Þjóðviljinn - 07.10.1953, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 7. október 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
VitiS þi8, oS Pöntunardeild KRON selur
vörur 10-15% lægra verSi en búSir?
Það vakti nokkra athygli á
dögunum, -að fundur í Verka-
Tnannafélaginu Dagsbrún sam-
þykkti að skora á KBON að
hefja sölu á vinnufatnaði i
pöntunardeld sinni. Þótti það
benda til, að pöntunardeddin
hefði fundið hljómgrunn meðal
a'.þýðu manna í bænum 03 ætti
vaxandi vinsældum að fagna.
En það var í fyrrave'ur, að
KRON hóf starfrækslu pöntim-
ardeildar að Hverfisgötu 52
Tíðindamannj blaðsins þótti
það þess vegna vera fýsilegt
til fróðleiks að inna frétta af
' pöntunardeildinm. Hélt hann
á fund Björns Jónssonar félags-
málafulltrúa KRON, sem séð
hefur um rekstur pöntunar-
deildarinnar. Björn tók erind-
inu vel og leysti 'greiðlega úr
dlium fyrirspurnum.
„Rétt er að koma ’ strax að
kjarna máisins. Hve mikilj er
munurinn á verð; pöntunar-
deildarinnar og búðarverði?“
„Ýfirleitt selur pöntunardeild
in vörur sínar á 10—15%
lægra verði en búðir,“ svarar
:Bjöm> „Á fáeinum vöruteg'-
iindum er munurinn þó held-
ur minni, en á öðrum heldur
rneiri. Hérna geturðu séð lista
yfir pöntunardeildarverðið og
almennt búðarverð.“
Björn tekúr upp verðlista,
sem lá á borðinu tyrir framan
hann og réttir mér. Ég lít fl.iót-
lega yfir verðlistann og hripa
upp af handahófi samanburð
á verði nokkurra vörutegunda
í pöntunardeildinni og búð’tm
KRON, m. a. á verði þessara
vörutegunda:
Búðarverð Pöntunar.v
Bunj grænar (pk.) 3,45 3,00
Fiskb. Heklu (1/1) 8,30 7,15
Hveiti Talisman (kg) 3,20 2,90
Rúsínur kg. 11,60 9,80
Sígarettur (Camel) 9,80 9,15
Fyrirkomulag
pöntunardeildarinnar
„Hvaða vörutegundir er verzl-
að með í pöntunardeildinni?"
„Allar algengar korrivörur og
nýlenduvörur, tóbak og hrein-
lætisvöi’ur. Eins og þú sérð á
verðhstanum selur pöntunar-
deildin alls um 100 vöruteg-
undir,"
,;Fer afgreiðsla fram alla
daga vikurmar Gg hvernig er
henni liáttað?“
„Afgreiðsla fer fram þrjá
daga i viku: mánudaga, þriðju-
daga og fimmtudaga. Vörurnar
geta menn annaðhvort sótt í
afgr. á Hverfisg. 52 eða fengið
þær sendar heim, en þá er 10 kr.
heimsendingargjald lagt á pönt-
unina. Heimsendingargjaidið er
alltaf hið sama hvort sem pönt-
unin er stór eða Íítíl. Við send-
um um öl’r bæjarlönd Reykja-
víkur og Seltjarnarneshrepp og
suður í Kópavog.
„En hvernig er pöntunum
komið á framfæri?“
„Á tvennan hátt. í fyrsta lagi
með því að hringja í skrifstofu
KRON (sími 1747) eða af-
greiðsluna. í öðru lagi með
því að fylla út pöntunarseðla,
sem liggja frammi í öllum
KRON-búðum, og koma þeim
á framfæri við afgreiðsluna.“
„Við afgreiðum allar pant-
anir fyrir 100 kr. og þar yfir.
— Sala uppvigtaðrar vöru er
líka bundin nokkrum skilyrð-
um. Af hveiti, strásykr; og
rúgmjöli seljum við minnst 5
kg. en af annarri uppvigtaðri
vöru 2 kg.“
„En eru þessi viðskip1-; ekki
bundin við félagsmenn í
KRON?“
„Jú. það eru þau eðlilega. ‘
svarar Björn. „Én h-'ns vegnr
er inngöngugjald í KRON lágí.
