Þjóðviljinn - 11.02.1953, Side 12

Bændur íá enn að kynnast Eysteinseymdinni:
minnKar
Skýrsla lakobs Frímannssonar á félagsráðsíundi KEA
Kaupfélag Eyfirðinga (KEA) hélt félagsráðsfund sinn 2.
þ. m. og skýrði Jakob Frímannsson framkvæmdastjóri þar
frá því að mjólkurframleiðslan í Eyjafirði hefði aukizt um
9.1% á s. 1. árli, en mjólkursalan samtímis minnkað um
117 þús. lítra.
Rjómasalan hafði einnig minnkað, en smjörframleiðsl-
an aukizt — en óseldar smjörbirgðir um áramót voru þó
meirli en aukningunni nam. ;
Alls var á s. 1. ári tekið á móti
8 millj. 227 þús. 875 ltr. af mjóllc
og var það 744 615 lítrum meira
en árið áður. Samtímis þessari
aukning mjólkurframleiðslunnar
hafði mjólkursalan minnkað um
117 000 lítra frá árinu áður.
Rjómasala minnkar —
Smjörið selzt ekki.
Rjómasalan hafði einnig minnk-
að um 39 þús. lítra, en smjörfram-
leiðslan aukizt um 60 000 kg.
Óseldar smjörbirgðir KEA' um
áramótin voru um 80 tonn, en
smjörframleiðslan hafði aukizt á
árinu um 60 000 kg. og voru ó-
seldar smjörbirgðir 43 þús. kg.
meiri um síðustu áramót en árið
áður.
Fitumagn hækkar.
Fitumagn mjólkurinnar hafði
hækkað, var 3,56% árið 1951, en
3,589% árið 1952. 97,3 prósent
mjólkurinn fóru í 1. og II. fl., en
aðeins 2,7% í III. og IV. flokk.
Sama sagan.
Sama sagan endurtekur
sig fyrir norðan eins og gerzt hef-
ur hér sunnanlands. Það óbreyt-
anlega stefnuskráratriði Fram-
sóknar að þrengja kost alþýðunn
Bonnstjórnin leysir upp leyni-
Það var tilkynnt í gær í Bonn, að leyst heföu verið upp
leynisamtök gamalla nazistaforingja, sem heföu unnið aö
því aö taka völdin í Vesturþýzkalandi.
Leynisa'mtökin sem bönnuð
voru nefndust Freikorps Deutsch-
land og Bruderschaft, og voru
meðlimir þeirra fyrrverandi for-
ingjar í þýzka hernum og storm-
sveitum nazista. I tilkynningu
Bonnstjórnarinnar var sagt, að
stefnuskrá þeirra hefði að öllu
lej'ti verið samhljóða ktefnuskrá
nazista og þieir hefðu talið sig
bundna af hollustueiði sínum við
Hitler og álitu Doenitz flotafor-
ingja, sem dæmdur var fyrir
stríðsglæpi í Núrnberg, réttmæt-
an arftaka hans.
Tveir leiddir fyrir rétt
Brezka hernámsstjórnin í Vest-
urþýzkalandi tilkynnti í gær, að
hún mundi bráðlega leiða fyrir
rétt tvo af þeim sjö nazistafor-
ingjum, sem hún lét handtaka fyr
ir nokkru. Það eru Neuman, sem
í erfðaskrá Hitlers var nefndur
sem arftaki Göbbels og Zimmer-
mann, sem hafði yfirstjórn fanga-
búða á hendi á veldisdögum naz-
istal
Notað sem tilefni
Jafnframt þessum fréttum
um handtökur nazistaforingja
bárust í gær fréttir um fjölda-
handtökur æskumanna, sem
’hafa verið félagar í Freie Deut-
sche Jugend (FDJ), en þann
félagsskap hefur Bonnstjórnin
■bannað vegna baráttu hans
gegn styrjaldarundirbúningi
hennar. 28 voru handteknir í
Réttarhöld í Ploesti
1 gær hófust réttarhöld yfir
23 mönnum í rúmenska olíu-
bænum Ploesti, og eru þeir sak-
aðir um áð hafa unnið skemmd-
arverk í olíunámunum að und-
irlagi brezku og bandarísku
leyniþjónustunnar og þeirra
auðhringa sem „áttu“ námurn-
ar áður en alþýðustjórnin þjóð-
nýtti þær. Meðal sakborninga
er einn fyrrverandi fjármála-
ráðlierra Rúmeníu, Alexandrini.
Allir sakbomingarnir hafa ját-
áð sekt sína.
