Þjóðviljinn - 30.04.1954, Blaðsíða 7

Föstudagur 30. apríl 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (7
DAGAR í DANMÖRK
Greifahöllin og húsmannskofinn
Þetta er bústaður liúsinaunsins
Qg geirfuglinn er nú. (Danir
eru í senn hagsýnir menn og
gamansamir og væru því
manna vísastir til að friða hjá
sér einskonar þjóðgarð með
greifasetrum til að nota sem
aðdráttarafl fyrir ferðamenn!).
llinn sí’.mgi tregi
Á heimleiðinni úr ,.,sveitinni“
tekur sólin að skína niður milli
skýjanna. Og þótt vorið sé
framundan sameinast danskar
og íslenzkar raddir í angurvær-
um tónum hins síunga trega yfir
elskunni sem lofaði að koma
á laugardagskvöldið— en sveik
það. Og þú elskar aldrei meir.
Svo er nú það. Hér, þar sem
hvergi sér stein nema í vegar-
tiglunum og hinum eilífa múr-
og hér er svo liöil greifans — Myndin tekin úr alimikilli
f jarlægð
skránni heimsókn á ekki faerri
en 10—Í2 merkisbýli úti í
sveit. Við fáum þessu breytt
þannig að við heimsækjum að-
eins éitt greifasetur. Greifar
eru óþekkt fyrirbrigði á íslandi.
Að vísu íengum við eitt sinn
nokkuð að kynnast þeirri
maontegwnd, smbr. Trampe
greífa, ~ en síðan af afspurn-
inni einni saman.
Höll greifans stendur við
enda iítils \atns í íögru dal-
verpi. (Líklega yrði þetta þó
heima á íslandi einungis kall-
að lægð). Það er hár maður á
efra aldri sem, ásamt „ynju“
sinni tekur á móti þessum
sjaldséðu fuglum norðan frá
IsLandi, leiðir okkur um höll
sína, sýn-ir okkur gamla dýra
húsmuni í háum sölum, mál-
verk, vopn og skreytingar.
Þa5 voru bókfærshi-
dálkar
Vinnuherbergi greifans er
. þakið myndum cg bókum, að-
ahega þó fjölskyldumyndum —
■hér hefur verið aðsetur ættar-
... . , ,. Við höll greifans, talið frá vinstri: Haukur Snorrason (Ðag-
tnnar fra þvi emnvern tnna ®
um 1700, - en bækurnar hans, “r)* Jíe!SL Sæmundsson (Alþýðubiaðið, Andrés Kristjánsson
sem hér sjást, eru minni að (Tíminn) Walter Hjuler lciðsögumaður okkar, von Holsten
vöxtum en sumra. kunningja hreifi, Thorólf Smith (Vísir), greyfynja von Holsten og
min.na hejma á íslcndi, sem Sverrir Þórðarson (Mórgunblaðið)
M. a. segir hann frá hvernig
orðið „bauni“ hafi orðið til.
Það er gott að fá heimsókn
manna til fslands, sem eftir
komuna aftur til heimalands
síns túlka viðhorf og mál ís-
lendinga af vináttu og þekk-
ingu. Hleypidómar, grundvall-
aðir á vanþekkingu þjóða
hvorrar á annarri er stærsti
skrá. Ókunnugt er mér hve
djúpstæða vitneskju dönsku
stéttarbræðurnir hafa almennt
haft á því máli, en þessi danski
blaðamaður segir hiklaust: Það
voru íslendingar sem skrifuðu
handritin. Það er sjálfsagt mál
að ykkur ber að fá handritin.
J. B.
oddsen flnlt í n
Kiils Thor
‘sf@ snÓRUÍ
Útgáfa á tónverkum Emils Thoroddsen tcnskálds er
íyriv nokkru hafin. Frú Áslaug Thoroddsen, ekkja tón-
skáldsins stendur fyrir útgáfunni. Meðal þeirra tcnverka
er Ernil Thoroddsen lét eftir sig er Alþingishátíðarkant-
ata hans við ljóð Davíðs frá Fagraskógi, og verður hún.
ílutt í fyrsta skipti í Þjóðleikhúsinu í næsta mánuði.
Kantötuna sarndi Emil árin
1929—30, en tókst ekki að ljúka
henni, og hefur hún verið ófull-1
gerð síðan. Carl Nielsen tónskáld,
sem var formaður nefndar þeirr-j
ar, er dæmdi um hátíðatónlist þá
er barst í samkeppni vegna Al-
þingishátíðarinnar, taldi kant-
ötu Emils hið merkasta tónverk,
og taldi illt að ekki var unnt að
fiytja hana.
Frú Áslaug Thoroddsen fór
þess á leit við dr. Victor Ur-
bancic, að hann kynnti sér, hvort
ekki væri unnt að fullgera kant-
ötuna. Kom þá i ljós, að tiltölu-
iega auðvelt var að styðjast við
hugmyndir Emils, enda var tón-
list við 8 af 12 köflum úr há-
tíðaljóðum Daviðs fullgerð frá
hendi Emils, en tónlist við þrjá
kaflana var til í frumdráttum,
svo að ekki vantaði tónlist nema
Franihaltl á 9. s;ðu.
