríku
A ---------
I LISTVINASALNUM við
Freyjugötu verður á næstunni
opnuð sýning á verkum r.úlifandi
frahskra listamanna, þarámeðal
Picasso, Braque, Leger, Estéve
Erbin, Laurens og eftilvill Mat-
isse. Alls verða sýndar myndir
eftir 20-30 iistamenn, og verða
myndirnar jafnmargar. Þetta eru
nær eingöngu litógrafiur, en þó
einstaka koparstunga og álíms-
mynd. Myndirnar eru ýmist fengn-
ar að láni hjá listamönnunum
sjálfum eða hjá íslenzkum eig-
endum þeirra. Þessi sýaing verð-
ur merkur viðburður og er að.
vona að ménn iáti eltki þetta
einstaka tækifæri til að kynnast
merkilegri hlið franskrar nútima-
listar sér úr greipum ganga.
S’JÁLGAGN ung kommún-
Lsta í Sovét Konsomolskaja
Pravda spurði rithöfundinn Kon-
stantin Símonoff að þvi nýlega,
hvernig honum gengi að semja
gamanleik, ssm hann hefur haft
í smíðum síðan í fyrra. 1 svari
sínu beinir Símonoff nokkrum
velvöldum orðum til sovétrithöf-
unda og gagnrýnir mjög þá gam-
anieiki sem fram hafa komið í
Sovétríkjunum undanfarin ár. 1
ræðu Malenikoffs á 19. .þingi
kommúnistaflokksins var einmitt
drepið á þetta sama atriði, Mal-
enkoff Iagði ríkt að sovétrithöf-
undunum að hvessa penna sína,
auka og einkum bæta háðið og
ádeiluna á allt það sem miður
færi í lífi sovétþjóðanna. Við
þurfum að eignast nýjan Gogoi,
nýjan Stédrin, sagði Malenkoff.
5i
IMONOFF segir að all-
ir séu sískrafandi um, hve mikii
þörf sé á að „skrifaðir séu nýir
gamanleikir og rithöfundarnir
deiia af auðsærri ánægju og mikl-
um glæsileik" um verk annarra,
en gefa. sér
ekki tíma til að
sinna sínu eigin
starfi. (Þeim
sem þetta ritar
virðist sem rit-
höfundarnir
muni þá ekki
þurfa að leita
langt að uppi-
stöð.u í góðan
gamanleik og
hvassa ádeilu).
Símonoff bénd-
ir á að aHtaf sé fullt hús x „Á-
deiluleikhúsinu" þótt langt sé frá
því, að leikirnir sem þar eru
sýndir séu allir jafngóðir, og hann
bætir við áð hann hafi fuilan
hug á að bæta úr skortinum á
vönduðum gaman'eikjum. ás.
Simonov # %
Á meðan við sungum jólin
hefur mörgum orðið hugsað til
hjóna að nafni Ethel og Júlíus
Rósenberg sem nú biða dauða
síns í hinu fræga Sing Sing
fangelsi í Bandaríkjum Norð-
urameríku. Þessi hjón eru ekki
eina fóikið sem telur sekúnd-
urnar í dýflissum heimsins. Sér-
staða þeirra felst ekki í því
að vera gyðingaættar, og ekki
heldur í hinu að hljóta án saka
dauðadóm fyrir vætti Ijúgvitna.
Og jafnvel ekki í því heldur
að allir vissu frá því mál þeirra
hófst að þau voru saklaus, ekkj
sizt dómari sá sem kvað upp
daúðadóminn. Það líkist kann-
ski öfugmæli að segja að sér-
staða þeirra er í því fólgin að
verá venjulegir óbreyttir borg-
arar úr hópi þeirra 150 millj-
óna sem byggja Bandaríkin. í
þeirra sporum gæti staðið næst-
um hvaða venjulegur Banda-
ríkjamaður sem er Ef höfund-
ur þessarar greinar eða les-
endur hennar væru Bandaríkja-
menn gæti einhver þeirra stað-
ið í sporum Rósenbergshjón-
anna nú. Ástæðan til þessa er
sú aó yfir þessa ágætu þjóð
hefur gengið ein plági öðr-
um meiri. Stjóm landsins
framdi glæp sem hún getur
ekki misst, og þjóðin veit sig
hafa orðið samseka. Þessi
glæpur var sá að varpa kjam-
orkusprengjunni á Hírósíma og
Nagas.'kí. Sprengju þessari var
ekki fyrst og fremst beint að
óvini sem kominn var áð falli,
heldur að bandamanni sem
bar höfuðið of hátt. Og úr því
að bandamaðurinn gafst ekki
upp skilyrðislaust fyrir eig-
anda kjarnorkuleyndarmálsins,
þá hlaut hann að hafa komizt
að því. Og úr því að hann
komst að því, hver gat þá hafa
sagt honum þáð nema Banda-
ríkjamenn sjálfir, hinir einu
sem vissu það. Síðan hafa allir
Bandá’íkjamenn legið undir
grun. þar á meðal Trúman for-
seti sjáifur, að ég tali nú ekki
um Eósvelt heitinn. Og af þvi
allir vissu sig undir niðri seka
um aðalglæpinn hefur furðu
mörgum reynzt auðvelt að bæta
við sig smáglæp eins og njósn-
um og trúa slíku á nágranna
sína, frænduir og vini Við
þekkjum þetta allt mjög vel úr
okkar eigin galdramálasögu, og
þarf ekki að orðlengja það.