— 20 kr. Og inngöngu í KRON
fylgjaengar fjárhagslegar kvað-
ir.“
„Hafa margir notfært íer
pöntunardeildarfvrirkomulag-
ið?“
,,Já, það er þegar orðinn all-
stór hópur og hann fer va\’
andi.“
Uppkaf og
aðdragandi
„Það var í fyrravetur, sem
pöntunardeildin tók til st'arfa? “
„Pöntonardeildin hóf scarf-
semi sína 26. febrúar. Á aðai-
fundi KRON 1952 var sam-
þykkt tillaga til stjornar nnar
um að setja á stofn pönfunar-
deild.“
„Hver var aðc'ragandi þess
að ákveðið var að koma henni
á fót?“
„Pöntunardei’d er gr.ma:l lið-
ur í starfsemi KRON, — raun-
ar sá elzti,“ svarar Bjdrn. „Í
þessari samþykkt að jllunaer-
ins 1952 var komizt svo að orði.
að æskilegt væri, „að félagið
tækj upp að nyju afgreiðslu
stærri vörupantana með af-
slætti, eins og fyrr va_- gert
um langt skeið.“ Nokkru siðar
skipaði stjórnin f mm nrsanna
nefnd til að atriuga málið.
Samdi hún greiriargerð og und-
irbjó stofnun pön'unardei'.dar-
innar.“
„Hafði ekki líka sk apazt í
landínu með gengisfellmgunni
1950 og þverrandi kaupmævti
launa i kjölfar hennar áscand,
sem gerði pöntunardeild sér-
staklega æskilega?"
„Vissulega. Það sést bezt á
þeim mörgu litlu pöntunar-
félögum, sem sjálfkrafa risu
upp víðs vegar um bæinn.“
„Ég tók eftir því, þegar þú
minntist á samþykkt aðalfund-
arins 1952, að komizt var svo
að orði, að tekin yrði upp ,,að
nýju afgreiðsla stærri pantana”.
Varð KRON ekki einmitt til
upp úr slikum pöntunarfélög-
um?“
,.Að nokkru leyti. KRON var
stofnað við samruna Pöntunar-
félags verkamanna.' og Kaup-
fé'ags Reykjavíkur og félaga
í Hafnarfirði og Keflavík.
Pöntunarfé'ag verkamanna var
myndað sem samband þeirra
pöntunarfélaga, sem störfuðu í
'bæmim“.
1
Brot úr
gamalli sögu
„Hvenær var hið fyrsta þess-
ara gömlu pöntunarfélaga stofn-
að?“
„Skerjafjarðar pöntunarfé-
.lagið, sem mun hafa verið hið
fyrsta þeirra, var stofnað í
Álþýðuflokksforust
ufilboS sésíalista fyr
Eftir alþingiskosningarnar. í
sumar sendiSósíalistaflokkurinn
'Alþýðuflokknum bréf og stakk
upp á því að flokkarnir tækju
upp viðræður sín á milli unv
samvinnu í þágu íslenzkrar al-
þýðu. Lengi vel var bréfi þessú
ekki svarað af hálfu Alþýðu-
ílokksins. En eftir að Þjóðviljinn
hafði margspurt um einhver
viðbrögð lýsti Hannibal Valdi-
marsson formaður flokksins
loks yfir því í Alþýðublaðinu
21. ágúst s.l. að tilboð Sósíalista-
flokksins yrði
„vandlega athugað og helzt
ekki afgreitt af flokksforustunni
einni saman án nokkurs sam-
ráðs við íiokksfólk almennt. Nú
er það alkunna, aö félagslíf er
dauft að sumrinu um háanna-
tímann. Það er því svo að segja
útilokað að ná saman félags-
fundum fyrr en nokkuð kemur
fram í september. Þá fyrst er
þess að vænta, að hægt sé að
taka þetta stórmál til umræðu
og afgreiðsiu í flokksfélögun-
um.“
í liessu húsi starfar hin nýstofnaða pönt-
unardeild Kaupfélags Reykjavíkur og
nágrennis.
október .1933 eða fyrir réttum
tuttugu árum. Pöntunarstjóri
þess v.ar Sigurvin Özzurarson.
Ef þig langar til að fá upp-
lýsingar um þá hluti, væri
betra fyrir þig að ræða við
aðra, sem voru þeim nákomnir.