„Vinnuhemlur og iotnar herð-
ar segja sína sögu“. Hér er
tlanski húsmaðurinn. Sverrir
Þörðarson shyggir á dyr hans
— en srniður frá Vísi þurfti að
beygja sig er hann gelck inn.
Danir höíðu af mikilli fyrir-
hyggju skipulagt dvalardaga
okkar sexmen.ninganna þannig
að myrkranna á milli hefðurn
við eitthvað nýtt að sjá eða
heyra.
En siéan af aíspurn einni
Að afiokinni veizlunni í
Svörtubrúarkránni er á dag-
aldrei hafa safnað dýrum hús-
gögnum og eiga, auk bókanna,
máske ekki annað en borð, stól
og bekk til að liggja á. — Það
lá ein bók opin á borðinu,
handskrifuð. Það voru bók-
haldsdálkar.
Ef mig rangminnir ekki
Greiíinn segir okkur í stuttu
máli ágrip af sögu ættar sinn-
ar. í annarri hliðarálmunni út
frá höllinni sýnir hann okkur
borðsal fyrir 100—200 manns.
Svo reikum við stundarkorn
milli trjánna á vatnsbakkan-
um. Trén eru vetrardökk. Vor-
ið enn ekki komið. En vatns-
flöturinn sléttur og loftið logn-
milt. Það er skálað að skilnaði.
Ættarnafn greifans var virðu-
legt og langt. Ef mig rangminn-
ir ekki endaði það á Holsten.
Gera þeir það ...?
Það var gaman að njóta
gestrisni þessa ágæta greifa og
fá aug'nabliks innsýn í líf þess-
arar stéttar, sem fyrr en flesta
grunar verður . álíka sjaldgæf
Undir þykku stráþaki
Meðfram þjóðveginum er
fjöldi húsmanna- og smábænda-
býla. Þau eru flest lág, og mörg
með stráþökum. Við staðnæm-
umst við eitt þeirra. Hittum
gamla konu. Og brátt kemur
eldri maður vinnuklæddur.
Þau eru systkin. Vinnuhendur
og lotnar herðar segja sina
sögu. Það skorti ekkert á hátt-
vísa, alúðlega kurteisi greifans
fyrir stundu, en alúð þessa
fólks er hlýrri.
Það hefði ekki unnizt
timi tii að sópa
Það er auðsótt að fá að líta
inn. Hér er ekki hátt til lofts
né vítt til veggja. Kolaeldavél.
En allt hreint og fágað, þvegið
og sópað. Þessi heimsókn var
þó algerlega utan dagskrár og
fyrirvaralaus, það hefði enginn
tími unnizt til að sópa fyrir
gestakomuna.
í glugganum situr grábrönd-
óttur köttur og kattavinirnir i
hópnum eru þegar komnir í
stífasta kelerí við bannsettan
köttinn, gott ef þeir eru ekki
farnir að deila ákaft um hvort
hann sé líkari eyfirzkum, þing-
eyskum eða reykvískum kött-
um!
Kveðjuhandtak þessa danska
húsmanns er hlýtt. Þau eru
góðir fulltrúar danskrar al-
þýðu. Svo rennur bíllinn eftir
þjóðveginum í átt til Óðinsvéa.
steini húsanna virðist hjáróma
að fara að tjá sorg sína í ís-
lenzku, köldu eyðisandsrauli.
í Óðinsvéum bíður hópur
góðra danskra starfsbræðra
með kvöldíagnað. Það er hér
sem Helgi Sæmundsson brillí-
erar í skálræðu svo mjög í
þekkingu á H. C. Andersen o.
fl. dönskum skáldum að jafnt
Dani sem íslendinga setur
htjóða. Ókunnugir hefðu í sak-
leysi getað haldið að þetta væri
prófessor í dönskum bók-
menntum en ekki bara illvígur
skammakjaftur frá Alþýðublað-
inu.
Gagnkvæm þekking undir-
staða gagnlcvæmrar vináttu
Það er margt -spjallað um
kvöldið, en einn í hópi þessara
dönsku starfsbræðra, Kristján
Sæberg, hefur þá sérstöðu að
hafa komið til Islands og ferð-
azt hér töluvert, hafa kynnzt
landi og þjóð. Og hann gerist
sjálfboðaliði í þvi að útskýra
fyrir löndum sínum ýmis göm-
ul skipti Dana og íslendinga.
Nei, það er ekki greifinn er
stendur þarna við bakdyrnar á
höiiinni .heldur vinur oldiar
Smiður frá Vísi, og getið þið
séð að enginn muni þurfa að
beygja sig er hann gengur ian
um dyrnar. Yfir þeim stendnr
letrað.' For efterkommerne ikke
for mig. Adam Christopher von
Holsten. Anno MDCCLXXV.
þröskuldur í vegi góðrar sam-
vinnu þeirra á milli. Gagn-
kvæm þekking er undirstaða
gagnkvæmrar vináttu. Hér kem-
ur m. a. handritamálið á dag-