Þjóðviljinn - 10.10.1953, Blaðsíða 4

4); — 2?JÖDWILJINN — Laugardagur 10. ökióber 1053
TI30H VILHIáLMSSON:
„Hallgrúnskirkiazi" í helfinia
Ég ,gekk um Skólavörðuholt-
ið. Þar er mikrð braggahverfi.
Það hefur verið frá því fyrir
löngu ,að útlendir soldátar
reistu þetta yfir sig. Það eru
ekkf mannabústaðir. Það eru
hermannaskýli.
Nú eru braggamir orðnir
meira en 10 ára gamlir og því
ennþá síður mannabústaðir en
þeir voru áður.
Þ.ama í holtinu bafa líka
risið skólar undanfarin ái'. Það
eru mikil hús. Komið hefur tii
tals ,að einn þeirra verði notað-
ur til að geyma ;ólk, sem
hefur ekki einu sinni bragga
að búa í. Öðru megin skulu
ikonurnar vera með börnin,
ihinumegin karlar. Ems og í
fangabúðum. Það er ekki svo
fátt fólk sem nú er á hrakn-
ingum og lifir engu fjölskyldu-
lífi vegna húsnæðisleysis.
Hvað skyldi fólkið hafa brotið
af sér að fá ekki að búa í
íbúðarhúsi og lifa heimilislífi?
Hið vandaða fréttabLað Morgun-
blaðið segir okkur stundum
að æði þröngt sé um manninn
í Rússíá: það komi jafnvel
fyrir að margt fólk vistist sam-
an í eiiiu herbergi. En fram úr
þeirri fyrirmynd hefur glsesi-
lega tekizt að geysast hér í
borg.
Það er vont að búá í lekum
Bragga. En hvernig ætli það
sé að vera á flækingi úr einum
stað í annan með sitt fólk og
hafa enga von um húsnæði?
Ég gekk um holtið og hugs-
að;. þetta. En þá sé ég alltíeinu
að einhver vélaferlíki eru farin
að bylta- til grjóti og eitthvað
mikið stendur til. Hvað skyldi
það nú vera? Ætli það standi
nú loksins til að byggja hús
handa fólkinu sem hefur búið
hérna í bröggum í 10 ár? Eða
því sem er á hrakhólum og
talað var um að láta í skóla-
húsið? Ætli Það sé handa þeim
sem vólamar hamast við ,að
bylta grjóti hér í dag?
• Ónei. Ekki laldeiiis.
ÍFramkvæmdir eru að nýju
hafnar við að byggja enn um
stund þann andstyggilega ó-
skapnað sem rísa skal til höf-
uðs minningu Hallgríms sáluga
Péturssonar sem við hefðum
ætlað annars betr.a maklegan
en í hans nafni sé reist sú
gríðarmikla klúðursafmán sem
hér er fyrirhuguð.
Hafið þið séð teikningarnar
af því og líkanið? Og hvemig
lízt ykkur á blikuna?
Mér finnst það væri ögn
kristilegra að hugsa til þess
að byggj.a yfir fólkið sem ég
var að tala um áðan en reisa
enn eina kirkjuna í viðbót við
þær sem þegar standa tómar
þegar þess er nú líka gætt að
íslendingar eru ekki ýkj.a
miklir trúmenn svona yfirleitt
eða að minnsta kosti ekki á
kirkjuélagavísu, enda búa
þeir við þesskonar lútersku
sem varla getur heitið trúar-
brögð. En ef menn vilja endi-
lega byggja kirkju þá væri allt
betra en það sem nú er í bí-
gerð.
Sannast sagna finnst mér
Hallgríms Pétuíssonar hefði
verið veglegar minnzt með því
að reisa notalegar sambygging-
ar til íbúðar því fólki sem nýt-
ur ekki þess munaðar að búa
í húsi en verður að hokra að
sínu í lekum soldátaskúra-
ræksnum, kjallaradýflissum,
tjörupappahreysum eða píanó-
kössum eins og einn húslaus
iistmáiarj varð að hafa héma
um árið en kassinn fauk reynd-
ar út í hafsauga eina veðra-
nóttina um kolsvartan vetur.
