Þjóðviljinn - 11.08.1953, Page 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 11. ágúst 1953
þióoyiuiNN
f*tyefandt: Sameiningarflokkur alþýOu — Hósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Slgurður Guðmundsson.
ITréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjami Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Augiýsingastjórl: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmlðja: SkólavörðuBtlg.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áakrlftarverð kr. 20 á mánuðl I Reykjavlk og nágrennl; kr. lí
annara staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintaklö.
Prentsmiðja Þjóðviljane h.f.
VanSéðan Framséknarfiokksins
' Þaö mun öllum ljóst sem fylgst ha.fa með þróun og
gangi íslenzkra stjórnmála að ekkert var fjær forkólfum
Framsóknarflokksins fyrir alþingiskosningarnar í sum-
ar en aö telia að nokkur vafi gæti á því legið að Framsókn
og íhaldiö tæki höndum saman að þeim loknum.
Forkólfar Framsóknarflokksins gengu lengra í því en
jafnvel sjálft íhaldið að verja stefnu núverandi ríkis-i
stjórnar og telja kiósendum trú um aö hún hefði sér
flest til ágætis. Þetta geröu talsmenn Framsóknar þrátt
fyrir allar þær staðreyndir sem fyrir lág-u um skaðsemi
og bölvun stjórnarstefnunnar fyrir alþýðufólk landsins,
iafnt til sjávar sem sveita, og þrátt fyrir það aö mikill
iiöldi óbreyttra hðsmanna Framsóknar fordæmdi rikis-
stjórnina og stefnu hennar og átti þá ósk heitasta að
tilvera íhaldsstiórnarinnar tæki sem fyrst enda.
Fi'amsóknarflokkurinn missti verulegt fylgi í alþingis-
kosningunum og tveir þingmenn hans lágu eftir í valnum.
En það sem boðaði þó alvarlegust tíðindi fyrir Framsókn
var, aö v.íðast hvar í landinu fór fylgi flokksins hrakandi
og sum örugg-ustu og grónustu kjördæmi hans reynd-*
ust vera aö því komin að falla í hendur íhaldsins.
Þessi þróun er ekki óeölileg. Með samvinnunni við íhald-
ið og stjórnarstefhu sem ber öll emkenni íhaldsins og
hagsmuna hinna ríku fælir Framsókn frá sér fyigi sem
treyst hefur henni til einhverra skárri hluta en íhaldinu
og hrindir um leið hægra fylgi sínu yfir á sterkari stjórn-
arflokkinn, aðalflokk íslenzku auðstéttarinnar. Fólkið
hættir að gera nokkurn greinarmun á þessum tveim aft-
urhaldsflokkum.
Þessar staðreyndir blasa nú við Framsóknarforkólfun-
um og á þeim liggja ákveðnar kröfur frá mönnum innan
flokksins, sem enn telja sig .,frjálslynda“ og óttast örlögin
sem bíða hans, um að ekki verði á ný gengið 1 eina sæng
•neð aðalflokki auðstéttarinnar. Skoðun þessara manna
er, að verði svo gert sé ekkert framundan hjá Framsókn-
arflokknum nema hrörnun og uppflosnun, sem á tiltölu-
lega skömmum tima leiði til þess að Framsóknárflokkur-
inn líði undir lok sem sjálfstæð stjórnmálasamtök.
Vissulega hafa þessir menn rétt fyrir sér. En ályktunin
sem forkólfarnir draga af viðvörunum þeirra er sú ein aö
nauðsynlegt sé að draga Alþýöuflokkinn einnig á ný op-
inberlega niður í fen íhaldsþjónustunnar. Hafa Framsókn-
armenn sett þá hugmynd fram bréflega við íhaldið og
bíða nú þess að íhaldið segi. til um afstöðu sína til máls-
ins. Átti flokksráð íhaldsins að fjalla um hana á fundi í
qærkvöld. Er varla að efa að þessi „björgunar“-hugmynd
Framsóknar mæti velvild og skilningi hjá Ólafi Thors,
Biarna Benediktssyni og liðsmönnum þeirra. íhaldið hef-
ur ánæaiulega revnslu af að geta gert báða hjálparkokka
rína ábyrga fyrir stefnu sinni og úrræðum, og er þá
skemmst að minnast samstjórnar þeirra allra undir for-
sæti Stefáns Jóhanns 1947—1949.