\
Beyern og ónefndur fjö-ldi í
Koblenz og lögreglan skýrir
frá því að hún hafi gert hús-
rannsóknir og fundið þar skjöl
um starfsemi FDJ. Enginn vafi
er talinn á því, að handtökur
nazistaleiðtoganna séu geröar
til að villa fólki sýn. Vitað er,
að Bonnstjórnin hefur lengi
verfð með ráðagerðir um að
banna Kommúnistaflokk Vest-
urþýzkalands sem hún álítur
hættulegasta andstæðinginn
gegn stríðsfyrirætlunum henn-
ar. Með því að láta líta svo út
á yfirborðjnu að hún höggvi
jafnt ti) hægri og vinstri ætl-
ar hún að fá stuðning milli-
flokka og sósfaldemokrata til
banns á kommúnistaflokknum.
ÆFH
Fundur verður haldinn í Strand-
götu 41 i kvöld. — Haukur
Helgason flytur erindi. JMætum
öll. — Stjórnin.
ar við sjóinn sem mest hefur þær
afleiðingar að sala á framleiðslu
bændanna minnkar. Eysteins ■
eymdin er alstaðar eins.
Mikili áhugi í Nes-
kaupslað fyrir
síldarsöitun
Neskaupstaður.
Frá fréttarritara Þjóðviljans.
Allmikill áhugi er fyrir að hefja
síldarsöltun á næsta sumri og
hafa þrjú fyrirtæki hér í Nes-
kaupstað sótt um að fá aðstöðu
til söltunar við höfnina.
Byrjað er á að steypa vegg milli
bæjarbrýggjuna og verður þar
gerð 3000 fermetra uppfylling. Er
ætlunin að reyna að ljúka því
verki fyrir næstu síldarvertíð.
Eftir reynsluna s. 1. sumar hafa
Austfirðingar töluverða trú á að
síld verði söltuð á Austfjörðum
og er einnig í undirbúningi að
koma upp síldarsöltun í Seyðis-
firði.
gur
kraiiz fimmtugiir
Guðlaugur Rósinkranz þjóð-
leikhússtjóri er fimtugur í dag.
Guðlaugur Rósinkranz hefur
í meir en tuttugu ár verið einn
aðalmaðurinn í stjórn Norræna
félagsins. Hann var yfirkennari
Samvinnuskólans frá 1931 og
um skeið skólastjóri. Þjóðleik-
hússtjóri hefur hann verið frá
því Þjóðleikhúsið tók til starfa.
þJÓÐVILJINN
Miðvikudagur 11. febrúar 1953 — 18. árgangur — 34. tölublað
Póiverjinn dr. Marek Wajsblnm
gestur íslenzkra esperantista
Á fyrsta áratugi aldarinnar notuðu pólskir æsku-
lýðsleiðtogar íordæmi íslendinga til að alæða elda
pólskrar sjálístæðis- og menningarbaráttu.
Á uppvaxtarárum Marek Wajsblum, pólska esperantistans,
sem kom til Reykjavikur um helgina, var oft vitnað til Islands
í pólskum æskulýðsblöðum. Póllandi var þá skipt milli Rússlands,
Þýzkalands og Austurríkis. Notuðu pólskir æskulýðsleiðtogar oft
nafn íslands og sögu því til sönnunar að smáþjóð gæti við hin
örðugustu skilyrði og erlenda undirokun varðveitt menningu
sína og þjóðerni. Greinar þessar þóttu sumar svo uppreisnargjarn-
ar að ritskoðun keisarastjórnarinnar bannaði þær. En þetta varð
til þess að ísland varð vinsælt meðal pólskra æskumansia.
Frá þessu skýrði dr. Wajs-
blum í viðtali sem hann og
Ártii Bpðvarsson, formaður
Esperantistafélagsins í Rvík.,
höfðu við fréttamenn í gær.
Pólverjar hafa lengi kunnað
að meta íslesizkar bókmenntir,
sagði dr.. Wajsblum. Snemma
á 19. öld voru þýdd á pólsku
úr latínu og þýzku á annan tug
íslenzkra fornrita, heil eða 5
brotum, og höfðu fornbók-
menntir Islendinga drjúg áhrif
á pólskar bókmenntir 19. aldar,
eins og bókmenntir fleiri megin-
landaþjóða. Af nútímaritum
hafa m. a. nokkrar skáldsögur
Gunnars Gunnarssonar verið
þýddar á pólsku. Frá 17. öld
eiga Pólverjar fræga ferðalýs-
ingu af Islandi, ritáða af Daniel
Vetter. Síðasta bókin um Island
sem út hefur komið á pólsku
kom út 1946, en er slæm uag-
lingabók, byggð á ónákvæmum
of gömlum og úreltum heim-
ildum.
Dr. Wajsblum og Árni skýrðu
svo frá, að Samband íslenzkra
esperantista og Almenna Esp-
erantosambandið (K. E. A.)
stæðu að íslandsför dr.. Wajs-
blums, en félögin Auroro í Rvík
og La verda insulo í Vestm,-
eyjum önnuðust móttökurnar.