Menn sem krotuðu fáeina rúna-
stafi öfuga á blað gengu á
bálið sannfærðir um eigin sekt.
Nú víkur sögunni að máii
Rósenbergshjónanna. Hér skai
stuttiega drepið á nokkrar stað-
reyndir, en ef satt skal segja
hef ég ekki hirt um að leggja
á minnið alsem ég hef um
Ponmldur Pómrinsson:
Mál Rósenhergshjónanna
það lesið því að mér hefur eig-
inlega aldrei dottið í hug í
alvöru fyrr en nú að ríkis-
stjórn Bandaríkjanna væri svo
forhert eða fávis að fram-
kvæma dauðadóminn. Þess
vegna styðst ég aðallega við
nýlega grein eftir enska lög-
fræðingirm D. N. Pritt, en hún
birtist í bandarisku blaði 20.
nóvember s 1.
Ákjæruskjalið gegn hjónun-
um var birt 31. jan. 1951, og
ásamt þeim voru ákærðir Davíð
Grínglass, bróðir Ethelar (og
mágur Júlíusar), Morton Só-
bell og Jakovlév nokkur, en mál
ið gegn honum féll niöur. Da-
víð játaði sig sekan, en hjónin
og Morton kváðust saklaus.
Þessi fjögur voru nú sótt til
sektar í sama málinu. Þeim var
öllum gefin að sök hlutdeiid i
samsæri með Harrý Góld og
Rut Grínglass ,,og öðrum ó-
hinn ákærði sé sekur. Efrir
það getur dómarinn kveðið upp
eíns piungan dóm og hcnum
sýnist, eða honum finnst kjós-
endur og „almenning3álitið“
lcrefjast. Menn verða að hafa
hugfast að í Bandaríkjunum
eru dómarar yfirleitt kosnir
til stutts tíma í pólitískum
kosningum, og þar eins og hér
fá ekki aðrir að vera í kjöri
en þeir sem láta vel að stjóm
flokksforystunnar, eða þeirra
sem kosta flokkinn.
Til þess að girða fýrir mis-
beitingu ákæruvaldsins í „sam-
særismálum" og til að reyna
að forða hinum illræmdu og
tíðu tilfinningaúrskurðum kvið-
dómanna er þess yfirleitt kraf-
j l>A>AYlON
us Ruth fá einhverja peninga
í New York.
Sama dag fór Ruth með járn-
brautarlest frá New York til
Mexíkó.
Þrem vikum seinna fór Júlí-
us inn í liús t New York.
Sama dag fékk Júlíus blað
frá Ruth sem á voru ritaðar
upplýsingar.
5. jauúar 1915, eða um það
leyti, töluðu Ethel og Július
við Ruth og Davíð Grínglass
í New York.
Þann dag lét Ruth Júlíus fá
dálítið stykki úr hiið á pappa-
kassa undan „Jelio".
Fimm dögum selnna kynnti
Júiíus Davíð Grínglass fyrir
manni í New York.
kunnum mönnum“, og hafi
þetta samsæri staðið frá 6.
júní 1944 til 18. júní 1950.