Hitt er svo annað mál hvort slík fórn af hálfu Alþýðu-
flokksins yrði Framsóknarflokknum til bjargar. Vafalaust
mvndi hún í b;li draga úr mestu vanlíðan Framsóknar-
forkólfanna sem nú sjá ekkert annað en hengiflugið
framundan að óhrevttri stefnu. En þeaar frá liöi er
h.ætt við að afleiðingin yrði sú ein að Alþýðuflokkurinn
hefði ásamt Framsókn gengið fyrir pólitískan ætternis-
stapa. Gæti það út af fyrir sig orðið Framsókn nokkur
fróun í raunum hennar að vita AlþýÖuflokkinn fylgja
sér í. þá pólitísku gröf sem bíður hennar vegna þer'rrar
órjúfandi somstööu sem ráöamenn flokksins eiga orðið
með auðstéttaröflum landsins.
Fyrir raunverulega auðvaldsandstæðinga og vinstri-
menn landsins er brautin hins vegar glöggt mörkuð.
Þeirra skylda er að þjappa sér saman í eina sterka og öfl-
uga samstarfsheild, hvaö sem líður samningabraski auð-
stéttarinnar oq- bess hækjuliðs sem hún styðst við í Fram-
sókn og Alþýðuflokknum. Þar hefur Sósíalistaflokkurinn
þegar varðað veginn með samstarfstilboði sínu til Alþýðu-
flokksins. Sú stefna sem þar er mörkuð á vaxandi fylgi
að fagna meðal heiðarlegs alþýðufólks um land allt, sem
skilur að sundrungin er aðeins vatn á myllu auðstéttar-
innar og íhaldsins.
L_
3 Ú K A. R -K S T Þ Æ T T 1 R
Og við ókum suður löndln
Búkarest 3. ágúst.
Við fórum frá Bad Schan-
dau að morgni 30. júlí, eftir
rúmra 3ja sólarhringa dvöl
sem ekkert okkar mun nokkru
sinni gleyma. Leystu Þjóðverj-
arnir okkur út með gjöfum,
kvöddu okkur með söng — og
sumir með hryggð, enda hafði
verið fest trú viciátta í Elfar-
dal þessa daga. Það var barna-
kór sem söng ættjarðar- og
þjóðlög, og stjómaði honum
15—16 ára stúlka. Eg veif-
aði til hennar i þakklætisskyni
eftir klappið. Hún brá við á
samri stund og batt bláa þrí-
hyrnu itm háls mér. Svona er
fólkið þar sem það fær að vera
sjálfu sér trútt. Látil stúlka
kom af sjálfsdáðum til félaga
míns, rétti honum kort með
nafni sínu og heimilisfangi, og
'þessum texta að auki;
Freundschaft — sem þýðir
virátta. Það var táknræn at-
höfn — og þessi stúlka hlaut
að minnsta kosti ævinlega
vináttu okkar Islendinga er
dvöldumst i Bad Schandau.
Við vorum um 700 manns í
lestínni: 193 íslendingar, um
170 Svíar, 340 Hollendingar.
Skyldi nú ekið dagfari og
náttfari til ákvörðunarstaðar,
og mundi það vera 51 tíma
ferð. Leiðin lá um Tékkó-
slóvakíu, Ungverjaland . og
Rúmeníu — hin kúguðu lönd
undir járnhæl kommúnism-
ans. Þetta hlyti að verða erf-
ið ferð.
