Þjóðviljinn - 19.05.1953, Qupperneq 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 19. niaí 1953
þlÓiVIUiNN
Útgefapdi: Samelnlngarflokkur alþýjju — Sðsíallstaflokkurinn.
Ritatjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sígurður Guðmunds&on.
Préttaatjórl: Jón Bjamason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur \rigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
19. — Síml 7B00 (3 linur).
Áakrlftarverð kr. 20 á mánuðl í Reykjavík og nágrennl; kr. 17
ínnars staðar á IandlðtL — Laus&söluverð 1 kr. eintakið,
Prentsmiðja Þjóðviljane hj.
Þakkarávörp hernámsflokkanna
I tilefni af því að marsjall-,,hjálpinni“ er formlega lokið hófu
öll málgögn hernámsflokkanna mikinn dýrðaróð um veglyndi og
rausn Bandaríkjanna nú um helgina. Auk þess flutti Stein-
grímur Steinþórsson forsætisráðherra bandaríska sendiherran-
um sérstakt þakkarávarp á fundi ríkisstjómarinnar á föstudag-
inn fyrir þá gjafmildi og rausn sem bandaríska auðvaldið hefði
sýnt þeim leppstjórnum sem hér hafa setið að völdum síðan 1947.
Hér þarf ekki að rifja upp hvers eðlis marsjall-„hjálpin“ er í
raun og sannleika. Flestum heilskyggnum mönnum er nú orðið
Ijóst að með henni hefur ríkisstjórn og auðvaldi Bandaríkjanna
te'kizt að þrælbinda mörg lönd Vestur-Evrópu á klafa sinn. Fáar
eða engar ríkisstjómir hafa l>ó lagzt eins hundflatar fyrir banda-
rísku auðvaldi eins og þær sem setið hafa að völdum á íslandi
á þessu tímabili. Eru slitin á verzlunarviðskiptununm við Sovét-
ríkin og hemámssamningurinn órækustu sannanirnar í þessu efni.
En það er fróðlegt að rifja það upp við þessi timamót i við-
skiptum ríkisstjórnarinnar og Bandaríkjanaa hvernig helztu
valdamenn auðstéttarinnar íslenzku litu á málið þegar marsjall-
„hjálpin" var fyrst á döfinni. Þá lýsti Bjarni Benediktsson yfir
því, að það væri von sín að íslendingar gætu orðið veitendur en
ekki þiggjendur í marsjallsamstarfinu, eins og það var nefnt.
Hann benti á þá staðreynd, að þau lönd önnur í Vestur-Evrópu
sem um var rætt sem þátttakendur væru nýkomin út úr langri
og erfiðri styrjöld, atvinnuvegir þeirra lamaðir og borgir þeirra
i rústum. Um ísland var það hinsýegar að segja að í þess hlut
hafði fallið mikil auðlegð á þessum sömu árum, atvinnuvegir all-
ir í uppgangi og almenn velmeguti ríkjandi.
Vitanlega var þessi lýsing Bjarna Benediktssonar rétt. En
fljótlega rak að því að Bjarni Benediktsson og félagar hans tóku
aðra stefnu. Þeir sigldu hraðbyri með Island inn í marsjallkerfið,
e'kki sem „veitanda“, eins og Bjanni Benediktsson hafði reiknað
með, heldur sem „þiggjanda“, og það í stórum stíl. Það sem gerst
liafði var það, að samstjóm „lýðræðisflokkanna“, fyrsta stjórn
Alþýðuflokksins á íslandi, gerðist auðsveip fótaþurrka banda-
ríska auðvaldsins; snúið var af braut framfara og nýsköpunar
og inn á þan« ógæfuveg hnignunar og afsals íslenzkra réttinda
sem fylgt hefur verið síðan.