Ef hörfið væri að því ráði
mætti kenna hverfið við Hall-
grím skáld og láta fylgja ein-
tak af Passíusálmunum hverri
íbúð. Þá vær; meiri sómi sýnd-
ur minningu skáldsins en með
því arkitektónska viðrini sem
þeir eru nú að puða við í
holtinu; það verður aldrei ann-
að en vitni og það alldýrt um
menningarieysi valdhafanna en
mun þó minna mest á afdánk-
aðan pólitíkus norðan úr
Iandi sem átti frumkvæði .að
þessum ósköpum en er nú á-
hrifalaus orðinn um allt nema
helzf svona vitleysu.
Meðan vélamar urguðu í
grjotinu stóðu börnin úr brögg-
unum í grenndinni þögul og
horfðu á öll þau læti vesaldar-
leg og guggin og sugu upp í
nefið.
Þau eru flest fædd í brögg-
um og hafa fæst nokkurn tíma
búið í húsi.
Skammt frá gína við augum
Hnitbjörg og bíða eftir apa-
spilinu sem þeir ætla að helga
minningu Hallgríms Pétursson-
ar sem hefur verið meira elsk-
aður á íslandi en aðrir menn.
Svona á að launa Passíusálm-
ana: með Gudduleikriti síra
Jakobs í Þjóðleikhúsinu og af-
skræminu í holtinu sem honum
skal kennt. Þvílíkt og annað
eins!
Nei herrar mínir, — meðan
þúsundir manna hér í bæ hafa
ekki sæmilegt húsnæði þá er
annað brýnna en byggja hé-
gómlegar risakirkjur utan um
dauða trú og tómleikann. Og
það kirkju sém verður vafa-
laust einn ægilegasti augna-
hrellir sem hér hefur risið:
Enda er hér úm að ræða að
hræra saman misskilningí á
sundurléitustui stóltegur.dúm
ýmist úr forneskju eða frá
nýrri tímum sem engan veginn
eiga saman með allskyns auka-
'getum sem orka tvímælis s-vo
sem holmenkollenþállamir ut-
an á guðshúsi þessu. Fleira
mætti telja en það getur hver
og einn lathugað sjálfur, svo
augljósir gallar eru á þessu
fyrirtæki og ætti að vera
dauðadæmt ef ekki væri frosið
fyrir skilningarvitin 'á þeim
sem þessu ráða. Nýlega hafa
ýmsir kunnir húsameistanar
héðra lýst áliti sínu í tímariti
nokkru og nú ættu Hallgríms-
kirkjusmiðir að taka sig til
og lesa sér til um þær skoðan-
ir. En ef þeir taka engum for-
tölum og halda þesum fianda
áfram, mættum við þá biðjia
þá að kenna ósóma sinn
við eitthvað annað en Hallgrím
sáluga Pétursson.
NONNI skrifar:
— „Nú get ég ekki leng-
ur orða bundizt yfir aug-
lýsingunum i hléunum í kvik-
myndahúsunum. Það er svo
komi'ð að meira en helming-
urinn af þessum auglýsingum
er’á ensku. Og ég leyfi mér
að spyrja: Er verið að aug-
lýsa fyrir okkur Islendinga
eða er miðað við Amerí-
kana? Mér fyndist þó sæmra
fyrir auglýsendur að notast
við sitt eigið mó'ðurmál, enn-
þá heitum við þó íslenzk. Auk
þess er engan veginri tryggt
að allir kýlkmyndahúsgestir
skilji ensku og þá er orðið
lítið gagn í þessum auglýs-
ingum. Það geta ekki verið
mikil útgjöld fyrir auglýsend-
ur a'ð láta semja auglýsinga-
texta á íslenzku og jafnvel
þótt svo væri, ættu þeir að
skilja að það er skammarlegt
að auglýsa á ensku fyric Is-
íendinga. Eg vona að ég þurfi
Smjör og piparmyntur — Auglýst á ensku
byssur - bunur
Börn
ekki oftar að sjá slíkar aug-
lýof.ngar í bíó, — Vinsamleg-
ast. — Nonni.“
ÉG VAR rétt að ljúka við að
lesa bréfið frá þessum Nonna,
þegar annar Nonni hringdi í
mig til að bera upp vandræði
sín .... Honum var mikið
riiðri fyrir: „Maður er hvergi
óhultur; það er bara búið að
vopna allt hverfið.“ „Heyrðu,
Nönni minn, hefurðu ekkert
sofið í nótt?“ — „Víst hef ég
sofið, en það eru þessar vatns
byssur krakkanna sem eru al-
veg að gera útaf við mig.