En forystumönnum félaga þess-
ara varð brátt ijóst, ,að til
lengdar var ekki unnt að reka
þau í tómstundavinnu eins og
gert var. Fóru þá að koma
fram raddir um sameiningu
þeirara.“
Þeðar hér var komið reis
Björn upp úr sæti sínu og
nær í Afmælisrit KRON 1947
og sýnir þar tilvitnun í 1. tölu-
blað Pöntunarfélagsblaðsins.
Þar segir um tiidrögin að stofn-
un Pöntunarfélags verkamanna:
„En þessir kjörnu fullti-úar
(þ e. þeir, sem annast áttu um
innkaupin) komust brátt að
raun um það, er þeir fóru að
rannsaka möguleikana á hinum
sameiginlegu innkaupum. að ó-
kleift mundi reynast að reka
þessa starfsemi, nema með þvi
að kaupa verzlunarbréf og hafa
opna söiubúð. Heildsalar og
verksmiðjueigendur sáu sér þeg-
ar voða búinn, þar sem pönt-
unarfélögin voru og neituðu
þeim um vörur, og innflutnings-
og gjaldeyrisnefnd neitaði þeim
um innflutnings- og gja'd-
eyrisleyfi, nema því aðeins að
þau keyptu verzlunarbréf og
ihefðu opua söluhúð. Heldur en
að gefast upp, ákváðu fulltrú-
arnir að ráðast í þetta, en leggja
samt aðaláherz’una á pöntun-
arstarfsemina. Svo var Pöntun-
arfélag verkamanna stofnað 11.
nóv. 1934 með 22 formlegum
stofnendum."
r
Hve lengi annaðist Pöntunar-
félag verkamanna og síðan
KRON pöntunarstarfsemi?“
„I einni eða annarri mynd
allt fram til 1950,“ svarar
Björn. -Síðustu árin var það
þó ,aðeins í þeirri mynd, að
gefinn var 5% afsláttur á
meiriháttar heimpöntunum“.
\
Aþreifanleg dærni
„Segja mætti þannig að pönt-
unardeildin hefði verið endur-
reist í fyrravetur fremur en
stofnuð þá.“
„Kom.á'st . mætti þannig að
orði“.
„Er það eitthvað fleira, sem ■
þú vildir taka fram í samband
við Pöntunardeild KRON?“
,,Á eitt atriði viidi ég leggja
áherzlu,“ sagði Björn Jónsson
að lokum. „Þar sem KRON
hefur ekki séð sér fært að
borga út arð síðan 1948, þ. e.
fyrir 1947, heldur hefur ein-
ungis verið lagt við stofnsjóð
félagsmanna, — vildi stjórn fé-
lagsins og framkvæmdastjórii
með einhverju móti gera mönn-
um áþreifan’ega kosti sam-
vinnuskipulagsins . umfram
einkarekstur 'í vörudreifingu.
Það hefur nú verið gert með
því að setja á fót pöntunar-
deild, sem se’ur allar algengar
koi:n- og nýlenduvörur á 10—
15% lægra verði en vörur
þessav eru seldar á í búðum.“
Þetta var loforð Hannibals
Valdimarssoriar 21. ágúst í sum-
; r. En nú er september liðinn
og komið fram í október án
þess að flokksmönnum Alþýðu-
flokksins hafi verið gefið nokk-
urt tækifæri til að ræða þetta
stórmál. Þó hefur þegar verið
haldinn fundur í Alþýðuflokks-
félagi Reykjavíkur.
Þingflokkur Alþýðuflokksins
hefur 'fvrir sitt leyti tekið af-
stöðu með nefndakosningunum
á þingi og Jýst yfir þvi að hann
. vilji áfram þjóna stjórnarflokk-
unum og lifa á miskunn þeirra
og náðarbrauði. En óbreyttir
flokksmenn hafa ekki fengið að
segja orð, og eiga þeir þó að
taka ákvörðun um stefnu flokks-
ins, eins og Hannibal Valdi-
mars lofaði í haust. Og því er
mönnum spurn: Hvenær verður
tilboð sósíalista lagt fyrir Al-
þýðuflokkinn? Þorir forustan
ef til vill ekki að spyrja ó-
breytta flokksmenn ráða?