Með því að halda sér við yfirlýsingu Bjama Benediktssonar
um þær ólíku aðstæður sem riktu á íslandi annarsvegar og hinna
stríðshrjáðu Evrópulanda hinsvegar mátti með sanni segja að
Bjarna Benediktssyni og félögum hans hefði á einu .ári tekizt að
afreka það á Islandi í niðurrifsstarfi sem sex ára stórstyrjöld
skildi eftir sig í hinum marsjalllöndunum.
Marsjall-„hjálpin“ hefur orðið Islandi dýr. Hún liefur svift
oss fjárhagslegu sjálfsforræði og bundið efnahagslíf þjóðarinnar
á klafa erlends valds. Bandaríkjamenn hafa í skjóli hennar og
með aðstoð erindreka sinna í hemámsflokkunum seilzt til sí-
fellt augljósari yfirráða í fjármálum landsins. Nýjasta sönnunin
fyrir þessu er stofnun og starfræksla Framlívæmdabankans und-
ir stjórn Benjamins Eiríkssonar, eftirlitsmanns Bandaríkjanna
á Islandi, en með henni er Bandaríkjastjóm fengið í hendur vald-
ið yfir fjárfestingunni í landinu.
Og með síendurteknum árásum á lífskjör fólksins í landinu,
sem gerðar hafa verið af leppstjómunum eftir fyrirskipunum
Bandaríkjamanna, hefur tekizt að lækka svo raunveralegan kaup
mátt íslenzkra vinnulauna að íslenzkur hafnarver'kamaður sem
1947 hafði sama kaup og bandarískur verkamaður hefur nú að-
eins 89 cent á klukkustund meðan bandariskur stéttarbróðir
hans hefur 2.10 dollara. Þannig innheimta hinir bandarísku
,,gjafarar“ marsjall-,,hjálpina“ með stórlega lækkuðu kaupi þess
verkalýðs sem vinnur að framkvæmdum á vegum hernámsliðins.
* .
Og svo eiga marsjallblöðin ekki nægilega fögur orð til að þakka
örlætið, og íslenzka ríkisstjórain krýpur fyrir framan sendiherra
Bandaríkjanna í auðmýkt og undirgefni. En ísleridingar hafa
vissulega ekkert að þakka. Takmark þeirra er að brjóta af sér
hina bandarísku hlekki og öðlast fullt efnahagslegt sjálfstæði
að nýju.
Hlutverk konunnar í hersetnu landl
Eriudi haldið á Þjóðarráðstefnunni 5. maí s.l.
Hlutverk konunnar er fjöl-
þætt. Móðurhlutveríkið ihefur af
flestum verið talið mikilvægast
og konunni í blóð 'borið. Góð-
sfcáld allra tíma hafa sungið
móðurinni lof og ódauðleg
listaverk af 'henni skreyta
kirkjur, hallir og hreysi.
iMynd móðu'rinnar hefir ver-
ið mótuð af högum höndum í
margskonar efni. Móðurkær-
leikurinn, mildin og ástríkið
hefir verið óafmáanlega greipt
í svip iþessara listaverka. Lista-
mennirnir hafa í flestum tilfell-
um sýnt sterkustu og fegurstu
sálar- og líkamseinkenni göf-
ugrar móður með bamið í
fanginu, móðurgleðina, móður-
sorgina og móðurverndina. Það
þykir mörgum go.tt að fá betri
mynd af sér en hann á raun-
veruleg.a skilið. Konur er.u víst
jafnar körlum að æskja þe'ss.
En Iheilbrigð móðir þráir
innilega að vera en ekki sýnast,
og fórnar öllu fyrir velferð
barna sinna, jafnvel lífinu hafa
mæður fómað til vemdar af-
fcvæmi sinu.
Það er móðurverndin, sem
ég vildi ræða nokkuð á þessari
ráðstefnu.
Við þekkjum víst mörg dæmi
þess að mæður hafa offrað
miklu ,til verndar börnum sín-
uni, ég hefi mörgum kvenhetj-
um kynnzt og fýsir mig að
segja lítið brot úr 'hetjusögu
einnar fátækrar merkiskonu.
