Þjóðviljinn - 05.02.1954, Side 7

Föstudagur 5. febrúar 1954 — ÞJÓÐVILJINN
Menningarstarf á vegum
verklýðssamtakanna
NÖ ERU þessa.r kosntngar
gengnar imi garð. Sumii’ eru
að segja að það geti kannski
orðið erfitt að vera sósíalisti
næstu árin — en ég hugsa að
það geti orðið erfiðara að vera
íslendingur almennt en sósí-
alisti sérstaklega. Eitt er að
mimista kosti alveg víst:
fólksins í landinu bíður nokk-
ur raun í lífi sínu öllu.
Ef allt fer að líkum mun
nokkuð á fjórða ár líða til
næstu almennra þingkosninga.
Þennan tíma nmn auðstéttin
nota til að koma fram ýmsum
helztu hugðarefnum sínum, til
dæmis í sambandi við hermál;
og hún mun umfram allt leit-
ast við að festa sig í sessi
eftir þvi sem auðið verður,
en það þýðir méðal annars
að einokunai’aðataða ýmissa
mektarfélaga og tignarmanna
á vettvangi verzlunar og við-
skipta verður styrkt með öllu
móti. Það verður einnig reynt
að hafa hemil á kaupgjaldi
og atvinnu fólks; og það verð-
ur um að ræða sínánari sam-
vinnu og samruna hinna ýmsu
framkvæmdaþátta er auðstétt-
in hefur með höndrnn. Því
veldrn’ ekki sizt nauðsyn hinna
ýmsu greina fjármálavaldsins
um þá samsekt allra er forð-
ar uppljóstmnum eins og ó-
hollustu annars. Þau ár sem
framundan bíða verða tími
vaxandi samsteypu íslenzkra
f jármálavalda. Sósíalistar ótt-
ast ekki baráttuna sem fram-
undan er, en svo mætti fara
a'ð dagamix yrðu íslenzku
þjóðinni sjálfri nokkuð þimgir
í skauti.
Allt frá stofnun Sósíalista-
flokksins hefur dægurbarátta
ha.ns falizt í varðstöðu -um
kjör og liagsmuni íslenzkrar
alþýðu, sókn fyxúr rétti henn-
ar i hendur auðstéttinni. En
að baki þessari dægurbaráttu
hefur sífelldlega lýst honum
hugmyndin um allsherjar sam-
einingu alþýðustéttanna í eina
fylkingu gegn fámennisvaldi
yfirstéttarinnar. Nú að lokn-
um þessum bæjai-stjórnar-
'kcsningum, er ihaldsflokkun-
úm hefur tekizt að tryggja
viðtæk völd sín í sumum
helztu bæjarfélögum landsins,
er nauðsyn þessarar samfjdk-
ingar brýnni en nokkru sinni
fyrr. Sökum sundrungarinnar
í röðum alþýðunnar ræður til
dæmis minnihlutmn hér í
Reykjavík öllu, en meirihlut-
inn engu. Slíkt er ekki ein-
ungis andstætt öllu lýðræði,
heldur notar minnihlutinn
völd sln til að rýi’a hag meiri-
hlutans — því hagsmunir í-
haldsins og alþýðunnar fara
einmitt ekki saman. Sá tími
sem nú fer í hönd hlýtur því
að veroa skeið vaxandi sam-
fylkingar fólksins, svo fremi
að auðstéttin fái ekki að sitja.
j-fir hlut þess um ófyrirsjáan-
lega framtíð. Enginn alþýðu-
maður getur sætt sig við slíkt
ástand, þegar hann hugsar
málin niour i kjölinn.
En hér er við ramman reip
áð dra.gu,. Fyrir skömmu var
nýr flokkur efldur hér í land-
h>u í þeim tilgangi einum að
sundra röðum fólksins, tristra
fj’lkingum þess, drepa kröft-
um þess á dreif, bæði í hug-
sjóna- og lifsbaráttunni.
Floklti þessum, sem stjórnað
er af heldur leiðinlegum skip-
brotsmönnum af ýmsum
ströndum, hefur nú orðið
nokkuð ágengt í upphafi; en
hinsvegar stendur hann ekki
á neinum stéttarlegum grund-
velli, og mun bæði af þeim
sökum og öðrum líða undir
lok fj’rr en varir. Annar aðili
sem stendui’ i vegi fyrir sam-
fylkingu ísleuzkrar alþýðu er
fonista Alþýðuflokksins, er
semur um hag’smuni fólksins
við auðstéttina. hvert siim-
sem hún kemst höndum und-
ir og stjórnar heildarsamtök-
um alþýðimnar fj’rir náð og
með aðsto'ð sendifulltrúa í-
haldsins í Holsteini. Þjóðvilj-
inn hefur nú enn einusinni
vakið máls á þvú að fólkið
megi ekld þola slíka íhlutun
auðstéttarinnar \tm málefni
sin og baráttutæki. Það er
dæmi um óheilindi og svik-
samlega afstöðu Alþýðuflokks-
ins a'ð hafa skap til að þiggja
völd úr hendi slíkra sendlinga
þeirra auðvaldsmanna. Það er
ekki að imdra að mvkill hluti
stéttriss verkalýðs hefur
löngu snúið baki við þessum
flokki.