„Bandaríkin hafi þá átt í styrj-
öld. og hafi samsærismennirn-
ir bæði ætlað og mátt vita að
starf þeirra var til framdrátt-
ar útlendri þjóð, sem sé Ráð-
stjómarríkjunum, og að skila,
fTfhenda og senda útlendri rík-
issfjóm, það er ráðstjórninni,
fuiitrúum hennar og umboðs-
mönrjum, beint og óbeint, skjöl,
skilríki, teikningar, minnis-
greiear og upplýsingar um
landvarair Bandaríkja Norður-
ameríku“, eins og komizt er að
orði í ákæruskjaíiau Ailvr sem
eitthvað þekkja til kviðdóma
og vita hvaða töframáttur til
múgsefjunar fyigir orðinu
,,samsæri“ í Bandaríkjunum
tnunu vita að ekki er spurt
um styrk eða gildi sönnunar-
gagna, heidur er niðurstaða
kviðdómsins alltof oft sú að
izt þar sem engiisaxneskt rétt-
arfar rikir, þar á meðal fjmir
sambandsdómstólum Banda-
ríkjanna, að hinir ákærðu séu
staðnir að tilteknum verkum
er sýni samsærið og að þessi
verk séu borin þeim á brýn
í ákærunni og þau síðan sönn-
uð í málinu. Siður er að þetta
sé allgreinilegt og sundurliðað
til þess að hinir ákærðu viti
fyrir vist við hváð þeir eiga að
etja, og svo að almenningur
viti um hvað málið snýst og
hversu veigamikið það er. Þenn-
an þátt ákærannar gegn Rósen-
bergshjónunum mætti draga
saman í eftirfarandi tólf liðum:
• Júlíus Rósenberg kom í hús
nokkurt í Washington, D. <■.,
6. júní 1914 eða þar uin bil.
•. Ethel og Júlíus Rósenberg töl-
uöu við Rut Grínglass 15. nóv.
1944 eöa því sem næst.
• Fimm dögum seinna lét Júlí-
Bandaríkjaforseta hafa borizt hundruð póst-
poka með tugþúsundum bréfa hvaðanæva úr
heiminum með mótmælum gegn dauðadómin-
um yfir Rósenberglijónunum. Til vinstri er
mynd af Ethel og Júlíusi Rósenberg.
Tveim dögum eftir þetta tal-
aöi Júlíus viö Davíö.
Þann dag fékk Júlíus hjá
Davíð blað (eða ritling) sem
hafði að geyma uppdrátt af
tilraunum þeim sem fóru fram
í Los Alamos.
Tveim dögum eftlr það fór
Davíð með lest frá New York
tll New Mexico.
^ ■
mm
295. dagur m “ . vm“ i' <—■ r\—/— nmrm *—:
Hodsja Nasreddín hljóp jettilega niður
brattan steinstigann — mót frelsinu. Hon-
um virtist hann, ferðamaðurinn káti,
hefði dvalizt of lengi í hinu gyilta . búri,
og að heiminum leiddist án hans.
En við hallarh iðið varð hann þegar íyrir
ægilegu áfalli. Hann nam staðar og studd-
ist að veggnunt, föiur og titrandi, því hér
mætti hann Vinum sínum föngnum, með
hendur fyrir aftan bak, í umsjá vopnaðra
varða. ■
Hann lcom þegar auga a i<ouuj.ui.u oijas,
veitingamanninn Ali, Júsúp smið og marga
fleiri — hér voru beir-a!Ur lt.ociiiir. sem
eitt sinn höfðu svaiað þorsta hans, satt
hungur hans, fóðrað asna hans, já hér
voru þeir allir.
ArsxanDeitK geKit siOastur, á eftir þessum
dapurlega flokki. Þegar Hodsja Nasreddin
áttaði sig var búið að loka hliðiuu, garð-
urinn var auður, vinir hans. allir höfðu
verið færðir til neðanjarðarfangelsisins.
Sóbell og Jakovlév voru ekki
nefndir á nafn. Engan furðar
þvi þótt Sóbell gerðist forvit-
vitinn um það fyrir hvað hann
væri ákærður, og fékk hann
loks þær fregnir hjá dómstóln-
um undir rekstri málsins að
hann hefði talað við JúJíus í
fimm mismunandi mánuðum ár-
in 1946, 1947 og 1948, en gerzt
aðili að samsærinu 15. jxiní
1944 eða þar um bil. Þetta
verður látið nægja um hann.
II.
Aldrei sannaðist neitt refsi-
vert á Rósenbergshjónin, enda
varð ekki það ris á ákæruvald-
inu sem lofað hafði verið. Dóm-
arinn hét Irving R. Kaufman
og fyrir löngu orðinn alræmd-
ur fyrir rekstur málsins, dóm
sinn og síðari framkomu alla.
