Þjóðviljinn - 08.09.1953, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 8. september 1953
|91Óe¥BU8Nli
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson,
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Er íslenzka mjólkin éhæf
Deyzlavara?
Eftir rúmlega tveggja ára hernám unnu stjórnarvöldin
mikió afrek. Þau höfðu barizt við' það frá upphafl her-
nárnsins að selja herraþjóðinni mjólk, en Bandaríkja-
mern neituðu að kaupa. Iléldu þeir því fram aö íslenzk
mjólk væri óþverri sem sízt af öllu mætti koma ofan í
verndara lýðræðis og frelsis, þótt hún væri eflaust full-
góð handa þeim innbornu. Og þeir fluttu sína mjólk
austur yfir hafið; jafnvel amerísk dósamjólk og þurr-
mjóik væri betri en framleiðsla samsölunnar íslenzku.
En eftir tveggja ára fórnfúsa baráttu hafa stjórnar-
völdin loks fengið því framgengt að hernámsliðið er far-
ið að kaupa íslenzka mjélk, allt aö tvö þúsund lítra á
dag. Áður en að því kfomi ferðuðust bandarískir sér-
fræðingar um nágrenni Reykjavíkur og völdu úr kýr setm
hæfar væru til þess mikla sóma að starfa í þágu Banda-
víkjanna. Voru gerðar á þeim hverskyns rannsóknir, og
fjós þeirra voru athuguð á jafn gaumgæfilegan hátt.
Þegar fundnar höfðu verið nægilega margar verðugar
kýr var komið fyrir sérstökum eftirlitsmönnum í Mjólkur-
rtöðinni Herraþjóðarmjóikin mátti sem sé ekki komast í
neina snertingu við mjólic þeiri'a innbornu, hún fer um
sérstakar vélar sem teknar hafa verið frá til þeirra þarfa
oinna, og eftirlitsmennin.ir fylgjast meö hverjum dropa
af þvílíkri gát að engu er líkara en 1 þeim kunni að
dyljast rússneskar hersveitir.
Og nú eru stjórnarvöldín ákaflega glöð. Morgunblaðið
hefur skýrt frá þessu afreki dag eftir dag meö óhemju-
Jegum fögnuöi: Mjólk fyrir dollara, hvílíkur frami. Og
sérstaklega er blaðinu hugotætt að það sé „þroskandi fyr-
ir íslenzka mjólkurframleiðendur“ að fá að vinna í þágu
herraþjóðarinnar og „að þeir, sem vandví'rkir eru, fá/
v/ðurkenningu“.
En í þessu „afreki“ felst óskemmtileg yfirlýsing ís-
lenzkra stjórnarvalda. Með mjólkursamningunum við
Bandaríkin taka þau undir þann dóm hernámsliðsins að
íslenzka samsölumjólkin sé óhæf, þaö skorti mikið á um
rétta meðferð og hreinlæti, Og síðan eru viðbrögðin þau
að mjólk þeirra „sem vandvirkir eru“ er tekin frá íslend-
?.ngum og afhent herraþjóðinni — og þurfti þó til þess
tveggja ára leit aö finna 2000 lítra sem þannig væru
framleiddir, Og eftir að mjólkin var fundin þurfti að
gera alveg sérstakar ráöstafanir í Mjólkurstöðinni til þess
að mjólkinni væri ekki spillt þar!
Þetta er harður dómur sem vert er að veita sérstaka
athygli. Sé hann réttur eru viðbrögð íslenzkra stjórnar-
valaa eins smánarleg og hugsazt getur. Menn sem hugs-
uðu eins og íslendingar hefðu eftir slíka niðurstööu gert
hinar víðtækustu og afdráttarlausustu ráðstafanir til aö
stórbæta mjólkurframleiðsluna á sem skemmstum tíma,
því hingað til hefur verið talið að mjólkursamisalan ætti
í5Ö starfa í þágu íslendinga. Eftir að búiö væri að fram-
leiða góða vöru handa landsmönnum hefði síðan verið
nægt að selja mjólk þeim öðrum aðiium sem hug hefðu
haft á að kaupa hana. Sé dómur íslenzkra stjórnarvalda
nins vegar rangur, sprottinn af hótfyndni hins erlenda
liðs og undirlægjuhætti íslenzkra ráðamanna, felst í hon-
um slík móðgun að íslenzkir bændur ættu seint að
gieyma bví.