Framundan bíða átök um laun
og kaupgjald: átök um skerf
fólksins af verðmæti fram-
leiðslu sinnar. Eining alþýð-
unnar skiptir sem fjnr öllu
máli. Sameinaðir stönd\im vér,
sundraðir föllum vér. FjTÍr
harða baráttu Sósíalistaflokks-
ins hefur undanfarin ár oft-
ast tekizt meiri eining verka-
fólks í kaupgjaldsbaráttimni
en bæði auðstéttinni þótti
þægilegt og sendlum hennar
iiman verklýðssamtakanna
æskilegt. Hefur oft verið rak-
Söngíélagr verklýðssamtakaium í Keykjavík var stofnaS fyrir um þa3 bll
fjónun áruin, aðaUega fyrlr forgöngu Sígursvelns D. Kristinssonar er
stjómað hefur kórnum iengstaf. Verkalýðurinn þaa*f aö eignast tieiri
slík menningartæki.
inn hlnn mikli árangur af
samfylkingarstefnu sósíalista
á þessum vettvangi, og er
ekki þörf að endurtaka. það
nú. En segja má í einu orði,
að tií þessa dags hafi starf
Sósíalistaflokksins borið einna
glæsilegastan ávöxt í launa-
baráttu verkalýðsins. Að svo
mæltu er komið að höfuðefni
þessa greinarstúfs.
Verkalýðurinn og’ forusta hans
þarf að sinna fleiri málum en
kaupgjaldsbai’át.tu. Þó hún
hafi að sjálfsög'ðu'alltaf verið
nauðsynleg og í heild borið
þvilíka ávexti að án hennar
lifði enginn alþýðiunaður hér
mannsæmu lífi, þá skal fleira
til. Það þarf líka menuingar-
baráttu, menningarbaráttu er
fari beinlínis fram á vegum
verkalýðsins og við þátttöku
hans.
Um meira en 20 ára bil hefur
meirihlutj íslenzkra mennta-
manna og rithöfunda, þeirra
er eitthvað hafa haft sig í
frammi á vettvangi þjóðmála,
verið sósíalistar. Þetta hefur
verið loikill styrkur sósíalism-
anum á Islandi. Ástæðan íjt-
ir hinni miklu útbreiðslu sósí-
alismans meðal þessara manna.
hefur vafalaust meðal annars
verið sú að borgarastéttinni
ísl. hefui’ aldrei tekizt að
skapa hér neina borgaralega
menningu. Við eigum til dæm-
is enga borgaralega Islands-
sögu, enga borgaralega bók-
menntasögu, engar borgara-
legar erfðir í hugsun og við-
horfi í neinum málum. En
þetta er aukaatriði í þessu
sambandi. Hitt er jafnánægju-
legt að eiui sem íjtt fj’lkja
njúr menntamenn og rithöf-
undar sér um sósíalismann;
og er engum almennilegmn
manni af þessu tagi verra gert
en setja borgaralegan hugs-
unarhátt í sambasid við 'hann.
íslenzkir menn, sem fást við
andleg störf, hafa sem sagt
skömm á auðvaldinu og uppá-
tækjum þess. Þetta verður
einkar ljóst ef maður flettir
til dæmis Morgunblaðinu og
Þjóðviljanum eitt ár. I fjTr-
nefnda blaðinu eru aldrei
neinar læsilegar greinar,
hvorki um þjóðmál né menn-
mgarmál. Hinir lítilsmegnugu
starfsmcnn fyrirtækisins verða
að sjá fyrir öllu. Það er
nú meiri samsetningurinn. Ef
við lítum hinsvegar á Þjóð-
viljann kemm’ í ljós að þar
skrifa .tugir menntamamia og
rithöfunda hinar snjöllustu
greinar á hverju einasta ári.
Á hverju áii mætti gera
margar úrvalsbækur af grein-
um einstakra nxanna er birzt
hafa í Þjóðviljanum. Um þetta
er óþarfi að ræða hér frernur.
Getur hver sannfærzt um
þetta af eigin raun.
