Þjóðviljinn - 07.10.1953, Qupperneq 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagiir 7. oíktóber 1953
. þlóilisumil
Útgefandi: Sameinlngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundssan.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Askriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Fjármáiaspilling og öngþveiti
Af skrifum Morgunblaösins síðustu daga og vikur má
glöggt marka að mikill óttil grípur nú um sig í röðum
Sjálfstæðisflokksins í sajmbandi við bæjarstjómarkosn-
ingarnar í janúar. Birtir blaðið hverja greinina eftir aðra
þar sem það er málað með sterkum litum fyrir kjósendum
í Reykjavík hvílíkt feiiknar áfall það yrði fyrir hag og
framtíð bæjarfélagsins missti Sjálfstæðisflokkurinn þá
meirihlutaaðstöðu sem hann hefur í stjórn höfuðstaö-
arins.
smnfrumvarp fsi nyrra vokula
Vinsældir máísins liafa knítið Alþýðuflokki
þvældist fyrir málinu, til íylgis viS það
sem á*
Þingmenn Sósíalistaflokksins flytja nú í áttunda
sinn frumvarp um 12 stunda hvíld togaraháseta á
sólarhring, og eru flutningsmenn þess nú Sigurður
Guðnason, Einar Olgeirsson og Gunnar Jóhannsson.
Barátta Sósíalisiaflokksins, innan þings og utan
hefur þegar unnið almenningsáliíið í landinu til
fylgis við þeíta réttlætismál og hefur þrýstingurinn
af því almenningsáliti m.a. kennt Alþýðuflokknum
a.ð hætta að þvælast fyrir málinu á þingi og utan
þess, og hefur hann síðustu árin flutt frumvarpið
líka, ef verða mætti til að létta eitthvað byrðina af
fortíð Alþýðuflokksins í málínui
1646 af tveini þingmönnum Sósí-
alistaflokksins,. Hermanni Guð-
mundssyni og Sigurði Guðnasyni.
Afti^r fékk sjávarútvegsnefnd
það til meðferðar, og að þessu
sinni veitti hún sér tíma til að
hafa skoðanir á því, enda gekk
fulltrúi sósíalista í nefndinni
mjög hart eftir því, að hún af-
greiddi frumvarpið. Meiri hluti
nefndarinnar, þeir Sigurður
Kristjánsson og Pétur Ottesen,
fulltrúár Sjálfstæðisflokksins, og
Skúli Guðmundsson, fulltrúi
Sannarlega er ótti Morgunblaðsins og Sjálfstæðisflokks-
ins skiljanlegur. En rætur hans liggja ekki í umhyggju
auðstéttarflokksiins fýrir Reykjavík og íbúum hennar.
Þar kemur allt annað til greina. Ótti Sjálfstæðisflokksins
við næstu bæjarstjórnarkosningar stafar af því að for-
ingjaliði .flokksins er ijóst að aldrei fyrr hafa verið eins
sterkar líkur til þess og nú aö einræði hans 1 bæjarmál-
um verði brotið á bak aftur og hann sviftur möguleikun-
um til þess að nota aöstöðu bæjarins og stofnana hans til
framdráttar þröngum klíkusjónailmiðum auðstéttarinnar
í bænum og þjóna hennar 1 bæjarstjórninni.
Sú almenna og réttimæta óánægja með alla stjórn Sjáif-
stæðilsflokksins á bæjarmálunum, sem nú rís/ hærra og
cr víðtækari en nokkru sihni fyrr, stafar fyrst og fremst
af tvennu, og kemur þó vissulega fleira til greina. í fýrsta
lagi hefur fjármálastjprn Gunnars Thoroddsen og félaga
hans svift biekkingahjúpnum af þjóðsögunni um „hyggi-
lega“ og , gætna“ forustu íhaldsins í fjármálum Reykja-
víkur. Og í öðru lagi blasa nú við öllu.m almenningi í
Reykjavík hörmulegar aíleiðingar íhaldsstefnunnar í hús-
næðiámálum: Byggingabann fjárhagsráðsíhaldsins, láns-
fjárbann ríkisstjórnaríhaldsins og algjör uppgjöf bæjár-
stjórnaríhaldsins og neitun þess á skyldu bæjarins til að
hafa forustu um hæfilegar íbúðabyggingar hefur skapað
fullkomið öngþveiti í húsnæðismáluim almennings 1 Rvík.
