Þjóðviljinn - 09.04.1954, Qupperneq 10

10) _ ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 9. apríl 1954
/--------
^ Sélma Lageríöf:
KARLOTTA
LÖWENSKÖLD
jÞannig byrja'ði me'ö þeim kunningsskapur, næstum vin-
'átta. Unga borgarstúlkan laöaðist aö fátæku dalastúlk-
imni, vegna feguröar hennar sem hinn litskrúöugi bún-
ingur ger'öi enn meiri. Hún hlaut að dást að iöni henn-
ar og handlagni, greind hennar og fróðleik, sem kom
meðal annars fram í stuttum, hnittnum svörum.
Hún varö steini lostin þegar hún komst aö því að þessi
glöggskyggna og skynsama stúlka kunni hvorki aö lesa
né skrifa og henni varð hverft viö, þegar hún kom aö
henni reykjandi dálítinn pípustert, en að öðru leyti var
samkomulag þeirra hið prýðilegasta.
Ofurstafrúin heimsótti einnig hina duglegu hann-
yröastúlku. Hún virtist hafa kosið' fyrir milligöngu
dóttur sinnar aö kynnast skapgerö hennar, skynsemi og
venjum til þess að ganga úr skugga um, hvort hún væri
boðleg eiginkona handa syni hennar. Því aö auðvitaö
hafði ofurstafmin getið sér þess tii frá upphafi að þessi
unga stúlka væri unnusta sonar hennar. Um þetta þufti
enginn aö efast sem þekkti skarpskyggni ofurstafrúar-
innar.
En dvöl dalastúlkunnar í húsi Ekenstedtanna stytt-
ist vegna sorglegs atburðar. Systir ofurstans, frú Elsa
Sjöborg, sem var ekkja Sjöborgs dómprófasts og hafði
búið í húsi bróöurins eftir fráfall mannsins, fékk heila-
blóðfall og lézt eftir nokkrar klukkustundir. Gera þurfti
ráöstafanir til aö myndarleg greftrun gæti farið fram,
húsið fylltist af saumakonum, matreiðslukonum og
veggfóðmrum sém áttu að' tjalda herbergin með' svört-
um tjöldum. Dalastúlkan var látin fara.
Hún var kölluö inn á skrifstofu ofurstans til þess að
fá greiöslu fyrir störf sín og vinnufólkið tók eftir því,
aö samtalið á skrifstofunni var óvenju langt og augu
stúlkunnar voru grátbólgin þegar hún kom þaöan út.
Hin brjóstgóöa ráöskona hélt a'ð hún væri sorgbitin
yfir því að' þurfa að fara svo fljótt úr þessu húsi, þar
sem henni hafó'i verið sýnd vinsemd og góðvild og sem
sárabætur bauð hún henni að' líta inn í eldhúsi'ð á
sjálfan jar'ðarfarardaginn til þess að bragða á því góð-
gæti sem afgangs yröi.
Jar'öarförin var ákveðin fimmtudaginn þrettánda
ágúst. Sonurinn í húsinu, Karl-Artur Ekenstedt, var
au'ðvitaö kallaöur heim og hann kom þegar á miöviku-
dagskvöld. TekiÖ var á móti honum með miklum fögn-
uöi og tíminn leiö vi'ö að hann sagði foreldrum sínum
og systur frá þeirri ást og umhyggju sem sóknarbörn
hans sýndu honum. ÞaÖ var engan veginn auövelt aö fá
unga prestinn til aö segja frá sigrum sínum, en ofursta-
frúin sem var ekki allsendis ófróö um þá vegna bréfs sem
Karlotta Löwensköld haföi skrifað henni, hafði meö
spm-ningum sínum fengið hann til að lýsa þeim fjöl-
mörgu táknum kærleika og þakklætis sem honum voru
sýnd í sífellu, og eins og gefur a'ö skilja var þetta vatn
á myllu móðurgleð’innar.
Ekkert. var eðlilegra en þaö, aö enginn myndi eftir fá-
tæku hannyr'ðastúlkunni, sem dvalizt hafði í húsinu
nokkra daga. Morgunninn eftir fór eingöngu í jarðarfar-
uiundirbúning og Karl-Artur fékk enga vitneskju um
heimsókn dalastúlkunnar fögru á heimili foreldra hans.