Eg geng ekki svo göturnar
hérna í kring að ég þurf*i ekki
einhvern tima að hlaupa útá
skjön til þess að -forða mér
undan þessum bannsettum
bunum sem koma úr öllum
áttum. Rétt áðan keyrði þó
um þverbak, þegar ein bunan
lenti beint í mig, og sem ég
stóð og þurrkaði mestu bleyt-
una af gleraugunum mínum,
fékk ég aðra bunu aftan á
hálsinn. Nú stend ég hér vlð
símann á nærskyrtunni til
þess að biðja þig að koma
þeirri ósk minni á framfæri
y|ið þá foreldra, sem hafa gef-
ið bömum sínum þessar ó-
Sfepheins Stepl3@aiss®rs®r
..- — ■ 1
Minningarhátíð sú, sem Mál;
og menning efndi til s:ðastlið-|
inn sunnudag ásamt Söngfélagi
verklýðssamtakanna, var virðu-
leg og samboðin hinu mikla
skáldi. — Jakob Benedikts-
son setti samkomuna með
stuttu og gagnorðu ávarpi.
Sverrir Kristjámsson flutti að-
alræðuna, langt erindi og
snjallt, rakti helztu atriðin úr
æviferli Stefáns. og gerði skýra
og minnisstæða grein fyrir
skáldskap hans og lífsskoðun-
um. Okkar ágæti söngvari'
Guðmundur Jónsson fór með
nokkur lög íslenzkra tónskálda
vi'ð kvæði Stefáns, og hinir
snjöllu upplesendur Lárus
Pálsson og Þorsteinn Ö. Step-
hensen lásu upp úr verkum
hans. annar tvö af merkustu
kvæðum hans, hinn þátt í lausu
máli, sem lýsir Stefáni betur
en flest. sem eftir hann ligg-
ur af því tagi, mannúð hans
og mannviti, trú hans á rétt-
lætið og sigur hins' sanna.
Þetta hefði nú að vísu eitt
; saman mátt teljast sæmileg
j efnisskrá, en var þó í raun-
inni ekki nema svo sem helm-
ingur hennar. Sigursveinn D.
Kristinsson hafði samið mót-
ettu fyrir blandaðan kór og
tenórsóló, tileinkaða 100 ára
afmæli skáldsins. Að texta
hafði hann valið sér „Martíus",
eitt af fegurstu og stórfeng-
legustu Ijóðum þess, sannkall-
aðan lofgerðaróð til sós'alism-
ans og hinnar sósíalísku þjóð-
félagsbyltmgar. Söngfélag verk-
! lýðssamtakanna flutti tónverk-
ið undir stjórn höfundar. Þess
var ekki að vænta að þessi kór
gæti annað fullkomnum flutn-
ingi, en áð ölhim aðstæðum at-
huguðum verður ekki annað
sagt en að tónskáldið hafi unn-
ið sannkallað afrek með því að
semja þetta verk, æfa það og
skila því á þann hátt sem raun
varð á, og er þetta fagurt
dæmi þess, hverju hrein hug-
sjón og eldlegur áhugi fær á-
orkað.