Það er skylda forráöamanna Mjóikursamsölunnar að
skýra frá því úndanbragðalaust hvor niðurstaðan sé rétt,
og það hlýtur að verða sameiginleg krafa framleiðenda
og neytenda. Þó værii þaö eftir ööru að áfram yrði haldið
að selja herraþjóðinni úrvalamjólk og hafa vöruna sem
íslendingar fá þeim mun lakari. Kostnaðurinn sem stafar
af hinu mikla eftirliti sem fylgir þessum tveim þúsund-
um lítra verður svo cflaust lagður á íslendinga í hækk-
uðu afurðaverði í haust.
Hann lifði ©g dé lyrir sésíal-
ismann ©g freisi þjéðar sinnar
í júnílok árið 1940 var tékk-
neskur lögreglumaður sendur tii
Chotimer, eftir skipun Gestapós
til að taka Fucik fastan. Eftir
langa samræðu tókst Fucik að
sannfæra lögreglumanninn um
að tékkneskur iborgari ætti
ekki að fangelsa annan tékk-
neskan borgara fyrir Gestapó,
í dag eru liðin 10 ár
síðan nazistar myrtu
þjóðhetju Tékkósló-
vakíu, Julius Fucik.
Af því tilefni birtir
Þjóðviljinn stuttan
útdrátt úr ævisögu
hans er kona hans,
Gusta Fucikova hef-
ur ritað.
___________!_________________y
og fyrir iþessar fortölur slapp
hann við fangelsun að því sinni.
Eftir þetta fólst hiann í Prag,
á heimilum verkamanna og
kennara, hjá óbrotnu fólki sem
opnaði honum hús sín þótt
dauðarefsing lægi við ef það
vitnaðist.
■Er fyrsta leynimiðstjóm
tékkneska kommúnistaflokks-
ins var 'handtekin vorið 1941
átti Fucik þátt lí að skipu-
leggja ®ðra miðstjórnina, en í
henni voru Juiius Fucik, Jan.
Zika og Jan Cerney. Fucik
gerðist ábyrgur fyrir ihinni
pólitísku stefnu og opimberum
áróðri. Árið 1941 og lí ibyrjun
ársins 1942 voru verksmiðjur
og aðrir vinnustaðir yfirfylltir
ólöglegum blöðum og flugritum
er efldu 'þjóð vora til baráttu
gegn fasismanum og kveikti
vináttuþel gagnvart Ráðstjóm-
arlýðveldunum og hinum
.hrausta her þeirra.
í ólöglegu flugriti, „1. maí
1941“, skrifaði Julius Fucik:
„Já, við erum neöanjarðar-
fólk. En við erum ekki dauðir
fyrir það. Við erum grósku-
fullt sáðkom í ihinum sósíal-
istiska garði, og munum vaxa
upp 1 vorsólina hvarvetna um
heiminn. Fyrsti maí faoðar
Iþetta vor— vor hins frjálsa
manns, vor hróðernisins, vor
mannkynsins. Einnig við, sem í
felum búum, göngum fram mót
þessu vori.
Fyrir sigri frelsisins, fvrir
sigri lífsins, fyrir djörfustu
draumum mannlegs anda! Fyr-
ir sigri sósíalismans!"
Gestapó leitaði ákaflega að
leiðtogum kommúnistaflokksins
er börðust svo hetjulega í banu
inu. Þúsundir kommúnista,
þúsundir tékkneskra föður-
landsvina voru handteknir,
píndir til dauðs. hálshöggnir
— þúsundir hinna beztu
manna, nafnlausar hetjur sem
unnu iandi sínu og börðust
fyrir frelsi Þess. Julius Fucik
var handtekinn 24. aprál 1942
,í Prag. Hann var geymdur í
Pankracfangelsinu, á klefa nr.
267, fram á vorið 1943. 'Hann
ihefur lýst fangelsun sinni i bók
sinni „Með snöruna um háls-
inn“. Á þessum tima þekkti
enginn Iþær staðreyndir sem
upp komu í málaferlunum gegn
samsærismönnunum 1952. f
iþeim yfirheyrslum kom það í
Ijós að einn samsærismaður-
inn, er hafði fengið inngöngu
í kommúnistaflokkinn, starfað
þar árum samah og naut því
fyllsta trúnaðar. Fuciks, hafði í
raun og veru svikið félaga
sína er Gestapó fangelsaði hann
1939, en fyrir þau svik hafði
honum einmitt verið sleppt
lausum. Upp frá þvá sendi hann
Gestapó reglulega upplýsing-
ar, og það var eftir tilvísan
hans sem Julius Fucik var
handtekinn.