Mörg hundruð fjölskyldur eru á hrakhólum og fá hvergi
inni, og samtímis fer þeim bæjarbúum stórlega fjölgandi
sem verða að sæta ofurkostum þess arðráns sem fram-
kvæmt er undir verndarvæng Sjálfstæðisflokksins í formi
svívirðilegra húsaleiguokurs en þekkst hefur nokkru sinni
fyrr. 1
Sjálfstæðisflokkurinn hefur sjálfur átt höfuðþáttinn í
að afhjúpa þjóðsöguna um fjármálasnilld sína. Það er nú
á allra vitorði að vitringum hans hefur auðnast að tvöí-
íalda skuldabyrði bæjarins á þramur árum og auka kostn-
aðinn við skrifstofubáknið um 6 imilljónil* króna á sama
tíma. Jafnfrarnt hafa þeir krafizt sífellt hærri gjalda af
almenningi, hækkað útsvarsbyrðina um 60%, stórhækkáð
verð á rafmagni, heitu vatni, strætisvagnaferðum og yf-
irleiitt alla þá þjónustu sem bærinn lætur i té. En ekkert
dugar til að standa undir sukkinu og óreiðunni eins og
skuldaaukningin sýnir gleiggst. Sameiginlegan ejóð bæjar-
búa er búið að gera að almennri lánastofnun gæðingai
klíkunnar, þar sem auðsveip flokksþý Sjálfstæðiisflokksins
fá peningalán til lengri tíma til bifreiðakaupa og annars
sem er bæjarfélaginu álíka nauðsynlegt og viðkomandi.
Undir þessari fjármálaspillingu og sukki íhaldisforsjónar-
'átanar eru svo bæjarbúar látnir standa með síhækkandi
gjöldum og auknum álögum ár frá ári.
Þeto Reykvíkingum fer fjölgandi með degi liverjum sem
sjá að áframhald á fjármálastjórn Sjálfstæöisflokksins
stefnir fjárhag bæjarins og' afkomu almennings í full-
komið strand. Og þegar við sukkið og fjármálaspilling-
una bætast syndiír íhaldsins í húsnæðismáium Reyvíkinga,
aigjör vanræksla be'* og fiandskapur við allar raun-
hæfar tillögur til úrbóta á húsnæðiseymdinni, er ekkert
undarlegt þó sú fylking bæjarbúa fari ört vaxandi sem
vill leggja fram krafta sína til þess að hnekkja yfirráðum
auðstéttarfulltrúanna sem ábyrgð bera á fjánmálaspill-
ingunni og öngþveiitinu í húsnæðismálum Reykjavíkur. Og
þetta fer ekki framhjá Morgunblaðinu. Það sýna hræðslu-
skrifin gleggst sem skreytt hgfa síður þess áð undanfömu.
Að efni til er frumvarpið breyt-
ing á 1. og 2. gr. núgildandi laga,
og er lagt til að þær orðist á
þessa leið:
•jt Þá er skip eru að veiðum með
botnvörpu eða á siglingu milli
innlendra hafna og fiskimiðanna,
skal jafnan skipta sólarhringnum
í fjórar sex stunda vökur. Skal
eigi nema helmingur háseta
skyldur að vinna í einu, en hinn
helmingurinn eiga hvíld, og skal
hver háseti hafa a.ð minnsta kosti
12 klukkustunda hvíld á sólar-
hring hverjum. Samningar milli
sjómannafélaga og útgerðar-
manna um lengri vinnutíma en
fyrir er mælt í grein þessari
skulu ógildir vera.
-fc Skipstjóri og útgerðarmaður
bera sameiginlega ábyrgð á því,
að fyrirmælum þessara laga sé
fylgt, og varðar ítrekað brot
skipstjóra stöðumissi.
Ný greinargerð fylgir frum-
varpinu, þar sem flutningsmenn
rifja upp sögu málsins og rökin
fyrir því að Alþingi sjái nú sóma
sinn og afgreiði þetta réttlætis-
mál:
„Sósíalistaflokkurinn flytur nú
frumvarp þetta í áttunda sinn.
Rökin fyrir því hafa oft verið
sett fram og skulu nú sett fram
einu sinni enn:
Alþingi íslendinga mun ásátt
um, að líf þessarar þjóðar þygg-
ist öðru frerrtur á starfi því, sem
sjómenn hennar inna af höndum
og þess vegna fari vel á því, að
hún haldi einn dag vor hvert há-
tLðlegan til að votta mönnum
þessum virðingu sína og þökk. Á
sama hátt og aðrar þjóðir hafa
sérstakan dag til að heiðra her-
menn sína, hafa Islendingar sér-
stakan dag til að heiðra sjómenn
sína.