Ekenstedt ofursti hafði óskaö þess, aö systir hans
kæmist 1 gröfina með heiöri og sóma. Boðið hafði ver-
ið til athafnarinnar bæðl biskupi og landshöföingja og
flestu heldra fólki bæjarins, sem eitthvað haföi kynnzt
dómprófastsfrúnni sálugu. MeÖal gestanna var einnig
Schagerström verksmiðjueigandi á Stóra Sjötorpi. Hon-
um var boöiö vegna þess að konan hans sáluga hafði
verið skyld dómprófastinum, og hann þekktist þetta
boð ekki sízt vegna þess a'ö þeir sem buöu hefðu ef til
vill haft ástæðu til að finna til gremju í hans garð.
Eftir að frú Sjöborg hafði veriö borin til grafar me'ö
mikilli viðhöfn og sálmasöng og kistan sett niöur í gröf-
ína, var snúið aftur heim, en þar beiö viöhafnarmfltíö
syrgjendanna. Og þetta varö löng og viröuleg máltíö
eins og vera bar og ekki þarf aö taka það fram að fyllstu
alvöru og hátíðleika var eætt í hvívetna.
Sem hálfgildings ættingi hinnar framliðnu var Schag-..
erström leiddur til borðs skammt frá húsmóðurinni og ■ -
fékk því tækifæri til aö sjá og tala við þessa merkilegu"
konu sem hann haföi svo mikið heyrt um en aldrei fyi-r
séö. Hún var mjög hrífandi þennan dag, þótt hún væri
1 sorgarklæöum, og þótt kæti hennar og leikandi fjör,
sem hún var rómuö fyrir, nyti sín ekki, þá þóttu hon- ■
um viðræður hennar skemmtilegar og fróðlegar. Hann
hikaöi ekki við aö fylla flokk aðdáenda þessarar töfrandi 1
konu, og var feginn því að' geta orð'iö henni til ánægj u''
með því að lýsa fyrir henni prédikun sonar hennar og
áhrifum hennar á kirkjugesti.
Undir boröum reis Ekenstedt ungi á fætur og hélt
ræöu fyrir minni hinnar látnu og allir viðstaddir fyllt- "
ust aðdáun. Menn undruðust hversu látlaus og eðlilega'
hann talaði, og þó svo hrífandi og innilega. Schager-'
ström og fleiri áheyrendur beindu þó athygli sinni jafn-,
oft aö móöur ræðumannsins, sem sat niöursokkin í aðdá-,
un og tilbeiðslu. Sessunautur hans sagói honum, að of-
urstafrúin hlyti að vera fimmtíu og sex eða fimmtíu og ■ >
sjö ára, og þótt útlit hennar benti eiginlega til þess líka, ■ ■
þá efaðist hann um aö nokkur ung feguröardís gæti stát-"
aö af jafn talandi augum og hrífandi brosi.
Allt gekk þannig aö óskum, en þegar gestirnir voru,,
staðnir upp frá boröum og áttu aö fá kaffi, kom dálítið,,
óhapp fyrir í eldhúsinu. Stofustúlkan sem átti aö bera •
inn þunga bakkann með kaffibollunum, var svo óheppin'1
að brjóta glas og skera sig á glerbroti og blóðga sig. Eng-'
inn hafði tóm til þess aö stöð'va blóðrásina í flýtinum, og'
þótt sárið væri ekki mikiö gat hún ekki borið bakkann,,,
því að blóöið streymdi án afláts úr skeinunni.
Þegar farið var aö leita að stúlku í staö hennar sem ■
meiddi sig, neituðu allar hinar aö bera þunga bakkann.'1
í vandræðum sínum sneri ráðskonan sér til stexku og "
þreklegu dalastúlkunnar, sem að’ vísu var þangað kom-
in til að bragöa á kræsingunum, og baö hana að taka aö,,
sér stai’fiö. Hún lyfti bakkanum án þess aö hika, síöan .
vafði stofustúlkan pentudúk um hendina og gekk meö
OC CAMMN
Sóra Eg-Rert segir skrýtlu:
Elnu slnni var ég við kaþó'ska
messugerð í LandakotLkað varí
KÖmlu kirkjunni, sem enn stend-
ur fyrir vestaai spítalann.
rresturinn tók nokkrar hm ður
til altarLs og las auðvitað allt
á latinu, því að þar þyklr það
koma sér betur, að fólkið skilji
sem fæst af þvi, sem farið er
með.
En svo breytti presturinn út af
þessu, þegar hann fór að út-
della sakramentinu, og sagði um
leið ok hann útdelldi ríninu:
„Eg drekk fjTÍr yðu.r alla", um
leið ok hann saup drjÚKum á.