Er ætlun dr.. Wajsblums að
dvelja í Reykjavík um tveggja
mánaða skeið og halda liér esp-
erantonámskeið og fyrirlestra,
bæði fyrir esperantista og aðra
áheyrendur. Að því loknu mun
hann dvelja um mánaðarskeið
í Vestmannaeyjum. Er ekki full-
ráðið hvert efni fyrirlestraniaa
verður, og verður það auglýst
síðar. Erindin verða sennilega
flutt á esperanto en túlkuð á ís-
. lenzku.
Dr. Wajsblum lagði áherzlu
á að hann hyggðist nota ferðina
engu síður til að kynna sér ís-
lenzka þjóðfélagshætti og menci-
ingu. I Austurlöndum væri siður
að nefna Gyðinga bókaþjóðina,
en ætti nokkur þjóð þá nafn-
gift skilið væru það íslending-
,ar. Bókaormur eins og hann
gæti ekki annað en fyllst áhuga
fyrir þjóð, sem mæti bækur jafn
mikilg og íslendingar og hefði
skapað svo fagrar bókmenntir.
Dr. .Marek Wajsblum er
fæddur í Varsjá 1903 og er
sagnfræðingur að menntun. Að-
alrit lians fjalla um kirkjusögu
Póllands. Hann liefur átt heima
í London frá 1947. Esperanto
lærði hann á ungiingaárum og
\telur sór það álíka tamt og móð-
urmál sitt.
Félag íslenzkra síúdenta í Noregi
skorar á IsMinga al veita nýlenduþjóðanum fyllsta
stnðning á vettvangi Samemnðu þjóðanna
Osló, 2. 2. 1953.
Eftirfarandi var samþykkt á
fundi í Félagi íslenzkra stúd-
enta í Noregi, höldnum 23. 1.
1953 í Osló:
• „Félag íslenzkra stúdenta í
Noregi lýsir samúð sinni með
Túnisbúum og öðrum nýlendu-
þjóðum í frelsisbaráttu þeirra
og hvetur ríkisstjóra íslands
til að veita þeim stuðning á
alþjóðavettvangi. — Félagið
harmar jafnframt, að islenzk
stjórnarvöld hafa dregizt á að
veita Frökkum siðferðilegan
stuðning í deilum þeirra í Indó
Kína. Að miklu leyti eiga
Frakkar sjálfir sök á, hvernig
þar er komið. Deilurnar hófust
í upphafi vegna tregðu þeirra
á að veita nýlenduþjóðinni
meira frelsi og sjálfstjórn. I
Túnis og Marokkó reyna
Frakkar á sama hátt að kúga
'andsmenn til undirgefni.
íslendingar hafa um aldir
í'úið við erlenda undii-okun og
iiafa orðið að heyja harða bar-
áttu fyrir nýfengnu frelsi. Um
íslendinga var sagt, að þeir
megnuðu ekki að stýra málum
sínum sjálfir. Sama sagam er
nú endurtekin um aðrar ný-
lenduþjóðir.
Það skýtur því skökku við,
að íslenzk stjórnarvöld leggi
Frökkum lið í nýlendumálum
þeirra. í mati íslendinga hljóta
réttmætar sjálfstjórnarkröfur
og frelsisþrá undirokaðra
þjóða að vega margfalt meira
en óheilbrigt þjóffarstolt og
fjárgróffavon stórvelda.
Félag íslenzkra stúdenta í
Noregi skorar því á íslendinga
aff veita nýlenduþjóðunum
fyllsta stuðning á vettvangi
Sameinuðu þjóffanna og ella,
þegar tækifæri gefst.“
gerSa natiiæfa
„Fundur haldinn í U.M.F.
Reynir á Heílissandi 25. jan.
1953 samþy k!r.ir að skora á
Hafnarnefnd Rifshafnar, að hún
sjái um, að á komandi sumri
verði framlcvæmdum við bygg-
ingu hafnarinnar hagað svo, að
hœgt verði á næsta vetri að
hefja þaðan bátaútgerð".
Furðu löng leið
Útvarpið skýrði frá þvi í gær-
kvöldi að þeir 62 bandarísku
Kaiserbilar, sem atvinnubil-
stjórar eiga að fá keypta, hafi
lagt af stað frá .Haifa í Israel
í gær og eigi þeir að fara til
Antwerpen og þaðan hingað
heim.
Guðmundur f rá
Miðdal “
fær Ijónskross
Finnlandsforseti hefur sæmt
Guðmund Einarsson frá Miðdal
ljónsorðunni af fyrstu gráðu.
Guðmundur frá Miðdal dvald-
ist s. 1. sumar í Finnlandi og
hefur hann um mörg ár unnið
að' gagnkvæmum menningar-
kynnum Islendinga og Finna.
10 skippnnd
Keflavík.
Frá fréttaritara Þjóðviljans.
I gær var ekki gott sjóveður,
en afli bátanna var frá 10 til
16 skippund. Smári var hæst-
ur með 16 skippund.