Meira en heilt ár píndi
Gestapó Julius Fucik, er svik-
ararnir höfðu ljóstrað upp um
dva’.arstað hans. Gestapó von-
aði árangurslaust að ’hann
mundi skýria frá sambandi
sínu við yfirstjórn kommún-
istaf’.okksins, við yfirstjórn
byltingarbaráttunnar gegn
hinu nazistíska hernámsliði.
sem gerðu Julius Fucik að
hetju, í mann’egum einfaldleik
hans og heiðarleik, I ibrosi
hans og glöðu skapi, á ást hans
fil Ráðstjórnarríkjanna og
fullvissu hans um sigurinn yf-
ir fasismanum.
Vissan um að hann tilheyrði
þessum sigrand; herskara léði
Julius Fucik hetjumóð fyrir
nazistadómstólnum 1 OBerlin
25. ágúst 1943. Um framgöngu
hans þessa síðustu daga æv-
innar segir J. Reznik svo í bók
sinni „Lokabarátta Juliusar
Fuciks“:
„í dóms^alnum spurði
Freisler dómsforseti Julius
Fuci'k þessarar spurningar:
„Viðurkennið þér að hafa í
verki stutt óvin ríkisins, Bolsé-
víkarússiand?“ Og Julius
Fucik svaraði stoltur hinum
nazistísku faöðlum: ,,Já, ég
hjálpaði Ráðstjómarrikjunum,
ég hjálpaði Rauðahernum, og
Julius Fucik barðist og gugn-
aði ekki i fangelsi fasistanna.
Hann vissi að hann mundi
ekki sleppa lifandi, en hann
vissi líka að þjóð hans mundi
öðlast frelsi sitt að nýju.
Er hann vissi að fasistarnir
mundu lífláta hann, eftir misk-
unnarlausar pyndingar, skrif-
aði hann Þetta !í Pankracfang-
elsinu, í skugga dauðans: „Eg
kvarta ekki. iFg iðrast ekki
neins. Eg faer þetta sakir styrk-
leika mins, og ég geri það
glöðum huga“.
Og á dögum þungbærrar
reynslu yfirheyrs’u og pínsla
sagði ihann við mig lí Petsehek-
höllinni þar sem við hittumst,
hinum myrku aðaistöðvum
Gestap5s:
,JEg veit að ég geng móti
dauða mínum. Það þyrfti
kraftaverk til að freisa líf mitt.
En það gerist ckkert krafta-
verk. En samt sem áðar: trúðu
mér er ég nú segi þér að ég
hugsa ails ekk; um dauðann“.
Síðasta verk ihpns, „Með
snöruna um hálsinn", er sönn-
un þessa; en það var skrifað í
leyndum í fangaklefanum í
Pankrac; en fangavörðurinn
Kolinsky smyglaði þvlí síðu
fyrir síðu út úr fangelsinu.
Þessi bók speglar ií skæru
Ijósi þá stórbrotnu eiginleika
það er 'það bezta sem óg hef
■gert þessi 40 ár sem ég hef --
lifað“.
Og Julius Fucik ihélt áfram:
„Eg varð kommúnisti í’
Tékkneska lýðveldinu, því að
ég gat ekki og vildi ekki sætta
mig við 'hið kapítalíska stjórn-
arfar. Eg er sannfærður um
að það koma aðrir tlímar eftir
stríðið. Eg byrjaði að vinna 1
leynum til að hjálpa þjóð
minni iað reka hemámsliðið af
höndum sér ásamt svikurunum
i leppstjórn’nni. En ég hafðl
meira en þetta í huga. Öll
barátta okkar mundj missa
marks ef þeir sem leiddu
hörmungarnar yfir þjóð m.ína,
ef þeir sem hétu okkur trún-
aði en bvrjuðu þegar fyrir
1938 að undirbúa svikin — ef
þeir kæmust aftur íil valda
eftir frelsunina. Það væri and-
stætt allri skynsemj ef sömu
■blindingjarnir yrðu aftur
æðstu stjórnarar landsins. Með
öðrum orðum: bylt’ngarkennd
leynistarfsemi mín beindist að
því eð afla bjóðinni raunveru-
legs frelsis, undirbúa sigur
hins verðandi sósíalisma ií
Tékkcslóvakíu“.
Frélsjer fák að titra, varð
eldrauður, stappaði niður fæt-
inum, en tókst ekki að stöðva
Framhald á 11. síðu