Svo var lestin von bráðar
komin á hundrað kílómetra
hraða. Og við ókum suður
löndin og hrópuðum til þjóð-
aima. Pratelstvi, Béke-Sabad-
sa, Paci si prietenie — sem út-
leggst: Vinátta, friður-vin-
átta, friður og vinátta. Og
þetta voru orð sem þjóðir
landanna kunnu að meta. Það
var að vísu stórrigning um
alla Tékkóslóvakiu, en það
kom í sama stað niður. 1
hverju þorpi sem við ókum
nm stóð fólkið fyrir dyrum úti
og tók undir kveðju okkar
sömu orðum og við kölluðum
til þess. Á hverri stöð þar
sem lestin dokaði við beið okk-
ar múgur og margmenni —
syngjandi, dansandi, hlaðið
matgjöfum, með fangið fullt
af blómum. Á sömu leið fór í
hinu sólbjarta Ungverjalandi
og hinni lífsglöðu Rúmeníu.
Það var nýr heimur, nýtt líf.
Af ferðalagi þvert yfir þrjú
þjóðlönd sósíalismans eru okk
ur bömin minnisstæðust. Þau
eru fullkomlega frjáls i allri
framkomu og fasi, feimnislaus
án frekju, glöð án ærsla. Okk-
ur mun ekki gleymast það er
tvær litlar stúlkur, 8-9 ára,
fóru að dansa einkennilegan
þjóðdans á stéttinni fyrir lest-
ina þar sem við námum i
ungverska bænum Békebcsaba.
Við sáum ekki hvaðan þær
komu, en allt í einu voru þær
farnar að dansa utan við
vagninn okkar, en tvær aðrar
sungu undir. Meðan þær döns-
uðu virtust þær ekki hafa hug
mynd um tilvist okkar, en um
ieið og þær lulcu dansinum litu
þær brosandi til okkar, sveip-
uðu hárinu frá augunum og
voru á braut. Þeim leið sýni-
lega mjög vel. Og með þessu
fasi voru börnin í öllum lönd-
unum þremur, jafnt í Kolis i
Tékkóslóvakíu, þar sem barna
kór er stjórnaði sér sjálfur’
söng fyrir okkur, og í Brutine
í Karpataf jöllum þar sem
drengur á fermingaráldri varp
aði blómvendi inn um glugg-
ann til okkar er við þutum
framhjá, og lét, bréf fylgja
með þar sem hann óskaði að
'heyra frá íslandi við fyrsta
tækifæri.
Við námum hvergi staðar
til að borða, heldur sá fólkið í
löndunum okkur fyrir fæði í
lestina. Var það svo ríkulega
úti látið að haft var orð á því
undir lokin að lestin væri að
verða matvælalest; og mætti
þetta máski verða til huggun-
unar Morgmiblaði voru i á-
hyggjum þess um líf og
heilsu austrænna þjóða. Átt-
um við að þessu leyti ágæta
daga í lestinni, en hinsvegar
urðu næturnar öllu erfiðari
þar sem menn urðu að sitja
uppréttir þétt saman hlið við
hlið — nema, þeir sem tóku
gólfin framyfir sætin. Varð
ýmsum lítið svefnsamt á þess-
ari löngu leið. Og þótt okkur
þætti vindurinn af lestinni í-
skyggilega heitur er kom suð-
ur um Plóestí urðu allir fegn-
ir að stíga út úr henni klukku-
tíma síðar í Búkarest. En
væri vindurinn við Plóestí heit
ur, þá voru það smámunir ein
ir hjá logninu í Búkarest. Hitt
mun þó lengst munað hve Ijúf
ar mótttökur við hlutum.
Það er eins og allir eigi í
manni hvert bein. Þannig er
mannlegt bróðerni.
Bjarni.
Uti oc inni
Búkarest 5. ágúst.