Það voru íá þægmdi á heim-
ili hennar. Prí-mus var eina
eldfærið og vatnsbólið var
drjúgan spöl frá húsinu.
Húsbóndinn lá sjúkur í rúm-
inu um þessar mundir, cn kon-
an varð fyrir því að eldur
læsti sig í föt hennar og telpu
á öðru árinu. Elíkert vatn var
lí húsinu, en móðirin vafði bam-
ið að brjósti 'sér til iþess að
■kaefa eldinn í fötum þess og
hljóp með það að vatnstunnu,
sem stóð við næsta hús. Barn-
ið lét hun ofan í vatnstunn-
una iti.1 að slökkva eldinn í föt-
um þess, og það sak.aðj ekki.
En þar sem móðirin stóð við
tojörgunarstarfið hrundu fötin
tomnnin utan af henni, og
hræðileg brunasár blöstu við.
Margra mánaða sjúkrahúsvist
og ólýsanlegar þjáningar biðu
hennar, og líkamslýti hafði hún
alla ævi. En baminu hafði hún
bjargað, og það yljaði á þján-
ingsstund, að hún hefði megn-
að að bjarga þvi og vernda það
frá kvöl og líkamslýti. Mörg
afrek þessu lík eru unnin meðal
vór, iþó að þau séu ekki eins
um töluð og vert væri.
Kvæðið „Móðurást“ eftir
Jónas Hallgrimsson lýsir þreki
og fórn hinnar snauðu móður.
af svo miklum skilningi á móð-
ureðli og fómarlund göfugrar
sálar, að lengra verður vart
komizí. Það er steinrunnin kona
sem ekki fyllist lotningu við
þa sýn, er ber fyrir augu er
við lesum kvæðið.
Móðirin örsnauð, er igekk um
nótt í .s’tormi og frosti c<g kaf-
aldsby.l .1 stokfcfreðnum fötum
með ungan svein í fanginu, hún
hrnktist undan ofviðrinu, lét líf-
ið en biargaði Hfi bamsins,
vafði það móðurfaðrninum og
fátæklegum flíkum sínum. í
dag ættu allar íslenzkar konur
að spyrja: Höfum við það sál-
arþrek að vinna að hliðstæðu
starfi og hér hefur verið rætt
um? Erum við nægilega sterk-
ar til að sýna hugrekki í því
að vernda böm oklcar? Getum
við borið þau út úr eldi tortún-
ingarinnar?
'Höfum við !þol til að ganga
um hjam í gerningarhrið stríðs-
æsinganna? Getum við þolað
aðkast það, er friðarvinir verða
fyrír af haustsálum íslands?
Ef við ekki 'getum svarað ját-
andi þeirri spurningu: Vilt þú
vernda barn þitt frá illu? þá
Viktoría Ha’ldórsdóttir.
er úrkynjun íslenzkra mæðra
hafin.
'Ef aítur á móti allar konur
sem hafa kosningarétt ssegja
nei við stofnun íslenzks hers,
verður hann aldrei stofnaður.
Það er alveg sama hvaða stjórn-
málaflakki við fylgjum, við
höfum meiri skyldur við
bömin okkar en þann stjórn-
málamann, sem viJl innleiða
hernaðaranda á okkar kæru
ættjörð.
Við ko-nur erum helmingur
kjósenda, og við höfum kær-
leikann að vopni, og sann-
lei'kurinn er okkar skjöldur,
móðureðlið okkar herkænska.
Þessvegna geturii við sigrað
hverja þraut, aðeins með því
móti að standa saman með opin
augun fyrir þeirri þjóðarsmán,
sem stofnun áslenzks hers yrði
um aldur og ævi. Við verðum
að skilia þá óvirðing sem böm-
um okkar er sýnd með því að
bjóða þeim 'böðulsstarf her-
mennskunnar. Smályndar eru"
konur þær, er igætu gefið þeim
manni atikvæði silt sem hefir
óvirf íslenzkan æskulýð með
slífcu herkóngahjali.