í framhaldi af þessu er skylt
að minnast þess að varðandi
bókaútgáfu og lestrarefni hef-
ur íslenzk alþýða staðið betur
að vígi en í öðrum greinum
menningar. Mál og menning
og Heimskringla hafa sem
kunnugt er lyft grettistaki í
þessu efni, ekki einungis me'ð
því að gefa út á krepputím-
um ódýrar bækur handa al-
þýðu, heldur einnig með hinu
að koma á framfæri stórum
verkum er engin borgaraleg
útgáfa hefði litið við. Hlnt
fjölþætta útgáfa „Neista" og
Sósaalistaflokksins hefur cinn-
ig verið milrilvæg fólkinu; og
koma fram í þeirri útgáfu-
starfsemi yfirburðir sósialista
— bæ'ði um málefni og rit-
höfunda til að túlka þau.
En nú þegar verkalýðurinn
þarf enn að treysta lið sitt
gegn væntanlegum árásum
auðstéttarinnar, búast um í
vígjum sínum fyrir komandi
átök, þá saknar maður þess
að verkalýðurimi skuli vera
svo háður borgarastéttinni um
menningartæki, um alla opin-
bera menningarnautn, sem
raun ber vitni. Það virðist yf-
irleitt hafa ríkt heldur tak-
markaðui’ skilningiu’ á nauð-
syn sjálfstæði’ar menningar-
þátttöku verkalýðsins, jafnvel
hjá hinum bezf.u forustumöim-
um hans. Allir vita að Verka-
maimafélagið Dagsbrún er
forustusveit verkalýðsins á Is-
landi. Samt sem áður eru ekki
ýkjamörg ár síðan þetta fé-
lag keypti fyrir drjúgan skild-
ing skrípaklúbb einn 'hér í
bænum til að skemmta á árs-
hátíð sinni. Þetta er aðeins
dæmi um vanbm’ða skilning á
sjálfstæðu menningarstarfi
verkalýðsins: auðvitað gátu
Dagsbrúnarmenn sjálfir ann-
- azt skemmtiatriði á árshátíð
sinni — og áttu að gera það,
Bláa. stjama borgarastéttar-
hinar, sem sýndi kúnstir sínar
Framhald á 8. síðu. .
„Þessar vonir hafa að verulegu leytl brugiizf1
Alþýðublaðið lýsir vonum þeim sem hernámsflokkarnir hundu við
Þjóðvamarflokkinn — „en það hefur því, miður farið á annan veg“
Eitt hefur skort á hjá aft-
urhaldsliðlnu íslenzka; það
gétur ekki hrósað sigri yfír
Sósíalistaflokknum eftir bæj-
arstjómarkosningarnar, og
vonbrigðin eru sár. Þetta er
játað á einkar athyglisverðan
hátt í AJþýðubláðinu í gær.
Þar segir svo í leiðara:
,,1‘iiÖ er undarlegrt, aö þúsundir
íslenzkra kjósenda skuli enn
skipa sér undlr merkl nianna,
sem hat'a hjartaö austur í Mosk-
vu. Þjóðvamarflokkurinn niun
hafa treyst því, að þeir af kjós-
endum .SósialistafloUksins, sem
eru alls ekki Mosknimom,
niundu l'ylkja sér )>úsiuiduni
sarnan yfir í annan flokk, sem
hcfði sömu steínu og haim í ufc-
anríkismáium, en afneitaði
Moskvu og. einweðisstjómarfari
,alþýðulýðveldanna‘. Þessar vonir
hafa að verulegu leyti brugðizfc
Úrslit þlngkosnLnganna. í sumar
gátu bent tll Jæss, að I’jóðvam-
artlnkkurinn Iegði Sósíalista-
flokiiinn í rúst í annarrl atlögu,
en það hefur því miður farið á
annan vcg. l»jóðvamarflokkurinn
heíur feugið þrjá bæjarfullfrúa
kjörna. Haim liefur umiið eiim
Jvelrra frá konimúnlstum, aiman
frá Franisólin og hinn þrlðja frá
Alþýðuflokknum. 1‘jóðvarnar-
flokknum lielur því ekki aðeins
mlstekizt að veita Sósíalista-
flokknum það sár, seni gert ga-ti
hann þýðingarlítinn, iieldur kem-
ur einnig i Ijós, að flokkurinn
vinnur, að því er virðist, ekki
neitt frá .Sjulfsfcvðlsiiokknuni, en
styrklr haim hins vegar óbeint
með því að auka gliuidroöaiui
meðal andstæðlnga hans".
Þessi lýsing Alþýðublaðsins
þarfnast ekki nánari skýringa.
Þannig voru vonir þær sem
hernámsflokkarnir bundu við
Þjóðvarnarflokkinn, þetta var
það verkefni sem honum var
ætlað, í þessu skj-ni var stutt
að stofnun hans lejmt og
ljóst af hernámsöflunum. En
„þessar vonir liafa að veru-
legu lej-ti brugðizt" — þannig
eru eftirmæli hernámsblaðs
um Þjóðvarnarflokkinn og
bæjarstjórnarkosningarnar.