Réttarhöldin stóðu í hálfan
mánuð i marz 1951. Ákærand-
inn þóttist ætla að leiða 112
vitni. Af þeim komu aðein
[ 22 og eitt þar fyrir utan. Ilann
lofaði að leiða sem vitni h.inn
heimsfræga kjarnorkufræðing
og Nóbelsverðlaunamann dr
(Harold C. Urey, en sveik það
(Dr. Urey lét hafa það eftir
sár í New York Times árið
1946 að fu’lkomnar upp-
iýsingar um kjarnorkusprengj-
una mundu ekki rúmast í minna
en 80-90 þéttprentuðum bind-
um sem aðeins vísindamenn eða
verkfræðingar gætu lesið. —
Það væri miklu fljótlegTa fyrir
njósnara sem gætu aflað allra
þessara upplýsinga að sitja
kyrrir heima hjá sér og vinna
í sínum eigin rannsóknarstof-
um“.) Þessi ummæli eins al-
fremsta kjarnorkufræðings
Bandaríkjanna er rétt að hafa
í huga þegar metinn er vitnis-
burður og leyndarmál Davíð3
Grínglass.
Davíð þessi var aðalvitnið
gegn systur sinni og mági. Það
kann að vera að hann hafi
verið sekur um njósnir sjálf-
ur, að minnsta kosti er víst
að hann átti líf sitt áð verja í
þessu máli, eftir að hafa játað
á sig njósnir. Hins vegar gat
hann vonast eftir miskxmn ef
hann gæti sannað sök á hina
meðákærðu. Hann reyndi allt
hvað hann var fær um, og
fékk þó 15 ára fangelsi. Meðal
annars dró hann upp fyrir dóm-
arann og kviðinn myndir þær
sem hann kvaðst hafa látið
Júlíus fá, óg ritaði upp eftir
minni bæklinginn, allt eftir
minni fjórum eða fimm árum
eftir að atburðirnir áttu að
hafa skeð. Þessu var o.tað að
kviðdómurunum, en sérfræðing-
ar voru ekki látnir um það
f jalla. Þó var Davíð þessi eng-
inn sérfræðingur í kjamorku-
vísindum, heldur lítið menntað-
ur vélamaður sem af tilviljun
hafði starfað í Los Alamos.
Alveg er fráleitt að hann gæti
komið áleiðis leyndarmáli kjarn-
orkusprengjunnar. Hann hefði
ekki skilið neitt í því sjálfur.
Hitt er rétt, að það sem hann
segist hafa tjáð systur sinni og
mági átti að vera leynilegt.
Verk hans var því refsivert
sem njósnir. En það sannaðist
ekki í þessu máli af atvikum
eða með framburði hlutlausra
vitna að slík vitneskja hefði
nokkurntíma komizt í hendur
Rósenbergshjónanna. Sjálf við-
urkenndu þau aldrei neitt af
þessu. Aðeins tvö vitni með
nokkra sérþekkingu á kjarn-
orkumálum voru leidd, en lítið
er aþ græða á framburði þeirra.
Annað, dr. Koski, telur að sér-
fræðingur hefði átt að geta
ráðið af því sem Davíð þóttist
hafa séð „hvað um var að vera
í Los Alamos“. Þess verður að
geta, að aldrei kom fram í
réttinum hvað Davíð þóttist
hafa látið Júlíus vita, heldur
aðeins það sem hann ,,minnti“
fimm árum seinna. Hitt „sér-
fróða" vitnið, hr. Derrý, sagði
að teikning og lýsing Davíðs
„eigi við kjarnorkusprengjuna
sem var í smíðum árið 1945“.
Skyldi vera óhætt að skjóta
því inn í að margir vissu ým-
islegt um kjarnorkusprengjuna
í marz árið 1951, og að Davið
þarf ekki að hafa verið mikill
snillingur í höndunum til þess
að geta á þeim tíma sem liðin.n
var hafa lært að teikna eitt-
hvað sem vitnum ákæruvaldsins
og ófróðum kviðdómurum þótti
geta „átt við“ sprengjima Hr.
Derrý bætti því við framburð
sinn að uþplýsingar um kjara-
orkusprengjuna hefðu verið
taldar mest allra leyndarmáia,
ennfremur gat hann þess að
„teikning Davíðs sýndi fuli-
greinilega lögmál þau sem
kjarnorkusprengjan lyti, og að
sérfræðingur gæti að verulegti
leyti ráðið af þessum upplýs-
ingum hverníg sprengjan væri
gerð“. Frámhurður Ruthar var
mjög í sama anda, allur til að
játa sem mest á sig og mann
sinn og be~a sem flestar sak’r
á venzlafó'k sitt. Ehginn heil-
vitamaður tekur neitt mark á
framburðx þeirra Davlðs cg
Ruthar n.ð því er varðar . hlut-
deild“ Júlíusar og Ethelar í
„samsærinu".
III.
Hin átján vitnin koma litið
við mál Rósenbergshjpnanna.
Maður að nafni Max Elitcher,
Framh. á 6. síðu