Stóð þá upp utarieKa í kirkj-
unnl norðlen/.kur skúmur, dró
pyttiuna upp úr vasa sínum og
sagði upphátt, svo allir lieyrðu:
Ekki fyrlr mig. Eg drekk fyrir
mig sjálfur.
Mlkj ass-koti var þetta gott,
bætti séra Eggert við.
I*eir sem þekktu séra Eggert
vissu hverskonar olmanak hann
notaði. Hann keypti sér nokkur
pund af kringlum í einu. Vildi
hann nú vita t d. hvað febrúar-
mánuði ieið, tók hann 28 kring-1-
ur eða 29 ef h’.aupár var, festi
þær á band eða snúru og át síð-
an aðeins eina kring'u á dag,
unz mánuðurinn var á enda
Fyrir næsta mánuð. marz dró
hann 31 kringiu á bandið, og
þannig hér.t hann áfram allt ár-
ið. Önnur a’manök voru þvl ó-
þörf fyrir hann. — (Austantór-
ar Jóns Pá’ssonar).

flSKIFKIKA-
DELLUK
>IEÖ KART-
ÖFLU-
SALATI.
hrært einum fínhökkuðum lauk
og úr þvi steiktar fremur smá-
ar bollur í 75 g. brúnuðu smjör
í líki. 1 kg. soðnar kartöf'ur
; skornar í teninga og brúnað-
ar, í þær blandað 2 grófsöxuð-
um brúnuðum laukum og 1-2 dl.
tómatpuré. Sa’ti og pipar bætt
í salátið eftir smekk og það
borið fram með frikadellunum.
Knlplingar
Austurlenzk mynstur
Um þessar mundir stendur
yfir sýning í Danmörku á
NÍTlZKU
H N A P P A R ?
Þetta lítur út eins og nýtízku
glerhnappar, en reyndar eru
það perlur. Og perlur hafa
verið Ie.ngi í tízku. Við getum
gert okkur í hugarlund hversu
lengi, þegar við fátun áð vita
að perlumar á myndinni eru
aðeins nokkur þúsund ára
gamlar. Þær hafa fundizt við
uPPoröft í Kína og það eru
ævagamlar kinverskar glerperi-
ur. Þær eru mjög fallegar á lit-
in.n og mynstria eru ótrúlega
nýtízkuleg. Þau minna mjög á
allra nýjustu gerðir hnappa og
það er hægt að líkja nákvæm-
lega eftir þessum gömlu kín-
versku perlum og hnapparnir
eða perlurnar verða samt sem
áður eftir nýjustu tízku.
Tönderknipplingum. Þar cru
sýndir skírnarkjólar, brúðar
slæður, vasaklútar og annað
þess konar. Þar er einnig
sýnt kniplborð með kniplprjón-
um, sem ungu mennimir
bjuggu til handa þeim hann-
jrðastúlkum sem þeir vildu
koma sér i mjúkinn hjá.
Knipllistin á sér langa sögu og
þáð er hægt að rekja liana
aftur á 15. öld til ítalíu eða
Flandurs. í Danmörku hófst
knipl-iðnaðurinn í Vesturslés-
vík á stjórnarárum Kristjáns
IV. eftir flæmskum mjnstrum,
og elztu kniplingarnir eru varð
veittir á kommgsskniða, sem
geymdur er í Rósenborgarhöll.
Nú á dögum er farið að nota
nælonþráð, því að hinn fíni
hörþráður er ekki framleiddur
lengur. I félagsskap þeim sem
stendur að baki þessarar sýn-
ingar em um 2000 félagar og
starfandi knipl-konur eru 100,
svo að góðar horfur eru á þvi
a5 þessi listiðnaður deyi ekki
út í Danmörku.
Litskrúðug efni með au3tur-
lenzkum mjyistrum ryðja sér
mjög til rúms um þessar mimd-
ir. Þau eiga sjálfsagt eftir að
verða vinsæl í sumarkjóla en
það er hægt að nota þau til
margs annars. Hér em sýndir
hanzkar, treflill og taska úr
svona efni. Þéttofin hör og bóm
ullarefni eru notuð í töskur og
hanzka en í trefla em mest
aotuð silkiefni. Svart er notað
til að hrydda með og undirstrik-
ar mynstrið. Á treflinum er
svart kögur og svartur Iianki á
töskrunni.