Þeir stjórnmálamenn, sem
toafa birt alþjóð toergmál- aí
sfcálaræðum stórlaxanna um
að láta áslenzkan æskulýð troða
illsakir við saklaust fó.lk,
skrýdda ‘herkæðum með morð-
vopn í toönd, ættu að kenna á.
þvi andans valdi, sem hver ó-
spiltt móðir hefir yfir að ráða.
ef toún sér bam sitrt í hættu.
Ekki erum við konur svo fá-
•vísar, að við trúum beim mönn-
um fyrir bömum okkar ,í fram-
tíðinni, sem leigja. land vort
undir herstöð. Við verðum að
sýna djörfung og krefjast þess
að ættjörðin verði- bráðlega
hrelnsuð af þeirri smán að vera
víghreiður, hlaðið morðtækjum.
Við verðum að krefjast þess’-
að allt þetta óhugnanlega drasl
sé flutt burt til síns heima-
lands. Og að henmennirnir'
fylgi tþar með, því að öllumi
landsmönnum er það fullkom-
lega ljóst, að allt þetta hafur-
task er enganveginn okkur til
varnar, heldur þvert á móti tili
glötunar. Hlutverk konunnar,.
móðurinnar er því hin ljúfa.
iskylda, að vemda barnið sitt,.
vernda fegurð landsins og
frelsi með því að segja nei við
stofnun islenzks hers, og bægja..
hættunum frá dyrum íslend-
inga með skeleggri baráttu íyr-
ir því að herinn verið fluttur
úr landi. Það er vitað mál að
hann er ekki hér til annars.
•en að afmanna þjóðina og
valda öUum sönnum íslending-
um ólýsanlegu hugarangri. Það
er þv:í aðeins skýlaus krafa
allra sannra íslendinga, að þeir
sem tóku landið í óleyfi þjóðar-
innar skili því aftur svo aðvið
verðum á ný frjáls þjóð i.
frjálsu landi.
ísl-enzka móðir, þú sem hefur
hlotið lof og prís végna kyngi-
magnaðra krafta þinna á rauna
stundum liðinna alda, þú þold-
ir aldrei að sjá barn þitt í
háska án þess að veita því li5>-
til síðasta kraftar þíns. Nú
kallar skyldan þig, íslandi og:
börnum Iþess .til hjálpar.
Þú átt leik á borði, þú getur
ráðið miklu um það hvernig
sága þín verður og hvernig
myndir verða af þér gerðar á
komandi árum.
Verða það myndir af frjálsri:
móður í likingu við fjallkon-
una með hreinan fald, eða
beygð og’ smáð hermannskona.
eða tæld og spiilt kona, sem
toefir orðið leiksoppur setuliðs;
á seldri grund íslands.
Til þess að íslenzkar konur
verði í framtíðinni trúar sinu
hlutverki, verða þær að sam-
s.tilla andlega orku sína og
haldast i toendur við það göf-
uga ístarf að varðveita dslenzka
tungu og- þjóðerni. Þær verða.
að bera börnin út úr eldi tor-
tímingarinnar, yfir hjambreiðu
kærleiksleysisins og haturs
stríðsdýrkenda, svo að framtíð
þeirra megi vera böðuð sól
kærleika og friðar milli allra
manna og þjóða.
Viktoría Halldórsdóttir
Borg sMrð
eftir M»rx
Nú hefur þýzka þjóðin
irrinnzt eins af sínum beztu son-
um með því að kalla eina elztu
borg Þýzkalands í liöfuð hon-
um.
Borgin Chemnitz hefur verið
skírð upp og heitir nú Karl
Marxstadt. Jafnframt því hefur
háskólinn í Leipzig verið kennd
ur við þennan farsælasta frteði-
mann, sem þýzka þjóðin hefur
eignazt.
Önnur þýzk borg hefur vérið
skírð upp og nefnd e-ftír arf-
taka. Marx( Stalín. Það er
Fiirstenberg an der Oder, sem
nú hefur fengið nafnið Stalín-
stadt.