Islendingar í Búkarest búa
allir saman og einir sér í
gömlu hóteli nær miðbiki borg
arinnar. Búa hjón í upphæð-
um, slyppar konur í neðra,
einhleypir karlar á 2. og 3.
hæð. Það eru flest 2ja manna
herbergi, allmörg eins manns,
nokkur 3ja og 4ra manna. Það
er enginn lykill í öllu húsinu,
útidyrnar standa opnar allan
sólarhringinn. En það er frið-
ardúfa yfir hverri hvílu, og
sjö í glugganum handan göt-
unnar.
Við borðum á veitingastað
skammt frá hótelinu, tvær
máltíðir á dag, en morgun-
matur er sendur lieim til okk-
ar. Miðdegisseytli og kvöld-
dreitli verðum við að sjá okk-
ur fyrir sjálf. Er hver máltíð
þríréttuð, auk ávaxta — og
miklar gnægðir alls. Muti
meðalþungaaukning Búkarest-
fara um það bil 2 kíló það sem
af er ferðinni. Sumum finnst
dálítið heitt á nóttunum, ekki
síður en á daginn, en engin
kvikindi eru hér til að ónáða
okkur — nema einn hani sem
vaknar fremur snemma. í
stórum dráttum rísum við árla
úr rekkju og göngum síðla til
sængur, og virðist það koma
allvel heim við háttu borgar-
búa sjálfra. En öll óregla hef-
ur vitaskuld verið bönnuð
stranglega. Það bann er virt.
Víð höfum 4 stóra strætis-
vagna til afnota. Stöadum við
í allmiklum ferðalögum milli
skemmtistaða borgarinnar,
þar sem dagskráratriði heims-
mótsins fara fram. En 'þess á
milli standa vagnarnir hér á
götunni fyrir utan, og dorma
'bílstjórarnir hóglega í sætun-
um milli ökuferða. Mun láta
nærri að 600 strætisvagna-
stjórar í Búkarest lifi sama
lífi og fjórmenninganiir okk-
ar. Væri fróðlegt að vita hvað
hin frjálslynda borgarstjórn
Reykjavíkur segði um þvílík
vinnubrögð. Það skyldi þó
aldrei vera að bílstjórarnir
liérna séu þrælar?
Ekki býst ég við að fólkið
•hér í Rúmeníu sé forvitnara en
til dæmis heima. En hitt er
öklungis víst að það er eftir-
látara forvitni sinni en víða
annarstaðar. Það fer ekki eins
vel með lmna — en hvíslar
kannski þeim mun færra í fel-
unum. 1 hvert sinn sem við
landarnir erum að safnast
saman í bílana til brottfarar
út x bæinn safnast að okkur
stórir hópar manna, masandi
og brosandi og bandandi. Það
fer inn í miðjan hópinn hjá
okkur einsog ekkert sé. Þegar
við erum að halda fundí hér
í anddyrinu koma þeir til okk-
ar og fylgjast vandlega með
öllu sem fram fer. Stundum.
greiða þeir atkvæði. —:
Hvað erum við að gera hcr
í borginni ? 1 fyrsta lagi eru
menn algerlega frjálsir ferða
sinna og geta gert allt sem
venjulegir ferðalangar temja
sér i stórborg. En sem þátt-
takendum í heimsmótinu er
okkur séð fyrir ógrynni
skemmtana af hverju tagi.
Hér fer á eftir plaggið sem
hengt var upp á gamginn hjá
okkur í fyrramorgun.
„I kvöld (3. ágúst) hefur
hópurinn fengið miða á eftir-
taldar dagskrár:
Rúmenskt bnxðuleikhús, 19
miðar.
Þjóðleg dagskrá, Ungverja-
land, 24 miðar.
Þjóðleg dagski-á, Pólland,
24 miðar.
Þjóðleg dagskrá, Rúmenía,
34 miðar.
Sameiginleg dagskrá: Búlg-
aría, Grikkland, Kyprus og
Rúmenia, 39 miðar.
Sameiginleg dagskrá: Frakk
land, Rúmenía, Kórea, 49
miðar.
Hátíðadagskrá, Austurríki,
Framhald á 11. síðu.