Björn Franzson.
Bamamúsíkskólinn færir
út kvíarnar í vetur
%
í fyrravetar tók til starfa hér í bænum skóli, þar sem börns
um voru kennd undirsöðuatriði í tónlist, Barnamúsikskólinn.
Skóli þessi mun starfa í vetur með líkn sjiiði og í fyrra.
Skólastjórinn, dr. Edelstein,
ræddi við blaðamenn nýlega og
skýrði þeim írá árangri kennsl-
unnar í fyrra og væntanlegum
‘áformum.
Góður árangur
Kennslan í skólanum hefur
farið fram í leikjum, söng og
spili á blokkflautur og slag-
hljóðfæri, og er aðalmarkmiðið
með henni að þjálfa bömin í
tónvísi og nótnalestri. Bkóla-
gjaldi hefur verið stillt mjög í
hóf t.il þess að sem flest börn
gætu orðið aðnjótandi kennsl-
unnar.
f fyrravetur sóttu kennslu í
skólanum .að staðaldri allan vet-
urinn tæp 100 börn og af þeim
lukku byssur, að þeir banni
þeim að minnsta kosti að
'beina bunum sínum að bráð-
sakiausu fólki. Helzt þyrfti
áð taka allar þessar órans
byssur úr umferð.“ — Þannig
hljóðaðl ræða Nonna og víst
er vandlæting hans skiljanleg.
Það er hart að þurfa að ganga
í regnkápu í sólskini vegna
hættu á vatnsbunum úr öllum
áttum og auk þess eru byssur
óskemmtileg leikfömg og ó-
holl, hvort sem þær heita
vatnsbyssur, loftbyssur eða
baunabyssur
ALLTAF FYLLIST maður ein-
hverri skemmtilegri nota-
kennd, þegar fyrsti snjórínn
fellur. Það stendur rétt á
sama þótt hann sé ekki ann-
að en hv,ít rigning sem litar
göturnar ' andartak, áður en
hún verður að óþrifalegum
polliun. I húsagörðunum end-
ist snjóririn lengur, stundum
náðu 'úrn 70 mjög góðum árangri
að sö.gn skólastjórans.
Færir út kvíarnar
f vetur b^ggst skólinn færa
nokkuð út kvíarnar. Munu
framhaldsnemendur, börn sem
sóttu skólann í fyrra, fá sam-
kennslu 2 tíma í viku en auk
þess geta þau valið um kennslu
á eitt sérstakt hljóðfæri 1 tíma
í viku hverri. Þessi hljóðfæri
eru píanó, blokkflauta og nýtt
hljóðfæri, sem kallað hefur ver-
ið gígja. Gígjan er fimm
strengja hljóðfæri ekki ólíkt
gítar að ytri gerð en strokin
með boga eins og fiðla eða
selló. Það mun vera tiltölulega
Framhald á 11. síðu.
svo lengi að krakkarnir geta
komlið sér upp snjóboltum áð-
ur en hann bráðnar. Og það
er hvíað og skrækt, hlaupið
og veizt, hlégi'ð og daiisað,
því að snjórinn leysir alla
lífsorku banianna úr læðingi,
Og hann gefur fyrirlieit um
snjóhús, snjókerlingar, snjó-
kast, og stærri krakkana
dre>Tri|ir um sleða- og skíða-
ferðir. Og allra minnstu
krakkarnir hafa aldrei fyrr
séð snjó. Þau sitja í þessari
hvítu bleytu, þreifa á henni,
horfa á hana bráðna í heitum
Iófa sínum, taka upp hv.ítu
kornin, sem eru svo lík pfp-
armyntum að sjá, stinga þeim
upp í sig og uppgötva að þau
verða a'ð vatni í munninum,
Og allt í einu er þeim orðið
kalt á höndum, þau brölta á
fætur, ganga gleiðstíg og
vaggandli heim á leið og
kalla: „Mamma kalt, dnjói
kalt.“