Sjómannadagurinn hefur verið
haldinn hátíðlegur síðustu 15 árinj
með skrúðgöngum og ræðuhöld-
um. Og Alþingi íslendinga hefurj
alltaf átt fulltrúa meðal hinna'
atkvæðamestu ræðumanna dags-
ins. Fulltrúar þess hafa yfirleitt
lagt áherzlu á, að Alþingi kunni
vel að meta afrek sjómanna í
þágu fósturjarðarinnar, og staðið
fyrir miklum húrrahrópum. í 15
ár hefur Alþingi sem sagt látið ó-
tvírætt á sér skilja fyrsta sunnu-
dag í júní og stundum oftar, að
það telji sig og landsmenn alla
eiga sjómönnum allt gott að
þakka, enda vinni þeir þýðingar-

andvígan málinu og lagði til, að
frv. yrði fellt. Fulltrúi Alþýðu-
flokksins, Finnur Jónsson, lýsti
Þeir eiga réltlsetiskröfu á lögfesíingu 12 stunda hvíldarinnar.
mestu störf þjóðfélagsins og séu yfir því, að hann væri ekki við
hetjur hafsins. Og næstum jafn- því búinn að taka afstöðu til
lengi hefur meirihluti Alþingis1 málsins. Fulltrúi Sósíalistaflokks-
barizt markvíst gegn því, að ins, Áki Jakobsson, varð einn
mönnum þessum veittist lagaleg-1 nefndarmanna til að styðja frum-
ur réttur til mannsæmandi hvíld-^ varpið og lagði til að það yrði
ar. Þessi stofnun, sem aldrei telur samþykkt. Hinsvegar láðist deild-
eftir sér að húrra fyrir sjómönn- inni að afgreiða frumvarpið. Það
um, hefur nú i rúman áratug dagaði enn upp á þessu þingi.
þrjózkazt við að samþykkjaj Sömu þingmenn fluttu frv. í
frumvarp til afnáms því hróplega þriðja sinn á þinginu 1947. Á
ranglæti, að hásetar á togurum meðan var hafin hörð barátta í
hafa með lögum verið skyldugir' málinu utan þings. Um 400 starf-
til að þræla 16 klukkustundir áj andi sjómenn sendu Alþingi á-
sólarhring. Mætti ætla, að ekki skorun um að samþykkja frum-
væri lítið unnið og ekki lítið: várpið, og sams konar áskorun
vakað innan þeirrar stofnunar, j hafði verið samþykkt á þingi
sem þannig þykist sóma síns Alþýðusambands íslands 1946,
vegna mega haga sér.
Frv. þetta til lögfestingar 12
k'st. iþgmarkshvíld háseta á tog-
'urum var fyrsi flutt á sumarþing-
inu 1942. Flutningsmaður þess
var einn af þingmönnum Sósíal-
istaflokksins þáv. 2. landskj. þm.
ísleifur Högnason. Sjávarútvegs-
nefnd Nd. fékk frumvarpið til
meðferðar. Ef til vill hefur nefnd-
inni ekki fundizt það ómaksins
vert að sinna þessari kröfu um,
að helztu fyrirvinnur bjóðfélags-
ins fengju tíma til að hvíla sig
eitthvað í líkingu við það, sem
tíðkast um aðrar mannlegar ver-
ur á íslandi, — svo rr.ikið er víst,
að nefndinni láðist að afgreiða
frúmvárpið og það dágaði uppi á
þinginu.
Næst var frv. flutt á þinginu
enda hörfa nú andstæðingar máls-
ins á. Alþingi til nýrra varnar-
stöðva í baráttunni gegn því.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknar. í sjávarútvegsnefnd
lögðu að þessu sinni til, að frum-
varpinu yrði visað til ríkisstjórn-
arinnar gegn loforði hennar um
að athuga málið sjálf eða skipa
nefnd til að athuga það. Og full-
trúi Alþýðuflokksins hljóp í bát
með þessum mönnum, sem áður
höfðu umsvifalaust viljað l'áta
fella frumvarpið; lýsti sig fylgj-
andi afstöðu þeirra. Enn var að-
einn einn nefndarmanna fylgj-
andi samþykkt frumvarpsins, full-
trúi Sósíalistaflokksins.
Málinu var vísað til ríkisstjórn-
arinnar í marzmánuði 1948,
Framhald á 11. síðu